dockopara 2_2013.indd
download 
Reklamacja Transkrypt
kopara 2_2013.indd
Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych „POL-AQUA” S.A. UMOWA Z GDDKiA NA BUDOWĘ OBWODNICY LEŻAJSKA s. 3 JAK BUDOWAĆ, TO Z NAJLEPSZYMI s. 14 luty 2013 2(72) www.pol-aqua.pl/kopara spis treści Z ŻYCIA DZIAŁÓW Z ŻYCIA KONSORCJUM 4 BEZPIECZNIEJSZA SIEĆ Przemysław Szymański 14 6 WYPADKOWOŚĆ W PRACY Wojciech Wolski Z ŻYCIA PRACOWNIKÓW 8 FINANSE DLA KAŻDEGO Renata Sucharska 16 10 NOWOŚCI W PRAWIE PRACY Małgorzata Skwarek 12 PODSUMOWANIE 2012 ROKU NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Anna Kolendo JAK BUDOWAĆ, TO Z NAJLEPSZYMI Daria Majda GRA WE WSPOMNIENIA I SKOJARZENIA – WIETNAM STORY Magdalena Nagajek ROZRYWKA 18 KĄCIK KULTURALNO-ROZRYWKOWY Emilia Olszewska-Brzezińska 20 PACHNĄCE ABC Małgorzata Mierzeńska TEMAT NUMERU 13 UMOWA Z GDDKiA NA BUDOWĘ OBWODNICY LEŻAJSKA Anna Kolendo Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych „POL-AQUA” S.A. luty 2013 2(72) ul. Adama Branickiego 15 02-972 Warszawa tel. +48 22 201 73 00 fax +48 22 201 73 10 [email protected] www.pol-aqua.pl KULINARIA 23 TARTA Z OWOCAMI, ZAPIEKANKA Emilia Olszewska-Brzezińska REDAKTOR NACZELNA Dorota Nowak SEKRETARZ Anna Kolendo ZESPÓŁ REDAKCYJNY Adam Czternastek Jolanta Filar Anna Krajewska Daria Majda Małgorzata Mierzeńska Magdalena Nagajek Emilia Olszewska-Brzezińska Anita Sawicka Małgorzata Skwarek Renata Sucharska Przemysław Szymański Wojciech Wolski PROJEKT GRAFICZNY Andrzej Łubniewski SKŁAD I OPRACOWANIE GRAFICZNE Akant, Zalesie Górne Na stronach pisma wykorzystano ilustracje z serwisu fotolia.com 2 od redakcji Drodzy Czytelnicy! Pomimo śniegu, śniegu i jeszcze raz śniegu, luty nie jest taki zły. Po pierwsze ma tylko 28 dni, co po długim styczniu wydaje się dobrodziejstwem (zwłaszcza dla portfela), po drugie są ferie zimowe, a po trzecie Święty Walenty każe nam się kochać bez umiaru. Nie patrzymy zatem na wszechobecne szare zaspy, odstawiamy na bok wszelkie odśnieżacze i spoglądamy na spadające płatki śniegu z uśmiechem na twarzach. W takim właśnie pogodnym nastroju zachęcam do sięgnięcia po nowy numer „KOPARY”. Nie da się ukryć, że ukazujemy się Państwu w nowej szacie graficznej. Podobno nic tak nie poprawia nastroju, jak zrobienie sobie małej przyjemności. Dla nas – piszących teksty – nowy layaut jest nie tylko zmianą estetyczną, ale również kolejnym wyzwaniem. Po prostu chcemy być coraz lepsi. Jak pewnie zauważyliście, nasze redakcyjne szeregi zasiliło ostatnio kilka nowych osób – z głowami pełnymi pomysłów i zapału do twórczej pracy. Liczymy, że z połączenia młodej werwy ze statecznym doświadczeniem urodzi się coś niepowtarzalnego, czyli nasza odmłodzona „KOPARA NEWS”. Oprócz naszych stałych pozycji – czyli bieżących firmowych informacji, zamierzamy zaprosić do gazetkowej współpracy naszych konsorcjantów – firmy Dragados i Vias. W tym numerze przedstawiamy podstawowe informacje o tych firmach. W kolejnych wydaniach będziemy opisywać wspólne przedsięwzięcia i mam nadzieję wspólne sukcesy. Przy okazji zbliżających się Walentynek chcę życzyć Państwu dużo miłości, życzliwości i pogody ducha. Oby te serduszka podarowane jako upominki nie były tylko sercami z czekolady czy piernika. Niech biją prawdziwym uczuciem – szczerze i długo. Dorota Nowak Redaktor naczelna 3 z życia działów Bezpieczniejsza sieć Przemysław Szymański Z nowym rokiem została wprowadzona polityka bezpieczeństwa sieciowego. Większość użytkowników dostrzegła ją w postaci komunikatu „Strona zablokowana”. O co w tym wszystkim chodzi? Wyjaśnijmy sobie, co rozumiemy pod pojęciem bezpieczeństwo sieciowe. Przede wszystkim jest to szacowanie ryzyka, jakie niesie użytkowanie komputerów, sieci komputerowych (internet, sieci lokalne) oraz przesyłania danych w tych sieciach. Szybko można zorientować się, że jest to bardzo szerokie pojęcie. My jednak skupimy się bezpośrednio na pracy i dostępie do sieci. Jak w każdej branży tak i w informatyce mamy kilku liderów specjalizujących się w produkcji urządzeń UTM (unified threat management), czyli sprzętu oferującego zintegrowane zarządzanie zagrożeniami. Ale jak wybrać sprzęt, który będzie nam potrzebny i spełni nasze oczekiwania? W tym celu musieliśmy przeprowadzić analizę wykorzystania naszej sieci komputerowej, przeczytać dokumentacje i specyfikacje konkretnych urządzeń oraz sprawdzić opinie firm testujących tego typu rozwiązania. Niewątpliwym liderem w przeprowadzaniu tego typu analiz oraz doradztwa przy podejmowaniu decyzji jest firma Gartner, która publikuje swoje testy. Zazwyczaj przedstawiane są one w postaci tzw. magic quadrant, czyli kwadratu, na którym widzimy najważniejszych producentów oraz postęp ich prac. Na rysunku możemy zobaczyć jak wygląda takie zestawienie na rok 2012. Skupmy się teraz szerzej na pojęciu UTM, zwanym również zaporą ogniową (firewall), które w naszym przypadku oferuje następujące usługi: • ochrona antywirusowa • wykrywanie intruzów, zapobieganie włamań do sieci • filtrowanie treści internetowych • kontrola aplikacji • kontrola i kształtowanie ruchu przychodzącego oraz wychodzącego • wykrywanie potencjalnych zagrożeń, anomali w sieci • analiza ruchu sieciowego • ochrona antyspamowa – niechciana poczta • balansowanie ruchu, czyli równomierne rozkładanie go na dostępne łącza internetowe • kontrola użytkowników • audyty podatnośći • analiza i raportowanie danych Jak widać nasze urządzenie ma bardzo dużo pracy. Pamiętajmy, że wykonuje ono powyższe operacje dla każdego ruchu internetowego. Zarówno przychodzącego, jak i wychodzącego. Aby tym wszystkim zadaniom podołać oraz zapewnić firmie większe bezpieczeństwo, urządzenie a raczej urządzenia zostały spięte w tzw. klaster HA – czyli klaster wysokiej dostępności. Mówiąc potocznym językiem, klaster to połączone ze sobą urządzenia, które non-stop sprawdzają swój stan. Jeśli jedno z nich ulega awarii, drugie natychmiast przejmuje jego rolę. Dzięki temu mamy pewność, że ochrona świadczona jest non stop oraz zapewniony jest ciągły dostęp do internetu. Ale sprytny użytkownik może zapytać: co z tego jak padnie nam internet? Otóż nie! Posiadamy dwa łącza internetowe od niezależnych dostawców. I tu nasze urządzenie pokazuje swoją pierwsza ukrytą moc. Potrafi analizować łącza i ich dostępność. Więc w przypadku kiedy jedno z łączy staje się niedostępne automatycznie kieruje ruch na drugie. Dodatkowo jeśli oba łącza działają wykonuje balansowanie ruchu interentowego w taki sposób, aby oba łącza były równomiernie obciążone. Prawda, że sprytne? No to analizujemy dalej, co się dzieje w naszej sieci ,oraz czym jeszcze nasz UTM nas zaskoczy. Otóż potrzebujemy ściągnąć z sieci pewne dane. Niech będzie to jakiś plik zamieszczony na stronie WWW. Radośnie klikamy w link na stronie i …nasz 4 4 z życia działów UTM dobiera się do danych. Przede wszystkim sprawdzi czy strona, na którą chemy się dostać, jest bezpieczna, nie zawiera niedozwolonych treści, wirusów bądź innego złośliwego kodu. Kiedy to już się stanie, analizuje nasz plik. Oczywiście przepuszcza go przez skaner antywirusowy. Operacje kończą się sukcesem i spokojnie możemy zapisać nasz plik na dysku. Ciekawym rozwiązaniem jest również filtrowanie poczty internetowej w celu wyłapywania spamu. Aktualnie wszystkie wiadomości nawet te ze spamem są przepuszczane dalej do użytkownika. Zaznaczam, że robimy to celowo w celu wyeliminowania sytuacji, że ktoś nie dostanie wiadomości, na którą czeka. Jednak… Urządzenie stwierdzi, że wiadomość jest podejrzana oznacza ją w temacie wiadomości w następujący sposób *** SPAM ***. Każdy kto ma ochotę może odpowiednio skonfigurować swój program pocztowy, tworząć odpowiednią regułę, aby filtorować podejrzane e-maile. Jak wspomniałem na początku każdy z nas dostrzegł napis „Strona zablokowana”. Zgodnie z obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa korporacyjnego określone kategorie stron zostały zablokowane. Cała operacja wykonywana jest na podstawie klasyfikacji stron. Oznacza to, iż dostawca UTM tworzy odpowiednie algorytmy wyszukujące określone frazy na stronach internetowych. Na ich podstawie tworzona jest baza danych stron i ich kategorii. Czasami dochodzi do sytuacji, że strona została błędnie przypisana do danej kategorii. My jako administratorzy mamy wtedy możliwość zgłosić producentowi fakt, błędnego przydzielenia kategorii lub samemu możemy zmienić kategorię, aby stronę odblokować. Dlatego bardzo ważne jest, aby w fazie, kiedy rozwiązania UTM są wdrażane w firmach, brać w nich czynny udział. Niestety w większości przypadków ludzie twierdzą, że skoro zablokowane to nie używam, nie zgłaszam. Błąd, bo dobrze „wyszkolony” filtr