Historii nie powinno się zapominać! Nasi przyjaciele i

Małgorzata Komenda
Historii nie powinno się zapominać!
Nasi przyjaciele i sąsiedzi, których już nie ma...
Nie masz już, nie masz w Polsce żydowskich miasteczek,
w Hrubieszowie, Karczewie, Brodach, Falenicy.
Późno byś szukał w oknach zapalonych świeczek
I śpiewu nasłuchiwał w drewnianej bożnicy.
Antoni Słonimski
Scenariusz lekcji historii zrealizowanej metodą projektu
zajmowali Żydzi?
Uwagi wstępne
Przebieg pracy nad projektem
Jestem wychowawcą III klasy gimnazjum. W początkowych
miesiącach roku szkolnego zaczęłam wyczuwać u uczniów
dziwnie narastające napięcie. Na lekcjach wychowawczych
oraz na zajęciach kółka polonistycznego zaczęły się pojawiać
nieśmiałe zapytania dotyczące tematyki i problematyki
żydowskiej. Nie były to jednak jeszcze problemy
precyzyjnie
sformułowane.
Muszę
tu
również
nadmienić, że wcześniej w ramach zajęć kółka
polonistycznego wspólnie obejrzeliśmy filmy np.:
„Krótkie życie Anny Frank”, „Pianistę”, „Listę Schindlera”,
„Korczaka”, a następnie dyskutowaliśmy na ich temat.
Materiał filmowy posłużył nam także do pracy w
grupach, tak było np. z filmem dotyczącym historii
życia Anny Frank. Byliśmy również z wizytą w
Państwowym
Muzeum
Auschwitz-Birkenau.
Na lekcjach literatury młodzież mogła poznać w zarysie
historię, kulturę i tradycję żydowską, zobaczyć jak żyli Żydzi
przed wybuchem II wojny światowej, a także porozmawiać
na temat Holokaustu. Uczniowie wykonali projekt pt.:
„Sławne postaci pochodzenia żydowskiego”. Czułam
jednak, że nie mogę „stać z boku” kolejnych pytań, które się
rodziły w umysłach młodzieży. Tak więc zdecydowałam się
podjąć kolejne wyzwanie. Nie ukrywam, że nie bez obaw.
Zaproponowałam zatem moim uczniom przygotowanie
pytań na dręczące ich wątpliwości.
Pracę nad projektem rozpoczęłam od przedstawienia jego
założeń wstępnych:
• wybór miejscowości, w których będziemy poszukiwać
śladów tamtych czasów,
• dobór źródeł wiedzy na wybrany temat: biblioteki, archiwa,
zbiory prywatne, muzealne, wspomnienia naocznych
świadków, Internet,
• zgromadzenie informacji i ocena ich przydatności do
realizacji projektu,
• podział zespołu klasowego na grupy problemowe,
• wymienienie się materiałami pod kątem przydatności
tematycznej dla poszczególnych zespołów,
• opracowanie wstępnych projektów przez każdą grupę.
Na następnej lekcji zostałam „zasypana” kartkami z pytaniami.
Uzgodniliśmy, że możemy sobie swobodnie porozmawiać, a
ja spróbuję przygotować się na kolejne spotkanie. W trakcie
tej „luźnej” rozmowy okazało się, że młodzież czuje się
zagubiona, „bombardowana” przez różne środki przekazu
sprzecznymi informacjami.
Najczęściej pojawiało się pytanie typu: Kto ma rację? Ale dla
mnie o wiele cięższymi gatunkowo pytaniami były: Kto jest
winien? I czy ktoś może być winnym? Dlatego zaproponowałam
im inną formę. Nie będziemy szukać winnych po żadnej ze
stron, a zajmiemy się przedstawieniem historii tamtych
lat. Pokażemy jak kształtowały się stosunki międzyludzkie,
międzysąsiedzkie. Jakie miejsce w społeczeństwie polskim
Następnie wyznaczyliśmy sobie tygodniowy termin na
zastanowienie się i ocenę możliwości realizacji tego
przedsięwzięcia.
