Diagnostyka porodu przedwczesnego

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 2, zeszyt 3, 165-168, 2009
Diagnostyka porodu przedwczesnego
KRZYSZTOF CZAJKOWSKI
Streszczenie
W artykule omówiono czynniki mające związek z podwyższonym ryzykiem porodu przedwczesnego wynikające z wywiadu ginekologicznego, czasu trwania poprzednich ciąż, rodzaju wykonywanej pracy zawodowej, badania klinicznego i badań biofizycznych.
Przedstawiono skrótowo rolę czynników biochemicznych jako markerów przedwczesnego ukończenia ciąży, wskazując, że w przypadku najbardziej popularnych badań znaczenie dla prognozy dalszego trwania ciąży mają wartości pozostające w granicach normy.
Wskazano ograniczone znaczenie obecności zakażenia w drogach rodnych jako czynnika ryzyka porodu przedwczesnego.
Słowa kluczowe: poród przedwczesny, diagnoza, czynniki ryzyka
Porody przedwczesne są jednym z częściej występujących powikłań w przebiegu ciąży. Przedwczesne zakończenie ciąży stanowi poważny problem szczególnie w aspekcie dalszych losów dziecka. Zagrożenia podlegają pewnej ewolucji wraz z zaawansowaniem ciąży. Przyczyny porodu przedwczesnego obejmują cały szereg sytuacji klinicznych, ale warto pamiętać, że przynajmniej 30% porodów
przedwczesnych wynika z decyzji podejmowanych przez
położników. Na szczęście większość „jatrogennych” porodów przedwczesnych dotyczy ciąż w 34., 35. lub 36. tygodniu gdy ryzyko powikłań u dzieci zmniejsza się z każdym
dniem. Przyczynami zagrażającego porodu przedwczesnego może być:
– niewydolność szyjki macicy,
– czynność skurczowa macicy,
– PROM,
– choroby upośledzające prawidłową adaptację krążenia macicznego do potrzeb rozwoju płodu,
– zaburzenia utlenowania płodu (niewydolność łożyska,
węzeł na pępowinie, ucisk pępowiny, np. w przebiegu
małowodzia lub PROM),
– zaburzenia wynikające z nadmiernego rozciągnięcia
mięśnia macicy (ciąża mnoga, wielowodzie),
– zakażenia w obrębie narządu rodnego,
– stany nagłe wymagające interwencji położniczej,
– wrodzone lub nabyte nieprawidłowości anatomiczne
macicy (trzonu lub szyjki),
– nadmierne wysiłki fizyczne lub stresy.
du około 9% jest hospitalizowanych. W tej podgrupie około
38% rodzi w krótkim czasie po przyjęciu do szpitala [1].
Podstawowymi objawami zgłaszanymi przez pacjentkę
budzącymi zaniepokojenie ryzykiem wystąpienia porodu
przedwczesnego są dolegliwości bólowe i krwawienie.
Krwawienie może być czynnikiem ryzyka pojawienia się
porodu przedwczesnego w dwóch aspektach – jako wyraz
rozwierania szyjki macicy lub istnienia patologii związanej
z łożyskiem. Czynność skurczowa macicy, prowadząc do
rozwierania ujścia wewnętrznego szyjki macicy, może powodować pękanie drobnych naczynek lub miejscowe odklejanie się dolnego bieguna jaja płodowego. W rezultacie
może pojawić się w wydzielinie z kanału szyjki śluz podbarwiony krwią. Pojawienie się brudzenia lub krwawienia
będzie więc objawem prodromalnym porodu przedwczesnego. W przypadku łożyska przodującego poród przedwczesny jest wynikiem decyzji położnika opartej na analizie stanu pacjentki lub płodu. Zagrożenie matki wynika
z ryzyka wstrząsu hipowolemicznego, a więc będzie
wprost proporcjonalne do ilości utraconej krwi i czasu
trwania krwotoku. Stan płodu będzie adekwatny do spadku ciśnienia perfuzji przestrzeni łożyskowej, a zatem także
będzie zależny od ilości utraconej przez matkę krwi, czasu
trwania krwawienia i stanu ogólnego matki. Wskazaniem
bezpośrednim w przypadku płodu będą zaburzenia czynności serca obserwowane w zapisach kardiotokograficznych.
Na ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego wpływają również czynniki, takie jak przebyte poronienia i porody przedwczesne oraz odstęp między kolejnymi ciążami.
