Pełny artykuł

SprzedaŜ wiązana systemu
operacyjnego Windows
z oprogramowaniem uŜytkowym
Windows Media Player
Dawid Miąsik
Zakład Prawa Konkurencji INP PAN
Pojęcie i formy wiązania
• Wiązanie dwóch produktów (transport i
rozładunek, pistolet i naboje, samochód i opony)
• Wiązanie produktu i usługi (cukier i transport,
części zamienne i usługa naprawy)
• Wiązanie kontraktowe (zawarcie jednej umowy
uzaleŜnione od zawarcia drugiej umowy lub
sprzedaŜ tylko dwóch produktów)
• Wiązanie technologiczne (połączenie dwóch
produktów w jeden)
Powody „wiązania”
• Oferowanie oczekiwanych przez
konsumentów produktów (garnitur bez
spodni, samochód bez opon, telefon bez
baterii, standardowy Big Mac)
• Podniesienie efektywności działania
• Rozszerzenie monopolu na sąsiednie rynki
• Ochrona monopolu poprzez stworzenie
dodatkowych barier wejścia
Powody „wiązania”
• Ochrona pozycji rynkowej w przypadku
zmiany technologii (CD-Rom tylko jak
kupisz moje DVD)
• Ułatwienie zawierania zmów kartelowych
• Obejście regulacji cenowej
• Narzucenie własnej technologii jako
standardu!!! (kontrola rynku wiąŜącego i
rynków sąsiednich)
• Dyskryminacja cenowe
Umowy wiązane a prawo
konkurencji
• Tradycyjnie uznawane za najszkodliwsze
praktyki (skutkiem działań Rockefellera)
• W prawie konkurencji WE przyjmowano, iŜ
do antykonkurencyjnego związania
dochodzi zawsze w przypadku wykazania
połączenia (związania) odrębnego
produktu z produktem dzięki któremu
przedsiębiorstwo zawdzięcza pozycję
dominującą (T-203/01 Michelin;
C-333/94 Tetra Pak II; T-30/89 Hilti)
Wiązanie w sprawie Microsoft
- decyzja KE
• Wiązanie polegało na oferowaniu Windows zawsze z
WMP (uzaleŜnienie sprzedaŜy Windows od
równoczesnego zakupu WMP)
• Microsoft wykorzystuje system operacyjny Windows jako
kanał dystrybucyjny dla zapewnienia sobie istotnej
przewagi konkurencyjnej nad innymi programami
uŜytkowymi na rynku.
• Z powodu wiązania konkurencji Microsoft są a priori w
niekorzystnej sytuacji, nawet jeśli ich produkty są
oczywiści lepsze od Windows
• Microsoft zniekształca normalny proces konkurencji,
który zapewniłby konsumentom korzyści zapewniając
szybszy cykl innowacji i w konsekwencji „unfettered
competition on the merits”;
Decyzja KE
• Wiązanie tworzy bariery wejścia, które chronią Windows
i umoŜliwia stworzenie takich barier w odniesieniu do
WMP;
• Microsoft unika skutecznej konkurencji ze strony
sprzedawców potencjalnie lepszych odtwarzaczy
multimediów, którzy mogliby podwaŜyć jego pozycję,
zmniejszając w ten sposób skłonność do ryzyka
związanego z R&D w segmencie odtwarzaczy;
• Poprzez wiązanie Microsoft moŜe poszerzyć swoją
pozycje dominującą na sąsiednie rynki obejmujące
oprogramowanie, zmniejszając w ten sposób poziom
konkurencji i szkodząc konsumentom
• Poprzez wiązanie Microsoft wysyła sygnał, który
zniechęca do innowacji w jakiekolwiek technologie, które
potencjalnie mogą być przedmiotem zainteresowania
Microsoft i powiązane z Windows w przyszłości
Wiązanie w sprawie Microsoft
- wyrok SPI
• Wiązanie producentów PC i konsumentów
• Wiązanie dostawców treści
• Wiązanie programistów
Przesłanki zakazanego
w świetle art. 82 w świetle wyroku SPI
1) pozycja dominująca;
2) dwa odrębne produkty
3) pozbawienie konsumentów moŜliwości
wyboru między nabyciem samego
produktu „wiąŜącego” a nabyciem
produktu wiąŜącego i związanego
4) wykluczenie konkurencji na rynku
produktu związanego
Test odrębności produktów
Decyduje popyt ze strony klientów
• rodzaj, charakter i techniczne aspekty
produktu;
• ewolucję rynku;
• historię opracowania i rozwoju
produktów;
• dotychczasowe zachowania rynkowe
przedsiębiorstwa dopuszczającego się
wiązania
+ właściwy dla oceny przedział czasu („data”
NPD)
Test odrębności
• czy program uŜytkowy (aplikacja) w
postaci “odtwarzacza multimedialnego”
to część składowa systemu
operacyjnego, czy odrębny produkt,
który dopiero jest wiązany z systemem
operacyjnym?
Pozbawienie konsumentów
moŜliwości nabycia produktu
wiąŜącego bez produktu związanego
• konsumenci nie mogą kupić Windows bez
WMP, dochodzi do uzaleŜnienia zawarcia
umowy od spełniania zaciągnięcia
dodatkowego zobowiązania (pkt 961)
• ALE do wymuszenie dochodzi na
poziomie OEM, a dopiero potem skutki
tego wymuszenia odczuwane są przez
ostatecznych odbiorców
Pozbawienie konsumentów wyboru
• Czy pozbawienie miało charakter kontraktowy
(OEMs nie mogą instalować Windows bez
WMP) czy technologiczny (WMP nie da się
usunąć z Windows pkt 963 „it is common
ground that it was not technically possible to
uninstall Windows Media Player”)?
