PRAWO SPADKOWE: (37) Przyjęcie, odrzucenie i zbycie spadku

Prawo cywilne – ćwiczenia; 2014/2015
dr Anna Rachwał, dr Michał Kućka
PRAWO SPADKOWE: (37) Przyjęcie, odrzucenie i zbycie spadku1.
1. Siedemnastoletnia Monika jest jedyną córką Renaty i Tadeusza. Rodzice Moniki zginęli w wypadku
samochodowym. Monika chciałaby niezwłocznie przyjąć spadek, ponieważ bez postanowienia o
stwierdzeniu nabycia spadku nie może korzystać z pieniędzy zgromadzonych na rachunkach bankowych
rodziców. Czy Monika może skutecznie zrealizować swój zamiar?
2. Piotr miał trzech synów, nie był żonaty. Jeden z synów miał piętnaście lat. Pozostali dwaj synowie byli już
pełnoletni. Piotr zmarł, nie pozostawiwszy testamentu. Synowie nie składali oświadczenia o przyjęciu lub
odrzuceniu spadku. Rok po śmierci Piotra okazało się, że długi spadkowe przekraczają wartość aktywów
spadku. Kto i na jakich zasadach będzie odpowiadał za długi spadkowe?
Zob. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 2012 r., III CZP 89/12, OSNC-ZD z 2013 r., nr D, poz. 73.
3. Katarzyna była jedyną spadkobierczynią ustawową Anny. Brat pożyczył Annie 200 000 zł, które Anna
zamierzała zainwestować na giełdzie. Inwestycja okazała się zupełnie chybiona i obecnie akcje nabyte
za pożyczoną sumę są warte 15 000 zł. Kiedy Anna zmarła, Katarzyna zamierzała udać się do prawnika,
aby zasięgnąć porady co do sposobu przyjęcia spadku po Annie. Brat Anny doradził jednak Katarzynie,
żeby nie składała żadnego oświadczenia, ponieważ będzie to dla niej najkorzystniejszym rozwiązaniem.
Minęło osiem miesięcy od dnia, w którym Katarzyna dowiedziała się o śmierci Katarzyny i korzystnym dla
niej testamencie. Aktywa spadku wynoszą ok. 120 000 zł. Brat Anny zażądał od Katarzyny zapłaty sumy,
którą pożyczyła od niego Anna. Czy Katarzyna może uchylić się od zadośćuczynienia roszczeniu brata
Anny?
4. Rafał został powołany do spadku po Ewelinie jako jedyny spadkobierca testamentowy. Odrzucił jednak
spadek, który przypadł z ustawy dzieciom Eweliny. Trzy miesiące później Urszula, konkubina Rafała
urodziła dziecko. Ponieważ Rafał nie chciał uznać ojcostwa dziecka, Urszula wystąpiła przeciwko niemu z
powództwem o ustalenie ojcostwa i sprawę wygrała. Sąd zasądził także na rzecz dziecka alimenty od Rafała.
Rafał nie płacił alimentów, a egzekucja z jego majątku okazała się bezskuteczna. Kiedy dziecko miało dwa
lata, Urszula wystąpiła przeciwko spadkobiercom Eweliny z pozwem o uznanie za bezskuteczne względem
dziecka odrzucenia spadku przez Rafała. Jakie powinno być orzeczenia sądu?
5. Jerzy wraz z Dorotą odziedziczyli w częściach równych spadek po Stanisławie. Miesiąc po śmierci
spadkodawcy Jerzy zawarł z Grażyną umowę darowizny na jej rzecz udziału w spadku w wysokości ¼.
Tydzień później Jerzy przyjął spadek po Stanisławie z dobrodziejstwem inwentarza. Czy umowa o zbycie
spadku wywoła jakieś skutki prawne?
