Język polski - Gimnazjum nr 81

WYMAGANIA PRZEDMIOTOWE Z JĘZYKA POLSKIEGO
Zakres
wymagań
Na poziom podstawowy – P
Na poziom ponadpodstawowy – PP
Uczeń opanował umiejętności
Uczeń:
z poziomu P, a ponadto:
I.
zachowuje kulturę słuchania
krytycznie słucha wypowiedzi
Słuchanie i odróżnia kłamstwo od fikcji
rozpoznaje manipulację
mówienie literackiej
i prowokację językową
(dotyczy
odróżnia informację od komentarza ocenia wystąpienia publiczne,
wszystkich
ale nie komentuje w czasie słuchania
poziomów) rozumie i zapamiętuje proste teksty potrafi krytycznie ustosunkować się
informacyjne
do słuchanej wypowiedzi, ocenić jej
wartość merytoryczną i poprawność
językową
odróżnia polszczyznę mówioną
posługiwanie się polszczyzną
od pisanej
mówioną lub pisaną w zależności
od sytuacji
mówi w sposób zgodny z polską
w wypowiedziach używa
normą poprawnościową, zachowuje
zróżnicowanych konstrukcji
kulturę wypowiedzi
składniowych, poprawnych pod
względem językowym i stylistycznym
potrafi posługiwać się językiem
nacechowanym emocjonalnie
stosuje chwyty retoryczne w celu
zwrócenia uwagi słuchacza
mówi adekwatnie do sytuacji,
bierze udział w dyskusji, prezentuje
udziela odpowiedzi, uczestniczy
i uzasadnia swoje stanowisko
w rozmowie
wygłasza z pamięci wiersze
recytuje poezję i prozę, dbając
i wskazane fragmenty prozy
o właściwą interpretację głosową
tekstu
II. Czytanie czyta płynnie, rozumie czytany
czyta głośno z zachowaniem
głośno tekst
właściwej intonacji
czyta cicho ze zrozumieniem teksty czyta cicho ze zrozumieniem teksty
z podręcznika oraz obowiązkową
z różnych źródeł oraz lekturę podaną
lekturę szkolną spoza podręcznika*
przez nauczyciela (uzupełniającą)
* Obowiązkowa lektura szkolna spoza podręcznika
W kl.1: Henryk Sienkiewicz „Krzyżacy”, William Szekspir „Romeo i Julia”,
Molier „Skąpiec”
W kl.2: Adam Mickiewicz „Dziady cz.2”, Juliusz Słowacki „Balladyna”,
Aleksander Fredro „Zemsta”, wybrane nowele pozytywistyczne Bolesława Prusa
i Elizy Orzeszkowej
W kl.3: Aleksander Kamiński „Kamienie na szaniec”, utwór podejmujący
problematykę Holokaustu, Antoine de Saint „Mały Książę”, utwór współczesny
odnajduje odpowiednie fragmenty
w tekście
odróżnia fakty od opinii
segmentuje tekst, wyodrębnia
w nim najważniejsze problemy
wyodrębnia w tekście części
informacyjne, opisujące,
wartościujące, oceniające czy
perswazyjne
odróżnia treści przedstawione serio
od żartobliwych lub ironicznych
1
rozpoznaje różnice między fikcją
a kłamstwem
odczytuje konwencję utworu,
intencje autora, narratora czy
podmiotu lirycznego
dostrzega związki, jakie istnieją
pomiędzy różnymi elementami świata
przedstawionego
rozróżnia gatunki publicystyczne
(artykuł, wywiad, reportaż)
definiuje i stosuje pojęcia związane
z omawianymi tekstami kultury
w danej klasie
odróżnia teksty literackie
od publicystycznych
III.
rozumie pojęcia (bez konieczności
Analiza
definiowania) związane z epoką*
i
i omawianymi tekstami kultury
interpretacja w danej klasie
tekstów
* Epoki literackie
W
kl.
1:
starożytność,
średniowiecze,
odrodzenie, barok
kultury
W kl. 2: oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska
W kl. 3: 20-lecie międzywojenne, czas wojny i okupacji, współczesność
posługuje się podstawowymi
pojęciami związanymi z omawianymi
tekstami literackimi w danej klasie,
np. liryka, podmiot liryczny, metafora
przypisuje utwór do właściwego
rodzaju literackiego (liryka, epika,
dramat)
rozpoznaje gatunek literacki
czytanego utworu
podejmuje próby interpretacji
czytanych tekstów kultury
IV.
