Budowa systemu integrującego transport publiczny Miasta

Zgłaszane przez Gminę Miasto Rzeszów projekty do konkursu
„TOP INWESTYCJE KOMUNALNE POLSKI WSCHODNIEJ”:
Projekt „Budowa systemu integrującego transport publiczny Miasta Rzeszowa i okolic”
Okres rzeczowej realizacji 9.11.2011 - 30.06.2015
1. Skala inwestycji w odniesieniu do budżetu i możliwości finansowych samorządu.
Projekt „Budowa systemu integrującego transport publiczny Miasta Rzeszowa i okolic”
realizowany był przy współfinansowaniu Unii Europejskiej ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 (Priorytet 3.
Wojewódzkie ośrodki wzrostu, Działanie 3.1. Systemy miejskiego transportu zbiorowego). Unikatowy i
zarazem złożony zakres Projektu koncentrował się w trzech obszarach działania, tzw. filarach Projektu:
a) Przebudowa i rozbudowa lokalnego układu komunikacyjnego - w ramach której rozbudowano
prawie 9 kilometrów głównych arterii drogowych miasta, zmodernizowano 11 skrzyżowań, 7
przystanków i dwie pętle autobusowe, wydzielono bus-pasy (na ulicach o łącznej dł. 6 km).
b) Zakup nowoczesnego taboru autobusowego - w ramach którego dostarczono 80 nowoczesnych i
komfortowych autobusów miejskich, spełniających surowe normy środowiskowe (EEV), w tym 30
zasilanych ekologicznym paliwem - sprężonym gazem ziemnym (CNG). Tak zasilane pojazdy stanowią
teraz ponad 40% całego taboru obsługującego komunikację miejską Rzeszowa.
c) Zaprojektowanie i wdrożenie Rzeszowskiego Inteligentnego Systemu Transportowego - będącego
najbardziej innowacyjnym i rozwojowym elementem Projektu, w ramach którego wdrożono
wykorzystujące do komunikacji dedykowaną łączność radiową:
- System Zarządzania Transportem Publicznym (SZTPf umożliwiający zarządzanie flotą autobusów, w
tym kontrolę standardów jakości usług oraz identyfikację i lokalizację pojazdów,
- System Dynamicznej Informacji Pasażerskiej (E-infof współpracujący z przystankowymi (73
lokalizacje) i autobusowymi (150 autobusów) tablicami informacji pasażerskiej, a także biletomatami, w
ramach którego pasażerowie na bieżąco będą informowani o rzeczywistym czasie przyjazdu autobusów
oraz będą mogli zaplanować swoją podróż,
- System Biletu Elektronicznego Komunikacji Miejskiej (E-bilet), wprowadzający nowe metody zakupu
biletu poprzez biletomaty stacjonarne (29 szt.) i mobilne (80 szt.), umieszczone odpowiednio na
przystankach i nowych autobusach. Zapłata za przejazd możliwa będzie z wykorzystaniem kart
zbliżeniowych, zarówno bankowych jak i Rzeszowskiej Karty Miejskiej, która będzie również
nośnikiem biletu elektronicznego,
- System Obszarowego Sterowania Ruchem Drogowym (SOSRD) wspomagający zarządzanie mchem na
obszarze całego miasta z priorytetem dla zbiorowej komunikacji publicznej, poprzez dynamiczną
optymalizację sterowania mchem (53 skrzyżowania) w zależności od jego natężenia oraz
informowaniem kierowców o utmdnieniach, natężeniu mchu i sytuacji meteorologicznej za pomocą 17
tablic zmiennej treści.
Przedmiotowy Projekt jest największym przedsięwzięciem zrealizowanym przez Gminę Miasto Rzeszów.
Ze względu na skomplikowany i złożony charakter oraz skalę przedsięwzięcia, realizacja jego prowadzona
była przez cztery jednostki realizujące (będące jednostkami organizacyjnymi Gminy Miasto Rzeszów):
Urząd Miasta Rzeszowa, Zarząd Transportu Miejskiego w Rzeszowie, Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie,
Biuro Gospodarki Mieniem Miasta Rzeszowa.
Wartość projektu zgodnie z umową o dofinansowanie (z 2012r.) była tylko o ok. 25% mniejsza od
budżetu Gminy Miasto Rzeszów na rok 2007 (rok w którym rozpoczęto przygotowanie projektu).