zapewni nam bezpieczeństwo, a po jakimś czasie nawet nie będziemy wiedzieć, że on działa, wykonując naprawdę dobrą robotę. Tu jako przykład przytoczę fakt, że ostatnio strona firmy opiekującej się roślinami została błednie sklasyfikowana i wpadła w filtr blokujący. Jednak użytkownik szybko zaraportował fakt i strona została odblokowana. W tym miejscu przytoczę komunikat zamieszczony w intranecie: W związku z wprowadzonym 10.01.2013 w P.R.I. Pola-Aqua S.A. monitoringiem treści oraz kontrolą dostępu do/z Internetu, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa korporacyjnego, Dział IT informuje, że istnieje możliwość rozszerzenia poziomu dostępu, w uzasadnionych, indywidualnych przypadkach. Odbywać się to będzie na podstawie pisemnego wniosku/maila, przesłanego do Działu IT, przez bezpośredniego przełożonego danego użytkownika, a następnie zatwierdzonego przez właściwego przedstawiciela Zarządu. Wniosek powinien zawierać: • Imię i nazwisko oraz stanowisko użytkownika. • Uzasadnienie wraz z krótkim opisem obowiązków bezpośrednio związanych z dostępem do Internetu. • Listę konkretnych stron, do których użytkownik ma mieć dostęp. Szybko wspomnę o fakcie, że większość zagrożeń związanych z bezpieczeństwem internetowym powstaje wewnątrz sieci. Jednak również w internecie istnieje bardzo dużo przypadków nadużyc. W tym celu uruchomiony jest pakiet IPS – Intrusion Prevention System, czyli system wykrywania i zapobiegania włamaniom. Na zakończenie chciałbym przedstawić kilka konkretnych przykładów, jakie miały miejsce: – W pierwszych godzinach działania systemu IPS wykrył próby włamania oraz przeanalizował zagrożenie. Okazało się, że komputer użytkownika posiada niebezpieczne oprogramowanie szpiegujące. Dalsza analiza wykazała, iż komputer potrafił łączyć się z wieloma serwerami w ineternecie i generował bardzo duży ruch. Ogólnie sensor zablokował ponad 180 ataków. • Antywirus wykrył i zablokował 60 wirusów • Antyspam wykrył ok 60 000 niechcianych wiadmości e-mail • W sumie obejrzanych zostało 7 676 845 stron internetowych, z czego 1 159 287 zostało zablokowanych. Wykres obok prezentuje użycie jednego łącza. Na czerwono pokazany jest ruch przychodzący, kolorem zielonym ruch wychodzący. Czarna linia powyżej prezentuje całkowite maksymalne użycie w danej chwili. 5 z życia działów Wypadkowość w pracy Wojciech Wolski W roku 2012 w „POL-AQUA” SA w porównaniu z 2011 rokiem wydarzyło się o 35 procent mniej wypadków. Dzięki zachowaniu wysokiej kultury bezpieczeństwa pracy obniżył się wskaźnik ciężkości wypadków, co pozwoliło na zakwalifikowanie zdarzeń wypadkowych jako wypadki lekkie. Ponadto w 2012 roku zostały zgłoszone dwa wypadki w drodze do i z pracy. Trudne warunki terenowe, zmienna pogoda, ograniczony teren działania oraz wysoka koncentracja różnego sprzętu budowlanego stwarzają określony poziom ryzyka zawodowego. Rozpatrując przyczyny wypadków, zespół powypadkowy analizuje każde zdarzenie przy pomocy metody TOL. Przeprowadzana analiza musi dać odpowiedź, czy przyczyną wypadku jest • T – technologia (stosowane maszyny, materiały, przyrządy, media), • O – organizacja (organizacja stanowiska pracy, warunki środowiska pracy, stosowane metody pracy) czy też • L – ludzie (poziom wyszkolenia, dyscyplina pracy, przestrzeganie przepisów i zasad bhp, stosowania odzieży, obuwia i środków ochrony indywidualnej). Nieprzestrzeganie choćby jednego z uwarunkowań może doprowadzić i często prowadzi do wypadku w pracy. KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA ZAISTNIAŁYCH W 2012 ROKU ZDARZEŃ WRAZ Z GŁÓWNYMI PRZYCZYNAMI • Poślizgnięcie w trakcie przemieszczania się i upadek na mokre, gliniaste, kamieniste podłoże w miejscu prowadzenia ręcznych prac transportowych. Skutek: złamanie trzonu prawej kości piszczelowej. • Uderzenie spadającą z wysokości skrzyni ładunkowej płytą chodnikową podczas rozładunku. Sku- tek – stłuczenie lewej stopy . • Poślizgnięcie w trakcie przemieszczania się po zamarzniętej kałuży na drodze komunikacyjnej. Skutek – naderwanie przyczepów mięśnia dwugłowego uda lewej nogi. • Potknięcie w trakcie przemieszczania się, utrata równowagi i upadek na zamarznięte, nierówne podłoże na terenie zaplecza budowy. Skutek – złamanie kostki bocznej prawej nogi. • Uderzenie przez spadającą z zamarzniętego gruntu na grodzicy bryłę ziemi. Skutek – złamanie kostki prawej nogi . • Uderzenie o element szalunku w wyniku utraty stateczności drabiny, pod którą osunął się podmyty grunt. Skutek – uraz VII żebra i klatki piersiowej po prawej stronie. • Kolizja drogowa pojazdu służbowego. Niezawiniony przez poszkodowanego pasażera pojazdu udział w wypadku komunikacyjnym. Skutek – uraz szyi. • Uderzenie przez osprzęt koparko-ładowarki (szczotkę) osoby znajdującej się w niebezpiecznej strefie w czasie pracy maszyny. Skutek – stłuczenie pleców, skręcenie prawego stawu skokowego. • Poślizgnięcie i upadek na śliskim podłożu w takcie wypychania pojazdu z zaspy. Skutek – uraz lewego barku. z życia działów • Uderzenie młotkiem w palec. Skutek – stłuczenie III palca lewej ręki, złamanie guzowatości paznokciowej. • Poślizgnięcie w trakcie przemieszczania się po śliskim podłożu. Skutek – skręcenie lewego stawu skokowego. • Upadek do wnętrza studzienki w wyniku nadepnięcia na właz podczas przemieszczania się tyłem. Skutek – uraz podudzia • Przygniecenie palca grodzicą w wyniku zsunięcia się grodzicy z łomu. Skutek – rany szarpane po stronie dłoniowej i grzbietowej IV palca lewej ręki, złamanie końca IV palca lewej ręki. • Upadek i uderzenie łokciem o paletę w trakcie przemieszczania się, po zaczepieniu nogą o paletę. Skutek – powierzchowny uraz prawego przedramienia. • Poślizgnięcie i upadek podczas wchodzenia do kabiny samochodu ciężarowego. Uderzenie lewym łokciem o stopień. Skutek – złamanie lewego wyrostka łokciowego. • Potknięcie o bryłę ziemi w trakcie wychodzenia z kabiny samochodu ciężarowego. Skutek – skręcenie lewego stawu skokowego. • Zsunięcie się nogi ze stopnia podczas schodzenia z drabiny. Skutek – skręcenie prawego stawu skokowego. • Uczucie silnego bólu pleców w czasie podnoszenia worka z zaprawą. Skutek – powierzchowny uraz brzucha, dolnej części grzbietu i miednicy. • Przeciążenie podczas ręcznego transportu szafy pancernej po schodach. Skutek – naderwanie mięśni grzbietu. • Upadek ze skrzyni ładunkowej podczas załadunku gruzu. Skutek – stłuczenie prawego stawu skokowego. • Poślizgnięcie w trakcie przemieszczania się, uderzenie głową o stalową krawędź dwuteownika. Skutek – otwarta rana powieki i okolicy prawego oczodołu. • Poślizgnięcie i upadek w trakcie przemieszczania się. Skutek – naderwanie mięśnia brzuchatego lewej łydki. • Przygniecenie palca w szczelinie pomiędzy świdrem a rurą. Skutek – zmiażdżenie najdalszego paliczka IV palca lewej ręki. • Uderzenie głową w krawędź dwuteownika. Skutek – otwarta rana skóry głowy. • Uderzenie głową w krawędź otwartego bagażnika. Skutek – otwarta rana skóry głowy. Przyczyny i skutki wypadków, choć w wersji bardzo skróconej, celowo podaję pod rozwagę naszych Czytelników, by dokonali analizy swego zachowania na placu budowy podczas wykonywania różnych prac. Z przeprowadzonej analizy przyczyny wypadków zgodnie z metodą TOL wynika, że około 80 procent wypadków jest spowodowane przez czynnik ludzki i organizację, wynikający z warunków, w jakich wykonywane są prace budowlane. Dlatego też periodycznie prowadzone są prace związane z oceną ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Ryzyko zawodowe jest monitorowane na bieżąco, a oceny są aktualizowane. Po każdym wystąpieniu zdarzenia wypadkowego ocena ryzyka zawodowego jest sprawdzana i aktualizowana pod kątem uwzględnienia różnego rodzaju ryzyka i zagrożeń. Każdy wypadek jest omawiany na okresowych szkoleniach pracowników, tak by podnieść świadomość pracowników, wskazać słabe strony organizacji prac lub zachowań pracowników. ZARZĄDZANIE BHP NA TERENIE BUDÓW, ZAPLECZA Służba bhp widzi pewną poprawę zarządzania bhp na terenie budów. W roku 2012 zmniejszyła się ilość zgłaszanych wypadków przy pracy. Stałymi mankamentami i problemami, w których rozwiązaniu służba bhp widzi konieczność większego zaangażowania najwyższego kierownictwa firmy, są: • Stworzenie finansowego i pozafinansowego systemu motywacji do przestrzegania przyjętych zasad bezpiecznej pracy, prowadzenia szkoleń okresowych, wprowadzenia rywalizacji budów, pionów, brygad itp. • Wypracowanie ulepszonego systemu przygotowania budowy przed jej rozpoczęciem – zabezpieczenie w przewidywane ochrony zbiorowe (bariery, ogrodzenia, siatki, oznakowanie), ochrony indywidualne, przygotowanie ludzi z wymaganymi kwalifikacjami. • Ulepszone egzekwowanie i nieuchronne konsekwencje w nagradzaniu lub karaniu za powodowanie zwiększonego ryzyka przez pracowników i nadzór lub za wyjątkowo dobrą, bezpieczną pracę. • Faktyczne realizowanie przyjętych zasad i reguł mających na celu bezpieczne prowadzenie robót przez pracowników naszej firmy, ale także i podwykonawców. • Propagowanie dobrych zasad, piętnowanie niezgodności mających wpływ na zwiększone ryzyko zawodowe i wypadkowe. • Prowadzenie cyklicznych szko leń okresowych. 