Analiza
językowa
dobrze posługuje się pojęciami
teoretycznoliterackimi
określa funkcję środków wyrazu
występujących w tekście
podaje cechy rodzaju literackiego
określa cechy gatunkowe czytanego
utworu
interpretuje i analizuje teksty
kultury w różnych kontekstach
odczytuje sens toposów i symboli,
wskazuje ich uniwersalność
i obecność w dziełach kultury różnych
epok
dostrzega związek utworów
z biografiami twórców i czasem
historycznym
dostrzega podstawowe wartości
samodzielnie wartościuje zjawiska
wpisane w teksty kultury
z kręgu kultury wysokiej i niskiej
formułuje i uzasadnia własne
stanowisko
wskazuje podstawowe elementy
porównuje tworzywo literatury
tworzywa różnych dzieł sztuki
i innych dzieł sztuki
W klasie I
W zakresie części mowy i fleksji:
rozpoznaje części mowy w tekście, rozpoznaje i nazywa rodzaje
dzieli je na odmienne i nieodmienne
zaimków i liczebników
odmienia wyrazy przez przypadki
zna osobliwości w odmianie
lub osoby
niektórych wyrazów
2
określa przypadek, liczbę, rodzaj
rzeczownika i przymiotnika oraz
osobę, liczbę, rodzaj, czas i tryb
czasownika
wskazuje różne formy czasownika,
w tym imiesłowy
rozpoznaje strony czasownika
stosuje je w tekście
poprawnie odmienia polskie
nazwiska i nazwy geograficzne
W zakresie składni:
odróżnia zdanie od równoważnika
zdania
odróżnia wypowiedzenie
pojedyncze od złożonego
rozpoznaje zdania bezpodmiotowe
wskazuje w tekście główne
i drugorzędne części zdania
dostrzega związek między
wyrazami w zdaniu
W zakresie frazeologii:
wskazuje związki frazeologiczne
w tekście i rozumie ich znaczenie
określa formy gramatyczne
wszystkich odmiennych części mowy
wskazuje temat i końcówkę
nazywa różne formy czasownika,
w tym rodzaje imiesłowów
wyjaśnia ich funkcję w tekście
poprawnie odmienia nazwiska obce
i nietypowe nazwy geograficzne
klasyfikuje wypowiedzenia
ze względu na różne kryteria
odróżnia wypowiedzenie podrzędnie
złożone od współrzędnie złożonego
określa ich funkcję w wypowiedzi
nazywa rodzaje głównych
i drugorzędnych części zdania
przedstawia budowę zdań
pojedynczych na wykresie
poprawnie stosuje związki
frazeologiczne
rozróżnia typy związków
(wyrażenia, zwroty, frazy)
W klasie II
W zakresie komunikacji językowej:
rozumie pojęcia: monolog, dialog, rozpoznaje i nazywa różne rodzaje
dyskusja
dyskusji
rozpoznaje wypowiedź
świadomie stosuje różne rodzaje
argumentacyjną, wskazuje tezę,
argumentów (rzeczowe, logiczne,
argumenty i wnioski
emocjonalne)
W zakresie składni:
rozpoznaje różne rodzaje
klasyfikuje wypowiedzenia
wypowiedzeń
ze względu na różne kryteria
przekształca równoważniki zdań
dokonuje różnych przekształceń
w zdania oraz wypowiedzenia
wypowiedzeń pojedynczych
złożone w pojedyncze
i złożonych
 odróżnia wypowiedzenie
nazywa rodzaje zdań złożonych
pojedyncze od złożonego
podrzędnie i współrzędnie
wskazuje w tekście imiesłowowy
przekształca wypowiedzenie
równoważnik zdania i rozumie jego
złożone na wypowiedzenie
użycie
z imiesłowowym równoważnikiem
zdania i odwrotnie
wskazuje w zdaniu wyrazy, które
wskazuje i nazywa w tekście
się łączą
związki zgody, rządu i przynależności
przedstawia budowę typowych zdań przedstawia na wykresie budowę
(pojedynczych i złoż.) na wykresie
zdań wielokrotnie złożonych
3
odróżnia mowę zależną
od niezależnej
W zakresie fonetyki:
dzieli wyrazy na głoski i sylaby
przekształca mowę zależną
na niezależną i odwrotnie
określa rolę narządów mowy
w powstawaniu poszczególnych
głosek
prawidłowo akcentuje wyrazy
zna zasady akcentowania wyrazów
wskazuje w wyrazie głoski twarde dzieli głoski ze względu na różne
i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, kryteria
ustne i nosowe
dostrzega upodobnienia fonetyczne nazywa rodzaje upodobnień
W zakresie stylistyki:
