Dermatologia

CRASH
C
Dermatologia
Sabrina Furter, Kim Ch. Jasch
Redakcja pierwszego wydania polskiego
Sławomir Majewski
Sabrina Furter, Kim Ch. Jasch
Crashkurs
Derm atologie
Repetitorium mit Einarbeitung
der wichtigsten Prufungsfakten
1. Auflage
URBAN & FISCHER
Munchen •Jena
Przedmowa...........................................
Przedmowa do wydania polskiego . . .
Wskazówki dla czytelnika...................
Źródła rycin...........................................
1. Budowa i funkcja s k ó ry ............
Budowa skóry.................................
Naskórek.....................................
Skóra w łaściw a...........................
Warstwa podskórna....................
Przydatki sk ó ry ...........................
Funkcja skóry...................................
v
VII
IX
X
1
1
2
5
7
7
8
2. W ykw ity.....................................
Wykwity pierwotne.......................
Plama (macula)...........................
Grudka (papu/a) i blaszka (tarczka,
plaque).........................................
Guz (nodus, tumor, tuber) i guzek
(nodulus, tuberculum)..................
Pęcherzyk (vesicula) i pęcherz
{bulla) .........................................
Krosta (pustula) .........................
Bąbel pokrzywkowy (urtica) . . . .
Wykwity wtórne.............................
Łuska {squama)...........................
Strup (crusta) .............................
Nadżerka (eros/o) i przeczos
(excoriatio) .................................
Owrzodzenie (u/cus)....................
Zanik (atrophia) .........................
Blizna (cicatrix) ...........................
Ważne pojęcia ...............................
11
11
11
3. Objawy podstawowe.................
Obraz wykwitów.............................
Zmiany zabarwienia....................
Pęcherze .....................................
Krosty .........................................
Z a n ik ...........................................
19
19
19
20
20
12
12
13
14
14
15
15
15
16
16
16
17
17
20
Umiejscowienie .............................
Skó ra...........................................
Okolice wyprzeniowe..................
Błona śluzowa jamy ustnej..........
Okolica narządów płciowych . . . .
O bjaw y...........................................
Świąd .........................................
B ó l...............................................
20
20
20
21
22
22
22
22
4. Podstawy d iag n o styki................
Badanie dermatologiczne................
Narzędzia pomocnicze...................
Badania dodatkowe.......................
Diagnostyka alergologiczna............
Diagnostyka flebologiczna..............
Testy czynnościowe skóry................
23
23
23
24
27
28
29
5. Podstawy le cze n ia ......................
Leczenie miejscowe.........................
Substancje czynne.......................
Fototerapia.....................................
Terapia U V ...................................
PUVA (psoralen i UVA)..................
Leczenie układowe.........................
Kortykosteroidy...........................
Leki immunosupresyjne/
cytostatyki...................................
Środki przeciwmalaryczne............
Retinoidy.....................................
Leki przeciwhistaminowe............
Sulfony.........................................
Leki biologiczne...........................
31
31
31
35
35
37
37
37
6. Choroby zakaźne s k ó r y .............
Bakterie...........................................
Choroby ropne skóry (piodermie)
Choroby skóry wywołane
toksynami bakteryjnymi..............
Borelioza.....................................
45
45
45
39
40
41
41
42
43
50
53
XI
Choroby skóry wywoływane
przez mikobakterie...................... 55
Inne choroby bakteryjne skóry . . . 55
Wirusy............................................. 56
Wirusy grupy opryszczki (herpes
viruses)......................................... 56
Wirusy Coxsackie.........................
61
Wirusy brodawczaka ludzkiego
(human papillomavirus - HPV) . . . 63
Wirusy z grupy ospy (Poxviridae) . 65
Choroby wirusowe wieku
dziecięcego............................. 66
Grzyby......................................... 69
Dermatofitozy (tinea)............. 69
Drożdżyce............................... 71
Łupież pstry (pityriasis versicolor) 73
Grzybica paznokci
(onychomycosis) ...................
74
Pasożyty....................................... 75
Świerzb (scabies)..................... 75
Wszawica (pediculosis)........... 76
Ukąszenia przez pchły (pulicosis) . 77
Ukąszenia przez pluskwy
(cimicosis)................................. 77
Choroby przenoszone przez
kleszcze................................... 77
Leiszmanioza (leishmaniasis)........ 78
Larwa wędrująca (lawa migrans) . 79
Choroby przenoszone drogą płciową 79
Rzeżączka (gonorrhoea) ......... 80
Kiła (lues, syphilis )................... 81
Wrzód miękki (ulcus molle).........
84
Ziarnica weneryczna pachwin
(lymphogranuloma inguinale) . . . 85
Nierzeżączkowe zapalenie cewki
m oczowej.............................. 86
7. Reakcje alergiczne i atopowe
zapalenie s k ó r y ......................