7 z życia działów Finanse dla każdego OCENA STANU GOSPODARKI FINANSOWEJ FIRMY NA PODSTAWIE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO oceny kondycji finansowej firmy. Taka ocena stanowi bowiem wyjściową przesłankę do projekcji przyszłych warunków działalności przedsiębiorstwa na konkurencyjnym rynku. Badaniem stanu gospodarki finansowej zajmuje się analiza finansowa. Stwarza ona możliwości przedstawienia najbardziej syntetycznego obrazu kondycji gospodarki finansowej przedsiębiorstwa. W tym wyraża się jej istota i walory użytkowe do zarządzania finansami. Zaprezentowanie szczegółowego opisu podstawowych metod i narzędzi badania kondycji finansowej przedsiębiorstwa wypełniłoby cały numer naszej „KOPARY”. Może więc skupię się tym razem na analizie, której można dokonać za pomocą wskaźników ekonomicznych. W praktyce wyodrębnia się różne obszary, które oceniane są w oparciu o odpowiednie wskaźniki finansowe, ale najbardziej kluczowe są trzy z nich. WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI Renata Sucharska W poprzednich częściach przedstawiłam całą zawartość sprawozdania finansowego, które sporządza każdy podmiot gospodarczy. Wiemy już co to jest bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych oraz sprawozdanie ze zmian w kapitale. Jak teraz wykorzystać zawartą w nich wiedzę do przeprowadzenia oceny stanu finansów firmy? Właśnie zakończył się rok 2012 i znowu pracujemy nad rocznym sprawozdaniem finansowym. Trochę to czasu zajmie zanim zaprezentujemy je w formie publikacji obowiązującej spółki giełdowe. Wcześniej będzie ono badane przez biegłego rewidenta. Oznacza to, że niezależny audytor sprawdzi i potwierdzi w wydanej opinii, że sprawozdanie zostało sporządzone prawidłowo. Opublikowane sprawozdanie finansowe można wykorzystać do Wyjściową wielkością dla oceny efektywności gospodarowania jest osiągnięty zysk lub poniesiona strata. Zysk wskazuje na efektywność a strata na brak efektywności. Jako wielkość absolutna zysk nie charakteryzuje precyzyjnie rozmiaru zjawiska efektywności, albowiem sama wielkość zysku odniesiona do różnych wielkości przychodów lub różnych wielkości zaangażowanego kapitału oznacza różny poziom efektywności. Taką precyzyjną miarą efektywności gospodarowania są wskaźniki rentowności, które informują o rentowności mierzonej różnymi poziomami przychodów oraz zysku na przykład: 8 8 z życia działów • Wskaźnik rentowności sprzedaży ustalany na poziomie przychodu i zysku ze sprzedaży: Wskaźnik rentowności sprzedaży = zysk ze sprzedaży Przychody ze sprzedaży • Wskaźnik rentowności przychodów ogółem mierzony zyskiem netto: Wskaźnik rentowności przychodów = zysk netto Przychody ogółem Wysoką wartość informacyjną posiadają również wskaźniki efektywności aktywów i kapitałów własnych mierzonej zyskiem netto, na przykład: • Wskaźnik rentowności aktywów, przedstawiający wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku, Wskaźnik rentowności aktywów = zysk netto Aktywa ogółem • Wskaźnik rentowności kapitału informujący o efektywności zaangażowanego kapitału własnego, który jest główną miarą dla firmy i jej właścicieli: Wskaźnik rentowności kapitału = zysk netto Kapitały własne WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ Informują o zdolności gospodarki finansowej do regulowania bieżących zobowiązań. Wyrażają one stosunek środków o określonym stopniu dostępności do zobowiązań krótkoterminowych. Płynność finansowa firmy mierzona jest więc w sposób następujący: • wskaźnik płynności bieżącej – podstawowy wskaźnik płynności finansowej, który informuje, w jakim stopniu firma jest zdolna do uregulowania swoich zobowiązań aktywami obrotowymi, które obejmują zapasy, należności i środki pieniężne: Wskaźnik płynności bieżącej = aktywa obrotowe Zobowiązania bieżące Jego wartość powinna się mieścić w przedziale 1,3–2,0. Jest to wartość wzorcowa. Niższe wartości oznaczają, że jednostka ma lub w najbliższej przyszłości będzie miała problemy z uregulowaniem płatności w terminie. Natomiast wartości wyższe świadczą o przechowywaniu przez firmę zbyt dużo niewykorzystanych środków finansowych, oraz to że posiada ona zbyt duże zapasy lub trudno ściągalne należności. • Wskaźnik szybkiej płynności jest uzupełnieniem wskaźnika płynności bieżącej. Zasady jego wyliczania są identyczne jak przy wskaźniku płynności bieżącej. Jedynie aktywa obrotowe zostają pomniejszone o zapasy: Wskaźnik szybki = aktywa obrotowezapasy Zobowiązania bieżące Jako wartość wzorcową przyjmuje się wartość 1, która oznacza, że spółka jest w stanie pokryć swoje krótkoterminowe zobowiązania, płynnymi aktywami finansowymi (należnościami i środkami pieniężnymi). • Wskaźnik płynności gotówkowej służy do określania wypłacalności spółki w bardzo krótkim okresie (bezzwłocznie). Wskaźnik płynności gotówkowej = środki pieniężne i inne aktywa Zobowiązania bieżące Za jego wartość wzorcową przyjmuje się 0,2. WSKAŹNIKI SPRAWNOŚCI Wskaźniki sprawności zarządzania majątkiem obrotowym i zobowiązaniami zawierają bogaty ładunek informacji. Pokazują one rozmiary powiązania płynnych środków finansowych w należnościach i zapasach a także rozmiary zobowiązań. Do oceny sprawności działania przedsiębiorstwa stosuje się przynajmniej trzy wskaźniki rotacji (obrotowości), które są najbardziej przydatne: • wskaźnik rotacji należności w dniach, który pokazuje średnio co ile dni następuje spłata należności: Wskaźnik rotacji należności w dniach = przeciętny stan należności x 360 przychody ogółem • wskaźnik rotacji zobowiązań w dniach określa, jak regulowane są zobowiązania bieżące przez firmę i pozwala ustalić średnio co ile dni firma spłaca swoje zobowiązania krótkoterminowe: Wskaźnik rotacji zobowiązań w dniach = przeciętny stan zobowiązań x 360 przychody ogółem • wskaźnik rotacji zapasów w dniach, który pozwala ustalić średnio co ile dni następuje odnowienie zapasów w przedsiębiorstwie: Wskaźnik rotacji zapasów w dniach = przeciętny stan zapasów x 360 przychody ogółem Wskaźniki sprawności informują o szybkości krążenia środków finansowych zaangażowanych w należnościach i zapasach, co jest szczególnie ważne w zarządzaniu kapitałem obrotowym, gdzie najważniejszy jest postęp w jego krążeniu. Zarówno w zarządzaniu należnościami, jak i zapasami nie ma normatywnej granicy ich poziomu, im jest on niższy tym mniej absorbuje kapitał obrotowy. Zaprezentowane trzy grupy wskaźników obejmują kluczowe wskaźniki oceny gospodarki finansowej firmy. Mam nadzieję, że po takiej dawce wiedzy (choć „w pigułce”) możliwe będzie już dokonanie samodzielnej oceny kondycji finansowej naszej firmy za rok 2012. 9 z życia działów Nowości w prawie pracy Małgorzata Skwarek Nowe zmiany w przepisach zawierają rozwiązanie dotyczące stopniowego podwyższania wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do 67 lat. Zatem w przypadku kobiet wiek emerytalny zostanie podwyższony o 7 lat (z 60 do 67 lat), a w przypadku mężczyzn o 2 lata (z 65 lat do 67 lat). EMERYTURA PO ZMIANACH – TAKI SAM 67-LETNI POWSZECHNY WIEK EMERYTALNY DLA KOBIET I MĘŻCZYZN Podwyższenie wieku emerytalnego będzie się odbywało stopniowo i zostanie rozłożone w czasie. W przypadku kobiet docelowy wiek emerytalny zostanie osiągnięty w 2040 roku, a w przypadku mężczyzn w 2020. Stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego obejmie: • kobiety urodzone po 31 grudnia 1952 roku oraz • mężczyzn urodzonych po 31 grudnia 1947 roku. Zmiany nie obejmą zatem ubezpieczonych urodzonych wcześniej, czyli kobiet urodzonych do 31 grudnia 1952 roku oraz mężczyzn do 31 grudnia 1947, a więc osób, któ- re powszechny wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat osiągną w 2012 roku. Zgodnie z założeniami zawartymi w projekcie wiek emerytalny, począwszy od 1 stycznia 2013 roku będzie podwyższany o 1 miesiąc co 4 miesiące. Proponowany wiek emerytalny dla kobiet przechodzących na emeryturę według nowych zasad ma wynosić wg przykładu rocznika: Rok Data urodzenia od dnia do dnia Wiek emerytalny 1953 1 stycznia – 31 marca 60 lat i 1 miesiąc 1 kwietnia – 30 czerwca 60 lat i 2 miesiące 1 lipca – 30 września 60 lat i 3 miesiące 1 października – 31 grudnia 