Używki w szkole. PROWADZENIE

TEMAT WARSZTATU:
Używki w szkole.
PROWADZENIE:
Jagna Niepokólczycka - Gac, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej - Pracownia
Profilaktyki i Resocjalizacji
Podejmowanie działań na terenie szkoły związanych z przyjmowaniem używek głównie piciem
alkoholu i paleniem papierosów, jest obowiązkiem każdej placówki oświatowej. Wynika to zarówno z
przepisów prawnych jak i z troski o zdrowie i bezpieczeństwo powierzonych dzieci.
Używka to substancja pochodzenia roślinnego przeznaczona do codziennego użytku, a z powodu
swego składu chemicznego działająca na układ nerwowy. Należą do nich kawa, herbata, alkohol,
tytoń, afrodyzjaki i tym podobne. Stosowane w umiarze przez osoby dojrzałe fizycznie i emocjonalnie
nie stanowią zagrożenia dla zdrowia i kondycji psychicznej. Jednak dla młodego organizmu alkohol i
tytoń niosą ze sobą wielorakie zagrożenia zarówno natury fizycznej jak psychicznej a także społecznej.
Zatrucie nikotyną bezpośrednio wywołuje; biegunkę, nudności i wymioty, osłabienie widzenia, bóle i
zawroty głowy. Efektem uzależnienia są; nowotwory płuc, krtani jamy ustnej, zapalenia oskrzeli i płuc,
rozedma, astma, choroba wieńcowa, choroba naczyniowa mózgu, choroba wrzodowa żołądka i
dwunastnicy, zahamowanie wzrostu. Konsekwencją zatrucia alkoholem etylowym są; zaburzenia
neurologiczne, torsje, zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego, biegunki lub zaparcia.
Efektem uzależnienia są; choroby układu krwionośnego, niewydolność nerek, marskość wątroby,
nowotwory układu pokarmowego, psychoza poalkoholowa, brak kontroli nad własnym
postępowaniem. Zarówno nikotyna jak i alkohol są swoistymi otwieraczami, substancjami progowymi,
które ułatwiają wchodzenie w głębsze zachowania ryzykowne. Proces uzależnienia w wieku
adolescencji (dojrzewania) jest bardzo szybki, nawet do kilku tygodni. Obie używki powodują silne
uzależnienie społeczne, fizyczne i psychiczne. Obok fizycznego bardzo niebezpiecznym dla młodzieży
jest uzależnienie społeczne gdyż przynależność do grupy rówieśniczej jest podstawową potrzebą w
tym wieku.
U podstawy zagrożeń społecznych, jakie towarzyszą uzależnieniom leży potrzeba zdobycia funduszy
koniecznych do zakupu używek. Wiążą się z tym, kradzieże, wymuszenia oraz rozboje. Problemem jest
również zmiana percepcji i oceny rzeczywistości, którym towarzyszy zbytnia pewność siebie i
zachowania agresywne. Ponadto zarówno alkohol jak i nikotyna są swoistymi „otwieraczami” dla
substancji psychoaktywnych. Do głównych przyczyn sięgania po nie należą potrzeby poznawcze,
naśladownictwo oraz chęć przynależenia do grupy rówieśniczej
Młodzież, która pali papierosy i pije alkohol łamie szereg przepisów. Należą do nich;Ustawa o
postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. (tekst jednolity: Dz.U. Nr 11 z
2002 r., poz. 109 z późniejszymi zmianami), która w Art. 4. § 1. określa takie zachowania jako jeden z
elementów demoralizacji. W Ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dnia
26 października 1982 r. (Dz. U. 2002r .Nr 147, poz. 1231 ze zmianami), zakazuje ona podawania oraz
spożywania napoi alkoholowych w szkołach i placówkach oświatowych. Ważnym dokumentem jest
również Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z
dnia 9 listopada 1995 r. (tekst jednolity Dz.U. Nr 10. z 1996 r., poz. 55 z późniejszymi zmianami),
nakazuje ona bowiem ochronę zdrowia przed następstwami używania tytoniu poprzez propagowanie
stylu życia wolnego od nałogu palenia papierosów. Zgodnie z nią niedopuszczalne jest tworzenie
palarni dla pełnoletnich uczniów ani jakiekolwiek tolerowanie palenia na terenie szkoły (boiska).
Stosowne zapisy powinny się znaleźć w statucie szkoły.
Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności
wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz.U. Nr 26. z
2003 r., poz. 226), określa zadania szkoły nakazując im interwencję w przypadku wykrycia zagrożenia
uzależnieniem.
