Szanowni Państwo, jako pokłosie konferencji dot. bezpłatnych

Szanowni Państwo,
jako pokłosie konferencji dot. bezpłatnych podręczników przedstawiamy odpowiedzi na pytania,
które otrzymaliśmy od Państwa w trakcie tych spotkań.
1) Czy darmowe podręczniki będą także skierowane na ogólnych zasadach do:
- uczniów gimnazjum z oddziałami przysposabiającymi do pracy,
- słuchaczy gimnazjum dla dorosłych.
Ustawa o systemie oświaty (art. 22ac) gwarantuje prawo do bezpłatnego dostępu do podręczników,
materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, przeznaczonych do obowiązkowych zajęć
edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, określonych w ramowych planach nauczania uczniom
szkół podstawowych i gimnazjów. Przepisu tego nie stosuje się do szkół dla dorosłych. Słuchacze
gimnazjum dla dorosłych nie są zatem objęci prawem do bezpłatnego podręcznika
Zapewnienie bezpłatnych podręczników/materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych
do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego konieczne jest natomiast
w przypadku uczniów gimnazjum z oddziałami przysposabiającymi do pracy. Zgodnie z § 8
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r., Nr 61, poz. 624, z późn.zm.) dla
uczniów, którzy po rocznym uczęszczaniu do gimnazjum i ukończeniu 15 roku życia nie rokują
ukończenia gimnazjum w normalnym trybie, mogą być tworzone oddziały przysposabiające do pracy.
W oddziałach przysposabiających do pracy kształcenie ogólne realizuje się zgodnie z podstawą
programową kształcenia ogólnego w formach dostosowanych do potrzeb i możliwości uczniów.
Program przysposobienia do pracy opracowuje nauczyciel, z uwzględnieniem wybranych treści
kształcenia zawartych w podstawie programowej kształcenia w określonym zawodzie.
2) Czy szkoła niepubliczna musi zapewnić uczniom bezpłatne podręczniki? Tzn. czy organ
prowadzący musi zakupić podręczniki i nie może pobierać od rodziców opłat za podręczniki
oraz nakazywać ich zakupu?
Nie, niepubliczna szkoła podstawowa i niepubliczne gimnazjum nie mają obowiązku zapewnić
uczniom bezpłatnie podręczników. W myśl art. 85b ustawy o systemie oświaty na sfinansowanie
kosztu zakupu podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych
przeznaczonych do obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, określonych
w ramowych planach nauczania ustalonych dla publicznych szkół podstawowych i gimnazjów,
niepubliczne szkoły podstawowe i gimnazja otrzymują, na wniosek, dotację celową z budżetu
jednostki samorządu terytorialnego obowiązanej do prowadzenia szkół odpowiedniego typu i
rodzaju.
Szkoły niepubliczne, które otrzymają dotację celową na zakup podręczników/materiałów
edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych, mają obowiązek zapewnić uczniom bezpłatny dostęp do
podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych, zakupionych z tej dotacji.
3) Czy szkoła niepubliczna jest zobowiązana korzystać z bezpłatnych podręczników do
nauczania w klasach I-III w szkole podstawowej? Czy możemy wybrać inne podręczniki i z
nich realizować podstawę programową?
Nie, niepubliczne szkoły podstawowe nie mają obowiązku korzystać z bezpłatnego podręcznika dla
uczniów klas I-III, zapewnianego przez Ministra Edukacji Narodowej.
W myśl art. 85b ustawy o systemie oświaty minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, na
wniosek dyrektora niepublicznej szkoły podstawowej lub niepublicznej szkoły artystycznej realizującej
kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia wyposażenie tych szkół w podręczniki
do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej w klasach I-III,
o których mowa w art. 22ad ust. 1. Zatem, tylko w przypadku złożenia wniosku w sprawie
dostarczenia tego podręcznika, szkoły niepubliczne mają obowiązek zapewnić uczniom bezpłatny
dostęp do podręczników zapewnionych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
Informacja o terminie i sposobie złożenia wniosku zamieszczana jest na stronie internetowej urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.
4) Czy w momencie skorzystania z dotacji na zakup podręczników, zarówno do klas IV-VI
szkoły podstawowej jak i I-III gimnazjum, można dotację przeznaczyć na zakup części
potrzebnych podręczników a resztę sfinansować z środków własnych organu
prowadzącego? W naszym przypadku jest to stowarzyszenie.
Dotacja celowa pobrana przez szkołę może być wykorzystana wyłącznie zgodnie z zasadami
przewidzianymi w art. 22ae ustawy o systemie oświaty.