Kolejne spotkanie przerosło moje najśmielsze oczekiwania.
Klasa podzieliła się sama na kilka grup. Przez długą chwilę
nie ingerowałam w wymianę zdań między nimi. Muszę
przyznać, że byłam zbudowana poziomem dyskusji. Sami
przygotowali wcześniej arkusze szarego papieru, na których
zaprezentowali swoje argumenty. Na arkuszach pojawiły się
m.in. wspomnienia i opowieści najstarszych mieszkańców
miejscowości, ksero wycinków ze starych gazet, pożółkłe
zdjęcia, a nawet wyciągi z ksiąg parafialnych. Niektóre grupy
prezentowały również informacje, które udało się im znaleźć
na ten temat w Internecie.
W związku z tym przedstawiłam uczniom założenia
szczegółowe projektu:
• Zachęcenie do poznawania i odkrywania historii w szerszym
kontekście stosunków polsko-żydowskich na ziemiach polskich
na przestrzeni wieków. Historia miast dwukulturowych:
Działoszyc, Miechowa i Słomnik, w których Żydzi stanowili
znaczną część mieszkańców.
• Aktywizowanie do samodzielnego krytycznego myślenia i
szukania odpowiedzi na ważne pytania.
• Rozbudzenie postaw poznawczych i poszerzenie wiedzy o
regionie.
• Możliwość wykorzystania wiedzy i umiejętności uczniów w
pracy inspirowanej przez nauczyciela.
• Aktywność twórcza, podejmowanie samodzielnych prób
twórczych.
Potem przystąpiliśmy do określenia:
• zakresu tematycznego dla każdej grupy,
• przydzielenia zadań indywidualnych dla uczniów w obrębie
grup,
• harmonogramu pracy,
• form konsultacji z nauczycielem,
• oceny kosztów realizacji projektu.
W międzyczasie powstał międzygrupowy zespół techniczny
składający się z uczniów najlepiej umiejących się posługiwać
komputerem i innymi urządzeniami technicznymi (aparat
fotograficzny, ksero, skaner, drukarka). Do zadań tej grupy
należało również komputerowe „uporządkowanie” zebranych
materiałów.
Następnie zaproponowałam uczniom przemyślenie sposobu i
formy oceny końcowej opracowań. Ocenę tę postanowiliśmy
ustalić wspólnie.
W ramach pracy grup tematycznych uczniowie podjęli się
wykonać określone zadania:
• fotografowanie najciekawszych obiektów,
• wyszukiwanie i opracowanie informacji o miejscowościach,
postaciach historycznych, obiektach,
• wyszukiwanie ciekawych ludzi i ewentualne wywiady,
• kontakty z urzędami,
• opracowania komputerowe materiałów,
• zespół „techniczny” (pozyskanie sponsorów, zakup papieru
ksero, tuszu, filmów fotograficznych, dopilnowanie wywołania
zdjęć, archiwizowanie wypracowanych w trakcie realizacji
projektu materiałów).
W trakcie realizacji nastąpiła rotacja uczniów między grupami.
Na tym etapie uczniowie mieli się zorientować w możliwościach
realizacji przedsięwzięcia:
• rozpoznać obiekty historyczne i miejsca warte
zaprezentowania,
• odnaleźć osoby posiadające wiedzę do-tyczącą problemu,
• odnaleźć ludzi pamiętających tamte czasy i mających
bezpośredni kontakt ze społecznością żydowską,
• postarać się dotrzeć do oryginalnych dokumentów z tamtych
lat, zdjęć, gazet, dokumentów urzędowych i innych),
• zorientować się w zasobach bibliotecznych dotyczących
omawianego zagadnienia.
Zdecydowaliśmy, że etap ten realizowany będzie przez 10
dni. W razie potrzeby możliwe było wcześniejsze spotkanie
konsultacyjne poszczególnych zespołów z nauczycielem.
