Aktualności Warsztaty Natura 2000

Aktualności
Warsztaty Natura 2000 – szansą dla rozwoju lokalnego
05/02/2013, dodał: Maciej Liberda
W piątek, 1 lutego br. w Urzędzie Gminy w Mszanie Dolnej odbyły się bezpłatne warsztaty
ekologiczne poszerzające wiedzę o Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych Natura 2000.
Warsztaty zostały zorganizowane we współpracy z Fundacją Wspierania Inicjatyw Ekologicznych w
Krakowie dla dwóch grup odbiorców. W grupie pierwszej znaleźli się sołtysi, radni, wychowawcy
świetlic, pracownicy Gorczańskiego Parku Narodowego oraz pracownicy Referatu Ochrony
Środowiska tut. urzędu, którzy zostali zapoznani z rolą obszarów Natura 2000 dla ochrony
zagrożonych gatunków roślin, zwierząt i siedlisk oraz dla ochrony różnorodności biologicznej całej
Europy. Druga grupa, obejmująca nauczycieli została zapoznana z niezwykle interesującym pakietem
edukacyjnym, w oparciu o który mogą prowadzić interaktywne zajęcia z uczniami. W skład pakietu
wchodzą gry, ćwiczenia, puzzle, bajki, komiks, plakaty oraz prezentacje dotyczące obszarów Natura
2000 w Polsce. Projekt finansowany został przez NFOŚiG w Warszawie, a więcej informacji na temat
projektu dostępnych jest na stronie internetowej www.natura2000.fwie.pl
Prowadzący warsztaty, Pan Jakub Pełka argumentował, że obszar Natura 2000 nie powinien być
postrzegany jako zagrożenie dla rozwoju społeczności lokalnej. Co więcej, bardzo często utworzenie
takiego obszaru stwarza szansę na dodatkowy dochód i nowe miejsca pracy. Możliwe są następujące
sytuacje:
• Obszar Natura 2000 lub zagrożony gatunek na nim występujący może być elementem promującym
region, produkty i usługi regionalne.
• Obszar Natura 2000 umożliwia rozwój turystyki przyrodniczej. Przekłada się to bezpośrednio na
popyt na kwatery agroturystyczne, wypożyczalnie sprzętu turystycznego, usługi przewodnickie,
produkty rolnictwa ekologicznego, produkcję pamiątek. Wzrasta też popyt na usługi remontowe,
powstają nowe miejsca pracy związane z napływem pieniędzy do regionu. Jest to więc szansa na
ogólne ożywienie gospodarcze w regionie; musi być ono jednak kontrolowane pod kątem wymogów
ochronnych siedlisk i gatunków.
• Rolnicy gospodarujący na obszarach Natura 2000 mogą skorzystać z dodatkowych premii w
ramach programów rolnośrodowiskowych.
• Ponadto mieszkańcy, widząc duże zainteresowanie turystów polskich i zagranicznych ich regionem
– jako wyjątkowym skarbem – stają się bardziej dumni ze swojego miejsca zamieszkania i bardziej
zainteresowani jego ochroną. Jednocześnie z powstawaniem nowych miejsc pracy także coraz
mniejsza liczba młodych ludzi będzie uciekać ze wsi do miast i innych regionów Polski, a także mniej
będzie rodzin rozłączanych na skutek podejmowania pracy w odległych miastach lub za granicą, co
będzie bardzo korzystne ze względów społecznych.
Warto przypomnieć, że środowisko przyrodnicze gminy Mszana Dolna jest zróżnicowane i obfituje w
rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Podczas górskich wycieczek, szczególnie w dolinach potoków i w
wilgotnych jarach dostrzec można efektownie ubarwione salamandry i traszki: górską i karpacką.
Tutejsze podmokłe łąki położone w Kasinie Wielkiej trafiły do europejskiej sieci ochrony przyrody
Natura 2000. Na liście Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 znajdują się m.in. następujące
obszary: Łąki koło Kasiny Wielkiej (PLH 120082), Raba z Mszanką (PLH 120093), Lubogoszcz (PLH
120081), Luboń Wielki (PLH 120043), Gorce (PLB 120001).
