D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim

Sygn. akt IV Ka 370/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 23 sierpnia 2013 roku.
Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:
Przewodniczący SSA Andrzej Szawel
Sędziowie SO Ireneusz Grodek (spr.)
p.o. SO Tomasz Ignaczak
Protokolant Agnieszka Olczyk
przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Piotrkowie Trybunalskim Izabeli Stachowiak
po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2013 roku
sprawy Z. K.
oskarżonej z art.296§1 kk
z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim
z dnia 12 marca 2013 roku sygn. akt II K 281/12
na podstawie art. 437 § 2 kpk i art. 438 pkt 2 i 3 kpk uchyla zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonej
Z. K. i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie
Trybunalskim;
zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata E. G.- Kancelaria Adwokacka w P. kwotę 619,92 (sześćset
dziewiętnaście 92/100) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej oskarżonej Z. K.
z urzędu w postępowaniu odwoławczym.
Sygn. akt IV Ka 370 / 13
UZASADNIENIE
Z. K.została oskarżona o to, że w okresie od 8 stycznia do 14 czerwca 2004 roku w P. pełniąc funkcję Dyrektora
Oddziału Banku (...)i będąc przez to zobowiązaną na podstawie przepisów ustawy a także umowy o pracę i zakresu
obowiązków do zajmowania się sprawami majątkowymi Banku nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku zezwalając
na wypłaty z kont złotowych i walutowych należących do Z.i G. G. (1)osobom do tego nieuprawnionym a także na
rzecz osób nieuprawnionych: A. G.i G. G. (2)i H. G.polecając podwładnym i realizując osobiście wypłaty w/w osobom
i na rzecz w/w osób w dniach szczegółowo wskazanych w akcie oskarżenia wyrządzając w ten sposób znaczną szkodę
majątkową w mieniu Banku łącznie w wysokości 319287,83 zł., którą bank (...) S.A.musiał wypłacić na mocy wyroku
Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. I C 966/07 z dnia 29 lutego 2008 roku pokrzywdzonym Z.i G. G. (1), tj. o czyn
z art. 296 § 1 kk.
Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. wyrokiem z dnia 12 marca 2013 roku w sprawie sygn. akt II K 281 / 12 uniewinnił
oskarżonego od zarzuconego czynu.
Wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego zaskarżył prokurator, podnosząc zarzuty:
- obrazy prawa procesowego tj. art. 7 kpk, poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów, min. zeznań świadków
J. G., A. Z. i E. K. składanych w toku postępowania przygotowawczego oraz przed Sądem Okręgowym w Piotrkowie
Tryb. w sprawie I C 966 / 07, które były logiczne, spójne i nie budzące wątpliwości co do okoliczności wypłaty w
dniu 8 stycznia 2004 r. kwoty 185000 złotych dokonanej na polecenie Z. K. osobie nieupoważnionej, tj. A. G. na
nazwisko H. G., a w przypadku wypłaty dokonanej w dniu 14 czerwca 2004 r. także na ręce osoby nieupoważnionej do
jej odbioru, tj. G. G. (2), zupełne pominięcie zeznań A. Z., M. R. i I. M. oraz innych dowodów wskazujących na to, że
jedyną osobą zainteresowaną „ bezproblemową ” obsługą tzw. klientów (...), jakimi byli bracia A. i Z. G. i ich żony była
dyrektor banku (...), która naginała w tym względzie wszelkie procedury bankowe, chcąc utrzymać ich jako intratnych
klientów, polecając dokonywanie wypłat osobom nieupoważnionym, przy zupełnie bezkrytycznym przyjęciu wersji
oskarżonej, która broniąc się przy użyciu odręcznych zapisków próbowała wykazać, że akurat w dniach, kiedy miały
miejsce przedmiotowe wypłaty, przebywała służbowo poza siedzibą (...), podczas, gdy prawidłowa ocena materiału
dowodowego prowadzi do wniosków przeciwnych;
- błędu w ustaleniach faktycznych, będącego następstwem wyżej wymienionych uchybień przy ocenie dowodów,
polegającego na uznaniu, iż dowody te nie pozwalają na przypisanie oskarżonej zarzuconego jej czynu, w sytuacji, gdy
prawidłowa ich ocena winna prowadzić do wniosków przeciwnych.
Prokurator wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest zasadna. Przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ocena dowodów nie jest wszechstronna,
albowiem wbrew wymogom wynikającym z art. 4 kpk sprowadza się niemal w całości do eksponowania okoliczności
przemawiających na korzyść oskarżonej, przy jednoczesnym pomijaniu, bądź marginalizowaniu bez uzasadnionego
powodu, okoliczności dla niej niekorzystnych. W konsekwencji wyciągnięte na tej podstawie ustalenia faktyczne nie
mogą korzystać z ochrony, jaką daje art. 7 kpk, zaś wnioski o braku odpowiedzialności karnej Z. K. w kontekście
znamion występku z art. 296 § 1 kk uznać należy za przedwczesne.