Niestety, okazało się, że wszystkie grupy napotkały na kolosalne
trudności. W bibliotekach na terenie objętym projektem
nie było praktycznie żadnych materiałów, opracowań na
interesujący nas temat. Podobne trudności były z obiektami
i miejscami związanymi tematycznie z projektem. Praktycznie
każda grupa poruszała się w „swoim” terenie po omacku.
Czasem informacja znaleziona w Internecie była podpowiedzią
dla grupy wyruszającej na poszukiwanie. Wyjazdy nie zawsze
kończyły się jednak sukcesem. Bardzo często okazywało się,
że obiekt owszem „był”, ale na jego miejscu znajdowały się
aktualnie np. sad, łąka, inne budynki. Pozostało zatem zrobić
zdjęcie i podpisać je… „ w tym miejscu w latach… był, stał,
znajdował się…”.
Sukcesem było odnalezienie resztek cmentarza. Ukryty wśród
pól, porośnięty krzakami, wysoką trawą, niewidoczny od drogi,
bez oznaczenia, stał się dla moich „badaczy” nie lada gratką.
Jednak bardzo trudno było uzyskać jakiekolwiek informacje na
temat „takich” obiektów od miejscowej ludności (tak było na
przykład w Skalbmierzu). Młodzież przekazywała mi w czasie
naszych „roboczych” spotkań własne spostrzeżenia o niechęci
ludzi, z którymi usiłowała rozmawiać. Uczniowie ocenili
nawet, że w niektórych przypadkach wyglądało to jak zmowa
milczenia, jakby to był jakiś wstydliwy, krępujący temat.
W pewnym momencie zauważyłam narastające zwątpienie
u uczniów spowodowane piętrzącymi się problemami
ze zdobywaniem niezbędnych informacji i materiałów.
Przełomem była wyprawa jednej z grup do Działoszyc. Młodzi
ludzie wrócili „naładowani” niesamowitą energią do pracy,
a to, co znaleźli przekonało wszystkich, że jednak warto
poszukiwać i pracować dalej. Członkowie tej grupy przywieźli
wspaniałe zdjęcia ruin synagogi i innych ciekawych obiektów,
fotografie pomnika – mauzoleum upamiętniającego Holokaust
żydowskiej ludności Działoszyc i pobliskich miejscowości.
Przywieźli też wiele informacji, które mogły być śladem do
dalszych poszukiwań i to nie tylko w Działoszycach. Dlatego na
prośbę uczniów, udaliśmy się wspólnie do tej miejscowości.
W tamtejszym Urzędzie Miasta i Gminy skierowano nas
do pana Pawła Kamińskiego, dyrektora Ośrodka Kultury w
Działoszycach. Okazało się, że jest to prawdziwy pasjonat
historii Żydów tego regionu i nie tylko. Można powiedzieć, że
pracuje, aby „ocalić od zapomnienia”, a przy tym jest niezwykle
kompetentny, otwarty i życzliwy. Zasypał nas ogromem
informacji. Przez kilka godzin z ogromną swadą przedstawiał
uczniom „tamte” Działoszyce sprzed kilkudziesięciu lat,
ilustrując swoją opowieść zdjęciami i dokumentami. Był bardzo
zaskoczony zainteresowaniem młodych ludzi tą problematyką,
a ponieważ nie wiedział wcześniej o naszej wizycie, obiecał,
że na raz następny przygotuje dla nas więcej materiałów.
Wszelkie oczekiwana przerósł jednak fakt, że pan Paweł
Kamiński udostępnił nam ogromną ilość materiałów, książek,
zdjęć, dokumentów, grafik, rycin, własnych opracowań historii
Działoszyc. Ja otrzymałam niezwykłą rzecz, jaką była płyta
DVD z filmem „Zabawa w chowanego. Wiara i tolerancja po
Holocauście”, z propozycją zaprezentowania go uczniom
biorącym udział w projekcie. Po prezentacji „działoszyckich
zdobyczy” pozostałym grupom – zapadła decyzja, że robimy
projekt.