Łąki koło Kasiny Wielkiej (PLH120082) obszar ostoi siedliskowej zawiera trzy nieduże
kompleksy łąk trzęśliwcowych i świeżych w granicach gminy Mszana Dolna. Położone są między
Kasiną Wielką a miastem Mszana Dolna w pobliżu przysiółków: Fornale, Pazdury i Ściurki. Pierwsza
z łąk leży na wschodnich zboczach góry Lubogoszcz, kolejna na wschodnich zboczach góry Czarny
Dział, a trzecia – ostatnia na północ od trasy z Kasiny Wielkiej na przełęcz Gruszowiec. Wszystkie
łąki otoczone są choć częściowo lasem i rzadszymi zadrzewieniami. W ich sąsiedztwie znajdują się
również intensywniej użytkowane grunty rolne. Obszar ostoi zajmują głównie łąki trzęślicowe lub
łąki o charakterze przejściowym użytkowane ekstensywnie lub takie na których zaniechano
jakichkolwiek prac. Są to najlepiej wykształcone płaty łąk trzęśliwcowych w regionie alpejskim.
Występuje tu m.in. goryczka wąskolistna. Zagrożeniem dla tych siedlisk jest całkowite zaniechanie
ekstensywnej gospodarki pasterskiej, a także obniżenie poziomu wód gruntowych.
Raba z Mszanką (PLH120093) - Obszar ostoi obejmuje koryta rzek, z tego w gminie Mszana Dolna
znajduje się fragment rzeki Raby – od ujścia potoku Mszanka w dół rzeki. Dno rzeki na tym odcinku
pokryte jest grubszym żwirem i otoczonymi kamieniami. Specyficzną formą są widoczne tu obszerne
kamieńce i zmieniające się podczas wyższych stanów wód koryto rzeki, które dzieli się wówczas na
wiele ramion płynących po żwirowisku. Dopływy Raby zasilają rzekę z wąskich dolin o dużym spadku.
Postępuje tu szybka erozja przyśpieszająca spływ powierzchniowy wód, a jej przyczyną są
dominujące w zlewni użytki rolne, z około połową udziałów w całej powierzchni i ledwie
kilkuprocentowy udział lasów, a także rozwinięta sieć dróg. Dodatkową i poważną ingerencją w
koryto Raby jest jego przekładanie, związane z budową dwupasmowej drogi tzw. Zakopianki. Z
pośród licznych gatunków ryb zasiedlających rzekę należy wymienić: głowacza pręgopłetwego,
piekielnicę, lipienia czy brzankę. Żyją tu także pstrągi potokowe, klenie i jelce. Do najważniejszych
zagrożeń ostoi należy zanieczyszczenie wód przez ścieki komunalne i przemysłowe, regulacja koryta
i eksploatacja żwiru pobieranego z dna rzeki.
Lubogoszcz (PLH120081) - Góra Lubogoszcz ma wysokość 967 m n.p.m. jej szczyt i grzbiet budują
piaskowce magurskie pod którymi zalegają warstwy piaskowcowo-łupkowe, margle i łupki ilaste.
Strome, gęsto zalesione stoki Lubogoszczy mają przeciętny spadek 20–30% i poprzecinane są
licznymi jarami potoków. Górę porasta żyzna buczyna górska z siedliskiem jaworzyny z języcznikiem
zwyczajnym (jedno z dwóch stanowisk w Beskidzie Wyspowym). Na śródleśnych szlakach
komunikacyjnych łatwo i często spotyka się kumaki górskie i traszki karpackie. Poza tym licznie
występują tu m.in.: ropucha szara, jaszczurka zwinka i żyworodna, traszka górska i żmija
zygzakowata.