60 lat i 4 miesiące EMERYTURA CZĘŚCIOWA PO ZMIANACH – PRZED OSIĄGNIĘCIEM 67. ROKU ŻYCIA Ustawa, podobnie jak obecnie obowiązujące przepisy, przewiduje możliwość wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Jednak po zmianach emerytura ta będzie obliczona tylko w częściowej wysokości. Prawo do częściowej emerytury będą miały: • kobiety, które osiągnęły 62 lata życia i mają co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz • mężczyźni, którzy osiągnęli 65 lat życia i mają co najmniej 40-letni okres składkowy i nieskładkowy. Wysokość emerytury częściowej ma wynosić 50 procent pełnej kwoty emerytury z FUS obliczonej według nowych zasad i emerytura ta, jeżeli po wyliczeniu okaże się niższa od kwoty najniższej emerytury, nie będzie podwyższana do tej kwoty. Częściowa emerytura – przy kontynuacji zatrudnienia i dodatkowych przychodach. Istotne jest również to, że wypłata częściowej emerytury nie byłaby uzależniona od rozwiązania stosunku pracy ani od wysokości osiąganych przychodów w przypadku kontynuowania lub podjęcia nowej pracy zarobkowej. Po osiągnięciu wieku emerytalnego i rozwiązaniu stosunku pracy emerytura częściowa byłaby – na wniosek zainteresowanego – zamieniana na emeryturę z FUS w pełnej wysokości. Po przyznaniu emerytury częściowej nadal będzie waloryzowana kwota składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w ZUS – aż do ustalenia prawa do pełnej emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytal- 10 10 z życia działów nego. Jednak zgodnie z projektem podstawa obliczenia nowej emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego ma być pomniejszona o kwoty wypłaconej emerytury częściowej. OCHRONA PRZEDEMERYTALNA W przypadku pracowników, którzy w dniu wejścia w życie nowych przepisów (tj. 1 stycznia 2013) będą podlegać ochronie przedemerytalnej, będzie ona przedłużona do dnia osiągnięcia przez nich nowego wieku emerytalnego. Chodzi tu o kobiety urodzone w okresie od 1953 do 1956 r. oraz mężczyzn urodzonych w okresie od 1948 do 1951 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy będą już objęci ochroną z art. 39 Kodeksu pracy lub mogliby być taką ochroną objęci. Kobiety urodzone w 1957 roku i później oraz mężczyźni urodzeni w 1952 roku i później tak jak dziś będą chronieni tylko cztery lata przed zwolnieniem i ani dnia dłużej. Dlaczego? Bo takie osoby w okresie ochronnym będą dopiero po wejściu w życie ustawy o wydłużeniu wieku emerytalnego, a więc od 2013 roku. Nie grozi im więc zwolnienie tuż przed emeryturą. Kolejne młodsze roczniki wraz z wydłużeniem wieku emerytalnego będą więc później objęte ochroną przed zwolnieniem, ale odpowiednio dłużej (aż do osiągnięcia nowego, podwyższonego wieku emerytalnego) będzie ona trwała. W każdym wypadku ochro- Przykład Pracownik urodzony 31 marca 1950 roku podlega ochronie przedemerytalnej z art. 39 kodeksu pracy od 31 marca 2011 roku. Będzie zatem objęty ochroną w dniu wejścia w życie nowych przepisów (1 stycznia 2013). Zgodnie z nowymi przepisami wiek emerytalny dla tego pracownika ulegnie wydłużeniu o 9 miesięcy (będzie wynosił 65 lat i 9 miesięcy), zatem pracownik osiągnie go dopiero 31 grudnia 2015 roku. Do tego momentu w myśl nowych regulacji będzie również podlegał ochronie przedemerytalnej. na będzie jednak wynosić maksymalnie cztery lata. Jeżeli więc ktoś będzie musiał pracować do emerytury do 66 lat, to jego ochrona rozpocznie się po ukończeniu 62 lat. Osoby, które będą musiały pracować do 67 lat, będą ochroną przed zwolnieniem objęte w wieku 63 lat. Przykład Kobieta urodzona 1 października 1957 roku, która obecny wiek emerytalny (60 lat) osiągnie 1 października 2017 roku w myśl obowiązujących przepisów podlega ochronie przedemerytalnej od 1 października 2013 roku (od tego dnia brakuje jej bowiem 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego). Jednak zgodnie z nowymi przepisami, jakie weszły w życie 1 stycznia 2013 roku, nowy wiek emerytalny będzie wynosił dla niej 61 lat i 8 miesięcy, zatem 4-letniej ochronie przedemerytalnej będzie podlegać od 1 czerwca 2015 roku. 11 z życia działów Podsumowanie 2012 roku na Giełdzie Papierów Wartościowych Anna Kolendo Rok 2012 prezentował się lepiej niż 2011. Mimo nieprzyjaznej koniunktury na rynkach finansowych główne indeksy giełdowe zakończyły 2012 rok najwyższymi wzrostami procentowymi od 2009 roku. Największy wzrost przyniósł indeks sektorowy WIG – SUROWCE (+78,9 procent) Największy spadek odnotowała budowlanka WIG – BUDOWNICTWO (–30,9 procent) ROCZNA ZMIANA INDEKSU WIG (+26,2 procent) WIG20 (+20,4 procent) INDEKSY SEKTOROWE WIG-Surowce (+78,9 procent) WIG-Chemia (+57,9 procent) WIG-Paliwa (+39,1 procent) WIG-Budownictwo (–30,9 procent) WIG-Telekomunikacja (–21,2 procent) WIG-Energia (–2,7 procent) W 2012 roku na rynku pojawiło się 19 nowych spółek co oznacza, że na koniec roku było 438 spółek giełdowych, w tym 43 to spółki zagraniczne. Wartość ofert niektórych nowych graczy robiła wrażenie. Na uwagę zasługują między innymi: grudniowy debiutant Alior Bank S.A., który pozyskał prawie 2,1 mld zł kapitału, Vantage Development S.A. (184 mln zł), czy SOLAR Company S.A. (156 mln zł). Łączna kapitalizacja całego rynku wyniosła niemal 744 mld zł. Łączna wartość obrotów akcyjnych na głównym rynku Giełdy w 2012 roku wyniosła 203 mld zł i była niższa o 24,3 procent względem roku poprzedniego. Liczba spółek, które wypłaciły dywidendę w zeszłym roku, wyniosła 137. Najlepiej można było zarobić w 2012 roku, inwestując w akcje: URSUS S.A. 420 procent stopy zwrotu NFI KREZUS S.A. 207 procent stopy zwrotu KINO POLSKA TV S.A. z 173 procent stopy zwrotu GRAAL S.A. 171 procent stopy zwrotu ENERGOINSTAL S.A. 137 procent stopy zwrotu Słabo wypadły natomiast w 2012 roku firmy: HYDROBUDOWA POLSKA S.A. –97,5 procent stopy zwrotu ALTERCO S.A. –95,2 procent stopy zwrotu ONE-2-ONE S.A. –93,6 procent stopy zwrotu PBG S.A. –92,5 procent stopy zwrotu EUROMARK POLSKA S.A. –91,5 procent stopy zwrotu Największymi spółkami krajowymi na GPW w 2012 roku były: PKO BP S.A. z kapitalizacją na poziomie 46,1 mld zł PEKAO S.A. z kapitalizacją na poziomie 43,9 mld zł KGHM S.A. z kapitalizacją na poziomie 38 mld zł PZU S.A. z kapitalizacją na poziomie 37 mld zł PGE S.A. z kapitalizacją na poziomie 34 mld zł Barierę jednego miliarda złotych kapitalizacji przekroczyło natomiast 59 spółek. Szczególną uwagą inwestorów cieszyły się spółki z indeksu WIG20. Przodował KGHM S.A., u którego łączna wartość obrotów na akcjach wyniosła 33,4 mld zł. Następny w kolejności był PKO BP (20,5 mld zł) i PZU (18,2 mld zł). Analogicznie do innych giełd światowych, GPW odnotowała niższą wartość obrotów akcjami. Średnie obroty na sesję na Głównym Rynku wyniosły 753 mln zł i były niższe o 24,6 procent niż w rekordowym roku 2011. W skali roku GPW na pierwszym miejscu w Europie pod względem liczby debiutów oraz piątym pod względem wartości debiutów w 2012 roku. Alior Bank największą ofertą w sektorze bankowym w 2012 roku w Europie oraz wśród pięciu największych ofert na europejskich giełdach w ostatnim kwartale 2012 roku. 12 12 temat numeru Umowa z GDDKiA na budowę obwodnicy Leżajska Anna Kolendo W dniu 24 stycznia 2013 roku została podpisana umowa pomiędzy konsorcjum P.R.I. „POL-AQUA” S.A. (lider) Dragados S.A. (partner) a Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Rzeszów. Przedmiotem umowy jest: „Budowa II etapu drogi obwodowej miasta Leżajsk w ciągu DK-77 Lipnik–Przemyśl odcinek od km 91+350 do km 94+968 wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną i urządzeniami budowlanymi”. Inwestycja obejmuje budowę 3,6-kilometrowego odcinka drogi klasy GP, jednojezdniowej, dwupasmowej, węzła dwupoziomowego z wiaduktem nad drogą krajową nr 77, dróg dojazdowych, przejazdów gospodarczych, urządzeń ochrony środowiska oraz budowę i przebudowę infrastruktury technicznej związanej z obwodnicą. Wartość umowy wynosi 66 mln zł brutto. Termin realizacji wynosi 24 miesiące od daty podpisania umowy. 