W celu łatwiejszego komunikowania się po-szczególne
zespoły przyjęły różne kryptonimy: „Działoszyce,” „Miechów”,
„Słomniki”. Uczniowie zdecydowali, że potrzebnych do realizacji
projektu informacji będą szukać w zasobach bibliotecznych
Miechowa i Krakowa. Ponadto skorzystają z Internetu, kronik
parafialnych, przekazów słownych, wspomnień i różnych
zbiorów prywatnych.
Podstawą do realizacji przedsięwzięcia były cztery konkretne
etapy, fazy:
1) Określenie tematu projektu.
2) Zebranie i opracowanie materiałów i informacji oraz
wykonanie zadań cząstkowych.
3) Realizacja zadań grupowych i indywidualnych.
4) Prezentacja projektu.
W połowie stycznia przedstawiłam uczniom harmonogram realizacji projektu:
l.p.
termin
zadania do realizacji
uwagi o realizacji
1.
ferie
międzysemestralne
1) Rozpoznanie obiektów, miejsc mogących się znaZadania zespołów w poszczególnych grupach.
leźć w projekcie.
2) Zapoznanie się z zasobami bibliotecznymi, archiwalnymi, internetowymi.
3) Próby przeprowadzenia rozmów z miejscową ludWyznaczyłam dzień na konsultacje z grupami w okrenością oraz zorientowanie się w możliwościach pozy- sie ferii.
skania starych fotografii, wycinków z gazet, archiwalnych dokumentów, pozyskanie informacji w urzędach.
4) Gromadzenie informacji i materiałów pozyskanych
w trakcie rekonesansu.
2.
luty, marzec
1) Omówienie wartości poznawczych zgromadzonych
materiałów:
- informacje o obiektach i miejscach,
- spisane lub nagrane opowieści, wspomnienia starszych mieszkańców poszczególnych miejscowości,
- ocena stanu zasobów bibliotecznych i wskazanie
możliwości korzystania z innych zasobów,
- ocena wartości i możliwości opublikowania starych
(często rodzinnych) fotografii,
2) Spisanie kontraktu nauczyciel – grupy
Przyjęcie tematu: „Historii nie powinno się zapominać! Nasi przyjaciele i sąsiedzi, których już nie ma…”
1) przydział szczegółowych zadań pod kątem celowości i zakresu tematycznego działań dla poszczególnych
zespołów w obrębie każdej z grup:
- powołanie zespołów wykonujących fotografie wybranych przez grupy obiektów i miejsc,
- powołanie zespołów redagujących opisy fotografowanych obiektów,
- powołanie zespołów do spraw opracowań komputerowych (teksty, grafika),
- powołanie zespołów do spraw kontaktów z urzędami (Urząd Gminy, Urząd Ochrony Zabytków, Gminny
Ośrodek Kultury),
- powołanie zespołu techniczno-gospodarczego.
Ochrona prywatności.
Pozyskanie środków finansowych, zabezpieczenie papieru, tuszu, klisz fotograficznych, sprzętu fotograficznego itp.
3.
kwiecień – maj
(I połowa)
1) Rozpoczęcie prac związanych z fotografowaniem
wytypowanych obiektów.
2) Równoczesna praca redakcyjna dotycząca przyjętych do pracy obiektów historycznych i miejsc pamięci.
3) Stopniowe opracowanie komputerowe materiału.
4) Stałe konsultacje z poszczególnymi grupami.
5) Finalne redagowanie zaplanowanych projektów.
Według potrzeb zgłaszanych przez zespoły problemowe.
W trakcie przygotowań właściwego opracowania odbywały się spotkania „seminaryjne”, na których poszczególne zespoły referowały swoje dokonania.
4.
maj (II połowa) –
czerwiec (I połowa)
1) Zamknięcie etapu redakcyjnego i prezentacja między grupami efektów dokonań przed zespołem klasowym.
2) „Wizja lokalna” – wycieczka.
3) Wykazanie się przez grupy znajomością opracowanej problematyki.
4) Spotkanie seminaryjne obu grup – ewaluacja opracowania.
5) Ostateczne opracowanie tekstowe i graficzne na
komputerze.
6) Ocena projektów według wcześniej ustalonych
wspólnie kryteriów.