Zgodnie z powyższym rozporządzeniem w każdej placówce oświatowej powinna powstać procedura
interwencyjna określająca zachowanie pracowników szkoły w sytuacji pojawienie się w szkole
nietrzeźwego ucznia. Może ona wyglądać następująco:
Spostrzegłszy nietrzeźwego ucznia nauczyciel ma obowiązek:
1. Powiadomić o swoich przypuszczeniach, pedagoga, wychowawcę klasy i dyrektora
2. Pedagog zawiadamia rodziców/opiekunów, których należy zobowiązać do niezwłocznego
odebrania ucznia ze szkoły.
1
3. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, jednak ze względów bezpieczeństwa nie pozostawiać go
samego należy stworzyć warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.
4. Wzywa lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia
pomocy medycznej.
5. Dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod
wpływem alkoholu – odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim
zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych
Gdy rodzice/opiekunowie odmówią odebrania dziecka, o pozostawieniu ucznia w szkole, czy
przewiezieniu do placówki służby zdrowia, albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji
– decyduje lekarz, po ustaleniu, aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem
szkoły/placówki. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości, policja ma możność przewiezienia
ucznia do izby wytrzeźwień, albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych, na czas
niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). O fakcie umieszczenia zawiadamia się
rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny, jeśli uczeń nie ukończył 18 lat. Jeżeli uczeń jest pełnoletni
sposób postępowania określa ją przepisy zawarte w statucie szkoły. Jeżeli stany upojenia u uczenia
pełnoletniego powtarzają się pomimo udzielonej mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej zgodnie z
zapisem w statucie szkoły może zostać relegowany.
Zarówno picie alkoholu jak i palenie tytoniu przez młodzież do ukończenia 18 roku życia jest
postrzegane jako jeden z objawów demoralizacji. Dlatego jeżeli przedstawiciele szkoły zauważą
zachowania świadczące o paleniu i/lub piciu powinni wezwać do szkoły rodziców i powiadomić ich o
zaistniałym problemie. Wspólnie z nimi, zastanowić się nad jego źródłem i opracować oraz spisać plan
pomocy dziecku. Powinien on precyzować zadania szkoły, dziecka oraz rodziców. Jeżeli to konieczne
uwzględniać pomoc zewnętrznych placówek terapeutycznych. W wypadku jeżeli rodzice nie podejmują
współpracy lub jest ona nieefektywna, przedstawiciele szkoły powinni nawiązać współpracę z Sadem
Rodzinnym, którego zadaniem jest wspomożenie szkoły w rozwiązaniu problemu.
W Szkolnym Programie Profilaktycznym powinny się znaleźć również zapisy o działaniach
systemowych. Programach profilaktycznych, których zadaniem jest uwewnętrznienie zasad i norm
kreujących zdrowy styl życia, poczucie własnej wartości oraz konstruktywne zachowania w kontaktach
z ludźmi. Powinny one dostarczać młodzieży wiedzę na temat uzależnień, wpływu alkoholu i tytoniu na
życie w rodzinie, a szczególnie na dzieci. Oraz uczyć praktycznych umiejętności chronienia siebie, w
tym niekonfliktowego odmawiania. Stanowią swoistą szczepionkę umożliwiającą opóźnienie inicjacji.
Są to takie programy jak na przykład „Trzeci elementarz, czyli program siedmiu kroków” opracowany
w Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, „Zanim spróbujesz” autorstwa
Barbary Jakubowska i Zofii Sobolewskiej, czy też „Cukierki” autorstwa Agnieszki i Szymona Grzelaków.
Dla grup ryzyka, dobrą propozycją są takie programy jak: „Korekta” autorstwa Krzysztofa Wojcieszka
lub Odczuwaj, ufaj, mów” autorstwa Barbary i Grzegorza Paziów.
Ciekawą propozycją jest program „Interwencja Profilaktyczna” autorstwa Anny Boruckiej, Katarzyny
Okulicz-Kozaryn, Agnieszki Pisarskiej oraz Krzysztofa Ostaszewskiego. Jest to oferta kierowana do
grona Rady Pedagogicznej. Ucząca w jaki sposób podejmować działania interwencyjne z dzieckiem
oraz jego rodziną w sytuacji eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi w tym z alkoholem
i papierosami.
Podejmowanie działań mających na celu wyeliminowanie zachowań ryzykownych wymaga od całego
grona pedagogicznego zdecydowanego oraz jednolitego podejścia do problemu. Dopiero działania
oparte na takim zrozumieniu problemu są efektywne.
OPRACOWANIE: JAGNA NIEPOKÓLCZYCKA - GAC
2