13 z życia konsorcjum Jak budować, to z najlepszymi Daria Majda W dzisiejszych czasach umiejętność dobrej współpracy z innymi jest jednym z podstawowych narzędzi prowadzących do sukcesu i solidnym fundamentem dla budowania dobrej marki dla firmy i jej pracowników. Jako czynnik wysoko ceniony w biznesie, w kontaktach z klientami, podwykonawcami czy instytucjami, korzystna współpraca może góry przenosić, mosty stawiać, drogi budować albo modernizować polską kolej. Jak w przypadku konsorcjum utworzonego na potrzeby projektu LCS Łuków. „POL-AQUA” SA doskonale zdaje sobie sprawę z siły i potencjału, jaki tkwi we współpracy z najlepszymi. Stawiamy na profesjonalizm w działaniu i innowacyjne podejście, zadowolenie klienta i solidne wykonanie pracy, zarówno u siebie, jak i u naszych konsorcjantów. Dlatego do podpisania umowy z PKP Polskimi Liniami Kolejowymi SA dotyczącej zaprojektowania i wykonania robót budowlanych dla LCS Łuków – na stacjach Siedlce, Łuków i Międzyrzec Podlaski oraz na odcinkach szlakowych – przystąpiliśmy jako lider konsorcjum wraz z hiszpańskimi partnerami: firmą VIAS Y CONSTRUCCIONES S.A., DRAGADOS i ELECTREN S.A. W lutowym numerze „KOPARY” chciałabym przybliżyć sylwetkę firm, z którymi mamy przyjemność współpracować przy projekcie Modernizacji Linii Kolejowej E 20/CE 20 na odcinku Siedlce – Terespol, etap II. VIAS Y CONSTRUCCIONES S.A. Firma mogąca poszczycić się ponad osiemdziesięcioletnią tradycją i doświadczeniem. Założona została 14 stycznia 1928 roku w Hiszpanii i od samego początku swego istnienia skupiła się na świadczeniu usług w zakresie układania torów ich odnowy i konserwacji. Szybki rozwój przedsiębiorstwa i liczne sukcesy sprawiły, że VIAS znacznie rozszerzył zasięg swojej działalności. Aktualnie jako przedsiębiorstwo budownictwa ogólnego oprócz wiodących prym zadań kolejowych, specjalizuje się w wykonywaniu prac w zakresie dróg i autostrad, robót hydrotechnicznych, wybrzeży i portów, portów lotniczych, budownictwa przemysłowego i zbrojenia gruntów, ochrony środowiska, budownictwa mieszkaniowego 14 z życia konsorcjum i innych budynków, instalacji urządzeń, wizerunków korporacyjnych oraz branży transportowej. Co wyróżnia VIAS? Z pewnością pasja w tworzeniu i profesjonalizm w działaniu. Firma stosuje najnowocześniejsze osiągnięcia techniczne, wykorzystuje innowacyjne rozwiązania, dbając o spełnienie wymogów klienta i jego pełne zadowolenie. Nie bez znaczenia jest również kapitał ludzki, często podkreślany jako najważniejszy czynnik w rozwoju firmy i jej prawidłowym funkcjonowaniu. Jako nadrzędny cel VIAS stawia sobie pozyskanie i utrzymanie najlepszych fachowców i takich też posiada w swoich szeregach. VIAS jest przedsiębiorstwem prężnie działającym na rynku krajowym i zagranicznym. Siedziba firmy mieści się w Madrycie, natomiast jej oddziały znajdują się w USA, Kanadzie, Portugalii i Polsce. Wśród hiszpańskich projektów, którym przedsiębiorstwo dowodziło bądź bezpośrednio w nich uczestniczyło, były budowy dróg ekspresowych, modernizacja lub montaż torów i wykonanie podtorza linii dużej szybkości ( słynna Linia Kolejowa Dużej Szybkości (AVE) na szlaku Madryt– Sewilla ), montaż torowisk tramwajowych, elektryfikacja, sygnalizacja i systemy sterowania ruchem kolejowym, prace wodno-kanalizacyjne, zabudowy dla instytucji publicznych i mieszkaniowe i wiele innych. ELECTREN S.A. Jest integralną częścią firmy VIAS Y CONSTRUCCIONES. Główną dziedziną, w której specjalizuje się firma ELECTREN, są systemy energetyczne dla branży kolejowej, miedzy innymi napowietrzne linie trakcyjne, podstacje trakcyjne, infrastruktury do przekształcania oraz rozsyłania energii elektrycz- nej. Zakres oferowanych przez firmę usług jest szeroki i spełnia najwyższe wymagania jakościowe – zaczynając od przygotowania projektu elektryfikacji poprzez dostarczenie niezbędnych materiałów, aż po konserwację i eksploatację. Firma może poszczycić się wysoko wykwalifikowaną kadrą a także specjalistycznym nowoczesnym sprzętem na miarę potrzeb każdego projektu trakcji kolejowej. To z pewnością wpływa na wydajność i dokładność świadczonych prac, tym samym jest argumentem potwierdzającym niezawodność i wiarygodność firmy. ELECTREN istnieje na rynku od ponad 20 lat. W ciągu tego czasu firma rozszerzyła swoją działalność z rynku hiszpańskiego na międzynarodowy. Jej oddziały pojawiły się we Francji, Stanach Zjednoczonych, Portugalii, Maroku i w Polsce. Do jednych z największych osiągnięć firmy zalicza się wykonanie prac przy linii TGV Paryż–Lyon i jak w przypadku VIAS – uczestniczenie w projekcie pierwszej linii hiszpańskiego ekspresu: AVE Madryt–Sewilla. Poza tym na przestrzeni dwóch dekad ELECTREN uczestniczył w głównych projektach kolejowych zakresie sieci trakcyjnych: napowietrzne sieci trakcyjne i związane z nimi systemy na odcinkach Madryt–Segovia i Valdestillas–Valladolid, które stanowią wygodne połączenia z północą i z północnym-wschodem Hiszpanii, czy elektryfikacja trzeciej linii metra w Walencji. Dużą wagę przykłada się w tej firmie do strategii B+R+I, czyli ciągłych badań, rozwoju i innowacyjnych rozwiązań. ELECTREN nieustannie poszukuje ulepszeń w procesach produkcyjnych oraz dostarcza takich rozwiązań inżynieryjnych, by spełniać najwyższe wymagania jakości i bezpieczeństwa. DRAGADOS Zdecydowanie lider hiszpańskiego sektora budowlanego, w którym działa już od ponad 60 lat. Na przestrzeni tych lat firma poszerzała zakres działalności i udoskonalała metody pracy i zwiększała swój potencjał. Jako jeden z największych generalnych wykonawców w tym kraju, realizuje projekty w obszarze od infrastruktury transportowej, budownictwa kubaturowego, poprzez budowy morskie, hydrotechniczne, roboty podziemne i budowę obiektów służących ochronie środowiska. Firma DRAGADOS zajmuje silną pozycję w Europie i na innych kontynentach, potwierdzając to udziałem w znaczących projektach. Wśród międzynarodowych obiektów, w których uczestniczył DRAGADOS, można wymienić miedzy innymi: linia szybkiej kolei (Madryt–Sewilla), autostrada del Sol (Argentyna), autostrada TF-1 (Teneryfa), nowy terminal lotniska Barajas w Madrycie, most ronda de Hispanidad (Saragossa), zapora Alqueva (Portugalia), falochron portowy (Malaga), port w Hayovel (Izrael), autostradowa obwodnica Waterford w Irlandii i tunel San Cristobal w Santiago de Chile. Dodatkowo firma wygrała kontrakty na zmodernizowanie autostrady nr I-287 łączącej amerykańskie stany New Jersey i Nowy Jork, na rozbudowę nowojorskiego metra i na odnowienie trzech zapór w stanie Nowy Jork. Jeśli chodzi o nasz kraj, pierwszym projektem, w którym DRAGADOS brał udział, było dokończenie wspólnie z Polimeksem Mostostal budowy obwodnicy miejscowości Skoczów. Następne umowy związane są miedzy innymi z pracami przy odcinkach dróg ekspresowych S17 i S8, autostradach A1, A4 oraz wspólny projekt przy modernizacji linii kolejowej E20. 15 z życia pracowników Port rybacki w Mui Ne Gra we wspomnienia i skojarzenia – Wietnam Story Magdalena Nagajek Pierwszą podróż do Azji zdecydowałam się rozpocząć od eksploracji Wietnamu. Odległość z Warszawy do Hồ Chí Minh to 11 414 km, podróż trwa około 13 godzin. W grudniu na południu Wietnamu temperatura oscyluje wokół 30 stopni, więc najważniejszym ekwipunkiem stają się: klapki, krem z filtrem oraz spray przeciwko koma- Kobieta sprzedająca owoce przechodniom Dwunastoletni chłopiec sprzedający zabawki w środku nocy na ulicach Sajgonu rom. Mimo bariery językowej Wietnamczycy są przyjaźni, kontaktowi i gościnni. Lubią poczuć komfort, że osoby przebywające w ich kraju miło spędzają czas. Dokonując zakupów, można swobodnie przećwiczyć swoje umiejętności negocjacyjne – warto zbadać ceny konkretnego produktu w kilku miejscach, a następnie przystąpić do targowania. O kuchni wietnamskiej można powiedzieć, że jest zdrowa, zróżnicowana, łącząca smaki z Chin, ale i z Francji. Potrafi rozpieścić podniebienie niejednego przybysza. Na południu kraju najczęstszym z używanych składników lub dodatków jest sos rybny, którym warto zaakcentować smak sajgonek czy najważniejszej wśród dań południa – zupy pho. Pierwszym z moich przystanków było miasto Hồ Chí Minh – dawniej Sajgon. Będąc tu, zupełnie nowego znaczenia nabiera powiedzenie „Ale Sajgon”. Należy bowiem przyznać, że spektakularny i surrealistyczny wydaje się widok czternastu skuterów jadących obok siebie, jednym pasem. Dźwięk klaksonów zagłusza wszelkie inne, ale nie jest przejawem agresji czy złości – to jedynie chęć zaznaczenia swojej obecności w danym momencie i miejscu. Zaskakujący jest widok licznych „zatłoczonych skuterów”, który z czasem powszednieje za sprawą ilości Wietnamska zupa pho 16 z życia pracowników podobnych. Na przeciętnym skuterze można doliczyć się całej rodziny – w sumie czterech lub pięciu osób. Jednocześnie znajdzie się tu miejsce na pakunki, psa, kury, drewniane deski czy telewizor. Kolejne miejsce to przepiękne, kolonialne Hoi An wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Położone jest w środkowej części kraju. Skojarzenia z tą lokalizacją to: ciepłe barwy – głównie żółta, lampiony, muzyka poważna wydobywająca się w ciągu całego dnia z głośnikówna większości uliczek. Hoi An jest miastem krawców, słynącym z fantastycznych warsztatów rzemieślniczych, pracowni artystów, herbaciarni. Jeśli któregoś dnia znajdziecie się w Hoi