ROK C Okres zwykły 28 niedziela

C – 28. niedz. zw. Łk 17,11-19
Naaman, który był trędowaty, zanurzył się siedem razy w Jordanie,
według słowa męża Bożego, a ciało jego na powrót stało się
jak ciało małego dziecka i został oczyszczony. (…)
Oto przekonałem się, że na całej ziemi nie ma Boga poza Izraelem!
z I czyt. 2 Krl 5,14-17
Kontekst:
- trwa duchowa droga ucznia
- trzeci etap drogi do Jerozolimy – kończący się w Jerycho (wrota Ziemi Obiecanej)
- JX opuszcza gościnną Galileę i przechodzi przez Samarię (kraina wroga Żydom)
Perykopa nie ma jednoznacznego bezpośredniego związku z kontekstem, chyba że: trzeci etap
podróży to czas, w którym JX udziela pouczeń o istocie chrześcijańskiego powołania
1.
Uznanie Boga za jedynego dawcę zbawienia (17,11nn)
2.
Oczekiwanie na powtórne przyjście JX (17,20)
3.
Poleganie na mocy Bożek (18,1nn)
4.
Niebezpieczeństwo bogactw (18,18n)
5.
Tajemnica krzyża (18,31nn)
6.
Konieczność naśladowania Mistrza (18,35n; 19,1nn)
Opowiadanie zbudowane jest na starotestamentalnym wzorcu, sposobie opowiadania o łaskawości
Boga i o wyrażaniu wdzięczności przez człowieka (wzorzec: Ps 116)
- opis nieszczęścia (w. 12)
- wołanie o ratunek (w. 13)
- interwencja Boga i oddanie Mu chwały (w. 14-16)
! UWAGA:
1.
jeżeli to opowiadanie zawęzimy do wdzięczności to zostanie ono pozbawione
najważniejszego wymiaru – realnej mocy przemienienia ludzkiego życia i upodobnienia się
do JX oraz
2.
nie zauważymy, że zbawienie darowane zostało każdemu (10 mężczyznom) ale tylko
1 z nich ma wiarę i spotyka na swojej drodze Zbawiciela
- wdzięczność jest jedynie wyrazem otrzymania daru…
→ cud jest jakby otwarciem bramy więzienia, w którym tkwi człowiek (trąd… grzech) → ale czy
ten człowiek to zauważy i wyjdzie z niego czy będzie się jedynie cieszył zdrowiem i jako
zdrowy umrze w tymże więzieniu?
→ człowiek już jest zbawiony, wolny… ale/i jeszcze nie
! Ewangelia nie jest zbiorem zasad dobrego wychowania ale „mądrością wiodącą ku zbawieniu”
Tt 3,14-17
w. 11
* zmierzając do Jerozolimy (to trzecie przypomnienie – 9,51; 13,22 i 18,31; 19,28) na
spotkanie woli Bożej – tam dopełni się zbawienie
- to misja JX ale i droga ucznia – taki sam los ucznia jak Mistrza
* „stało się” kαὶ ἐγένετο – wyraża ciągłość narracji, nawiązanie do wydarzeń misyjnych
mających w Bogu swojego autora
* pogranicze Samarii i Galilei
- pogranicze διὰ μέσον – dosł. przez środek – może to wyjaśnienie dlaczego grono 10
trędowatych to nie jedynie Żydzi – na terytorium przygranicznym z pewnością było to
możliwe
→ poza tym trąd znosił granice, wszelkie granice…
→ idzie tu raczej o sens duchowy regionu
- Samaria – symbol niewierności – kult pogardzany przez Żydów
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------"Pismo rośnie wraz z czytającym je"
św. Grzegorz Wielki
oprac. ks. Piotr Domaros
- Galilea – symbol codzienności – „Galilea pogan” Mt 4,15
= w drodze do Jerozolimy idzie się z Galilei do Samarii nie odwrotnie
→ wierność Bogu miesza się z niewiernością
→ uniwersalizm zbawienia – JX idzie do tych, którym powiedziano: nie macie prawa
pretendować do bycia ludem Bożym
w. 15-16
dziesięciu zostało uzdrowionych ἰάομαι (zn. leczyć) ale tylko 1 zobaczył coś więcej:
1.
że to nie tylko uzdrowienie ale i zbawienie
2.
zrozumiał, że to co się stało, oznacza interwencję samego Boga
* widząc ἰδὼν (ὁράω) – głębokie spojrzenie, wniknięcie (czynność fizycznego postrzegania
j. gr. wyraża za pomocą βλέπω)
w. 12-13
* dziesięciu trędowatych
- dziesięciu – liczba dorosłych wymagana do utworzenia zgromadzenia synagogalnego
→ liczba symbol
1.
powołanych do stworzenia wspólnoty słuchających i pełniących wolę Bożą
2.
całość → to nieszczęście może dotknąć każdego bez względu na narodowość
i religię
- trędowaty λεπρός – to człowiek skażony, który zaraża
→ trędowaty to czł. umarły i fizycznie, i społecznie i religijnie. Trąd to rodzaj kary za
niewierność Bogu (Lb 12,10n; 2 Krl 5,27; 15,2)
trąd odnosił się do różnych rodzajów chorób skóry. symptom to białe plamy na skórze, obrzmienie,
łuszczenie skóry, różne krosty (Łk 12,10; Kpł 13,2nn) → trąd uleczalny i nieuleczalny. budził
przerażenie → usuwano chorych ze wspólnoty (dokł. Kpł 13,1)
* zatrzymali się z daleka i głośno zawołali – było ustalone prawo odległości dzielącej życie
od śmierci (Kpł 13,46) nie mnie niż 50m
- dostosowują się do przepisów – z daleka i wołają → mają świadomość swoich grzechów
(5,8; 7,6) = postawa [pokory, wiedzą kim są…
* Jezusie, Mistrzu, ulituj się nad nami
1.
