Streszczenie pracy doktorskiej pn. Architektura współczesnych

Anna Taczalska
Streszczenie pracy doktorskiej pn. Architektura współczesnych budynków biurowych w
Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Krakowa i Warszawy. Aspekt środowiska miejsc
pracy na tle tendencji europejskich
Tematem dysertacji jest środowisko pracy biurowej w Polsce, jego wieloaspektowa analiza i ocena w odniesieniu
do tendencji europejskich.
Praca stanowi kontynuację badań autorki. Uzasadnieniem dla obranego kierunku badań jest brak kompleksowego
opracowania literaturowego, w którym opisano by i porównano budynki biurowe, uwzględniając wiele różnych kryteriów. Istniejące opracowania – publikacje i periodyki branżowe – prezentują – w zależności od profilu – jedynie
wybrane aspekty projektowe i funkcjonalne.
Tymczasem niniejsza praca jest wieloaspektowa, swoim zakresem obejmuje problematykę kształtowania się rynków biurowych w poszczególnych miastach, a także kwestie lokalizacji, aspektów estetyczno-wrażeniowych, rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych, oraz konstrukcyjno-materiałowych wykorzystanych w poszczególnych realizacjach, na tle obowiązujących uwarunkowań, norm i przepisów prawa.
Badaniu poddane zostały realizacje najnowsze – powstałe w XXI wieku, do końca 2014 roku, lub z terminem ukończenia w roku 2015 i 2016. Porównanie jakości obiektów powstających współcześnie w kraju do tych realizowanych
za granicą daje podstawę do nakreślenia tendencji rozwoju architektury biurowej w Polsce.
Dla rzetelnego zobrazowania jej obecnego stanu, analizie poddano nowopowstające budynki biurowe w dwóch
miastach – Warszawie – stolicy, a zarazem największym ośrodku biurowym w kraju i Krakowie – najsilniejszym
spośród rynków regionalnych. Jako państwa referencyjne wybrano Niemcy i Austrię, kraje sąsiadujące z Polską, o
zbliżonej sytuacji geopolitycznej i podobnej strukturze zatrudnienia, a także podobnym klimacie.
Praca została podzielona na pięć części:
—
—
—
—
—
Rozdział I – W prowadzenie,
Rozdział II – Europejskie budownictwo biurowe – aktualne rozwiązania,
Rozdział III – Prezentacja wybranych obiektów biurowych,
Rozdział IV – Analiza i porównanie wybranych obiektów biurowych,
Rozdział V – Podsumowanie.
Całość uzupełniona jest o stosowne spisy: ilustracji, tablic i tabel, oraz zestawienie bibliografii.
Rozdział I – Wprowadzenie – stanowi formalne otwarcie dysertacji. W tej części wyjaśniono podjęcie tematu pracy,
wskazano dostępne pozycje literaturowe i scharakteryzowano istniejący stan wiedzy, a także omówiono zakres terytorialny i czasowy badań, oraz ich metody.
Rozdział II stanowi rozbudowane wprowadzenie do tematyki środowiska pracy biurowej. Opisano w nim stosowane
współcześnie w budynkach biurowych rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne, estetyczno-wrażeniowe i konstrukcyjno-materiałowe, uwzględniając kwestie ekologii i energooszczędności, wygody użytkowania, opłacalności, oraz
normatywy prawne. Rozdział zamyka prezentacja istniejących, stosowanych metod oceny i porównania obiektów.
Rozdział III poświęcony jest prezentacji wybranych budynków biurowych. Wykorzystując źródła internetowe, publikacje w czasopismach specjalistycznych, oraz przeprowadzone wizytacje, skompletowano materiał badawczy, służący dalszej analizie i porównaniu. Zebrane informacje, ilustracje i dokumentacja fotograficzna usystematyzowane
zostały w kartach ankietowych, opracowanych oddzielnie dla każdego z obiektów. Opisano w nich najważniejsze
parametry charakteryzujące budynki biurowe, w podziale na kategorie:
1.
—
—
2.