Rozpoznawanie zagrożenia porodem przedwczesnym
może być oparte na podstawie:
– wywiadu położniczego,
– objawów i badania klinicznego,
– badań dodatkowych biofizycznych, biochemicznych
lub bakteriologicznych.
Wywiad położniczo-ginekologiczny
Pośród kobiet zgłaszających się do szpitala z powodu
objawów sugerujących możliwość przedwczesnego poro-
Dane z wywiadu stanowią jedynie ogólną informację
odnoszącą się do podwyższonego ryzyka porodu przedwczesnego, nie pozwalając na precyzyjne określenie tego
ryzyka u indywidualnej pacjentki. W licznych analizach
wykazano podwyższenie ryzyka porodu przedwczesnego
w kolejnej ciąży u kobiet po przebytych poronieniach lub
porodach przedwczesnych, szczególnie przed 32. tygodniem ciąży. Ze względu na ryzyko porodu przedwczesnego, optymalny odstęp między ciążami powinien być dłuższy
niż 6 miesięcy po poronieniu i 12 miesięcy po porodzie.
II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
166
K. Czajkowski
Czynnikiem zwiększającym ryzyko porodu przedwczesnego do 32% - 38% jest przebyta konizacja chirurgiczna
[2-7]. Warto jednak wiedzieć, że płytka elektrokonizacja
(głębokości do 1,5 cm i średnicy do 1,8 cm) nie powoduje
większego odsetka porodów przed 37. tygodniem [8]. Boss
i wsp. [9] dokonali interesującej analizy doniesień omawiających płodność kobiet po radykalnym wycięciu szyjki
z powodów onkologicznych. W grupie 355 kobiet obserwowanych do 12 lat po operacji jedynie 155 (43%) zdecydowało się na próbę zajścia w ciążę, a spośród nich u 30%
stwierdzono niepłodność. Połowa ciąż zakończyła się porodem po 36. tygodniu. 21% zakończyło się w I trymestrze
ciąży, 8,1% w II trymestrze i 20,5% w III trymestrze przed
37. tygodniem ciąży.
Warunki rozwoju obecnej ciąży
Praca zawodowa powodująca zmęczenie fizyczne jest
jedną z częstszych przyczyn skłaniających lekarzy do wystawienia zwolnienia z powodu porodu przedwczesnego
zagrażającego. Stosunkowo niewiele badań jest poświęconych weryfikacji obiektywnego związku między aktywnością zawodową a przedwczesnym ukończeniem ciąży.
Henriksen i wsp. [10] oceniali ryzyko porodu przedwczesnego w grupie 4259 kobiet. Punkt odniesienia stanowiły
ciężarne pracujące poniżej 2 godzin na dobę. Ryzyko porodu przedwczesnego rosło przy pracy stojącej trwającej
ponad 5 godzin na dobę do OR = 1,2, przy pracy wymagającej chodzenia ryzyko wynosiło OR = 1,4 a dla zajęcia
wymagającego naprzemiennego stania i chodzenia OR wynosiło 3,3. Tak więc jedynie ostatni rodzaj pracy w rzeczywiście wyraźny sposób podwyższał ryzyko porodu przedwczesnego.
Porody przedwczesne częściej obserwowano u kobiet
po zastosowaniu metod wspomaganego rozrodu [11]. Jednym ze znanych i uznanych czynników ryzyka porodu
przedwczesnego jest obecność ciąży mnogiej. Nadmierne
rozciągnięcie macicy prowadzi do zwiększenia napięcia,
częściej do przedwczesnego odpływania płynu owodniowego i do przedwczesnej czynności skurczowej macicy.
W badaniach Zamłyńskiego i wsp. [12] porody przedwczesne w ciążach bliźniaczych dotyczyły około 85% badanych i odsetek ten był niemal identyczny w ciążach
spontanicznych oraz po metodach wspomaganego rozrodu (ART), mimo że w przypadku ART autorzy ponad dwukrotnie częściej obserwowali niewydolność cieśniowoszyjkową (32,5% versus 13,7%). Na występowanie porodów przedwczesnych w ciąży bliźniaczej po metodach
wspomaganego rozrodu niewątpliwie mógł mieć wpływ
znamiennie wyższy odsetek przypadków nadciśnienia
indukowanego ciążą i cholestazy.
Obecność innych schorzeń i powikłań ciąży może
stwarzać podwyższone ryzyko porodu przedwczesnego.