2. Walory estetyczne.
Celem ujednolicenia oznakowania, poprawy estetyki a także budowy pozytywnego i nowoczesnego
wizerunku komunikacji miejskiej, w ramach projektu Gmina Miasto Rzeszów zleciła opracowanie
dokumentu pn.: Systemu Identyfikacji Wizualnej Komunikacji Miejskiej w Rzeszowie. Stanowi on zbiór
zasad określających m.in. symbolikę i kolorystykę komunikacji miejskiej, których stosowanie pozwala na
wyróżnienia komunikacji miejskiej w natłoku informacji. Na podstawie wytycznych w nim zawartych,
wykonawcy robót jak i dostawcy urządzeń zobowiązani byli zastosować oznakowanie zgodne z ww.
dokumentem. Stąd też infrastruktura drogowa, nowy tabor autobusowy, oraz wszelkie urządzenia związane
z transportem publicznym oznakowane są w sposób spójny, jednoznacznie identyfikujący je z komunikacją
miejską w Rzeszowie.
W ramach wszystkich kontraktów, Zamawiający wymagał aby używane materiały były jak najwyższej
jakości. Każdorazowo przedstawiciele Gminy Miasto Rzeszów sprawujący nadzór inwestorski kontrolowali
estetykę i jakość wykonanych robót.
3. Funkcjonalność.
Rzeszów, stolica Podkarpacia jest największym ośrodkiem wzrostu w regionie i ma znaczny zasięg
oddziaływania społeczno-gospodarczego. Od kilkunastu lat zauważalny jest gwałtowny rozwój miasta
wynikający z migracji ludności i wzmożonej mobilności społeczeństwa. Znajduje to odzwierciedlenie w
poszerzeniu granic administracyjnych miasta, ale przede wszystkim obszaru aglomeracyjnego faktycznie
funkcjonującego jako jeden organizm miejski. Głównym środkiem zbiorowego transportu publicznego na
terenie Rzeszowa i w miejscowościach ościennych jest autobus, a istotą problemów obecnego systemu
transportowego jest jego uzależnienie od warunków sprawnego poruszania się w ramach istniejących
rozwiązań infrastrukturalnych, w tym od tworzących się zatorów i zakłóceń w ruchu oraz przyjętych
rozwiązań parkingowych. Do niedawna skutkowało to:
- malejącą liczbą osób korzystających ze zbiorowej komunikacji publicznej,
- rosnącym zatłoczeniem centrum miasta,
- niekorzystnym odziaływaniem na stan środowiska naturalnego poprzez zwiększenie emisji spalin,
poziomu hałasu oraz drgań
i związane było z:
- brakiem rozwiązań infrastrukturalnych preferujących transport publiczny,
- niezadawalającym stanem technicznym taboru,
- brakiem efektywnej informacji pasażerskiej i systemu zarządzania transportem publicznym,
- brakiem możliwości dynamicznego oddziaływania na rozkład ruchu i dynamicznej informacji o nim.
Wychodząc naprzeciw zdefiniowanym problemom władze Rzeszowa podjęły decyzję o przygotowaniu i
realizacji projektu pn. „Budowa systemu integrującego transport publiczny Miasta Rzeszowa i okolic”,
którego celem jest poprawa funkcjonalności transportu miejskiego poprzez poprawę dostępu do centralnych
obszarów miasta i zapewnienie efektywnego transportu wewnątrz Rzeszowa. Realizacja Projektu
pozwoliła na zwiększenie punktualności i bezpieczeństwa funkcjonowania publicznej komunikacji
zbiorowej oraz znaczną poprawę komfortu korzystania z jej usług. Długofalowym oddziaływaniem
projektu będzie zwiększenie potencjału rozwojowego i atrakcyjności aglomeracji rzeszowskiej oraz
wzrost mobilności mieszkańców.
