6 hydrosfera - ekonomik.edu.pl

Materiały dydaktyczne „Hydrosfera”
1. Uzupełnij schemat obiegu wody w przyrodzie, wpisując w odpowiednie pola wyrażenia: kondensacja, spływ
powierzchniowy, infiltracja, retencja, ewaporacja, transpiracja, odpływ podziemny
2. Które z podanych cech charakteryzują obieg wody w Polsce w półroczu chłodnym a które w ciepłym?
niewielkie sumy opadów, intensywne parowanie kosztem odpływu powierzchniowego i podziemnego,
uwalnianie wody w wyniku transpiracji, przewaga odpływu powierzchniowego, niewielki pobór wody
przez rośliny, małe parowanie z gruntu, duże sumy opadów, wezbrania rzek po intensywnych deszczach,
niewielka transpiracja, kapilarne podsiąkanie wód gruntowych i parowanie
3. Podaj trzy czynniki, które decydują o małych zasobach wody słodkiej w Polsce.
4. Wyjaśnij pojęcia:
a) rzeka głównab) dorzecze –
c) dział wodny –
c) zlewisko 5. Map przedstawia podział Polski na zlewiska i dorzecza.
Uzupełnij brakujące miejsca w legendzie.
Zlewisko Morza …………..
1 - dorzecze ………..,
2 - dorzecze ………..,
3, 4, 5 - rzeki Przymorza,
6 - dorzecze ………………:
Szeszupa, Świsłocz, Czarna Hańcza,
Zlewisko Morza …………...
7 - dorzecze …………..:
Strwiąż (Ukraina),
8 - dorzecze ………….:
Orawa > Wag (Słowacja)
Zlewisko Morza …………...
9 - dorzecze …………:
Orlica, Izera,
6. Podziel wody podziemne ze względu na pochodzenie:
1
7. Zaznacz literą P zdania prawdziwe, a literą B błędne.
a) Wody głębinowe zalegają na dużych głębokościach i są zasilane przez wody opadowe.
b) Wody wierzchówkowe zalegają płytko pod powierzchnią terenu i są zanieczyszczone.
c) Wody termalne nie mogą być zmineralizowane.
d) Wody zaskórne zalegają płytko pod powierzchnią terenu i są dobrze przefiltrowane.
e) Wody gruntowe są zasilane przez wody opadowe, a ich zwierciadło ulega sezonowym zmianom
f) Wody termalne mają wyższą temperaturę niż średnia roczna temperatura obszaru ich występowania.
8. Rozpoznaj na rysunku typy wód podziemnych,
które wyróżnia się ze względu na głębokość zalegania.
9. Rozpoznaj zwierciadło swobodne i napięte.
Podpisz warstwy przepuszczalne i nieprzepuszczalne
oraz strefę saturacji oraz aeracji.
10. Rozpoznaj typ źródeł przedstawionych na rysunkach.
11. Korzystając z rysunku, wyjaśnij, dlaczego wody artezyjskie wypływają samoczynnie na powierzchnię. Opisz
sytuację geologiczną, w jakiej znajdują się te wody.
12. Z podanych poniżej mórz wybierz te, które należą do Oceanu Atlantyckiego. Określ typ każdego
z wybranych zbiorników, uwzględniając ich podział ze względu na położenie (przybrzeżne, śródlądowe,
międzywyspowe).
M. Ochockie, M. Wschodniochińskie, M. Czarne, M. Karaibskie, M. Południowochińskie,
M. Sargassowe, M. Beringa, M. Koralowe, M. Arabskie, M. Tasmana, M. Norweskie, M. Marmara,
M. Czerwone
2
13. Uzupełnij tabelę.
Typ ustroju
Charakterystyka przepływów
Wyrównany przepływ w ciągu całego roku; niewielkie zmniejszenie
w ciągu lata ze względu na duże parowanie
Przykłady rzek (3)
Arno, Salso, Tyber
Śnieżny
Duże, dość wyrównane przez cały rok przepływy, niewielkie
zwiększenie przepływów następuje w porze deszczów zenitalnych
Rodan, Amu Daria,
Garonna
Deszczowy
monsunowy
14. Rozpoznaj, który wykres przedstawia reżim wodny Nilu, Renu, Gangesu i Wołgi. Nazwij typ ustroju
rzecznego, jakim cechują się te rzeki.