An, skorzystajcie z mojej rekomendacji: wypożyczenia roweru (1 dolar na cały dzień) i urządzenia sobie czterdziestominutowej przejażdżki wśród pól ryżowych, palm na jedną z piękniejszych plaż Wietnamu. W tej okolicy miejscem wartym odwiedzenia jest również kompleks hinduistycznych świątyń My Son – traktowany jako wietnamski Angkor Wat. Miejsce mistyczne, magiczne, szczególnie jeśli zdecydujecie się powitać tam wschód słońca. Następnym przystankiem w mojej podróży było miasto Quy Nhon (czytaj Łi Nion). Pobyt tu łączę z wizytą w wietnamskim szpitalu (to jednak nie czas ani miejsce na przywoływanie krwawych wspomnień), przepiękną plażą, brakiem turystów, rybakami w łodziach-„łupinkach”, przyglądaniu się pracy w stoczni. Uśmiech na twarzy wywołuje wspomnienie gry w ping-ponga, gdy zaledwie po kilku minutach ośmioletnia dziewczynka doprowadza do wyczerpania jednego z moich towarzyszy – wśród polskich znajomych ma renomę gracza ponadprzeciętnego. Innym punktem na mojej wietnamskiej mapie było Đà Lạt położone w Górach Annamskich. Są osoby, które ze względu na tutejszą architekturę z czasów francuskiego panowania widzą w tym mieście „Mały Paryż”. Choć ja do nich nie należę, uważam, że warto spędzić tu trochę czasu, szczególnie że obrzeża miasta urzekają pagórkami, jeziorami i orzeźwiającym zapachem sosen. Mieszkaniec Sajgonu oferujący przejazd tuk-tukiem, odpowiednikiem rikszy Niezapomniane wrażenia z Wietnamu łączą się z pobudką w mieście Cần Thơ przed piątą nad ranem. Zapach kawy o czekoladowym posmaku, wschód słońca, budzący do życia Mekong zdecydowanie rekompensuje brak snu. Pływające markety najlepiej odwiedzić jak najwcześniej, aby uniknąć skwaru i korków na rzece. Pływające markety delty Mekongu to domy-łodzie wypełnione wszelkim dobrem. Zaopatrzyć się można w rozmaite produkty spożywcze – warzywa, owoce, ryby i mięso. Do każdej z łodzi przytwierdzony jest kilkumetrowy drąg, na którym widnieje produkt, który można kupić u konkretnego sprzedawcy. Pływające markety to doskonałe miejsce, aby skosztować wielu świeżych przysmaków. Ja zdecydowałam się na niezwykły owoc. Zapach duriana wywołuje mdłości, w zasadzie odbiera chęć spróbowania owocu. Jednak, gdy dotrwa się do momentu skosztowania – nagrodą jest niezapomniany smak – słodki i soczysty, przypominający mieszankę mango, brzoskwini i gruszki. Delta Mekongu to miejsce niezwykłe. Łamie się tu wszelkie zasady higieny. W rzece kąpią się ludzie, myją zęby, kobiety piorą, ktoś myje naczynia, a psy szukają ukojenia od upału. Miejsce specyficzne, obraz zapada w pamięci na długo. Pobyt w Wietnamie warto zakończyć naładowaniem akumulatorów na plaży, w rajskim Mũi Né. Miasto w zasadzie należy do Rosjan, którzy zapewne w najbliższej przyszłości wypełnią je luksusowymi hotelami. Wietnamczycy już teraz doskonale opanowują umiejętność komunikowania się w języku rosyjskim. Na szczęście wciąż można znaleźć tu ustronne miejsce noclegowe, z własnym kawałkiem plaży, skąd za dnia podziwia się kolorowe łódki i zmagania rybaków, a nocą dywan gwiazd nad głową. W okolicy Mũi Né znajdują się niebywałe formacje pomarańczowozłotych skał oraz wydmy. To doskonałe miejsce dla wielbicieli sportów wodnych – kite- i windsurferów. Dla mnie Wietnam to smaczne, kolorowe zróżnicowa nie. Polecam gorąco. Typowy dom w Hoi An 17 rozrywka Kącik ulturalnozrywkowy Emilia Olszewska-Brzezińska WYSTAWY… Otwieramy drzwi na …ŚWIAT. Fotoreportaż tygodnika „ŚWIAT” Pierwsza muzealna czasowa wystawa zdjęć powstałych dla tygodnika „Świat” w latach 1951–1969 oraz dorobku czołowych fotoreporterów tego czasopisma: Konstantego Jarochowskiego, Jana Kosidowskiego, Wiesława Prażucha i Władysława Słąwnego. Była to fotografia prasowa uprawiana w newralgicznym dla Polski okresie. Postacie te łączyły działalność artystyczną z codzienną pracą reporterów. KIEDY 22/02/2013 – 12/05/2013, wtorki–niedziele 10.00–18.00, czwartki 10.00–21.00 GDZIE Muzeum Narodowe w Warszawie KONTAKT http://www.mnw.art.pl/index. php/pl/wystawy_czasowe; tel. +22 621 10 31 WSTĘP bilet normalny 20 zł, bilet ulgowy 15 zł, bilet rodzinny (2 osoby dorosłe + max. 4 dzieci) 50 zł; bilety wstępu obowiązują jednocześnie do galerii stałych. „1947 / barwy ruin” – Henry N. Cobb – Warszawa i Polska w odbudowie Kolorowe fotografie prezentują miedzy innymi zrujnowaną Warszawę, Szczecin i Wrocław. Autorzy wystawy – Krzysztof Jaszczyński i Maria Sołtys – zestawili fotografie zniszczonych obiektów z projektami architektonicznymi, które w tych miejscach miały być realizowane. Materiały te uświadamiają kompleksowość zamysłów i działań polskich architektów oraz urbanistów, zakorzenienie planów w przedwojennej myśli urbanistycznej przy jednocześnie nowatorskim charakterze procesu odbudowy na niespotykaną wcześniej skalę (Informacje: www.reporter.pl) KIEDY od 26/10/2012 do 30/04/2013 GDZIE Dom Spotkań z Historią, skwer Twardowskiego KONTAKT http://www.dsh.waw.pl/ WSTĘP wstęp wolny TEATRALNIE… „Premiera” to niezwykle zabawna komedia z brawurowymi dialogami i galerią niezwykłych postaci żywcem wyjętych z teatralnej rzeczywistości. No, może z małym dodatkiem odbicia w krzywym zwierciadle… Sztuka Normana Fostera jest najzabawniejszą od lat próbą pokazania zakulisowych relacji odzwierciedlających nieco niekonwencjonalny świat teatralnej rzeczywistości. Obsada: Izabela Kuna, Maria Pakulnis, Aneta Todorczuk-Perchuć, Tadeusz Chudecki, Jacek Poniedziałek, Robert Rozmus, Philippe Tłokiński, Wojciech Wysocki. Reżyseria: Tomasz Dutkieiwcz KIEDY 09/02/2013 godz. 15.30, 19.00 10/02/2013 godz. 15.30 GDZIE TEATR KOMEDIA KONTAKT http://www.teatrkomedia.pl; tel. +22 832 46 19 WSTĘP 64–79 zł/osobę „MAYDAY” w oryginalnym tytule Run for Your Wife, to zdecydowanie jedna z najlepszych na świecie komedii. Opowiada historię „londyńskiego taksówkarza bigamisty, któremu przez lata udaje się bezkolizyjnie lawirować między dwiema kochającymi go żonami. Na skutek wypadku ulicznego jego tajemnica wychodzi na jaw, wywołując lawinę komplikacji. Bohater miota się, usiłując ukryć podwójne życie przed małżonkami, mediami i policją. Znakomity komizm sytuacji fabularnych i języka sprawia, że Mayday od wielu, wielu lat rozśmiesza publiczność na całym świecie.(…)” Czas trwania spektaklu: 145 minut (jedna przerwa). Obsada: Mary Smith – Maria Seweryn, Barbara Smith – 18 rozrywka Monika Fronczek, John Smith – Rafał Rutkowski, Inspektor Troughton – Maciej Wierzbicki, Stanley Gardner – Artur Barciś, Inspektor Porterhouse - Adam Krawczuk, Bobby Franklyn – Stefan Friedmann, Reporter – Michał Breitenwald. Reżyseria: Krystyna Janda KIEDY 24/02/2013 godz. 16.00, 25, 26, 27/02/2013 godz. 19.30 GDZIE OCH TEATR KONTAKT www.ochteatr.com.pl bilety@ ochteatr.com.pl; tel. +22 589 52 01 WSTĘP 100 zł/osobę MUZYCZNIE… „Szczęśliwego chińskiego Nowego Roku” pierwsze w Polsce przedstawienie słynnych chińskich akrobatów i cyrkowców przygotowane z myślą o obchodach chińskiego Nowego Roku – Roku Węża. Występ grupy chińskich artystów z prowincji Guangxi będzie obfitował tradycyjne, chińskie układy akrobatyczne, to jest skoki przez obręcze, żonglerkę, wirujące talerzyki, skoki na równoważniach trzymanych na barkach, akrobacje „Latający Jedwab”. Trzymające w napięciu akrobacje gimnastyczne i cyrkowe zachwyciły miliony widzów na całym świecie. W ramach polskiego występu artyści zaprezentują szesnastopunktowy magiczny program (1. „Cenny skarb mniejszości etnicznej Zhuang”; układ akrobatyczny w wykonaniu grupy kobiecej 2. „Weseli chłopcy”; słomiane kapelusze 3. „Wirowanie na lodzie”; taniec na wrotkach 4. „Zmiana twarzy” 5. „Małpie zabawy”; skoki przez obręcze 6. Skoki na ruchomych równoważniach 7. Wirujące kołowrotki 8. „Marzenia młodości” – akrobacje z hula hop 9. Akrobacja baletowa 10. „Kolorowe motyle wiosną”; wirujące talerzyki 11. Akrobacje na drążku 12. Sztuki magiczne 13. Akrobacje na ruchomych walcach 14. Sztuki walki 15. Żonglerka 16. „Liany oplatające drzewo”; latający jedwab. SPORTOWO – ZIMOWO!