7) Przyjęcie produktu finalnego do realizacji i prezentacji (według wskaźników punktowych ocen).
8) Przygotowanie projektów.
9) Prezentacja publiczna projektów.
a) Wycieczka autokarowa całej klasy po miejscach prezentowanych i opracowanych w projekcie przez grupy.
b) Prezentacja słowna przez przedstawicieli grup problematyki tematycznej oglądanych obiektów.
Zespoły „komputerowe” miały opracować ostateczną
wersję projektu.
Ocena dokonana została na trzech płaszczyznach:
a) nauczyciel,
b) ocena międzyzespołowa,
c) ocena własna zespołu.
Oceny dokonano na wspólnym spotkaniu.
Projekt danej grupy mógł nie uzyskać końcowej akceptacji.
1) Przedstawienie na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w
celu uzyskania akceptacji na prezentację w gimnazjum.
2) Prezentacji dokonują wybrani przez grupy uczniowie
pod kierunkiem nauczyciela.
3) Egzemplarze
opracowania zostaną przekazane do Gminnej Biblioteki Publicznej w Gołczy oraz do biblioteki Gimnazjum Publicznego w Gołczy.
Następnie na tej podstawie spisaliśmy kontrakt obejmujący
zadania indywidualne i zespołowe uczniów oraz role i zadania nauczyciela.
USTALENIE ZASAD PRACY W GRUPIE
1. Kto będzie liderem/przewodniczącym zespołu?
2. Jak podzielimy odpowiedzialność za reali-zację zadań?
3. Jak będziemy podejmować decyzje?
4. W jaki sposób będziemy rozwiązywać konflikty, sporne kwestie?
5. Gdzie i w jakim czasie będą odbywały się spotkania naszego zespołu?
6. Jakie zasady będą obowiązywały w naszej grupie, aby dobrze nam się pracowało?
PODZIAŁ ZADAŃ W ZESPOLE
l.p.
Co trzeba
wykonać?
(zadanie)
Kto to zrobi?
„dużym” obiekcie są fragmentaryczne, a obelisk czy płyta upamiętniająca miejsce (np. straceń) ma dużą wartość historyczną, ponieważ zawiera dane o ofiarach kaźni. Rzeczywiście, zespoły te czekała „benedyktyńska” praca.
Jednocześnie, dużą i odpowiedzialną pracę wykonywały zespoły „komputerowców”. Teksty wprowadzano do pamięci
komputera, skanowano i kserowano zdjęcia oraz dokumenty,
jak również wyszukiwano w Internecie dodatkowych informacji.
Zespoły techniczno-gospodarcze „dwoiły” się i „troiły”, aby zapewnić możliwości finansowe realizacji projektu. Część funduszy pozyskali ze składek zebranych przez Radę Rodziców. Pomoc okazały także różne urzędy gminne.
Z informacji, które do mnie docierały, wynikało, że grupy penetrowały okolice pieszo, na rowerach lub też samochodami,
korzystając z pomocy rodziców. Musiało to dawać im wielką
„frajdę”, bowiem co kilka dni przynosili po kilka zdjęć wybra-
Co jest do tego
potrzebne?
Kiedy zostanie
wykonane?
(terminarz)
Uwagi dotyczące
realizacji
1.
2.
3.
Powyższy przydział zadań obowiązywał w grupie, a nauczyciel
interweniował tylko w nadzwyczajnych sytuacjach.
Uwagi o realizacji projektu i jego ewaluacja
Kilkakrotnie musieliśmy zmieniać termin realizacji niektórych
zadań, co wynikało z:
• dłuższej nieobecności ucznia zajmującego się wykonaniem
określonych działań,
• źle wykonanego lub wywołanego zdjęcia,
• trudności w dotarciu do materiałów źródłowych,
• trudności w zdobyciu środków finansowych.
Jak zaznaczyłam wcześniej, klasa podzieliła się na trzy grupy.
Dalszy podział dokonał się w grupach w związku z przydzielonymi lub wybranymi indywidualnymi zainteresowaniami i
możliwościami realizacji poszczególnych zadań. W każdej grupie powstały zespoły „problemowe”.
