Co watro wiedzieć o zagrożeniach związanych z paleniem tytoniu?

Co warto wiedzieć
o zagrożeniach związanych
z paleniem tytoniu?
HISTORIA
NIKOTYNY
Kiedy Krzysztof Kolumb wylądował ze
swymi marynarzami na nieznanym lądzie,
dnia 11 października Roku Pańskiego 1492,
został zaproszony do domów Indian Arawaków
i poczęstowany suszonymi liśćmi tytoniu.
Niektórzy utrzymują jednak, iż to Chińczycy
jako pierwsi znali i uprawiali tytoń, i to jeszcze
daleko przed odkryciem Ameryki przez
Krzysztofa Kolumba. Brak jednak
potwierdzających ten fakt dowodów. Tytoniowi
nadawano rozmaite nazwy, jak np. "nikotyna".
Nazwę tę zaproponował książę de Giuse,
a pochodziła ona od nazwiska francuskiego
ambasadora w Lizbonie Jeana Nicot, który jako
pierwszy rozwinął uprawę tytoniu
w Portugalii i był w dużej mierze
odpowiedzialny za wprowadzenie tej używki na
dwór królewski w Paryżu. I jakkolwiek
określenie "tytoń" przyjęło się do
powszechnego użytku i zdominowało wszystkie
pozostałe, tak nazwa "Nicotiana" pozostała jako
nazwa rodzajowa samej rośliny.
Dym tytoniowy składa się z prawie 4.000
związków chemicznych,
z tego ponad 40 to substancje
rakotwórcze.
Ich działanie nie jest ograniczone
jedynie do palaczy tytoniu, ale także
dotyczy wszystkich tych osób
(mężczyzn, kobiet i dzieci), które
przebywają w pomieszczeniach, gdzie
występuje dym tytoniowy
(tzw. "palenie bierne").
•
Według WHO bierne palenie jest przyczyną:
•
•
•
•
•
zakażeń dolnych dróg oddechowych,
częstszych objawów podrażnienia dróg oddechowych,
zaostrzenia objawów astmy oskrzelowej,
zapalenia ucha środkowego,
zwiększonego ryzyka wywołania syndromu nagłej śmierci
dziecka,
• zespołu nagłej śmierci niemowląt (śmierć łóżeczkowa).
•
Bierne palenie jest przyczyną takich nieswoistych zmian jak:
– występowanie zaburzeń zachowania (zwłaszcza ze strony układu
nerwowego):
•
•
•
•
•
impulsywność
trudności w skupieniu uwagi
niepokój
nadwrażliwość
trudności w przystosowaniu
– trudności w nauce
• U dzieci starszych bierne palenie jest przyczyną:
– alergii
– osłabienia sprawności płuc
Warto wiedzieć!
Dziecko przebywające 1 godzinę
w zadymionym pomieszczeniu
pochłania taką ilość nitrozoamin, jaka
znajduje się w dymie głównym 35
papierosów z filtrem i benzopirenu
jakby samo wypaliło 4 papierosy.
Oto przykłady niektórych tylko substancji
występujących w dymie tytoniowym:
• Aceton - rozpuszczalnik, składnik farb i lakierów.
• Amoniak - stosowany w chłodnictwie, składnik
nawozów mineralnych.
• Arsen - stosowany także lako popularna trutka na
szczury i inne gryzoni.
• Benzopiren - związek o właściwościach
rakotwórczych, wykorzystywany w przemyśle
chemicznym.
• Butan - gaz pędny, używany do wyrobu benzyny.
• Chlorek winylu - związek używany np. do produkcji
plastiku. Posiada właściwości rakotwórcze.
• Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie
nowotworów złośliwych u człowieka
• Cyjanowodór - kwas pruski, gaz używany przez
hitlerowców w komorach gazowych do masowego
ludobójstwa.
• Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego
oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez
człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed
przenikaniem przez ich ściany substancji i związków
chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów.
• Formaldehyd - związek stosowany m.in. do
konserwacji preparatów biologicznych, np. żab.
• Kadm - silnie trujący metal o właściwościach
rakotwórczych.
• Metanol - silne trujący związek chemiczny, używany
do produkcji benzyn silnikowych.
• Naftyloamina - wchodzi w skład barwników,
używanych w przemyśle drukarskim. Posiada
właściwości rakotwórcze.
• Nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń
krwionośnych zwiększa ciśnienie krwi, jest
odpowiedzialna za nie fizjologiczne przyspieszenie akcji
serca oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa
negatywnie na gen p53, który powstrzymuje
niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie
nowotworów.
• Polon - radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą
rodaczkę Marię Skłodowską-Curie. Posiada właściwości
rakotwórcze.
• Tlenek węgla (czad, CO) - zmniejszając zawartość
tlenu we krwi, w znaczny sposób utrudnia pracę serca i
dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu
człowieka. Jest to związek będący bezpośrednią
przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów.
• Uretan - związek o właściwościach rakotwórczych.
PRZEBIEG PROCESU UZALEŻNIENIA OD NIKOTYNY
TO 4 fazy:
1) Faza Przygotowania
•
Kształtują się postawy i przekonania o pożytkach płynących z palenia
papierosów;
• Dziecko przebywając wśród dorosłych „oswaja się” z papierosem;
• Palenie – postrzegane jest czynność użyteczna, ”krok w dorosłość”,
pomoc w sytuacjach stresowych, przynależność do grupy.
2) Faza Próbowania
•
•
•
Zaczyna się, gdy dziecko sięga po pierwszego papierosa;
Zazwyczaj dzieje się to pod presją rówieśników;
Konsekwencje pierwszych prób palenia zależą m.in. od doznań
fizjologicznych po wypaleniu pierwszych 2-3 papierosów oraz
psychospołecznych czynników usposabiających do palenia;
3) Faza Eksperymentowania
Odsetek młodzieży w Polsce rozpoczynającej palenie w wieku:
– 11 i mniej lat wynosi 13,8%
– 12 lat wynosi 9,2%
– 13 lat wynosi 9,6%
– 14 lat wynosi 11,3%
– 15 lat wynosi 9,7%
4) Faza Regularnego palenia
Pełne uzależnienie – jest głębokim zaburzeniem zakorzenionym w
głównych sferach osobowości człowieka, gdzie powstaje przymus i
niemożność powstrzymania się od przyjmowania nikotyny.
Na zjawisko składa się:
- tolerancja nikotyny,
-głód nikotynowy w razie podejmowania prób rzucenia palenia,
- wysokie prawdopodobieństwo powrotu do palenia papierosów.