Luboń Wielki (PLH120043) - Obszar ostoi siedliskowej obejmuje górną część stoku Lubonia
Wielkiego oraz fragment grzbietu górskiego na jego południowym zboczu. Góra ma typowy dla
Beskidu Wyspowego kształt tzn. strome zbocza i spłaszczony wierzchołek. W szczytowym fragmencie
znajduje się 13 jaskiń, z których największą jest „Jaskinia na Luboniu Wielkim” mierząca 26 m
długości i 9 m deniwelacji. Jako jedyna spośród tych kilkunastu posiada własny mikroklimat i
utrzymujący się przez cały rok lód. O bogactwie i różnorodności tej ostoi niech świadczy fakt, że na
tym stosunkowo niewielkim obszarze wyróżniono aż cztery typy siedlisk przyrodniczych znajdujących
się w I załączniku Dyrektywy Siedliskowej i są to: żyzne buczyny, górskie bory świerkowe,
środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe. Najcenniejszą część obszaru stanowi
osuwisko fliszowe, gdzie przemieszczone masy skalne utworzyły grzędy i garby liczące nawet po
kilka metrów nazwane „Dziurawymi Turniami”. Poniżej znajdują się dwa odsłonięte gołoborza o
eliptycznym kształcie, których łączna powierzchnia liczy nieco poniżej 0,5 ha i jest to jedno z
zaledwie kilku tego typu siedlisk znajdujących się w Karpatach. Teren osuwisk i gołoborza porastają
mchy, wątrobowce i paprocie, spośród których spotykamy m.in. narecznicę szerokolistną, wietlicę
samiczą i najrzadszą z nich: zanokcicę północną. Inne ciekawe rośliny rosnące w ostoi to: kruszczyk
rdzawoczerwony, wawrzynek wilczełyko, naparstnica zwyczajna, porzeczka alpejska i śnieżyczka
przebiśnieg. Po deszczu, gdy słońce znajduje się jeszcze w głębokiej defensywie napotkamy tu z
pewnością efektownie ubarwiona salamandrę.
Gorce (PLB120001) - Fragment ostoi znajdujący się w granicach gminy to obszar Gorczańskiego
Parku Narodowego – obejmujący głównie szczytowe partie Kudłonia (1274 m n.p.m.), Gorca
Troszackiego (1235 m n.p.m.) i północne stoki Jaworzynki (1026 m n.p.m.) – sięgający do doliny
Kamienicy. Zdecydowanie dominują tu lasy reglowe ze świerkiem, bukiem i jodłą na czele. Regiel
górny tworzy bór świerkowy, a regiel dolny złożony jest głównie z buczyny karpackiej i zbiorowisk
borowych. Charakterystyczne są tu rozległe polany, gdzie w latach minionych wypasano regularnie
liczne stada owiec. Obecnie, przeciwdziałając zarastaniu polan, przywraca się tu gospodarkę
pasterską. Teren ten jest ostoją ptasią o randze europejskiej i obserwować tu można cały szereg
ptasich rarytasów, spośród których trzeba wymienić sowy: puchacza, puszczyka uralskiego,
włochatkę i sóweczkę. Z dzięciołów szczególnie ważne są ich trzy gatunki: zielonosiwy, trójpalczasty
i białogrzbiety. Występują tu też dwa kuraki leśne: głuszec i jarząbek, a wysoko, pośród koron buków
wyprowadza swe lęgi muchołówka mała. Spośród ssaków spotkać tu można niedźwiedzia, wilka,
rysia, wydrę, a z tych mniejszych: popielicę i jeszcze rzadsza koszatkę. Mamy tu niemal komplet
krajowych gadów i 11 gatunków płazów – łącznie z salamandrą. Wśród roślin wyróżniają się liczne
storczyki, a także wawrzynki wilczełyko, przebiśniegi i dziewięćsiły bezłodygowe. Najpoważniejszymi
zagrożeniami dla tej ostoi są zanieczyszczenia powietrza, powodujące osłabianie drzewostanów i ich
większą podatność na wiatrołomy jak i ataki owadzich szkodników. Kolejnym zagrożeniem, choć
dotyczącym już terenów otwartych, jest ich stopniowe przekształcanie się w las na skutek
zaniechania wypasu.
Pobierz: folder, mapa
red. Małgorzata Leśniak