… KIEDY 01/02/2013 godz. 19.00 GDZIE Sala Kongresowa www.pkin.pl WSTĘP 40–120 zł/osobę Lodowiska w Warszawie (informacje ze strony internetowej: www.reporter.pl) „A Spectacular Night of Queen” muzyczny hołd złożony legendarnej już grupie Queen, złożony przez brytyjski zespół The Bohemians w towarzystwie orkiestry symfonicznej. Grupa powstała w 1996 roku i koncertuje na całym świecie. Zespół zabierze słuchaczy w muzyczną podróż, będącą wspomnieniem największego rockowego zespołu wszech czasów. Widzowie usłyszą najwybitniejsze hity zespołu Queen w doskonałym wykonaniu The Bohemians i nowych dodających kolorytu aranżacjach na orkiestrę symfoniczną, które przy współpracy Krzysztofa Jaszczaka przygotował dyrygent Piotr Oleksiak. Wykonawcy zadbali, aby występ był bliski oryginału i to w każdym detalu, włączając w to swój wygląd, sposób poruszania się, posiadane stroje, rekwizyty, a przede wszystkim brzmienie. KIEDY 05/02/2013 godz. 20.00 GDZIE Sala Kongresowa www.pkin.pl WSTĘP 60–170 zł/osobę „Musical Starnights” wieczorne widowisko musicalowe w wykonaniu artystów z londyńskiego West Endu, a w nim hity musicalowe z ostatnich pięćdziesięciu lat („Koty”; „Upiór w Operze”; „West Side Story”; „Mamma Mia”). Artyści zabierają widzów w magiczny świat urokliwego śpiewu i tańca w oprawie muzycznej przygotowanej przez światowej klasy muzyków. Widowisko od strony muzycznej zaaranżował i przygotował Peter Moss – dyrygent i kompozytor na stałe współpracujący z brytyjską stacją BBC. KIEDY 26/02/2013 godz. 20.00 GDZIE Sala Kongresowa www.pkin.pl WSTĘP 60–170 zł/osobę ul. Świętokrzyska czynne w dniach: 2012.12.05–2013.03.06; godziny otwarcia: 08.00–20.00 (w weekendy do 21.00); obiekt odkryty; wstęp bezpłatny OSiR Bemowo, ul. Obrońców Tobruku 40 czynne w dniach: 2012.11.17–2013.03.31; godziny otwarcia: 09.00–21.30; obiekt zadaszony; wstęp bezpłatny Szkoła Podstawowa nr 14 im. Bohaterów Warszawy, ul. Sosnkowskiego 10 czynne w dniach: 2012.12.10–2013.03.15; godziny otwarcia: 8.00–20.00; obiekt odkryty; wstęp bezpłatny Szkoła Podstawowa nr 11 im. I Dywizji Kościuszkowskiej, ul. Keniga 20 czynne w dniach: 2012.12.01–2013.03.15; godziny otwarcia: 08.00–20.00; obiekt odkryty; wstęp bezpłatny Białołęcki Ośrodek Sportu, ul. Strumykowa 21 czynne w dniach: 2012.12.01– 2013.03.31; godziny otwarcia: poniedziałek–piątek 08.00–21.00, weekendy i święta 11.00–21.00; obiekt odkryty; bilety: 7 zł OSiR Ochota, ul. Rokosowska 10 czynne w dniach: 2012.12.06–2013.03.10; godziny otwarcia: poniedziałek–piątek 08.00–21.00, soboty, niedziele, święta 10.00–21.00; obiekt zadaszony; bilety: 7/4 zł Ośrodek „Namysłowska”, ul. Namysłowska 8 czynne w dniach: 2012.11.17–2013.03.15; godziny otwarcia: 11.00–14.00, 15.00–18.00, 18.30–21.00; obiekt zadaszony; bilety: 9/7 zł OSiR Targówek, ul. Łabiszyńska 20 czynne w dniach: 2012.12.01–2013.02.28; godziny otwarcia: 09.00–21.00; obiekt zadaszony; bilety: 7/4 zł/godzinę OSiR Wawer, ul. V Poprzeczna 22 czynne w dniach: 2012.11.17–2013.03.17; godziny otwarcia: 09.00–21.00; obiekt zadaszony; bilety: 8/4 zł Zespół Szkół nr 2 im. Wandy Rutkiewicz, ul. Gubinowska 28/30 czynne w dniach: 2012.12.01–2013.03.10; godziny otwarcia: poniedziałek–piątek 16.00–21.30, sobota–niedziela 12.00–21.30; obiekt zadaszony; bilety: 6/4 zł OSiR Włochy, Park im. Marka Kotańskiego, ul. 1 Sierpnia 36a czynne w dniach: 2012.12.20– 2013.03.05; godziny otwarcia: poniedziałek–piątek 14.00–20.00, sobota–niedziela 11.00–20.00; obiekt zadaszony; bilety: 4 zł Park Wodny „Moczydło” – ul. Górczewska 69/73 czynne w dniach: 2012.11.16– 2013.03.15; godziny otwarcia: 09.00–13.00, 14.00–17.00, 18.00–21.00; obiekt zadaszony; bilety: 10/5 zł WOSiR „Stegny”, ul. Inspektowa 1 czynne w dniach: 2012.11.17–2013.03.17; obiekt odkryty Torwar II, ul. Łazienkowska 6a „Figlowisko”, al. Komisji Edukacji Narodowej 60 Zespół Szkół nr 37 im. Agnieszki Osieckiej, al. Stanów Zjednoczonych 24 19 rozrywka Pachnące ABC leźć wiele mądrych stron, które wymieniają szereg czynników decydujących o trwałości zapachów. I wszystko byłoby pięknie, gdyby nie dwa czynniki, które są obowiązkowe, jeśli chodzi o odpowiednie dopasowanie perfum. Po pierwsze nie wiadomo w jakim stopniu wymieniane czynniki rzeczywiście wpływają na czas utrzymywania się woni na ciele, i po drugie… czy w ogóle mają jakieś znaczenie. TRWAŁOŚĆ Małgorzata Mierzeńska Perfumy to nieodłączny codzienny towarzysz kobiet i panów. Na pewno wielu zgodzi się ze mną, że nasz zapach może zdecydować o tym, jak postrzegają nas inni. Bardzo ważne jest zatem, aby zapach, którego używamy, był miły dla naszego i innych nosa i żebyśmy się w nim czuli jak w drugiej skórze. Jednak, by tak się stało, to nie lada problem. Wybrać dla siebie odpowiednie perfumy wcale nie jest łatwo. Na naszym rynku dostępnych jest obecnie mnóstwo różnego rodzaju perfum i z miesiąca na miesiąc ich przybywa. Firmy kosmetyczne prześcigają się w produkcji istniejących już zapachów z roku na rok w wersjach zmodyfikowanych i starych. Jednak istnieją zapachy i marki, które używane są przez ludzi na całym świecie od wielu lat. Pierwszą marką, jaka mnie na myśl przychodzi jeśli chodzi o ponadczasowe zapachy to Dior i Chanel. To dwa domy mody, które są jednymi z najbardziej cenionych i znanych marek na wszystkich kontynentach naszego globu. Przełomowym czasem dla perfum były lata dziewięćdziesiąte, kiedy to Dior, Lancôme, Chanel poczyniły ogromne inwestycje w produkcję perfum, co okazało się strzałem w dziesiątkę, gdyż dzisiaj towar ten jest jednym z lepiej sprzedających się na rynku. Wracając do meritum perfumowego. Pewnie nieraz zastanawialiście się jak to jest z tymi perfumami? Co decyduje o tym, jak długo zapach utrzymuje się na skórze, czy jest mocny, który zapach komu pasuje itp.? Wiadomo, że w dzisiejszych czasach encyklopedią wiedzy w tematach wszelakich jest internet. W nim bez problemu można zna- Zastanówmy się więc, co decyduje o tym, że jedne perfumy opisywane przez wszystkie portale jako bardzo trwałe pachną na Kasi 3 godziny, ale już na Zosi nie pachną w ogóle albo zupełnie inaczej niż na Kasi. Należy zdać sobie sprawę, że zapach jest sprawą subiektywną, a co za tym idzie bardzo osobistą, niepowtarzalną, unikalną. Na każdym te same (w sensie chemicznym) perfumy lub woda będzie pachnieć inaczej (oczywiście podobnie do pewnego momentu, ale różnice bywają czasem duże ku naszemu zdziwieniu). Wszystkie wymienione czynniki mają wpływ na zapach, czas jego utrzymywania się oraz intensywność, ale nie można jednoznacznie stwierdzić, w jaki sposób. Jedyna możliwa droga w tej materii to metoda prób i błędów. Mówiąc o trwałości zapachu, możemy wyróżnić dwa pojęcia – jego czas trwania (longevity) oraz zasięg (sillage), czyli w jakiej odległości jest wyczuwalny przez inne osoby. Wymienia się wiele czynników, które decydują o zasięgu i długości woni, ja skupię się na tych najczęściej powtarzanych: • rodzaj wody (perfumy, woda perfumowana, woda toaletowa, woda kolońska), 20 rozrywka • jakość użytych w produkcji składników, • konstrukcja zapachu (z jakich składników się składa) i jego przeznaczenie, • ph skóry i jej stan, • dieta, • stan zdrowia, • tryb życia Jeśli chcesz mieć dobrze dobrany do siebie aromat zarówno pod względem konstrukcji, czyli mówiąc ogólniej tego jak pachnie, jak i długości trwania i mocy – konieczne jest jego wypróbowanie, najlepiej na skórze. Problem dodatkowy polega na tym, że często zapach w pełni asymiluje się ze skórą dopiero po kilkunastu dniach noszenia, na początku ulatniając się dość szybko i dopiero wraz z czasem jakby „przegryzając” się. Brzmi to może nieco dziwnie, ale nie ja jedna jestem zdania, że nasz organizm potrzebuje po prostu czasu na adaptację do nowych warunków, bo codziennie używane perfumy w określonych miejscach ciała wpływają przecież na zmianę pewnej równowagi chemicznej skóry. Dobre wody perfumowane czy toaletowe pokazują swoje pełne oblicze dopiero po jakimś czasie użytkowania i będzie ono zawsze inne na nas niż na kimś drugim, bardziej indywidualne, spersonalizowane. Dlatego wąchanie zapachu na papierku kompletnie nic o nim nie mówi. Może się on pięknie lub szkaradnie zaprezentować, ale dopiero noszony na ciele pokaże swoje oblicze i to po pewnym czasie. Dodatkowym „problemem”, czy raczej zmienną, którą warto uwzględnić, jest fakt, że każdy z nas zupełnie inaczej czuje wonie, na co innego jest uwrażliwiony i często się zdarza, że tą samą woń zupełnie inaczej odbieramy – nie czując czegoś, co dla kogoś innego może być wręcz nieprzyjemne. Utrudnia to bardzo obiektywne spojrzenie, z drugiej strony sprawia, że doznania olfaktoryczne stają się czymś skrajnie subiektywnym. Nieco odeszliśmy od tematu, ale to jak pachniemy łączy się bezpośrednio z tym jak długo i mocno. Powinniśmy już wyciągnąć pewne wnioski praktyczne. Z pewnością więc ważna jest jakość wody (użytych składników i rodzaj), a także jej konstrukcja – lekkie zapachy przeznaczone na lato i ciepłe dni z natury rzeczy nie są mocne i nachalne, są też najczęściej mniej trwałe (choć tu akurat różnie bywa). Zimowe i wieczorowe wprost przeciwnie. To w zasadzie jedyne względnie pewne i możliwe do spełnienia przez nas warunki. W pozostałej materii pozostaje metoda prób i błędów. Nie warto kupować w ciemno, bo niestety niejednokrotnie się może okazać, że perfumy, które dla kogoś lub na kimś pachną obłędnie, na nas