odróżnia teksty reprezentujące
wskazuje charakterystyczne cechy
różne style funkcjonalne
różnych stylów funkcjonalnych
redaguje teksty w różnych stylach
przekształca teksty pisane
w różnych stylach
wskazuje cechy dobrego stylu
redaguje wypowiedzi
z uwzględnieniem cech dobrego stylu
rozpoznaje manipulację językową
dostrzega zjawisko mody językowej
w tekstach kierowanych do niego
i nie ulega mu
W klasie III
W zakresie komunikacji językowej:
rozróżnia normę językową
unika nadużywania wyrazów
wzorcową oraz użytkową i stosuje się modnych
do każdej z nich
W zakresie słowotwórstwa:
tworzy rodzinę wyrazów
dokonuje analizy słowotwórczej
wyrazu
wskazuje wyraz podstawowy
i pochodny oraz formant
rozumie funkcje formantów
rozpoznaje wyrazy złożone
określa rodzaj wyrazów złożonych
wskazuje w tekście archaizmy,
nazywa rodzaje archaizmów
neologizmy i zapożyczenia
i zapożyczeń
zna sens wyrazów, których używa
zna pojęcia: treść i zakres
znaczeniowy wyrazów, wyrazy ogólne
rozpoznaje wyrazy wieloznaczne
i szczegółowe, konkretne
i rozumie ich znaczenie w tekście
i abstrakcyjne
dostrzega zróżnicowanie
określa funkcje zróżnicowanego
słownictwa
słownictwa w tekście i wypowiedzi
rozpoznaje słownictwo
ogólnonarodowe i słownictwo
o ograniczonym zasięgu (wyrazy
gwarowe, terminy naukowe,
eufemizmy i wulgaryzmy)
dostrzega negatywne konsekwencje
używania wulgaryzmów
W zakresie stylistyki:
odróżnia teksty reprezentujące
wskazuje charakterystyczne cechy
różne style funkcjonalne
różnych stylów funkcjonalnych
rozpoznaje manipulację językową
dostrzega zjawisko mody językowej
w tekstach kierowanych do niego
i nie ulega mu
4
V.
Pisanie
W zakresie ortografii i
interpunkcji:
zna i stosuje podstawowe zasady
ortografii i interpunkcji
stosuje zasady interpunkcji
w zapisie wypowiedzi dialogowych
pisze „na temat” zgodnie z podaną
formą wypowiedzi*
samodzielnie rozwiązuje problemy
ortograficzne i interpunkcyjne,
korzystając ze słownika
doskonali własne umiejętności
w zakresie ortografii i interpunkcji
rozwija temat, dobiera ciekawe
przykłady i argumenty
* Formy wypowiedzi
W SP: opowiadanie z dialogiem, pamiętnik i dziennik, list prywatny i oficjalny,
sprawozdanie z wycieczki, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, ogłoszenie,
zaproszenie, prosta notatka.
W kl.1: różne formy notatek; opis przeżyć, sytuacji, dzieła sztuki;
charakterystyka; opowiadanie.
W kl.2: rozprawka; sprawozdanie z wydarzeń, lektury, filmu, spektaklu; wywiad.
W kl.3: podanie, list motywacyjny, życiorys, CV, dedykacja.
buduje tekst spójny, logicznie
uporządkowany
w dłuższych tekstach stosuje
trójdzielną kompozycję; stosuje
akapity
poprawnie buduje proste
konstrukcje składniowe
 poprawia wskazane przez
nauczyciela błędy językowe
stosuje podstawowe zasady
ortograficzne i interpunkcyjne
obowiązujące w polskiej pisowni
dokonuje prostych zabiegów
redakcyjnych
z pomocą nauczyciela dociera
do informacji – w książkach, prasie,
mediach elektronicznych
stosuje zasady korzystania
z zasobów bibliotecznych
właściwie dobiera środki językowe
zachowuje właściwe proporcje
między częściami wypracowania
różnicuje konstrukcje składniowe,
stosuje celowe zabiegi stylistyczne
samodzielnie weryfikuje własne
teksty i poprawia zauważone błędy
przestrzega zasad ortograficznych
i interpunkcyjnych
poprawia tekst, korzystając
z odpowiednich słowników
dokonuje celowych zabiegów
redakcyjnych
posługuje się bogatym słownictwem
samodzielnie dociera do informacji
zawartych w różnych źródłach
samodzielnie wyszukuje
w bibliotece źródła potrzebnych mu
informacji
korzysta ze słownika: języka polskiego, poprawnej polszczyzny,
frazeologicznego, wyrazów obcych, synonimów i antonimów oraz szkolnego
słownika terminów literackich – w formie książkowej i elektronicznej
5