zwracają się do JX po imieniu – poufałość…, nawet app tak nie czynili
2.
tytułują JX Mistrzem ἐπιστάτα – tak zwracają się uczniowie (Łk 5,5; 8,24, 45; 9,33).
tytuł oznacza przełożonego, tego który ma prawo nauczać ale i tego, który ma władzę
i autorytet
→ zwracają się do JX w wielkim zaufaniem, pewni, że ma On moc konieczną do
uwolnienia ich z trądu
* ulituj się ἐλέησον zmiłuj się – słowo ze Starego T. (Ps 51) związek z ideą miłosierdzia
- w połączeniu z tytułem: Mistrzu chodziło o coś więcej niż tylko jałmużnę
w. 14
- w. 5,13 JX uzdrawia trędowatego dotykając go ręką dopiero później poleca iść do
kapłanów, ci dopiero po ustąpieniu choroby mogą przywrócić ich do społeczności żywych
- JX każde spełnić przepis Prawa – jakby trąd już ustąpił (por. Naaman 2 Krl 5) podobieństwo do uzdrowienia setnika, gdzie jest wyłącznie pochwała wiary setnika (por.
7,2n oraz kobieta cierpiąca na krwotok 8,43)
- mają się udać do Jerozolimy, co jako nieczystym było zabronione
- trąd uniezdalnia do odbycia drogi do Jerozolimy → ! a Bóg nakazał nam słuchać Syna
(9,35), który wzywa nas do przejścia Jego drogi (9,23)
→ co zrobić skoro jesteśmy trędowaci?!
! słuchać Syna i wyruszyć w niemożliwą drogę
* oczyszczeni – przez posłuszeństwo!
ZBAWIENIE nie jest warunkiem ale konsekwencją naśladowania
→ każdy może i powinien
! → Jezusowa pochwała w. 19 Twoja wiara cię ocaliła może dotyczyć każdego z tych
dziesięciu
* wrócił chwaląc Boga δοξάζων τὸν θεόν – uwielbienie pojawia się, gdy człowiek rozpoznaje
działanie Boga w jakimś wydarzeniu, doświadczeniu wyzwolenia od zła fizycznego
i duchowego (5,25n; 7,16; 13,13; 18,43)
→ uznał i publicznie to ogłosił następnie…
* wrócił do JX – wierzy, że to przez JX i…
* padł do nóg twarzą – gest, który należy się jedynie Bogu → tak winien był zrobić
w świątyni jerozolimskiej przed majestatem Boga
* dziękował Mu εὐχαριστῶν (εὐχαριστέω) – w Ew. termin ma znaczenie kultyczne na
oznaczenie modlitwy dziękczynnej (np. przed rozmnożeniem chleba Mt 15,36; w czasie
ostatniej wieczerzy Mt 26,27; Łk 22,17-19)
- w Ew. to jedyny przypadek, w którym uzdrowiony dziękuje osobiście JX
- ludzki odruch – nie tylko wielbi Boga ale dziękując Temu, który stał się bezpośrednią
przyczyną uzdrowienia
* Samarytanin – nie dość, że Samarytanin to jeszcze trędowaty = podwójne wykluczenie
w. 17-18
* oczyszczonych ἐκαθαρίσθησαν (καθαρίζω) – nie uzdrowionych ale oczyszczonych
– podkreślenie aspektu duchowego: zarówno aspekt uzdrowienia fizycznego
i odpuszczenie grzechów
→ jest to termin religijny a nie medyczny
jak
? pytania retoryczne → świadkowie wydarzenia muszą sobie odpowiedzieć: dlaczego?...
→ ujawnia się większa skłonność do wiary tych, którzy przez pobożnych Żydów byli
wykluczeni i pogardzani (por. 7,9.47; 15.1; 19,9; Mt 21,31n)
! wyrzut: otrzymali uzdrowienie, o które prosili ale nie spotkali się z Bogiem uzdrawiającym
→ pozostali (9-ciu) udali się do Jerozolimy, aby wypełnić Prawo, które potem na nowo ich
potępi przy pierwszym potknięciu → pozostaną zawsze nieczyści…
→ cudzoziemiec staje się wzorem do naśladowania
* cudzoziemiec ὁ ἀλλογενὴς – napis, który widniał w inspekcji świątynnej, ostrzegający
cudzoziemców przed wejściem na jej teren
w. 19
* wstań Ἀναστὰς – dosł. wstawszy – określenie Łk na powstanie z martwych (18,33; 24,7)
* wiara cię uzdrowiła σέσωκέν (σῴζω) – związek wiary i zbawienia (gr. σῴζω – uzdrowić,
ocalić, uratować, wybawić, zbawić ma głębsze znaczenie niż ἰάομαι uleczyć w w. 15)
! → czasownik σῴζω ma tu mówi o duchowym uzdrowieniem Samarytanina w odróżnieniu
od pozostałych 9-ciu, którzy doświadczyli uzdrowienia jedynie fizycznego
! → cały człowiek został uratowany, powstał ze śmierci (choroby i grzechu) do nowego
życia
→ wstawszy ruszaj – zwrot używany przez Łk w odniesieniu do dzieł podejmowanych
z Bożego natchnienia (15,18; Dz 8,26n; 9,11; 22,10)
zbawienie darowane wszystkim, jest rzeczywiste, jeżeli zostanie przyjęte w wierze – idzie
o zauważenie daru i zwrócenie się do Dawcy
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------"Pismo rośnie wraz z czytającym je"
św. Grzegorz Wielki
oprac. ks. Piotr Domaros