—
Dane ogólne:
czas powstania,
projektanci;
Typ budynku:
biurowiec – siedziba firmy / biura na wynajem,
— budynek mono- / multifunkcjonalny;
3. Aspekty estetyczno-wrażeniowe (styl architektoniczny):
4. Lokalizacja:
— położenie w strukturach urbanistycznych miasta,
— dojazd komunikacją zbiorową,
— dojazd komunikacją indywidualną,
— parking;
5. Dane ilościowe:
— powierzchnia (całkowita, użytkowa z podziałem na poszczególne funkcje),
— wysokość,
— liczba i wysokość kondygnacji,
— komunikacja pionowa (liczba dźwigów osobowych i klatek schodowych);
6. Rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe:
7. Rozwiązania funkcjonalno-przestrzenne:
— układ funkcjonalny,
— układ przestrzenny,
— adaptowalność układu,
— oświetlenie światłem dziennym przestrzeni pracy,
— funkcje uzupełniające w budynku;
8. Rozwiązania i projektowe działania proekologiczne:
9. Certyfikaty i nagrody.
Karty ankietowe zostały uzupełnione o fotografie budynków, oraz schematyczne rysunki typowych kondygnacji biurowych. Prezentowane są w grupach, w podziale w zależności od lokalizacji: w Krakowie, Warszawie, Niemczech
i Austrii. Każda część poprzedzona jest notą o wielkości i tendencjach rozwojowych rynków biurowych polskich
(Krakowa i Warszawy), a także wybranych na podstawie liczby poddawanych dalszej analizie obiektów rynków niemieckich i Wiednia.
W rozdziale IV przedstawione zostało porównanie poszczególnych budynków i szerzej – środowiska pracy biurowej
w Polsce i Europie Zachodniej. Na podstawie zebranych uprzednio w kartach ankietowych informacji, opracowano
tablice zbiorcze zawierające dane dotyczące wyszczególnionych grup zagadnień:
Tablica 1 –
Tablica 2 –
Tablica 3 –
Tablica 4 –
Tablica 5 –
Tablica 6 –
Tablica 7 –
Tablica 8 –
Tablica 9 –
Tablica 10 –
Tablica 11 –
Podział budynków biurowych w zależności od przeznaczenia i struktury własności,
Rozwiązania formalne – aspekty estetyczno-wrażeniowe,
Zestawienie danych dotyczących lokalizacji i dostępności budynków,
Zestawienie danych dotyczących parkingów,
Zestawienie danych dotyczących komunikacji pionowej w budynkach,
Układy funkcjonalne. Zestawienie danych ilościowych i przyjętych schematów funkcjonalnych,
Zestawienie czynników determinujących adaptowalność budynków biurowych do nowych
układów / funkcji,
Zestawienie danych dotyczących oświetlenie światłem dziennym,
Funkcje uzupełniające w budynkach (zespołach budynków) biurowych,
Rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe,
Zestawienie not uzyskanych przez analizowane budynki w procesach wielokryterialnej oceny
budynków.
Tablice te posłużyły opracowaniu szczegółowych tabel, w których zapisano średnie wartości charakteryzujące konkretne parametry dla obiektów realizowanych w poszczególnych lokalizacjach. Dane te zostały szczegółowo omówione, zarówno w podziale na Polską i kraje Europy Zachodniej, jak i bardziej szczegółowym – na Kraków, Warszawę, Niemcy i Wiedeń.
Wnioski i podsumowanie zawarto w rozdziale V.
Zaobserwowano znaczące różnice pomiędzy budynkami powstającymi w badanych miastach polskich – Krakowie
i Warszawie. Co więcej, dysproporcja ta w przypadku wielu analizowanych aspektów okazała się bardziej znacząca
od zanotowanej średniej między Polską, a krajami referencyjnymi. Fakt ten podkreśla znaczenie stolicy jako wiodącego rynku biurowego w Polsce, ale też pokazuje jej silną pozycję w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Syg-
nalizuje także silną zależność pomiędzy jakością środowiska pracy biurowej, a zamożnością mieszkańców rejonu.
Oznacza to, że jakość ta wzrastać będzie wraz z rozwojem gospodarczym kraju
Szczegółowe wnioski opisane zostały poniżej.