W aktualnym układzie procesowym odpowiedzialność ta mogła być rozważana wyłącznie w kontekście wypłat
dokonywanych w dniach 8 stycznia 2004 r. i 14 czerwca 2004 r.
Co do pierwszej z nich – czytając uzasadnienie zaskarżonego wyroku ( k. 1516 – 1517 ) można wyprowadzić
wniosek, iż Sąd Rejonowy zbagatelizował znaczenie tego, że na dowodach wypłat znalazły się podrobione przez A.
G. podpisy jego żony, H. G.. Z tak „ podpisanych ” dokumentów wynikało, iż to właśnie do jej rąk gotówka została
wypłacona. Jednak w ocenie Sądu nie miało to znaczenia, skoro, jego zdaniem, w rzeczywistości A. G. odebrał
pieniądze, będąc przy tym pełnomocnikiem konta. Na potwierdzenie słuszności swojego rozumowania Sąd I instancji
podaje argument, iż tego samego dnia A. G. podejmował inne jeszcze pieniądze w ramach wypłat gotówkowych,
a mimo to, z tego powodu „ nikt nie robi jemu i Z. K. zarzutu ”. Sąd I instancji pomija jednak istotną różnicę
pomiędzy wspomnianymi wypłatami. W jednym bowiem przypadku w dokumentacji bankowej zgodnie z prawdą
ujmowano, iż wypłacającym jest A. G., w drugiej zaś poświadczono nieprawdę, iż gotówkę wydano do rąk jego żony,
H. G., która wszak żadnych pełnomocnictw już nie posiadała. Ta właśnie różnica, dla Sądu Rejonowego błaha i
bez znaczenia, „ kosztowała ” pokrzywdzony bank 185 000 złotych ( nie licząc odsetek ). Bowiem min. tę kwotę
bank musiał również zwrócić właścicielom konta po przegranym procesie cywilnym wskutek stwierdzenia, iż przy
realizacji tej wypłaty doszło do wyżej opisanych uchybień. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie I C 966 /
07 prawomocnym wyrokiem uznał te nieprawidłowości za nienależyte wykonanie umowy o prowadzenie rachunku
bankowego, skutkujące odpowiedzialnością odszkodowawczą banku. Nie sposób zatem owych „ nieprawidłowości ”
nazwać inaczej, aniżeli wyrządzeniem szkody majątkowej w znaczeniu, o jakim mowa w art. 296 § 1 kk. Nie można
też zgodzić się z Sądem Rejonowym, gdy utrzymuje, że taki stan rzeczy był jedynie wynikiem „ ekscesu ” A. G.
( k. 1517 ), zaś „ rzeczą drugorzędną jest założenie, że nazwisko H. G. znalazło się na dowodach wypłaty za zgodą
którejś z pracownic ”. (...), o jakim wspomina Sąd Rejonowy w swoim uzasadnieniu, nie byłby bowiem możliwy przy
przestrzeganiu procedur bankowych przez zatrudnione w (...) osoby zajmujące się realizacją wypłaty. I właśnie istotą
i celem niniejszego procesu, a nie „ rzeczą drugorzędną ”, było ustalenie, który z pracowników (...) oddziału (...)
dopuścił się podczas realizacji tej wypłaty nadużycia udzielonych uprawnień lub nie dopełnił ciążących obowiązków
oraz, czy była to kierująca oddziałem i zobowiązana do zajmowania się jego sprawami majątkowymi Z. K.. W tym
więc kontekście nie do zaakceptowania było pominięcie zeznań pracowników banku, którzy w wypłacie pieniędzy
uczestniczyli i wskazywali na rolę, jaką odegrała Z. K. ( J. G., A. Z. ). Należało je poddać ocenie i wypowiedzieć się,
czy ich zeznania są wiarygodne w takim zakresie, w jakim wynikało z nich, iż to właśnie oskarżona, nadużywając
swojego stanowiska, wymusiła na podwładnych złamanie procedur bankowych poprzez zaakceptowanie umieszczenia
w dowodach wypłat danych H. G. jako pobierającej gotówkę.