W grupie kobiet z obecnymi przeciwciałami antyfosfolipidowymi ryzyko przedwczesnego ukończenia ciąży wzrasta
wielokrotnie (OR = 11), a przy współobecnych przeciwcia-
łach antykardiolipinowych ryzyko to ulega podwojeniu
[13]. Czynnikiem niewątpliwie pełniącym istotną rolę
u tych pacjentek jest pojawienie się nadciśnienia indukowanego ciążą.
Badanie kliniczne
Badanie fizykalne pacjentki z podejrzeniem porodu
przedwczesnego zagrażającego ma na celu potwierdzenie
lub wykluczenie diagnozy wstępnej. W przypadku gdy rozpoznanie nie ulega wątpliwości, badanie kliniczne pozwoli
na ocenę szansy na zahamowanie lub odroczenie porodu
w czasie oraz podjęcie niezbędnych kroków terapeutycznych i organizacyjnych. Wydaje się, że dla rokowania co
do możliwości kontynuacji ciąży, znaczenie ma czynność
skurczowa macicy i rozwarcie szyjki macicy, a nie długość
szyjki macicy.
Podstawowe znaczenie dla rozpoznania porodu przedwczesnego ma ocena dynamiki czynności skurczowej i stopnia zaawansowania porodu. Teoretycznie skurcze macicy
stanowiące realne zagrożenie porodem przedwczesnym
muszą mieć odpowiednio duże natężenie i częstość, aby
spowodować rozwieranie i skracanie się szyjki macicy.
W większości prospektywnie prowadzonych badań nad
porodem przedwczesnym zagrażający poród przedwczesny jest rozpoznawany, gdy skurcze macicy występują
częściej niż co 20 minut. W praktyce klinicznej działania
terapeutyczne niejednokrotnie podejmowane są przy skurczach znacznie rzadszych lub przy zgłaszanych przez ciężarną dolegliwościach bólowych. Uważa się, że macica
kurczy się w zasadzie przez całe dojrzałe życie kobiety,
w tym również w czasie ciąży. Odczuwanie przez kobietę
czynności skurczowej macicy jako bólu zależy od natężenia skurczy oraz od indywidualnego progu bólowego.
Położnicy często bezbolesne twardnienia macicy w czasie
ciąży określają mianem stawiania macicy. Wyraźne stawiania obserwowane u większości kobiet ciężarnych
w drugiej połowie ciąży nazywane są skurczami BraxtonaHicksa. Wykazano, że bóle krzyża są najczęściej wynikiem
rozluźnienia tkanki łącznej, a nie wyrazem zagrożenia porodem przedwczesnym.
Tylko w części przypadków krwawienie jest objawem
zagrażającego porodu przedwczesnego. W każdym wypadku krwawienia z dróg rodnych w ciąży między 22. a 36.
tygodniem przed przystąpieniem do badania należy sprawdzić lokalizację łożyska we wcześniejszych badaniach
ultrasonograficznych. Badanie per vaginam szczególnie
z wprowadzaniem palców do kanału szyjki w przypadku
łożyska przodującego może spowodować krwotok i konieczność natychmiastowego zakończenia ciąży. W przypadku obecności śluzu podbarwionego krwią lub śladowego
krwawienia niezbędne jest sprawdzenie we wziernikach,
czy obserwowane krwawienie pochodzi z kanału szyjki
macicy. Badanie to ma na celu wykluczenie innych przyczyn takich, jak krwawienie z nadżerki części pochwowej,
polipów (np. doczesnowych), otarć lub urazów mechani-
Diagnostyka porodu przedwczesnego
cznych czy krwawienia z hemoroidów. W czasie badania
we wziernikach można także sprawdzić, czy nie odpływa
płyn owodniowy oraz orientacyjnie ocenić długość i rozwieranie szyjki macicy. Badanie per vaginam i ocena szyjki w badaniu ultrasonograficznym powinny przynieść zasadniczą odpowiedź dotyczącą realnego zagrożenia porodem przedwczesnym.
Badania biofizyczne
Kardiotokografia może przynieść odpowiedź na pytanie, czy zgłaszane dolegliwości bólowe są rzeczywiście
wynikiem czynności skurczowej macicy. Wydaje się, że
decyzja o włączeniu dożylnego leczenia tokolitycznego
powinna być zawsze poprzedzona nie tylko badaniem
ginekologicznym, ale również zapisem KTG. Badanie ultrasonograficzne, poza oceną szyjki macicy i ewentualnie
przyczyn krwawienia (lokalizacja łożyska), nie wnosi wiele
do rozpoznania zagrażającego porodu przedwczesnego.
