MNEMOTECHNIKI - SPOSOBY UŁATWIAJĄCE ZAPAMIĘTYWANIE

MNEMOTECHNIKI SPOSOBY UŁATWIAJĄCE
ZAPAMIĘTYWANIE
Opracowano w CIiPKZ w Krakowie na podstawie literatury wymienionej w informacji
Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Krakowie
Grudzień 2014 r.
Zmiany zachodzące we współczesnym społeczeństwie wywierają ogromny wpływ na
życie człowieka. Obecnie świat jest wręcz zalewany przez ocean informacji. Zygmunt
Bauman taki stan nazwał płynną nowoczesnością, ponieważ jak wszystkie płyny, nie
potrafi zbyt długo trwać nieruchomo i zachowywać jednego kształtu1. Aby się
przystosować, należy być stale przygotowanym na zmiany. Mówi się, że dzisiejsze
społeczeństwo, to społeczeństwo informacyjne, społeczeństwo ludzi uczących się2.
Podstawą funkcjonowania takiego społeczeństwa jest dostęp do informacji, która
coraz częściej staje się źródłem utrzymania. Dlatego też jednym z podstawowych
wymogów rynku pracy jest umiejętność uczenia się.
Od czego zacząć?
Podchodząc do jakiegokolwiek działania, ważne jest, aby je zaplanować.
Podobnie jest z uczeniem się. Stwierdzenie to wydaje się być oczywiste, jednak
bardzo często o tym elemencie zapominamy. Dlaczego jest to tak istotne? Jeżeli coś
zaplanujesz i wyznaczysz sobie konkretną datę, będzie to dla ciebie większą
motywacją do działania, a twój mózg będzie miał jasno wyznaczony cel. Nieraz
mówimy sobie: „Chcę nauczyć się angielskiego”. Jednak, kiedy w ten sposób
podchodzimy do sprawy, jest wielce prawdopodobne, że tego celu nie zrealizujemy.
Dlaczego? Ponieważ nie jest on konkretny. Jeżeli powiesz sobie: „Do końca roku
opanuję język angielski na poziomie B2” – ta wizja będzie bardziej realna i łatwiejsza
do osiągnięcia. Ważne jest również określenie zakresu danej partii materiału. Dzięki
temu mamy obraz „terenu”, po którym będziemy się poruszali i wyzbywamy się lęku
przed nieznanym3. Następnym krokiem jest już tylko opracowanie planu działania i
jego realizacja.
Warto też zastanowić się, czy w realizacji twojego planu, jakim jest w tym
przypadku uczenie się, coś ci nie przeszkadza – znaleźć tak zwanych złodziei czasu.
Może co chwilę zaglądasz na Facebooka? Oglądasz telewizję? Rozmawiasz długo
przez telefon? Czasem nawet nie zdajemy sobie sprawy ile czasu tracimy na błahe
czynności.
Czas na relaks
Kiedy wytężamy się intelektualnie, ważne jest, aby robić sobie przerwy. Nie
bez powodu w szkole lekcja trwa 45 minut. Nasz mózg działa najbardziej efektywnie
do 50 minut4. Po tym czasie samoczynnie się „wyłącza”, czego efektem jest spadek
koncentracji. Co robić w trakcie przerwy? Po prostu odpoczywać. Warto też dotlenić
swój mózg, wyjść na spacer, przewietrzyć pokój. Jeżeli uprawiasz sport, jest to
właściwy moment na ćwiczenia fizyczne.
Robienie przerw podczas nauki niesie za sobą następujące korzyści:
• Będziesz bardziej wypoczęty, co wpłynie na lepsze zrozumienie materiału.
• Lepiej zapamiętasz materiał – w trakcie przerwy twój mózg „porządkuje”
zapamiętane informacje.
1
Z. Bauman, 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, Wydawnictwo Literackie, 2011, s.5.
J. Tulińska, Internet jako miejsce uczenia się, czyli kilka refleksji o edukacji w cyberprzestrzeni [w:] W. Jakubowski (red.),
Media. Kultura popularna. Edukacja, Impuls, 2005, s. 25.
3
T. Buzan, Rusz głową, Wydawnictwo Aha!, 2008, s. 126.
4
Tamże, s. 66.
2
Opracowano w CIiPKZ w Krakowie na podstawie literatury wymienionej w informacji
Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Krakowie
Grudzień 2014 r.