4. Innowacyjność
Przedmiotowe przedsięwzięcie należy uznać za innowacyjne pod względem kompleksowości i
nowoczesności rozwiązania problemów transportu publicznego w ramach jednego przedsięwzięcia, a także
jego skali (obszar całego miasta). Dodatkowo w przypadku Rzeszowa, szereg rozwiązań projektowych z
zakresu ITS do tej pory nie był stosowany w mieście. W ramach wdrożonego Rzeszowskiego Inteligentnego
Systemu Transportowego (RIST), integrującego działanie 4 systemów (SOSRD, SZTP, E-info, E-bilet),
wykorzystano najnowocześniejsze, obecnie dostępne technologie ITS, w tym w zakresie łączności
bezprzewodowej, bo właśnie drogą radiową komunikują się ze sobą poszczególne elementy (stacjonarne i
mobilne)
systemów.
Za pośrednictwem elektronicznych urządzeń stacjonarnych i mobilnych, poprzez dedykowaną stronę
internetową zostały udostępnione informacje na temat bieżących warunków ruchu drogowego i
funkcjonowania komunikacji miejskiej, w tym możliwość planowania i śledzenia przebiegu podróży oraz
zarządzania e-biletem.
Projekt jest skalowalny i otwarty technologicznie (otwarte protokoły i interfejsy). Obecnie, w oparciu o
realizację projektów komplementarnych trwa jego rozbudowa (wprowadzenie strefy płatnego parkowania,
wdrożenie systemu dynamicznego ważenia pojazdów). Zebrane podczas realizacji projektu doświadczenia
mogą być przeniesione na realizację innych komplementarnych przedsięwzięć. Rozbudowa rozwiązań ITS
i innych systemów realizujących ideę Smart/Inteligent City jest planowana na lata 2015-2020.
5. Współpraca z lokalną społecznością na etapie projektowania inwestycji.
Koncepcja projektowa poddawana była konsultacjom społecznym. Wszyscy zainteresowani mieszkańcy
mieli możliwość zapoznać się z charakterem jak też skalą realizowanych robót oraz zgłaszać swoje
spostrzeżenia.
6. Montaż finansowy.
„Budowa systemu integrującego transport publiczny Miasta Rzeszowa i okolic” współfinansowana
była z PO RPW 2007-2013. Zgodnie z Aneksem nr 2 umowy o dofinansowanie montaż finansowy
przedstawia się następująco:
Wartość projektu: 333 110 068,93 PLN
Kwota dofinansowania z UE: 250 555 783,35 PLN (maksymalnie 85% wydatków kwaliflkowalnych)
Wkład własny: 82 554 285,58 PLN
7. Aktywne gospodarowanie majątkiem.
Ze względu na zakres projektu powstała infrastruktura jak i ruchome składniki majątkowe zarządzane są
poprzez jednostki organizacyjne Gminy Miasto Rzeszów, które na etapie wdrożenia były jednostkami
realizującymi projekt. I tak zgodnie z kompetencjami:
- Miejski Zarząd Dróg w Rzeszowie odpowiada za nadzór i bieżące utrzymanie przebudowanych arterii
komunikacyjnych oraz funkcjonowanie Systemu Obszarowego Sterowania Ruchem Drogowym;
- Zarząd Transportu Miejskiego w Rzeszowie odpowiada za organizację przewozów podróżnych (w tym
dzierżawę autobusów przewoźnikowi - obecnie MPK Rzeszów) oraz zapewnienie funkcjonowania
systemów Zarządzania Transportem Publicznym (SZTP), Dynamicznej Informacji Pasażerskiej (Einfo) oraz Biletu Elektronicznego Komunikacji Miejskiej (E-bilet). Ponadto dzierżawca autobusów
(MPK Rzeszów) odpowiada za bieżące utrzymanie oraz eksploatację dzierżawionego taboru;
- Urząd Miasta Rzeszowa - Biuro Obsługi Informatycznej i Telekomunikacyjnej odpowiada za
zapewnienie radiowej łączności ramach Rzeszowskiego Inteligentnego Systemu Transportowego.
Większość zakresu zrealizowanego projektu służy do realizacji zadań własnych samorządu, koszty jego
utrzymania ponosi Gmina Miasto Rzeszów. Jedynie w zakresie organizacji przewozów, jego zarządca
(ZTM w Rzeszowie) pobiera opłaty od podróżnych za przejazdy autobusami komunikacji miejskiej. Siatka
połączeń dostosowywana jest w sposób zapewniający optymalizację dochodów przy jednoczesnym
ograniczeniu kosztów.