Niską skuteczność szwów szyjkowych zakładanych przy
szyjce o długości < 25 lub nawet 15 < mm wykazano w licznych badaniach na dużych grupach kobiet [14-16]. Prawdopodobnie realne wskazania do szwu są znacznie bardziej
ograniczone niż zastosowanie metody. Kluczem do wydolności szyjki macicy jest oczywiście czynność skurczowa.
Badania biochemiczne
Większość badań biochemicznych testowanych w licznych doniesieniach jako potencjalne markery zagrożenia
porodem przedwczesnym nie spełnia oczekiwań jako marker o odpowiednio wysokiej czułości, swoistości i przede
wszystkim odpowiednio niskiej liczbie wyników fałszywie
ujemnych. Niejednokrotnie poważnym mankamentem
stosowania wielu badań biochemicznych w praktyce klinicznej jest ich cena i czas oczekiwania na wynik.
Sakai i wsp [16] na grupie aż 16 508 kobiet porównywali efektywność zapobiegania porodom przedwczesnym
za pomocą szwu szyjkowego. U wszystkich kobiet oznaczano między 20. a 24. tygodniem ciąży poziom interleukiny 8 w mięśniu szyjki macicy. Autorzy stwierdzili, że niepowodzenie w postaci porodu przedwczesnego było znacznie częstsze u kobiet z wysokim poziomem interleukiny
8. Przy krótkiej szyjce i normalnym poziomie interleukiny
8 założenie szwu zmniejszało istotnie ryzyko porodu
przedwczesnego. Założenie szwu przy wysokiej interleukinie 8 skutkowało częściej porodem przedwczesnym niż
pozostawienie pacjentki bez interwencji (7% versus 54%).
Na podstawie cytowanych badań można podejrzewać, że
zapoczątkowana, istniejąca reakcja zapalna, a nie sama
długość szyjki macicy są czynnikami istotnymi dla rokowania w leczeniu zagrażającego porodu przedwczesnego.
W badaniach prowadzonych w II Katedrze i Klinice
Położnictwa i Ginekologii WUM wykazaliśmy, że u kobiet
z objawami zagrażającego porodu przedwczesnego przy
niskich poziomach crp (<12 mg/l), leukocytozy (< 12000)
i/lub fibronektyny (< 50 ng/ml) ryzyko przedwczesnego
167
porodu jest niższe, niż gdy wymienione parametry są podwyższone. Wysokie wartości wymienionych parametrów
nie mają jednak wystarczającej wartości predykcyjnej [17].
Huras i wsp. [18] oceniali przydatność oznaczania fosfatazy alkalicznej i białka C-reaktywnego w monitorowaniu porodu przedwczesnego. Zgodnie z wynikami autorów
aktywność fosfatazy zasadowej w przebiegu ciąży rosła, co
jest zjawiskiem wynikającym z fizjologii łożyska, ale parametr ten nie spełnił kryteriów markera porodu przedwczesnego. Podobne wyniki uzyskano w zakresie CRP –
wartości ulegały podwyższeniu wraz z zaawansowaniem
ciąży. Nieco częściej wyższe wartości białka C-reaktywnego (> 20 mg/l) obserwowano u kobiet z porodami przedwczesnymi, ale autorzy nie analizowali innych parametrów,
np. obecności zakażenia wewnątrzmacicznego. Sugestię
o możliwym związku między wartościami fosfatazy zasadowej a porodem przedwczesnym sprawdzali inni badacze
określając granicę odcięcia na poziomie 300 U/l i wskazując
na OR = 2,9 w przypadku wysokiej fosfatazy [19].
Kalinka i Bitner [20] oceniali polimorfizm genów receptora interleukiny-1 w grupie 30 kobiet, które urodziły
przedwcześnie i 63 kobiet, które donosiły ciążę. Autorzy
wskazali wprawdzie na wyraźne różnice w wybranych
analizowanych genach, ale zbyt mała grupa badana nie
pozwala na udzielenie jednoznacznej odpowiedzi dotyczącej rzeczywistej roli poliformizmu badanych genów
tym bardziej, że w grupie badanej ponad 5-krotnie częściej
w wywiadach położniczych pacjentki podawały przedwczesne zakończenie ciąży. Zainteresowanie związkami
genetyki z występowaniem porodów przedwczesnych
niewątpliwie w przyszłości przyniesie odpowiedź na pytanie dotyczące realnej siły obserwowanych zależności oraz
czy profilaktyczne stosowanie tokolizy w grupie ryzyka
genetycznego zmieni wyniki kliniczne.