będą po prostu siać postrach. Nie popadając jednak w skrajności, warto czytać opinie o zapachach chociażby po to, aby wyrobić sobie jakieś pojęcie o danym produkcie – jak jest odbierany przez większość etc. CZY KTOŚ ZNA PERFUMY, KTÓRE NA WSZYSTKICH DŁUGO PACHNĄ? Ja pokusiłabym się o ryzykowną odpowiedź: „perfumy” (o najwyższym stężeniu substancji zapachowych) i owszem. Dotyczy to tylko kobiet, gdyż nie robi się perfum dla mężczyzn. Czy panowie są więc pokrzywdzeni? Niezupełnie. Te najbardziej znane ze swojej trwałości wody, jak Dior, Chanel, Hugo Boss – zazwyczaj rzeczywiście długo się utrzymują. A jeśli nie trafimy? Cóż… pozostaje próbować, to akurat jest naprawdę przyjemne. Na koniec słowo o mocy, czyli kolokwialnie mówiąc, „ogonie”, który zostawiają za sobą niektóre zapachy. Tutaj sprawa jest prosta – decyduje o tym przeznaczenie wody. Wieczorowe zapachy są najczęściej mocne (choć niekoniecznie) Również w tej kwestii istnieje szeroki wybór, aczkolwiek uczulam że warto uważać, bo łatwo przeholować. Nawet delikatny zapaszek, jeśli wylejemy na siebie pół buteleczki, uśmierci wszystkie owady w promieniu kilku metrów. Jak więc będą się czuły koleżanki i koledzy z pracy? KLASYFIKACJA W celu ułatwienia identyfikacji i klasyfikacji perfumy podzielono (bardzo umownie) na siedem podstawowych grup. Te z kolei dzielą się na podgrupy. Wraz z rosnącą ilością przeróżnych zapachów, czasem bardzo niezwykłych i trudnych do zaklasyfikowania, zaczęto wyróżniać także typy mieszane. Mimo to znajomość podstawowych grup bardzo ułatwia poruszanie się w świecie perfum i bezbłędne odnajdowanie tych, które mogą się podobać. Grupa kwiatowa – dzielona często na słodkie kwiatowe, świeże kwiatowe, świeże owocowo-kwiatowe. Najlepiej sprawdzają się na dzień i w ciepłe wieczory. Przykłady: Estee Lauder „Pleasures”, Clinique „Happy”. Grupa zielona – zapachy te kojarzą się z zieloną trawą, liśćmi, łąką; dzielą się na świeże z nutami cytrusowymi i balsamiczne – słodsze z nutami żywicznymi. Polecane na dzień. Na przykład Chanel “Cristalline”, Prada “Infusions D’Iris”, 21 rozrywka Chanel “Chance”, Versace “Versence”, Elisabeth Arden “Green Tea”, Tommy “Girl”. Grupa aldehydowa pojawiła się w latach dwudziestych XX wieku, jest bardzo uniwersalna i ponadczasowa, a wiele popularnych zapachów z tej grupy nie zmieniło się od dziesiątków lat. Wyróżnia się podgrupę aldehydowo-kwiatową, aldehydowo-kwiatowo-drzewno-pudrową oraz liczne wariacje. Najpopularniejszą w tej grupie jest moja ulubiona Chanel „5” lub Lavine „Arpege”, Laura Biagotti „Madame Rochas”, YSL „Rive Gauche”. Grupa szyprowa – pierwotnie wywodzące się z Cypru, z bazową nutą mchu dębowego. Dzielą się na świeżo drzewno-aldehydowe, kwiatowo-drzewno-piżmowe i drzewno-owocowe. Sprawdzą się zarówno na dzień, jak na wieczór. Piękne szyprowe i ponadczasowe zapachy to na przykład Sisley „Soir de Lune”, Paloma Picasso „Paloma Picasso”, Guerlain „Shalimar”, „Miss” Dior (nie mylić z „Miss Dior Cherie”, które jest już zapachem słodkim tzw. Gourmand ) Estee Lauder „Knowing”. Grupa orientalna – prawdopodobnie najstarsza grupa perfum, zwykle są ciężkie, dlatego poleca się je na wieczór. Lżejsze odmiany klasyfikuje się jako półambrowo-kwiatowe. Na przykład „Opium” YSL, Guerlain „Samsara”, Dior „Poison”. Grupa tytoniowo-skórzana – zapachy korzenne i dymne, najczęściej męskie z charakterystycznymi nutami piżma, cybetu i ambry. Hermes ze swoimi „Kelly Caleche”, Tom Ford „Black Orchid”. ”. SŁOWNICZEK ambra – substancja z przewodów pokarmowych kaszalotów. Zapach świeżej ambry przypomina zapach ryb, więc stosuje się ją tylko i wyłącznie po wysuszeniu. Ambra dodaje perfumom ciepłą nutkę. cybet – wydzielina gruczołów cywety. Zapach ciężki, ale zmysłowy. EDT to skrót od eau de toilette – woda toaletowa, natomiast EDP (eau de parfum) – woda perfumowana, no i (parfum) perfumy. Różnią się one stężeniem esencji zapachowych. Oczywiście najintensywniejszą woń mają perfumy, ponieważ w ich skład wchodzi aż 15–30 procent olejków zapachowych. W wodzie perfumowanej natomiast olejków jest od 10–15 procent, a w toaletowej jedynie 5–10 procent. Woda perfumowana z pewnością utrzymuje się na skórze najdłużej, a najkrócej woda toaletowa. kastoreum – substancja, którą bobry natłuszczają swe futerka. Perfumy dzięki niej mają dość cierpkawą poświatę. nuty zapachowe Po kilku godzinach spryskania ciała perfumami zaczynają one pachnieć zupełnie inaczej. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ perfumy składają się nie z jednej, lecz z trzech nut zapachowych. Wszystkie się wzajemnie uzupełniają. Każdy z zapachów zawiera kompozycję nuty głowy, nuty serca, a także nuty bazowej. Nuta głowy – inaczej nazywana wysoką bądź górną. Ta nuta jest wyczuwalna tuż po otwarciu flakonu z perfumami. Na skórze utrzymuje się od 15 do 30 minut. W jej skład wchodzą nietrwałe lotne składniki zapachowe. Nuta serca – inaczej nazywana nutą środkową. Wyczuwalna jest już po 30 minutach od aplikacji. Na skórze utrzymuje się od 1 do 2 godzin. Nuta bazowa – inaczej nazywana nutą końcową. Wyczuwamy ją jako ostatnią, chociaż od tej nuty rozpoczyna się tworzenie danego zapachu. Można o niej powiedzieć, że jest najważniejszą kompozycją zapachową w perfumach. Zawiera utrwalacze, więc utrzymuje się kilkanaście godzin. piżmo – wydzielina z gruczołów piżmowca. Wraz z alkoholem nadaje zmysłowy aromat. Najbardziej znany utrwalacz. woda perfumowana posiada najwyższe stężenie substancji zapachowych. Każdy zapach składa się z nut zapachowych, czyli z nuty bazowej, serca i nuty głowy. Perfumy kobiece dzielą się na kilka grup zapachowych, czyli na grupę kwiatową, orientalną, aldehydową, cytrusową, paprociową. Aby perfumy utrzymywały się na ciele cały dzień, a zapach był odczuwalny, nie trzeba wylewać na siebie całego flakonika perfum. Wystarczy zaaplikować perfumy na odpowiednie miejsca na ciele, czyli rozpylić perfumy we włosy, na dekolcie i nadgarstkach. 22 kulinaria Tarta z owocami Emilia Olszewska-Brzezińska Przygotowanie tarty przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap to wykonanie ciasta francuskiego. Jeśli jednak wybierzemy wersję dla leniwych, gotowe ciasto możemy kupić w sklepie spożywczym. Gotowe ciasta francuskie występują w wersji schłodzonej oraz w wersji mrożonej. Drugi etap to przygotowanie kremu. SKŁADNIKI NA CIASTO • • • • • 250 g mąki pszennej 150 g masła 1 jajko szczypta soli 1–2 łyżki cukru pudru SKŁADNIKI NA KREM • • • • • • • • 0,5 l mleka 5 żółtek 2/3 szklanki cukru 1/4 szklanki mąki pszennej 2 łyżki mąki ziemniaczanej łyżeczka wanilii 2–3 łyżki masła Owoce – może to być mieszanka (brzoskwinia, ananas, winogrona, gruszka) pociętych owoców z puszki PRZYGOTOWANIE Ciasto: przesianą mąkę mieszamy z solą i cukrem. Dodajemy jajko i masło pokrojone na drobne kawałki. Mieszamy składniki, ugniatając. Gdy będzie jednolite, zwijamy w kulę i chowamy do lodówki na około 20–30 minut. Po tym czasie wyjmujemy ciasto z lodówki i wypełniamy nim, uprzednio wysmarowaną masłem, formę do tarty. Uruchamiamy piekarnik i nagrzewamy do temperatury 200 stopni. Zanim wstawimy ciasto do piekarnika nakłuwamy je na całej powierzchni widelcem. Ciasto pieczemy około 30 minut. Krem: zagotowujemy mleko z łyżeczkę wanilii i przelewamy stopniowo do przygotowywanej w pojemniku masy (utartego z cukrem i mąką żółtka). Wszystko miksujemy, a po uzyskaniu jednolitej masy, przelewamy ją ponownie do garnka i podgrzewamy, cały czas intensywnie mieszając. Kiedy masa się zagotuje, przelewamy ją do pojemnika i miksujemy, dodając stopniowo masło, aż uzyskamy gęstą, budyniową konsystencję. Upieczone ciasto francuskie wypełniamy wystudzonym kremem, a na jego wierzchu rozkładamy pokrojone owoce. Tak przygotowaną tartę chowamy na kilka godzin do lodówki, a potem można już tylko życzyć SMACZNEGO! 23 kulinaria Zapiekanka SKŁADNIKI • opakowanie gotowego ciasta francuskiego (najlepiej pokrojonego w prostokąty) • 60 dag pieczarek • 1 duża papryka • 3 duże cebule • 2 ząbki czosnku • 10 dag sera pleśniowego (Lazur niebieski) • kilka plastrów sera żółtego Wszystkie warzywa myjemy, obieramy. Na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia rozkładamy prostokąty ciasta francuskiego. Na jednej patelni dusimy pokrojone w plastry pieczarki, do których po kliku minutach dodajemy pokrojoną w kostkę paprykę. Dusimy. Na drugiej patelni dusimy na kilku łyżkach oliwy pokrojone w kostkę cebule, pod koniec duszenia dodajemy zmiażdżony czosnek. Uduszone składniki wykładamy na ciasto, na nich plasterki sera pleśniowego, a potem plastry sera żółtego. Tak przygotowane zapiekanki wstawiamy na 20 minut do piekarnika rozgrzanego do 180–200 stopni C. 24
