Seminarium VII
Transkrypt
Seminarium VII
Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie. Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M. 2016/2017 SEMINARIUM 6: Perspektywa pacjenta- aktywne słuchanie; techniki wyłapywania sygnałów werbalnych i niewerbalnych Spis treści: I. Aktywne słuchanie-wstęp 1. Aktywne słuchanie-czas oczekiwania 2. Aktywne słuchanie-facylitowanie 3. Aktywne słuchanie-komunikacja niewerbalna 4. Aktywne słuchanie-sygnały werbalne i niewerbalne II. Techniki wyłapywania sygnałów werbalnych i niewerbalnych I. Aktywne słuchanie Jest umiejętnością skutecznej komunikacji oraz umiejętnością interpersonalną, wykorzystywaną na różnych etapach konsultacji. Obejmuje szereg zachowań werbalnych i niewerbalnych okazywanych podczas odbioru przekazywanych informacji (słuchanie) oraz podczas przekazywania informacji (mównie). Daje szanse na stworzenie relacji opartej na wzajemnym szacunku, empatii, zaufaniu i akceptacji. Wymaga zaangażowania, uwagi i responsywności na każdym etapie konsultacji. ISTOTNA JEST ŚWIADOMOŚĆ WŁASNEJ KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ JAKĄ STOSUJEMY WZGLĘDEM ROZMÓWCY WERBALNEJ I Cele aktywnego słuchania: Sygnalizuje Twoje zainteresowanie względem rozmówcy Pozwala na zdobycie informacji i poznanie punktu widzenia rozmówcy Zabezpiecza przed przerywaniem oraz tworzeniem i brnięciem w przedwczesne hipotezy Koncentruje na słuchaniu a nie na myśleniu nad kolejnym pytaniem Skanuje stan emocjonalny rozmówcy Pozwala na prowadzenie efektywniejszej obserwacji i wyłapywaniu werbalnych i niewerbalnych sygnałów Aktywne słuchanie zawiera 4 istotne obszary: 1. Czas oczekiwania W konsultacji medycznej umiejętność właściwego zarządzania czasem daje możliwość pacjentowi na zastanowienie się nad dalszą narracją i wspomaga dalsze przekazywanie niezbędnej ilości informacji. Lekarzowi daje możliwość skupienia się nad danymi przekazywanymi przez pacjenta. Daje możliwość adekwatnego oraz elastycznego zareagowania na usłyszane informacje 1 Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie. Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M. 2016/2017 2. Facylitowanie (zachęty, używanie ciszy, powtórzenia, parafrazowanie, dzielenie się myślami) Pokazuje pacjentowi, że lekarz jest w sposób autentyczny i adekwatny zainteresowany narracją pacjenta. W początkowym etapie zbierania informacji wskazane jest aby używać neutralnej facylitacji: „aha”, „uh-huh”, „tak...”. W późniejszym etapie konsultacji najbardziej efektywne jest używanie: parafrazy, powtórzeń czy dzielenie się myślami Używanie zachęty- zmniejsza ryzyko przerywania i zachęca rozmówcę do przekazania większej ilości informacji na dany temat Używanie ciszy-zapewnia pacjentowi możliwość przekazania myśli i uczuć Powtórzenia-zachęca pacjenta do kontynuowania myśli czy wątku Parafrazowanie-sprawdzanie poprawności interpretacji Dzielenie się myślami-zachęca pacjenta do włączenia dodatkowych treści, które mogą okazać się istotne 3. Komunikacja niewerbalna Wskazuje poziom zainteresowania lekarza pacjentem i jego problemem. Komponentami komunikacji niewerbalnej są: postawa, ruchy, odległość, kierunek spojrzenia, kontakt wzrokowy, gestykulacja, oddziaływanie emocjonalne, głos (tembr, intonacja, ton, szybkość mówienia), ekspresja twarzy, dotyk, fizyczna aparycja, środowiskowe wskaźniki (ustawienie mebli, oświetlenie, temperatura pomieszczenia) Komponenty biorą udział w okazaniu zainteresowania do pacjenta i ułatwiają bądź utrudniają przekazanie informacji przy wzajemnym zaangażowaniu i wsparciu (lub ich braku). Przy czym najważniejszym elementem aktywnego słuchania jest kontakt wzrokowy. 4. Sygnały werbalne i niewerbalne Wyłapywanie sygnałów werbalnych i niewerbalnych wymaga słuchania i obserwacji, ponieważ pacjenta idee, obawy i oczekiwania przekazywane są we wskazówkach niewerbalnych i w pośrednich komentarzach na początku konsultacji, które należy potwierdzić u pacjenta podczas konsultacji. Wspomagają poznać biomedyczna perspektywę oraz perspektywę pacjenta. II. Techniki wyłapywania sygnałów werbalnych i niewerbalnych Używanie technik wyłapywania sygnałów werbalnych i niewerbalnych jest umiejętnością, pozwalającą na adekwatną i trafną interpretację usłyszanych i zaobserwowanych informacji oraz umożliwia wzmocnienie pewnych wypowiedzi. Tym samym zachęca pacjenta do uszczegółowienia informacji, czy rozwinięcia wątków wypowiedzi, które z klinicznego punktu widzenia mogą mieć ogromną wartość diagnostyczną. 2 Przygotowanie do Praktyki lekarskiej: komunikowanie w medycynie. Opracowanie: Horodeńska M., Rutkowska A., Radczuk M. 2016/2017 Wyróżniamy następujące techniki wyłapywania sygnałów werbalnych i niewerbalnych: 1. Powtarzanie sygnałów: „ A więc można było coś z tym zrobić?...” 2. Sprawdzanie sygnałów werbalnych: „ Wspomniałeś, że Twoja matka ma RZS. Czy myślałeś, że to może przytrafić się również Tobie?” 3. Sprawdzanie sygnałów niewerbalnych: „Czy mam rację, myśląc, że jesteś zdenerwowany przez chorobę swojej córki?” 4. Pytania bezpośrednie: „ Jak się teraz czujesz?” Źródła: Kurtz SM, Silvermann JD, Draper J (2005) Teaching and Learning Communication Skills in Medicine 2nd Edition. Radcliffe Publishing (Oxford) 3