Badania bakteriologiczne
Dodatnie posiewy bakteriologiczne z kanału szyjki mogą stanowić jedynie pośrednie źródło informacji o stopniu
ryzyka porodu przedwczesnego lub być podstawą do profilaktycznej antybiotykoterapii. W badaniach McPheeters
i wsp. [1], obejmujących 2534 kobiety przyjęte w szpitalnej
izbie przyjęć z powodu zagrażającego porodu przedwczesnego ryzyko porodu przedwczesnego wzrastało przy
obecności zakażenia w drogach rodnych (OR = 1,8), bacterial vaginosis (OR = 2,6) w stopniu porównywalnym do
ryzyka związanego z przedwczesnym ukończeniem ciąży
w wywiadzie (OR = 2,6).
W badaniach Czajki i wsp. [21] dodatnie wyniki badań
bakteriologicznych uzyskano jedynie u 29,7% pacjentek,
które urodziły przedwcześnie, w tym w 44% wyhodowano
szczepy Candida albicans. Badania bakteriologiczne wykonano również u wszystkich dzieci urodzonych przedwcześnie, u 21,9% były dodatnie. Najczęstszym patogenem u dzieci było zakażenie Enterococus fecalis, Escherichia coli lub
Streptococus Agalactiae (w sumie u 15,24%). Bakterie naj-
168
K. Czajkowski
częściej hodowane od dzieci stwierdzono jedynie u 8,6%
badanych. Na podstawie cytowanych badań można założyć, że rola zakażeń narządu rodnego w etiopatogenezie
porodów przedwczesnych jest stanowczo przeceniana.
W badaniach prowadzonych w II Katedrze i Klinice Położnictwa i Ginekologii WUM wykazaliśmy, że u kobiet z objawami zagrażającego porodu przedwczesnego stwierdzenie w wymazie z kanału szyjki braku obecności bakterii
nie jest czynnikiem w wyraźny sposób zwiększającym
szanse na donoszenie ciąży. W badaniu obejmującym 866
kobiet które urodziły po 37. tygodniu, 94 pacjentki, które
urodziły przedwcześnie bez PROM i 40 po PROM stwierdzono, że nieprawidłowe posiewy z pochwy występowały
odpowiednio u 35%, 43% i 63% badanych [22]. Jedynie
w przypadku PROM obserwowana różnica była istotna
statystycznie. W badaniach Cararach i wsp. [23] stwierdzono, że w grupie kobiet niskiego ryzyka porodu przedwczesnego przedwczesne zakończenie ciąży ma miejsce
znacznie częściej u kobiet z bacterial vaginosis – 33,3%
versus 9,9%. Na szczęście tego typu zakażenia pochwy
obserwowano jedynie u 4,09% badanych.
[11] Hemelhorst F.M., Perquin D.A., Donker D., Keirse M. (2004)
Piśmiennictwo
Medicine 15: 50-57.
[18] Huras H., Reroń A., Szymik M., Ossowski P. (2009) Przydat-
[1] McPheeters M.L., Miller W.C., Hartmann K.E. et al. (2005) The
epidemiology of threatened preterm labor: A prospective
cohort study. Am. J. Obstet. Gynecol. 192: 1325-30.
[2] Claman A.D., Lee N. (1974) Factors that relate to complications of cone biopsy. Am. J. Obstet. Gynecol. 120: 124-8.
[3] Haffenden D.K., Bigrigg A., Codling B.W. (1993) Pregnancy
following large loon excision of the transformation zone. Br.
J. Obstet. Gynaecol. 100: 1059-60.
[4] Kennedy S., Robinson J., Hallam N. (1993) LLETZ and infertility. Br. J. Obstet. Gynaecol. 100: 965-7.
[5] Kllackey M.A., Jones W.B., Lewis J.L. Jr. (1986) Diagnostic
conization of the cervix: review of 460 consecutive cases.
Obstet. Gynecol. 67: 766-70.
[6] Leiman G., Neville A.H., Rubin A. (1980) Pregnancy follow-
ing conization of the cervix: complications related to cone
size Am. J. Obstet. Gynecol. 136: 14-8.
Perinatal outcome of singletons and twins after assisted conception: a systematic revew of controlledstudies. BMJ 328,
7434: 261.