87
Reakcje alergiczne....................... 87
Typ I - alergia typu
natychmiastowego................. 88
Typ II-alergia typu
cytotoksycznego..................... 89
Typ III - alergia typu kompleksów
immunologicznych................. 89
XII
Typ IV - alergia typu późnego. . . . 89
Alergia „rzekoma"........................ 90
Atopowe zapalenie skóry................ 91
Pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy 95
Osutki polekowe............................. 96
Uogólnione osutki polekowe . . . . 96
Rumień trwały polekowy
(erythema fixum).......................... 97
Rumień wielopostaciowy (erythema
multiforme)..................................... 98
Toksyczna nekroliza naskórka.......... 99
Rumień guzowaty (erythema
nodosum)....................................... 100
8. W yp rysk........................................
Wyprysk kontaktowy......................
Alergiczne kontaktowe zapalenie
skóry.............................................
Wyprysk kontaktowy
z podrażnienia.............................
Łojotokowe zapalenie skóry............
Wyprysk pieniążkowaty..................
Wyprysk potnicowy........................
Wyprysk z braku natłuszczenia........
9. Choroby autoimmunologiczne
skóry..............................................
Autoimmunizacyjne dermatozy
pęcherzowe.....................................
Grupa pęcherzycy........................
Grupa pemfigoidu........................
Choroba Duhringa.......................
Nabyte pęcherzowe oddzielanie
się naskórka (Epidermolysis
bullosa acquisita)..........................
Unijna IgA-dermatoza..................
Kolagenozy (choroby tkanki łącznej)
Toczeń rumieniowaty..................
Twardzina.....................................
Zapalenie skórno-mięśniowe . . . .
Zespoły nakładania (overlap
syndromes).................................
Zespół antyfosfolipidowy............
Zespół Sjógrena...........................
103
104
104
106
107
109
109
111
113
113
115
118
122
124
125
126
127
133
137
138
139
139
Spis treści
10. Dermatozy rumieniowo-złuszczające...............................
Łuszczyca..................i .....................
Łuszczyca zwykła (psoriasis
vulgaris).......................................
Łuszczyca krostkowa....................
Łuszczyca stawowa.....................
Przyłuszczyca plackowata
(parapsoriasis en plaque)................
Łupież różowy (pityriasis rosea) . . . .
Choroba Reitera.............................
Inne dermatozy łuszczycopodobne
Łupież czerwony mieszkowy
(pityriasis rubra pilaris)................
Pityriasis lichenoides....................
Zespół Melkerssona-Rosenthala. . . .
141
141
141
146
147
148
150
151
152
152
152
11. Uszkodzenia skóry wywołane
czynnikami chemicznymi
i fizycznym i............................ 153
Działanie promieniowania U V ........ 153
Posłoneczne zapalenie skóry........ 154
Przewlekłe zmiany posłoneczne .. 155
Fotodermatozy........................... 156
Uszkodzenia spowodowane
temperaturą................................... 159
Oparzenia..................................... 159
Odmrożenia................................. 160
Odmroziny................................... 161
Uszkodzenia spowodowane
kontaktem z kwasami i zasadami .. 161
Uszkodzenia spowodowane
promieniowaniem jonizującym . . . . 161
12. Trądzik i schodzenia trądzikowe
Trądzik.............................................
Trądzik zwykły (acne i/ulgaris).. . .
Trądzik odwrócony (acne irnersa)
Inne odmiany trądziku..................
Trądzik różowaty (rosacea)..............
Zapalenie okołoustne (dermatitis
perioralis).........................................
163
163
163
165
165
166
167
13. Choroby ziarniniakowe skóry .. 169
Sarkoidoza....................................... 170
Ziarniniak obrączkowaty.................. 171
172
14. Dermatozy liszajowate............... 175
Liszaj płaski (lichen planus).............. 175
Liszaj twardzinowy i zanikowy
(lichen sclerosus et atrophicus)........ 177
15. Zaburzenia pigmentacji skóry . .
Hipomelanozy.................................
Bielactwo nabyte.........................
Leukoderma.................................
Hipermelanozy...............................
Ostuda.........................................
Inne rodzaje przebarwień............
179
179
179
180
180
181
181
16. Nowotwory skóry........................
Łagodne zmiany nowotworowe
i znamiona .....................................
Znamię barwnikowe
melanocytowe.............................
Znamię naskórkowe......................
Brodawka łojotokowa..................
Włókniak m iękki.........................
Włókniak twardy.........................
Keloid...........................................
Prosaki.........................................
Torbiele naskórkowe...................
Torbiele włosowe (tricholemalne)
Naczyniaki okresu niemowlęcego
Naczyniak starczy........................
Ziarniniak naczyniowy..................
Guz splotowy...............................
Tłuszczak.....................................
Stany przednowotworowe..............
Rogowacenie słoneczne..............
Choroba Bowena.........................
Erytroplazja Queyrata..................
Leukoplakia.................................
Plama soczewicowata złośliwa
(lentigo maligna).........................
Róg skórny...................................
Stany rzekomonowotworowe........
Rogowiak kolczystokomórkowy
(keratoakantoma)........................
Nowotwory złośliwe.......................
183
183
183
185
185
186
187
187
188
188
189
190
190
190
191
191
192
192
193
193
194
195
195
196
196
197
XIII
Spis treści
Rak podstawnokomórkowy........
Rak kolczystokomórkowy............