Mnemotechniki, czyli sposoby ułatwiające zapamiętywanie
Kiedy musisz nauczyć się czegoś na pamięć, pomocne mogą okazać się
mnemotechniki, czyli metody zapamiętywania. Podstawą mnemotechnik jest
umiejętność kojarzenia nowych informacji z już znanymi oraz wyobraźnia. Tony
Buzan w książce Pamięć na zawołanie. Metody i techniki pamięciowe proponuje
zasady tworzenia „żywych” obrazów i skojarzeń ułatwiających zapamiętywanie5.
Między innymi są to:
•
•
•
•
•
•
•
Synestezja – czyli połączenie zmysłów. Im więcej zmysłów jest
zaangażowanych w naukę, tym łatwiej i trwalej zapamiętasz materiał.
Ruch – „ożywiaj” swoje obrazy. Gazeta może na przykład zamienić się w
papierowy samolot latający po sklepie.
Amor, czyli erotyka – wątki miłosne zazwyczaj są bardzo dobrze
zapamiętywane. Wykorzystuj to!
Humor – dzięki wykorzystaniu humoru, nauka stanie się zabawna. Tworząc
absurdalne i śmieszne obrazy, łatwiej je zapamiętujesz.
Przesada – możesz wyobrażony przez ciebie obraz powiększyć do
ogromnych rozmiarów, pomniejszyć, zmienić kształt i tak dalej.
Niecodzienność – im skojarzenia są bardziej niecodzienne, tym lepiej. Umysł
nie zapamiętuje nudnych informacji.
„Ja” w obrazach mentalnych – włączaj siebie w skojarzenia, ponieważ
wywołuje to emocje.
Zasady zapamiętywania można przedstawić poniższym równaniem:
OBRAZ + AKCJA = PAMIĘĆ6
Na tej podstawie powstało wiele technik pamięciowych. Przykładowe
mnemotechniki to: łańcuchowa metoda skojarzeń, zakładki „obrazkowe”, rzymski
pokój, rymowanki liczbowe, metoda słów zastępczych. Szczegółowy opis tych metod
można znaleźć we wspomnianej książce Tony’ego Buzana.
Mapy myśli – coś więcej niż tylko forma notowania
Mapa myśli to rodzaj notowania opracowany przez Tony’ego i Barry’ego
Buzanów. W przeciwieństwie do tradycyjnych notatek, ma ona nielinearny charakter.
Twórcy tej metody uważają, że mapy myśli są odzwierciedleniem naturalnego
funkcjonowania mózgu, ponieważ proces naszego myślenia oparty jest na
skojarzeniach.
Tony Buzan proponuje następujące zasady tworzenia mapy myśli7:
1. W centrum umieszczamy kolorowy rysunek.
2. Rysunki powinny znajdować się na całej przestrzeni mapy.
5
T. Buzan, Pamięć na zawołanie. Metody i techniki pamięciowe, Wydawnictwo Aha!, 2007, s. 53.
Tamże, s. 11.
7
T. Buzan, Rusz…, dz. cyt., s. 102.
6
Opracowano w CIiPKZ w Krakowie na podstawie literatury wymienionej w informacji
Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Krakowie
Grudzień 2014 r.
3.
4.
5.
6.
7.
Zagadnienia w postaci gałęzi wybiegają promieniście z centralnego rysunku.
Piszemy drukowanymi literami.
Słowa powinny biec wzdłuż linii.
Na każdej linii piszemy tylko jedno słowo.
Używamy kolorów.
Mapa myśli to nie tylko sposób notowania słów innych osób.
Technikę tę można stosować również do zapisywania własnych
myśli, pomysłów, pytań. Mapa myśli jest użyteczna podczas
planowania, rozwiązywania problemów i stymuluje twórcze
myślenie.
Zaletą tej metody jest oszczędność czasu. Nie tracisz go na
pisanie całych zdań, tylko zapisujesz najważniejsze hasła,
słowa - klucze. Dzięki temu koncentrujesz się na
najważniejszych informacjach,
co przekłada się na lepsze zrozumienie i zapamiętanie tematu.
Mapy myśli można
wykorzystać do:
• Notowania
• Streszczania
• Powtarzania
• Planowania
• Rozwiązywania
problemów
Komputerowe mapy myśli
Mapę myśli można wykonać za pomocą programu komputerowego bądź aplikacji. Za
te bardziej zaawansowane trzeba zapłacić. Istnieją także programy bezpłatne. W
Internecie można znaleźć ich bardzo wiele.
Przykładowe programy:
• iMindMap
Jedyny program komputerowy, którego zgodność z zasadami tworzenia map myśli
została potwierdzona przez Tony’ego Buzana. Istnieje możliwość tworzenia map
przestrzennych. Jest on obsługiwany również w języku polskim. Program jest płatny.
Można pobrać siedmiodniową wersję próbną.