15. Wykresom obrazującym ustroje rzeczne przyporządkuj nazwę odpowiedniej rzeki: Ebro, Ganges, Kongo,
wody z lodowca Werenskiold, Wisła.
16. Zasolenie wód oceanicznych waha się od 38‰ w wodach obszarów zwrotnikowych do 30‰ w strefach
okołobiegunowych. Na podstawie mapy wypisz akweny o największym zasoleniu a następnie podaj
przyczyny zróżnicowania poziomu zasolenia wody w oceanach.
17. Uszereguj zbiorniki morskie: M. Bałtyckie, M. Beringa, M. Czarne, według rosnącej wartości zasolenia. Dla
morza, które wskazałeś jako najmniej zasolone podaj trzy czynniki, które o tym zadecydowały.
3
18. Na mapie konturowej zaznacz prądy morskie, które występują na O. Spokojnym i na O. Atlantyckim.
Zaznacz czerwonym kolorem prądy ciepłe, niebieskim zimne. Podaj konsekwencje przyrodnicze i gospodarcze
występowania prądów morskich.
19. Uzupełnij zdania.
a) Rytmiczne uderzanie stałego wiatru o powierzchnię wody jest jedną z przyczyn powstawania ...........
b) Największą szybkość, dochodzącą do 900 km/h, osiągają fale zwane ...............................................
c) Wahadłowy ruch wody morskiej występujący na płaskich wybrzeżach to…………….
d) Cykliczne podnoszenie się i opadanie poziomu wody morskiej w wyniku oddziaływania siły
przyciągania Księżyca i Słońca to ......................................................
e) Fale wywołane podwodnymi wstrząsami sejsmicznymi lub wybuchami wulkanów noszą nazwę ...
f) Sejsza to …..
20. Narysuj schemat pływów morskich.
a) Kiedy mamy do czynienia z pływem syzygijnym a kiedy z kwadraturowym?
b) Wyjaśnij czym spowodowane są pływy morskie.
c) Jakie znaczenie gospodarcze ma to zjawisko?
21. W tabeli przedstawiono przykłady obszarów o różnej wysokości fali pływowej.
Uzupełnij tabelę, wyjaśniając przyczyny tego zróżnicowania.
Obszar występowania
i wysokość pływów
Zatoka Fundy – 20 m
Zatoka Biskajska – 6 m
Przyczyny
Morze Bałtyckie – 2 cm
Kanał La Manche – 16 m
4
22. Plany batymetryczne przedstawiają różne
typy genetyczne jezior. Rozpoznaj je,
wybierając z podanych (morenowe, cyrkowe,
rynnowe, przybrzeżne)
a następnie podaj cechy
poszczególnych typów jezior.
23. Przyporządkuj odpowiednie typy genetyczne podanym przykładom jezior a następnie wyjaśnij jak
powstały.
a) Eyre
1) tektoniczne
b) Niasa
2) tektoniczno-polodowcowe
c) Drużno
3) polodowcowe rynnowe
d) Gopło
4) deltowe
e) Górne
5) eoliczne
f) Czad
6) wulkaniczne
g) Jeziorak
7) zaporowe
h) Dąbie
i) Tanganika
j) Huron
24. Wymień przykłady sztucznych zbiorników wodnych i przyporządkuj im funkcję, którą spełniają.
24. Z wyróżnionych kursywą wyrażeń wykreśl błędne.
a) Asymetria dorzeczy głównych rzek Polski wynika z nachylenia powierzchni kraju/równoleżnikowego
układu pradolin.
b) Jeziora przybrzeżne Polski, np. Gardno, Jamno, wyróżniają się niewielką głębokością/wydłużonym
kształtem.
c) Rzeki Polski cechują się niskimi stanami wody jesienią/wczesnym latem.
5