Dużą część materiałów młodzież zgromadziła już w czasie ferii zimowych. Były to m.in.: opracowania dotyczące problemu, bibliografia, kserokopie wycinków ze starych gazet, spisane wspomnienia, opowieści, fotografie obiektów (stare i aktualne). Wszystkie informacje (dokumenty) zostały podzielone na grupy tematyczne. Na spotkaniu seminaryjnym omówiliśmy wartość i przydatność pozyskanych materiałów. Okazało się, że niektóre z nich nie będą przydatne dla naszej pracy.
Obserwowałam, że w pierwszym okresie część uczniów była
z tego powodu zawiedziona. Z biegiem czasu zaczynało jednak przeważać merytoryczne podejście do wartości gromadzonych materiałów.
W następnym okresie szczególnie dużo pracy czekało zespoły
uczniowskie, które podjęły się opisywania zgłoszonych obiektów. Było wiele kontrowersji, dotyczących tego, czy ważniejszy jest duży obiekt architektoniczny lub jakieś ruiny, czy też
może niewielki obelisk albo płyta pamiątkowa czy też zwykła
tabliczka z informacją. Okazywało się często, że informacje o
nych miejsc i obiektów.
Kolejne spotkanie „seminaryjne” pokazało, że teksty ze zdjęciami zaczynają tworzyć logiczne i spójne obrazy. Mój wcześniejszy sceptycyzm zaczął ustępować miejsca optymizmowi.
Mało tego, sama zaczęłam „żyć” twórczą atmosferą. Udzielał
mi się entuzjazm grup. Z dużą satysfakcją zauważyłam, że grupy pomagały sobie nawzajem. Przejawiało się to tym, że zaczęli sobie podsuwać różne pomysły i wymieniać zgromadzonymi materiałami.
Kilkakrotnie byłam też proszona przez uczniów o wyjazd „w teren”, w celu obejrzenia danego obiektu i skonsultowanie ujęcia fotograficznego. W ten sposób, jak również dzięki indywidualnym wyjazdom (prywatnym samochodem) poznałam objętą projektem okolicę i wyrobiłam sobie własną wizję efektu końcowego. Mimo to postanowiłam dać uczniom do końca „wolną rękę”.
Następnym etapem pracy nad projektem były spotkania konsultacyjne w grupach i zespołach, celem których było dokonanie:
• ostatecznego wyboru obiektów i dokumentów do prezentacji,
• analizy i oceny materiałów opisowych (literatura, opracowania, zdjęcia, dokumenty)
• oceny graficznej strony projektu,
• oceny możliwości finansowych ukończenia projektu w terminie,
• wyznaczenie przybliżonego terminu zakończenia realizacji
przedsięwzięcia.
Uzgodniliśmy termin zamknięcia opracowania projektów na 5
czerwca, na którym mieliśmy zatwierdzić ostateczne opracowanie i wprowadzić ewentualne poprawki oraz zaproponować
komisji termin spotkania oceniającego projekt. Na tym spotkaniu członkowie trzech grup otrzymali arkusze samooceny.
9 czerwca odbyło się spotkanie, na którym ostatecznie za-
twierdziliśmy projekty. Wszystkie grupy uznały, że nie ma możliwości ani czasu na wprowadzenie radykalnych zmian w opracowaniach, chociaż pojawiły się nowe informacje. Uznaliśmy
jednak, że nie ma możliwości na szybkie sprawdzenie ich wiarygodności. Grupy z pewną obawą zaakceptowały termin prezentacji.