6. Grzegorz sprzedał w maju 2009 r. swój udział w spadku Januszowi. Przejście spadku na kupującego miało
nastąpić 15 czerwca. Spadek obejmował m.in. samochód obciążony zastawem rejestrowym, spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz użytkowanie wieczyste. Kiedy Janusz w lipcu 2009 r.
wystąpił z wnioskiem o przyjęcie go w poczet członków spółdzielni, spółdzielnia nie uwzględniła wniosku
twierdząc, że umowa o zbycie spadku jest nieważna Czy stanowisko spółdzielni jest trafne?
1
Autorem kazusów (z wyjątkiem kazusu nr 11) jest dr hab. Bartłomiej Swaczyna.
1
7. Spadek po Kamilu obejmował przede wszystkim grunt zabudowany domem mieszkalnym. Poza tym w
skład spadku wchodziły ruchomości o wartości nie przekraczającej 1/10 wartości całego spadku. Na
podstawie testamentu holograficznego stwierdzono nabycie spadku przez Franciszka i Huberta. Hubert
sprzedał swój udział Lucynie. Wkrótce wskutek wadliwej konstrukcji zawalił się dach domu. Okazało się
też, że testament Kamila został sfałszowany i spadek z ustawy przypadł w całości żonie spadkodawcy.
Czy w związku ze wspomnianymi okolicznościami ujawnionymi po zawarciu umowy sprzedaży udziału
Lucynie przysługują jakieś uprawnienia względem Huberta?
8. Spadkobiercami Janiny byli Elżbieta i Cezary. Dziedziczyli w częściach równych. Do spadku należał
m.in. dług z tytułu pożyczki w wysokości 20 000 zł. Cezary podarował połowę swojego udziału w spadku
Halinie. Następnie przeprowadzono dział spadku.
Od kogo i w jakiej wysokości pożyczkodawca może żądać spłaty pożyczki?
9. Leszek był jedynym spadkobiercą Aliny. Sprzedał cały spadek Bolesławowi. Do spadku należał również
samochód, który był przechowywany w garażu Leszka. Dwa dni po zawarciu umowy, zanim Bolesław
odebrał samochód, auto skradziono, a tydzień później zna-leziono wypalony wrak tego samochodu.
Czy Bolesław ma w związku z tym jakieś roszczenie względem Leszka?
10. Spadek po Mariuszu obejmował m.in. stadninę koni. Jedynym spadkobiercą Ma-riusza był Norbert. Już
po śmierci Mariusza klacz o imieniu Orchidea urodziła dorodnego źrebaka, który został nazwany Piorunem.
Niestety, Orchidea wkrótce zdechła w następstwie komplikacji związanych z porodem. Pół roku po przyjściu
na świat Pioruna Mariusz sprzedał połowę spadku Joannie. W trakcie działu spadku Joanna zażądała
przyznania jej Pioruna, który tymczasem zaczął odnosić sukcesy w wyścigach. Mariusz uważa natomiast, że
żądanie to jest bezpodstawne, ponieważ Piorun nie był objęty umową sprzedaży spadku.
Kto ma rację?
11. Janusz odziedziczył po swojej matce 1/4 części spadku. Postanowił sprzedać swój udział w spadku
Tadeuszowi pod warunkiem, że ten zapłaci cenę do 26 września 2014 r. Tadeusz zapłacił cenę. W skład
spadku wchodziła nieruchomość, więc Tadeusz wystąpił (już po zapłacie ceny) do sądu o dokonanie
w dziale II księgi wieczystej, prowadzonej dla tej nieruchomości, wpisu na jego rzecz udziału 1/4 części
we współwłasności nieruchomości. Sad rejonowy uwzględnił wniosek Tadeusza, zaś sąd okręgowy uchylił
zaskarżony wpis i oddalił wniosek. Który z sądów postąpił prawidłowo?
Zob. postanowienie SN z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK 359/11, OSNC 2012/9/111 z glosą P. Księżaka, PiP z
2013 r., nr 11, s. 137.
2