• Czy do „wymuszenia, narzucenia,
pozbawienia” dochodzi, gdy WMP moŜna
usunąć z systemu, ale wymaga to od
konsumenta podjęcia dodatkowych działań?
Wykluczenie konkurencji (dostępu
do rynku dla konkurencji)
1) poziom obrotu produktem, na którym dochodzi
do wiązania w połączeniu ze znaczeniem tego
poziomu produkcji / dystrybucji na pozycję
rynkową przedsiębiorstwa stosującego
bundling
2) porównanie pozycji na rynku przed
rozpoczęciem wiązania i po
3) wpływ wiązania na zachowania odbiorców
(kontrahentów) w szczególności na skłonność
do kupowania produktów „związanych”
konkurencji
4) alternatywa dostępna dla konkurentów
Obiektywne uzasadnienie
• Ewolucja produktu / modelu biznesowego?
• Poprawa funkcjonalności produktu?
• Poprawa funkcjonowania produktu +
niezbędność
Podsumowanie 1
wpływ na prawo konkurencji
• - „swoboda wyboru konsumenta” - szkoda dla
konsumentów wynika z ograniczenia moŜliwości
wyboru (por. wyrok SN z 15.10.06, III SK 15/06)
• - art. 82 znajduje zastosowanie do decyzji o
charakterze strategicznym ukierunkowanych na
osłabienie lub wyeliminowanie konkurencji na
rynkach sąsiednich do rynku zdominowanego.
• - struktura konkurencji zaburzona wskutek
przewagi dystrybucyjnej WMNP nad innymi
odtwarzaczami, wynikającej z „monopolu”
Windows
Podsumowanie 1
• - konieczność zmiany strategii działania
przez przedsiębiorstwa międzynarodowe i
dostosowania oferty produktowej na rynek
wspólnotowy
Podsumowanie 2
- wpływ na status umów wiązanych
• - bundling nie jest per se zakazany, nawet jeŜeli
stosowany jest przez przedsiębiorstwa
posiadające pozycję dominującą
• - wysokie prawdopodobieństwo naduŜycia
pozycji dominującej w przypadku
przedsiębiorstw mających super dominującą
pozycję wynikającą z kontrolowania pow. 90%
rynku (jak Microsoft) lub mających bardzo
ograniczony krąg konkurentów (jak Intel).
Podsumowanie 2
• - przy stosowaniu bundlingu
przedsiębiorstwa musza brać pod uwagę,
jak wpłynie to na pozycję konkurencyjną
rywali na rynku produktu związanego.
• - test odrębności produktów
• - do naruszenia 82 nie jest konieczne
wyrządzenie bezpośredniej szkody
konsumentom, ani narzucenie
„dodatkowych” zobowiązań konsumentom
Podsumowanie 2
• - uwaga przy projektowaniu /
opracowywaniu produktów (skoro
połączenie (integracja) dwóch odrębnych
produktów została zakwalifikowana jako
wiązanie)
• - wiązany produkt moŜe być dostarczany
bez dodatkowej opłaty
• - nieistotne, czy konsumenci są zmuszani
do uŜywania produktu wiązanego
Podsumowanie 3
- wpływ na rynki nowych
technologii
• - przedsiębiorstwa posiadające pozycję
dominującą, zwłaszcza na rynkach
dynamicznych muszą uwzględniać wyrok SPI
przy przyjmowaniu strategii biznesowej oraz
wprowadzaniu na rynek nowych produktów
(mając na względzie to, iŜ wprowadzając
„ubogą” wersję produktu, a następnie
rozbudowując ją mogą narazić się na zarzut
naruszenia 82)
Podsumowanie 3
• - standaryzacja technologiczna nie moŜe
odbywać się poprzez narzucanie określonej
platformy technologicznej przez
przedsiębiorstwo dominujące
• - konwergencja produktów na szybko
rozwijających się rynkach moŜe prowadzić do
uniknięcia zarzutu wiązania (ale w przypadku
przedsiębiorstw o silnej pozycji dominującej nie
moŜna wykluczyć, Ŝe immunitet
antymonopolowy będzie ograniczony pod
względem czasowym)
Podsumowanie 3
• - standaryzacja technologiczna nie moŜe
odbywać się poprzez narzucanie
określonej platformy technologicznej przez
przedsiębiorstwo dominujące
• - analiza network effect oraz ewolucji
rynku
• - znaczenie kanałów dystrybucji
MoŜliwość obrony?
• Microsoft tnie przedstawił przekonywujących
argumentów, Ŝe wiązanie pociągało za sobą
korzyści techniczne. W innych przypadkach korzyści
techniczne wynikające z integracji produktu mogą
pozwolić na obiektywne uzasadnienie bundlingu
• odwołanie do „nowości” produktu oraz technicznej
(technologicznej) konieczności wiązania (ale tylko
gdy zintegrowany produkt / usługa funkcjonuje
lepiej, niŜ gdy jest sprzedawany odrębnie)
• O ile „lepiej”?
• Nie wystarczy „większa wygoda”
Dziękuję za uwagę
☺
[email protected]