16 czerwca miała miejsce „wizja lokalna”, tj. wycieczka po
miejscach ujętych w opracowaniach, na którą zaprosiliśmy nauczycieli, członków komisji oceniającej. Każdy odwiedzany rejon omawiany był przez wyznaczonego przez grupę „przewodnika”, którego zadaniem było nie tylko poprowadzenie przez
trasę, ale i przedstawienie historii prezentowanych miejsc i
obiektów. „Wizja lokalna” wywarła duże wrażenie na członkach komisji. Niektórzy przyznali nawet, że nie wyobrażali sobie, iż najbliższa okolica jest tak fascynująca historycznie i kulturowo oraz że była ona miejscem mieszania się i asymilacji
różnych kultur i narodów. O Holokauście wiedzieli wszyscy, ale
dopiero bezpośredni kontakt z miejscami, w których mieszkali
ludzie, których wydarzenie to dotyczyło, wywarł na wszystkich
niesamowite wrażenie.
Na ostatnim spotkaniu seminaryjnym przed prezentacją projektu wszystkie grupy otrzymały kartę samooceny, w których
dokonały w skali od 1 do 10 oceny. Noty te zostały porównane z moją oceną, jako nauczyciela – koordynatora pro-jektu.
Dało to nam obraz indywidualnego i grupowego zaangażowania w realizację projektu oraz jego wartości poznawczych, dydaktycznych i wychowawczych. Ocena ta pozostała naszą wewnętrzną sprawą.
Prezentacja efektu finalnego
Następnie zgodnie z harmonogramem odbyła się prezentacja opracowań projektów. Ocenie podlegały przedstawione
wcześniej i zatwierdzone obszary. Komisje podzielone zostały
na trzy zespoły zgodnie z prezentowanymi rejonami. Na ocenę składały się: opracowania graficzne oraz prezentacja w czasie wycieczki – „wizji lokalnej” i bezpośrednio przed komisją.
Liderzy grup przedstawili ogólną koncepcję programową swoich opracowań, a następnie przedstawiciele poszczególnych
zespołów prezentowali poszczególne części projektu. Prezentacja ta zawierała wiele elementów multimedialnych, takich
jak np.: kserokopie zdjęć, dokumentów, nagrania dźwiękowe, filmy. W czasie prezentacji dopuszczane były pytania zadawane przez członków komisji. Wątpliwości mogli wyjaśniać
uczniowie odpowiedzialni za poszczególne działy i etapy realizacji przedsięwzięcia. Po zakończeniu prezentacji i wyjaśnieniu
wątpliwości komisja otrzymała do wypełnienia arkusz oceny,
a wszyscy uczniowie ankietę samooceny. Oceną końcową komisji dla poszczególnych grup była średnia ocen punktowych
z poszczególnych kryteriów. Komisja obradowała w osobnym
pomieszczeniu bez udziału mojego i uczniów. Największą liczbę punktów uzyskała grupa „Działoszyce”. W uzasadnieniu
swojej decyzji komisja podkreśliła dużą wartość merytoryczną opracowań, ogromny wkład pracy uczniów (tj. poświęcenie
wolnego czasu), wysoką jakość finalnego opracowania graficznego i prezentacji. Ogłoszenie wyników przez komisję wywołało u uczniów poczucie zadowolenia i satysfakcji. Ocena końcowa komisji pokrywała się w dużej mierze z wzajemną oceną
wszystkich grup oraz moją punktacją.
Podsumowanie
Podejmując się realizacji tego przedsięwzięcia, zastanawiałam się, czy zdołam uczniów zainteresować nową metodą oraz
czy będę w stanie zmienić ich sposób pracy i myślenia? Już
pierwsze dni pokazały, że pomysł „chwycił”, a zainteresowanie
uczniów przeszło najśmielsze oczekiwania. Moje jeszcze większe zdziwienie wywołało zainteresowanie projektem rodziców
dzieci, którzy zadeklarowali daleko idącą pomoc.
Nie ukrywam, że miałam duże obawy, czy uczniowie podołają
temu wyzwaniu. Jednak szybko się okazało, że uczniowie wykazują się inicjatywą co do formy i sposobu realizacji projektu.
Dlatego jestem przekonana, że moje cele poznawcze i kształcące zostały w ogromnej większości zrealizowane. Sądzę jednak, że największym osiągnięciem w realizacji tego przedsięwzięcia były efekty na płaszczyźnie wychowawczej. Okazało
się, że młodzież chętnie podejmowała się dodatkowych, wykraczających poza obowiązki szkolne prac i działań. Potrafiła
poświęcać nie tylko swój własny czas, ale także część swoich
oszczędności. Ponadto, umiała zaangażować w projekt swoich
bliskich. Atmosfera pracy była bardzo przyjazna i mimo rywalizacji uczniowie pomagali sobie nawzajem.