W Polsce powstają na razie w większości budynki biurowe z powierzchniami na wynajem, podczas gdy w Europie
Zachodniej, głównie w zamożnych Niemczech, biurowce – siedziby firm stanowią już połowę wszystkich realizacji
biurowych.
Biorąc pod uwagę rozwiązania estetyczno-wrażeniowe, zwraca uwagę fakt, że w naszym kraju projektowane są
głównie budynki w stylu neomodernistycznym, podczas gdy zarówno w Niemczech, jak i Austrii dominują rozwiązania wymagające większego zaawansowania technologicznego – high-tech.
Pod względem lokalizacji budynków w strukturach urbanistycznych miast nie zaobserwowano znaczących różnic.
Większość obiektów znajduje się w dzielnicach biznesowych. Kraje Europy Zachodniej zapewniają jednak lepszą
komunikację tych rejonów z pozostałymi dzielnicami miast. Podstawowym środkiem komunikacji masowej jest metro, podczas gdy w Polsce – nawet przy uwzględnieniu posiadającej zalążki sieci kolejki podziemnej Warszawy –
autobus. Także zróżnicowanie środków transportu jest nadal znacząco większe w Niemczech i Austrii.
Jeśli chodzi o miejsca parkingowe dla samochodów osobowych, rzecz przedstawia się odwrotnie. Relatywnie – w
przeliczeniu na jednostkę powierzchni użytkowej budynku – zdecydowanie więcej jest ich w Polsce, co autorka tłumaczy głównie wielkością samych budynków.
Powstające w kraju obiekty biurowe są zdecydowanie mniejsze. Jednocześnie obserwacje, że powierzchnia typowej kondygnacji budynku, niezależnie od jego lokalizacji, nie różni się, wskazuje, że to liczba kondygnacji determinuje wielkość budynku.
Wysokości samych kondygnacji także różnią się w poszczególnych rejonach, jednak czynnikiem determinującym
wysokość pomieszczeń w świetle, a tym samym komfort użytkowników, okazała się grubość przegród międzykondygnacyjnych, wraz z instalacjami podstropowymi. Zminimalizowanie tej wielkości, szczególnie wyraźne w budynkach wiedeńskich, świadczy o wysokim zaawansowaniu technologicznym i pozwala na znaczącą oszczędność
przestrzeni. Najbardziej komfortowymi pod względem przestrzeni i doświetlenia pomieszczeń okazały się jednak
niemieckie budynki biurowe, o wysokich kondygnacjach i chrakteryzujące się stosunkowo niewielką grubością
przegród.
Pod względem głównego układu konstrukcyjnego obiekty powstające w Polsce i krajach referencyjnych zasadniczo
nie różnią się. Dominują ustroje żelbetowe, przy czym w Niemczech kilkanaście procent stanowią wyjątki wykonane
w konstrukcji stalowej, które nie występują w innych lokalizacjach.
Ogólne różnice jakości budynków polskich w porównaniu do zachodnioeuropejskich najlepiej obrazują oceny uzyskiwane w procesach wielokryterialnych ocen – BREEAM, LEED i DGNB. Jest to wiarygodne kryterium, jako że we
wszystkich lokalizacjach przeważająca większość spośród nowopowstających budynków jest poddawana jednej z
tych ocen. Jednak realizacje niemieckie i austriackie ocieniane są w przeważającej większości jako najlepsze
(BREEAM Outstanding i Excellent, LEED Platinium, DGNB Gold), podczas gdy polskie tylko jako bardzo dobre
(BREEAM Very Good, LEED Gold).
Powyższe pokazuje wciąż znaczące różnice pomiędzy jakością architektury biurowej w Polsce w porównaniu do
krajów Europy Zachodniej. Prognozuje się poprawę tej sytuacji w miarę wzrostu zamożności społeczeństwa, a więc
i możliwości i oczekiwań potencjalnych najemców. Zważywszy zdecydowanie szybszy wzrost gospodarczy Polski
względem zdecydowanej większości państw zachodniej Europy, należy oczekiwać, że opisane powyżej różnice
będą się systematycznie niwelować.
Kraków, czerwiec 2016 r.