Czerniak.......................................
Przerzuty do skóry...........................
Przerzuty skórne..........................
Zespoły paraneoplastyczne............
Rogowacenie ciemne złośliwe
(acanthosis nigricans maligna) . . .
Fakultatywne zespoły
paraneoplastyczne........................
Chłoniaki skórne.............................
Ziarniniak grzybiasty (mycosis
fungoides) ...................................
Zespół Sezary'ego........................
Lymphomatoid papulosis............
Wielkokomórkowy chłoniak
T-komórkowy CD30-dodatni........
Chłoniak centrów rozrodczych/
chłoniak strefy brzeżnej................
Wielkokomórkowy chłoniak B
komórkowy (kończyn dolnych). . .
Stany rzekomochłoniakowe
(pseudolymphoma).........................
Limfocytoma...............................
Naciek limfocytarny (Jessnera-Kanofa).......................................
Polekowe rozrosty rzekomochło­
niakowe .......................................
Actinic reticuloid.........................
Histiocytozy.....................................
Histiocytoza z komórek
Langerhansa...............................
Ziarniniak żółtakowy młodzieńczy
(xanthogranuloma iuvenile)........
Mastocytozy...................................
Mastocytoma...............................
Pokrzywka barwnikowa..............
197
200
201
207
207
208
17. Dziedziczne choroby skóry . . . .
Fakomatozy.....................................
Nerwiakowłókniakowatość typu 1
Nerwiakowłókniakowatość
uogólniona typu 2 .......................
Stwardnienie guzow ate..............
Skóra pergaminowa i barwnikowa
(xeroderma pigmentosum)..............
223
223
223
XIV
208
209
210
210
212
212
213
214
215
215
215
216
217
217
218
218
220
220
221
221
224
225
225
Rybie łuski.......................................
Rybia łuska zwykła (ichthyosis
vulgaris).......................................
Rybia łuska o dziedziczeniu
recesywnym związana
z chromosomem X ......................
Rybia łuska lamelarna..................
Choroby związane z nadmiernym
rogowaceniem...............................
Rogowacenie mieszkowe............
Choroba Dariera..........................
Łagodna, przewlekła pęcherzyca
rodzinna.......................................
Wrodzone oddzielanie się naskórka .
Zespół Ehlersa-Danlosa....................
227
227
228
229
229
229
230
231
232
233
18. Choroby w ło s ó w ........................
Łysienie...........................................
Łysienie androgenowe..................
Łysienie plackowate......................
Flipertrychoza.................................
Flirsutyzm.......................................
235
236
237
238
240
240
19. Choroby p a z n o k c i......................
Onychodystrofie.............................
Paznokcie w kształcie szkiełka
od zegarka. Paznokcie
pałeczkowate...............................
Paznokcie łyżeczkowate
(koilonychia)...............................
Paznokcie rurkowate....................
Paznokcie z liniami Beau..............
Paznokcie naparstkowate............
Zmiany zabarwienia paznokci........
Leukonychia.................................
Half and half nail.........................
Paznokcie żó łte ...........................
Ciemne przebarwienia................
Zaburzenia wzrostu paznokcia........
Onychogrypoza...........................
Onycholiza...................................
Onychorrhexis.............................
Onychoschisis...............................
Inne schorzenia paznokci................
Paznokieć wrastający....................
Paronychia...................................
241
241
241
241
242
242
242
242
242
243
243
243
243
243
244
244
244
244
244
244
Spis treści
Sh
20. Choroby naczyniow e.................
Choroby ż y ł.....................................
Żylakowatość........f .....................
Przewlekła niewydolność żylna
(p.n.ż.).......................................
Zakrzepowe zapalenie ż y ł............
Zakrzepica ży ln a .........................
Choroby tętnic ...............................
Zespół Raynauda.........................
Livedo...........................................
Zapalenia naczyń ...........................
Laukocytoklastyczne zapalenie
naczyń .........................................
Piodermia zgorzelinowa.............
Choroba Behęeta.........................
247
247
247
249
251
251
252
252
254
255
255
257
258
21. Zmiany skórne towarzyszące
chorobom ogólnoustrojowym . 261
Zmiany skórne towarzyszące
cukrzycy........................................... 261
Obumieranie tłuszczowate
(necrobiosis lipoidica)................. 261
Martwicze owrzodzenie towarzy­
szące cukrzycy (stopa cukrzycowa) 262
Dermatoza pęcherzowa towarzy­
sząca cukrzycy......................... 263
Inne choroby związane z cukrzycą 263
Zmiany skórne towarzyszące zabu­
rzeniom gospodarki lipidowej... 264
Kępki żółte.............................. 264
Zmiany skórne towarzyszące choro­
bom wątroby.............................. 265
Skórne znaki chorób wątroby . . . . 265
Choroby zapalne je lit ................. 266
Choroby tarczycy......................... 266
Choroby nerek............................ 266
Porfirię........................................ 266
Porfiria skórna p ó źn a ............. 266
Protoporfiria erytropoetyczna . . . 268
Wrodzona porfiria
erytropoetyczna..................... 269
Sk o ro w id z...................................... 271