Jeśli chodzi o wypłatę z dnia 14 czerwca 2013 r. – nawet przyjmując, iż brak jest dowodów pozwalających na ustalenie,
iż to Z. K. nakazała realizację tej wypłaty z pominięciem procedur bankowych ( do rąk osoby nieuprawnionej ), nie
zwalniało to sądu od badania, czy wypłata nie była wynikiem uprzedniego narzucenia przez oskarżoną podległym
jej pracownikom ( wymuszenia na nich ) praktyki odstępstw od przestrzegania przepisów bankowych w przypadku
operacji ( w tym wypłat gotówkowych ), które dotyczyły rachunków mających status klienta (...) G. i Z. M., gdy tylko
byłoby to podyktowane ich bieżącą potrzebą, a potem tolerowania i akceptowania przez oskarżoną takiego stanu
rzeczy podczas dalszej obsługi ich rachunków. Taka możliwość jawiła się w realiach dowodowych sprawy, a mimo to
pozostała poza polem rozważań sądu. Tymczasem problem ten zauważył już Sąd Rejonowy rozpoznający uprzednio
sprawę pod sygnaturą II K 388 / 11. W uzasadnieniu wyroku z dnia 12 stycznia 2013 r. kwestie te były obszernie ( wręcz
drobiazgowo ) analizowane pod kątem ewentualnej odpowiedzialności karnej Z. K., podobnie jak i to, że „ spoiwem
” łączącym wypłaty z 8 stycznia 2004 r. i 14 czerwca 2012 r. mógł być z góry powzięty przez nią zamiar narzucania
sobie i podwładnym odstępstw od obowiązujących procedur bankowych, mający na celu usprawnienie obsługi Z. i G.
G. (1), wobec traktowania ich jako kluczowych klientów banku. Rozumowaniu, które tam zostało przedstawione, nie
można odmówić logiki, nie pozostaje też ono w oderwaniu od zebranych w sprawie dowodów. Co prawda wyrok ten
został uchylony, a sprawa przekazana do ponownego rozpoznania, tym niemniej powodem tego były zupełnie inne
względy ( tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza z art. 439 § 1 pkt 10 kpk ). Jakkolwiek więc Sąd Okręgowy nie
potwierdził wówczas trafności tego toku rozumowania, to jednak go także nie zdyskwalifikował. Taka wersja zdarzenia,
jak przyjęta w postępowaniu prowadzonym pod sygnaturą II K 388 / 11, musiała być zatem rozważana także przy
kolejnym rozpoznaniu sprawy, czego jednak nie uczyniono. Przypomnieć należy, iż w orzecznictwie przyjmuje się,
że dopóty nie można uniewinnić oskarżonego od zarzucanego czynu, dopóki nie ustali się, iż nie wychodząc poza
granice oskarżenia, nie można dokonać innego jego opisu lub innej jego subsumcji prawnej. Dopiero stwierdzenie, że
jest to niemożliwe, uprawnia sąd do uniewinnienia ( wyrok SN z 12 października 2006 r., IV KK 232 / 06, OSNwSK
2006/1/1957 ). Przyjmuje się więc w konsekwencji, iż rażąco niesprawiedliwym jest wyrok uniewinniający, jeśli
możliwym jawiło się przypisanie oskarżonemu popełnienia przestępstwa, choćby o innym opisie, aniżeli ten przyjęty w
akcie oskarżenia. W takiej bowiem sytuacji nie dochodzi do osiągnięcia celu postępowania karnego ukierunkowanego
na wykrycie i pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa ( por. wyrok SN z dnia 28 stycznie 2005
r., V KK 364 / 04, OSNKW 2005/3/30 ). Przypomnieć zaś należy, iż do znamion czasownikowych występku z art. 296
§ 1 kk należy tak nadużywanie udzielonych uprawnień, jak i niedopełnienie ciążących obowiązków.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien:
- nieprawidłowości podczas wypłaty z dnia 8 stycznia 2004 r. traktować w kategoriach wyrządzania bankowi szkody
majątkowej w rozumieniu art. 296 § 1 kk;
- wypowiedzieć się, czy powyższa wypłata dokonana została z pozostającym w związku przyczynowo - skutkowym
nadużyciem udzielonych Z. K. uprawnień lub niedopełnienia ciążących na niej obowiązków;
- w przypadku ustalenia, iż brak jest dowodów pozwalających na przyjęcie, iż to Z. K. nakazała realizację wypłaty
z dnia 14 czerwca 2004 r., poczynić ustalenia, czy wcześniej dochodziło do narzucania przez oskarżoną podległym
jej pracownikom praktyki odstępstw od przestrzegania procedur bankowych w przypadku operacji, które dotyczyły
rachunków mających status klienta (...) G. i Z. G., a następnie do tolerowania i akceptowania takiego stanu rzeczy, a
w przypadku odpowiedzi twierdzącej, czy wypłata z dnia 14 czerwca 2004 r. pozostawała w związku przyczynowo –
skutkowym z takim sposobem wykonywania przez oskarżoną uprawnień zwierzchnich wobec podwładnych;
- ponowić postępowanie dowodowe w zakresie ograniczonym do wypłat z dni 8 stycznia 2004 r. i 14 czerwca 2004
r. oraz przestrzegania przez oskarżoną procedur bankowych podczas obsługi w (...) oddziale (...) małżeństwa Z. i G.
G. (1).