[12] Zamłyński J., Oleś E., Olejek A. et al. (2009) Powikłania po-
łożnicze w ciążach bliźniaczych po rozrodzie wspomaganym
oraz po prokreacji naturalnej. Przegląd Ginekologiczno-Po-
łożniczy 9 (2): 73-6.
[13] Yamada H., Atsumi T., Kobashi G. et al. (2009) Antiphospho-
lipid antibodies increase the risk of pregnancy-induced hypertension and adverse pregnancy outcomes. Journal of Re-
productive Immunology 79: 188-95.
[14] Drakeley A.J., Roberts D., Alfirevic Z. (2003) Cervical cercla-
ge for prevention of preterm delivery: meta-analysis of randomized trials. Obstet. Gynecol. 102: 621-7.
[15] To M.S., Alfirevic Z., Heath V.C. et al. (2004) Fetal Medicine
Foundation Second Trimester Screening Group. Cervical cerclage for prevention of preterm delivery in women with short
cervix: randomized controlled trial. Lancet 363: 1849-53.
[16] Sakai M., Shiozaki A., Tabata M. et al. (2006) Evaluation of
effectiveness ofprophylactic cerclage of a short cervix according to interleukin-8 in cervical mucus. Am. J. Obstet. Gy-
necol. 194: 14-9.
[17] Ahmed S., Czajkowski K., Jalinik K. et al. (2009) The value of
fetal fibronectine Incervicovaginal secretions and standard
markers of infection in predicting preterm delivery for patients with symptoms and intact membranes. Arch. Perinatal
ność oznaczania fosfatazy alkalicznej I białka C-reaktywnego
w monitorowaniu zagrażającego porodu przedwczesnego.
Przegląd Ginekologiczno-Położniczy 9: 67-71.
[19] Goldenberg R.L., Iams J.D., Mercer B.M. i wsp. (2003) What
we have learned about the predictors of preterm birth. Semin. Perinatol. 27: 185-93.
[20] Kalinka J., Bitner A. (2008) Interleukin-1beta and interleukin-
1 receptor antagonist genes polimorfisms and the risk of
spontaneus Praterm delivery In the population of Polish
women. Archives of Perinatal Medicine 14 (4): 33-36.
[21] Czajka R., Kwiatkowski S., Błażejczak A. i wsp. (2009) Perinatalne zakażenia bakteryjne i grzybicze w przedwczesnym
zakończeniu ciąży. Przegląd Ginekologiczno-Położniczy 9
(2): 117-20.
[22] Takeuchi A.M., Yamanaka I., Baba T. et al. (2000) Study of
vaginal flora in 1000 pregnancies and its association with
preterm birth and preterm remature rupture of membranes.
[7] Luesley D.M., Wade-Evans T., Nicholson H.O. et al. (1985)
Complications of cone biopsy related to the dimensions of
the cone and the influence of prior colposcopic assessment.
Br. J. Obstet. Gynaecol. 92: 158-64.
[8] Ferenczy A., Choukroun D., Falcone T., France E. (1995) The
effect of cervical loop electrosurgical excision on subsequent pregnancy outcome: North American experience. Am.
J. Obstet. Gynecol. 172: 1246-50.
[9] Boss E.A., van Golde R.J..T., Beerendonk C.C.M., Massuger
L.F.A.G. (2005) Pregnancy after radical trachelectomy: A real
option? Gynecologic Oncology 99: 152-6.
[10] Henriksen B., Hedegard M., Secher J., Wilcox A.J. (1995)
Standing AT work and Praterm delivery. Br. J. Obstet. Gynecol. 102: 198-206.
Int. J. Gynecol. Obstet. 70 (2): B159-60.
[23] Cararach V., Gratacos E., Barranco M. i wsp. (2000) Bacterial
vaginosis and preterm delivery in a low risk population in
Spain. Int. J. Gynecol. Obstet. 70 (2): B159-60.
J
Krzysztof Czajkowski
II Katedra i Klinika Położnictwa i Ginekologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
00-315 Warszawa, ul. Karowa 2
e-mail: [email protected]
Diagnosis of premature delivery
In the review factors connected with increased risk of preterm delivery such as obstetric history, duration of previous gestations,
occupation, clinical examination and biophysical tests were analyzed. The role of biochemical factors as markers of preterm delivery
was discussed. In case of most popular biochemical investigations staying within normal limits is of prognostic value for further pregnancy. Presence of infection is of limited value for prognosis of premature delivery.
Key words: premature labour, diagnosis, risk factors