Strona programu: http://imindmap.pl/
• FreeMind
Darmowy program. Istnieje również w wersji polskiej. Zaletą programu jest możliwość
eksportu mapy do wielu typów plików.
Strona programu: http://freemind.sourceforge.net/wiki/index.php/Main_Page
• Coggle
Darmowa aplikacja online. Wymaga rejestracji poprzez konto Google. Zaletą aplikacji
jest możliwość współpracy online. Mapę można pobrać w pliku PDF oraz PNG.
Aplikacja obsługiwana jest w języku angielskim.
Strona programu: http://coggle.it
• MindMup
Darmowa aplikacja online. Nie wymaga rejestracji. Zaletą aplikacji jest
możliwość współpracy online. Mapę można zapisać na dysku Google.
Opracowano w CIiPKZ w Krakowie na podstawie literatury wymienionej w informacji
Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Krakowie
Grudzień 2014 r.
Można ją też pobrać w pliku PDF, PNG, bądź jako prezentację (PDF, PPT).
Strona programu: https://www.mindmup.com/
Perpetuum mobile, czy efektywna nauka?
Kończysz naukę i co dalej? Odkładasz z zadowoleniem książkę i już do niej
nie wracasz? Jeśli tak robisz, to marnujesz swój wysiłek, który włożyłeś w naukę,
ponieważ po pierwszych 24 godzinach zapominasz 80% szczegółów nowego
materiału8. W efekcie nieustannie zapominasz i uczysz się na nowo. Dlatego ważne
jest, aby w ciągu dwudziestu czterech godzin zrobić pierwszą powtórkę. Optymalny
czas to 10 minut po zakończeniu nauki. Kolejną powtórkę powinieneś zrobić po 24
godzinach, następną po tygodniu, po miesiącu9. Dzięki temu zapamiętane informacje
utrwalają się.
Pomocne podczas powtórek są mapy myśli. Tworząc mapę, wyszukujesz
najważniejsze informacje, segregujesz je, co ułatwia ci zapamiętanie materiału.
Podczas powtórki wystarczy ją tylko przejrzeć, co nie powinno zająć ci dużo czasu.
Co robić, aby nauka była efektywna?
• Przed przystąpieniem do nauki należy określić zakres materiału oraz datę
realizacji.
• Wskazane jest robienie przerw.
• W zapamiętywaniu przydatne są mnemotechniki, które opierają się na
łączeniu nowych informacji z już znanymi oraz wykorzystywaniu wyobraźni.
• Za pomocą mapy myśli posegregujesz najważniejsze informacje i szybko je
powtórzysz.
Podsumowanie zaprezentowanych w niniejszym artykule wskazówek dotyczących
efektywnego uczenia się przedstawia poniższa mapa myśli:
8
9
T. Buzan, Pamięć…, dz.cyt., s. 92.
Tamże, s. 93.
Opracowano w CIiPKZ w Krakowie na podstawie literatury wymienionej w informacji
Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Krakowie
Grudzień 2014 r.
Współczesne życie wymaga od nas ustawicznego kształcenia. Uczenie się nie
zawsze odbierane jest jako coś przyjemnego. Jednak jeśli podczas nauki
uruchomimy swoją wyobraźnię, zaangażujemy jak najwięcej zmysłów, nauka może
stać się świetną zabawą, sprawiać wiele radości i być efektywniejsza.
Autor: Julia Jajkiewicz
Bibliografia
1. Bauman Z. (2011), 44 listy ze świata płynnej nowoczesności, Wydawnictwo
Literackie.
2. Buzan T. (2008), Rusz głową, Wydawnictwo Aha!.
3. Buzan T. (2007), Pamięć na zawołanie, Wydawnictwo Aha!.
4. Buzan T. (2007), Mapy twoich myśli. Mindmapping, czyli notowanie kreatywne,
Wydawnictwo RAVI.
5. Tulińska J. (2005), Internet jako miejsce uczenia się, czyli kilka refleksji o
edukacji w cyberprzestrzeni [w:] Media. Kultura popularna. Edukacja, W.
Jakubowski (red.), Wydawnictwo Impuls.
Netografia
http://imindmap.pl/ [dostęp: 29.11.2014].
http://freemind.sourceforge.net/wiki/index.php/Main_Page [dostęp: 29.11.2014].
http://coggle.it [dostęp: 29.11.2014].
https://www.mindmup.com/ [dostęp: 29.11.2014].
Opracowano w CIiPKZ w Krakowie na podstawie literatury wymienionej w informacji
Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu
Pracy w Krakowie
Grudzień 2014 r.