Załącznik nr 1
KONTRAKT
Temat projektu: ..................................................................................................................................................................
Data zawarcia kontraktu: .................................................
Kontrakt zawarto pomiędzy nauczycielem koordynatorem a grupami i zespołami wewnątrz grup.
Na mocy niniejszego kontraktu:
1. Uczniowie przyjmują temat projektu do wykonania w formie:
• pracy w grupach
2. Uczniowie zobowiązują się do przed-stawienia raportu dotyczącego wykonania pro-jektu w terminie:
.........................................................................................
3. Uczniowie zobowiązują się do złożenia sprawozdania i zaprezentowania projektu w dniu: ..........................................
4. Nauczyciel zobowiązuje się do opieki merytorycznej nad uczniami i ustala następujące terminy konsultacji:
Konsultacja I
Konsultacja II
Konsultacja III
Uwaga! Konsultacje odbywać się mogą w terminach w zależności od potrzeb.
............................................................................................................................................................................................
podpisy uczniów akceptujących treść powyższego kontraktu
.........................................
podpis nauczyciela
Załącznik nr 2
ARKUSZ OCENY DLA KOMISJI ( NAUCZYCIEL)
Skala ocen 1-10
Kryteria
oceny
Jasny cel
działania
Spełnienie
wymagań
(wykonanie
zadania)
Oryginalność ujęcia
tematu
Poprawność
językowa
tekstów
wypowiedzi
Estetyka
wykonania
pracy
Prezentacja,
wywołanie
zaciekawienia
Ocena końcowa za
projekt
Grupa I
Grupa II
Grupa III
Załącznik nr 3
ARKUSZ OCENY DLA GRUP
Skala ocen 1-10
Kryteria oceny
Jasne przedstawienie przez
grupę celów do
osiągnięcia
Na ile można
ocenić wkład
pracy włożony
w realizację
zadań?
Ocena
za oryginalność
ujęcia tematu
W jakim stopniu
projekt
grupy poszerzył
wiedzę, rozbudził
zainteresowanie
tematem?
Ocena końcowa
za projekt
Grupa I
(moja)
Grupa II
Grupa III
Załącznik nr 4
PRZYKŁADOWY ARKUSZ SAMOOCENY UCZNIA
…………………………….....................................................
(imię i nazwisko)
GRUPA: ……….....
Odpowiedz szczegółowo na poniższe pytania. Twoje odpowiedzi pozwolą skrupulatnie ocenić pracę nad projektem:
1. Jaki był temat projektu, nad którym pracowałeś (-aś)?
………………………………………………….........................................................................................................................................................
2. Jaka była Twoja rola grupie? Czym się zajmowałeś(-aś)?
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
3. Jakie trudności pojawiły się w czasie pracy i w jaki sposób je rozwiązałeś (aś)?
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
4. Z czyjej pomocy korzystałeś(-aś) (rówieś-nicy, rodzice, dziadkowie, nauczyciele, instytucje, inne) i w jakim zakresie?
………………………………………………….........................................................................................................................................................
5. Czego się nauczyłeś(-aś) pracując nad projektem ?
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
6. Na ile punktów w skali od 1 do 10 oceniasz swój wkład w pracę grupy, zdobyte umiejętności i wiedzę?
• wkład w pracę grupy: .........
• zdobyte umiejętności i wiedza: .........
7. Czy Twoje oczekiwania związane z taką metodą pracy zostały spełnione, czy odpowiada Ci taka forma zdobywania wiedzy i
umiejętności? Uzasadnij swoją odpowiedź:
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
8. Jakie ewentualne zmiany należałoby wprowadzić do organizacji pracy grup?
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
………………………………………………….........................................................................................................................................................
Dziękuję za odpowiedzi.