Stosownie do postanowień art.22ai ustawy o systemie oświaty dyrektor szkoły podstawowej lub
gimnazjum, za zgodą organu prowadzącego, może ustalić:
1) w zestawie, podręczniki lub materiały edukacyjne, których koszt zakupu dla ucznia przekracza
kwoty dotacji celowej;
2) materiały ćwiczeniowe, których koszt zakupu dla ucznia przekracza kwoty dotacji celowej.
W takim przypadku różnicę między kosztem zakupu dla ucznia kompletu podręczników lub
materiałów edukacyjnych oraz zakupu materiałów ćwiczeniowych a wysokością kwot dotacji celowej,
pokrywa organ prowadzący szkołę podstawową lub gimnazjum.
5) Co się dzieje w sytuacji, kiedy szkole uda się zaopatrzyć uczniów w podręczniki na kwotę
niższą niż kwota dotacji?
Maksymalne kwoty dotacji na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych
zostały określone w art. 22 ae ust. 5 ustawy o systemie oświaty. Zgodnie z ust. 11 tego artykułu
dotacja celowa może być wykorzystana także na pokrycie kosztu drukowania i powielania
podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych w celach dydaktycznych (np.
pokrycie kosztów zakupu papieru, tonera). Dotacja celowa może być wykorzystana do końca roku
budżetowego, na który została udzielona. Niewykorzystana dotacja podlega zwrotowi do budżetu
państwa.
Sposób rozliczania wykorzystania dotacji celowej oraz wzór formularza rozliczenia wykorzystania
tej dotacji określa rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lipca 2014 r. w sprawie
udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały
ćwiczeniowe (Dz.U. z 2014, poz. 902) .
6) Czy można w ramach całej otrzymanej dotacji zakupić niektóre podręczniki (mat, pol, ang,
his itp.) dla każdego ucznia – np. 75 szt., a niektóre z przeznaczeniem do korzystania tylko
na lekcji (inf, plast, muz itp.) – wspólne dla wszystkich klas – np. 25 sztuk?
Takie rozwiązanie jest dopuszczalne. Ustalenie szkolnego zestawu podręczników i ich zakup powinien
być dokonywany z uwzględnieniem zasady celowości. Jeżeli szkoła ma możliwość zapewnić uczniom
organizację nauczania danych zajęć w taki sposób, aby uczniowie każdej klasy mieli zapewniony
dostęp do bezpłatnych podręczników/materiałów edukacyjnych, pomimo niezakupienia ich w liczbie
odpowiadającej liczbie uczniów, to takie rozwiązanie jest możliwe.
7) Załącznik nr 8 nie przewiduje sytuacji, że gmina lub powiat nie wykorzysta 1% na obsługę
zadania i musi go oddać do Wojewody. Na Zał. nr 8 nie ma możliwości wykazania tego i są
problemy z rozliczeniem dotacji. Czy można na rok 2015 coś zmienić w kolejnym Załączniku
nr 9?
W roku 2015 nie przewiduje się zmian w tym zakresie w załącznikach dotyczących rozliczenia
wykorzystania dotacji. Należy zauważyć, iż rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie
udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały
ćwiczeniowe, wydane na podstawie art. 22ag ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn.) reguluje rozliczenie wykorzystania dotacji na
wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i ćwiczeniowe (a więc środków bez 1%
wykorzystanej dotacji stanowiącej koszty obsługi przez jst).
8) Czy można kupić i jak rozliczyć podręczniki do klasy I gimnazjum jeżeli w szkolnym planie
nauczania przedmiot ten rozpoczyna się w klasie II? Boimy się, że przy zakupie w klasie II
zabraknie pieniędzy. Jak się to ma do dyscypliny finansowej bo przecież podręczniki do
tego przedmiotu będą przez rok leżały w bibliotece nie używane.
Środki z dotacji celowej przekazane szkołom w roku 2015 na rok szkolny 2015/2016 mogą być
przeznaczone tylko na zakup podręczników, materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych
dla klasy I gimnazjum. Jeśli dany przedmiot rozpoczyna się w klasie II gimnazjum to środki na ten cel
zostaną przekazane szkole w roku 2016, na rok szkolny 2016/2017.
Dyrektorzy szkół, przygotowując szkolne plany nauczania dla klasy I gimnazjum na rok szkolny
2015/2016, powinny mieć na względzie również planowaną organizację nauczania w tej klasie
w kolejnych latach, co pozwoli na zaplanowanie poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych
z uwzględnieniem optymalnego wykorzystania środków dotacji celowej, przysługujących na uczniów
tej klasy w każdym roku nauki w gimnazjum.