The King`s Singers Bill Wallis narrator / 1605 T e so D sc o

The King`s Singers Bill Wallis narrator / 1605 T e so D sc o

RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 366
1605 Treason and Dischord / Spisek i zdrada
The King’s Singers
Concordia zespół viol da gamba / viol consort
Bill Wallis narrator / narrator
366
21.08.2008
15:46 Uhr
Seite 367
Czwartek / Thursday
Wrocław
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Bazylika św. Elżbiety ul. Św. Mikołaja 1
godz. 19.00 / p.m. 7.00
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
1605 Treason and Dischord / Spisek i zdrada
William Byrd and the Gunpowder Plot
William Byrd i spisek prochowy
Wykonawcy / Performers
Czw / Th
11.09.2008
The King’s Singers
Concordia zespół viol da gamba / viol consort
Bill Wallis narrator / narrator
Program koncertu / Concert programme
John Dowland (1563-1626) – George Whitehead’s Almand
John Dowland – M. Buctons Galliard
William Byrd (1543-1623) – Haec Dies
William Byrd – Mass for Four Voices: Kyrie and Gloria
Peter Philips (1560/61-1628) – Ave Maria gratiae plena
William Byrd – Civitas Sancti Tui
William Byrd – Mass for Four Voices: Credo
John Dowland – Sir Henry Umptons Funeral
Przerwa / Interval
Orlando Gibbons (1583-1625) – Fantasia
Thomas Weelkes (c. 1576-1623) – O Lord How Joyful Is the King
William Byrd – “Rejoice, Rejoice” from “Virgin’s Womb”
William Byrd – Mass for Four Voices: Sanctus, Benedictus
William Byrd – In Nomine
William Byrd – Mass for Four Voices: Agnus Dei
SPONSOR
Czas trwania koncertu / duration of the concert c. 1:20
367
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
Wrocław
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 368
Bazylika św. Elżbiety
Master Tresham: His Ducke
Francis Pott
Utwór ten próbuje przedstawić uczestników Spisku Pro-
This piece seeks to ‘place’ the Gunpowder Plotters as ter-
chowego jako ówczesnych terrorystów, co w dzisiejszych
rorists of their day, now providing a particular grim re-
czasach ma wyjątkowo ponury wydźwięk. Mając w pa-
sonance in our own. Prefiguring the ‘9/11’ era, they
mięci wydarzenia z 11 września 2001 r. myślimy również
remind us also of those forces which might be said to
o ich inspiratorach. Tymczasem Irak pokazał, jak terror
have created them. Meanwhile, Iraq has shown how ter-
może ukształtować tyrana, czy będzie nim dyktator tłu-
ror may reciprocally fashion the tyrant, whether it be a
miący społeczne niezadowolenie, czy zachodni oportu-
dictator sealing the lid on the ‘pressure cooker’ or the
nista polityczny, mający się za zbawcę, a prowadzący
western political opportunist, Messianic in self-belief
bardzo nieczystą grę.
but holding highly suspect cards.
Centralne miejsce w moim libretto zajmuje „Księga
Central to my ‘libretto’ is Alciato’s Book of Emblems. Pu-
symboli“ Alcista. Tekst ten, opublikowany po łacinie
blished as a Latin text in Augsburg in 1531 and widely
w Augsburgu w 1531 r. i wielokrotnie tłumaczony, natych-
translated, this was a runaway best seller. Emblem
miast stał się bestsellerem. Książki tego typu wyrażają
books express the period’s predilection for riddling and
upodobanie tego okresu do zagadek i symboli. Motywy
symbolism. Textual and visual motifs, mythological re-
tekstualne i wizualne, odniesienia mitologiczne i wielo-
ferences and multilingual puns interact to form moral
języczne gry słowne zazębiają się oraz tworzą układanki
puzzles or fables. Though often aimed explicitly at iden-
i opowieści o wymowie etycznej. 212 symboli Alcista,
tifiable individuals, Alciato’s 212 Emblems are suffi-
mimo iż często dotyczących konkretnych osób, jest jednak
ciently cryptic for use elsewhere.
wystarczająco zagadkowe i tajemnicze, by mieć bardziej
Reference to a man ‘farting’ forth a serpent and serpent
uniwersalny charakter.
‘belching’ out a man seems scatological, but is addres-
Przedstawienie mężczyzny „wydalającego” węża i węża
sed to Massimilliano, Duke of Milan, in reference to his
„wypluwającego” mężczyznę wydaje się nieco eschatolo-
heraldic arms. This provided my reference to the deadly
giczne w swym charakterze, jednak jest adresowane
symbiosis of regimes and terrorists. A passage on Janus
do Massimilliano, Księcia Milanu, i nawiązuje do jego
is apt since the plotters stood trial during January 1606,
herbu. Przywiodło mi to na myśl skojarzenie ze śmier-
but also because the betrayer is two-faced –while the
telną symbiozą reżimów i terrorystów. Fragment o Janusie
survivor has eyes everywhere. The fable of a duck disclo-
368
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 369
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
ses no specific target, but here levels an accusing finger
w styczniu 1606 r., ale również dlatego, że zdrajca ma
at the Judas amongst the conspirators. This provided my
dwie twarze, a ten, któremu udaje się ocaleć widzi wszys-
quasi-Elizabethan title, Master Tresham: His Ducke.
tko. Bajka o kaczce nie odsłania żadnego konkretnego
Francis Tresham is dismissed in posterity as a man of
celu, jednak w tym przypadku wśród spiskowców wska-
limited intelligence (one might think him sharper than
zuje oskarżycielsko na Judasza. Stąd też zaczerpnąłem
those he betrayed -if indeed he did). His recusant father,
mój quasi-elżbietański tytuł Master Tresham: His Ducke.
Sir Thomas (1545-1605), who had spent fifteen years in
Potomność lekceważy Francisa Treshama jako człowieka
prison, was one of England’s most singular architects.
niezbyt inteligentnego (można by go uznać za bystrzej-
Rushton Triangular Hall in Northamptonshire is a stri-
szego od tych, których zdradził – jeśli rzeczywiście to
king oddity erected by him between 1594 and 1596. Wit-
zrobił). Jego niepokorny ojciec Sir Thomas (1545-1605),
hout practical function and never inhabited, it is less
który spędził w więzieniu 15 lat, był jednym z najbardziej
folly than symbolic statement. This felicitously mirrors
niezwykłych architektów w Anglii. Jego projektu jest
Alciato (and Tresham kept at least seven emblem books
osobliwy Rushton Triangular Hall w Northamptonshire,
in his library). The building makes play with the Trinity,
wzniesiony przez niego między 1594 a 1596 r. Mimo że bez
both by possessing only three sides and by punning:
praktycznej przydatności, nigdy nie zamieszkały, budowla
Tresham / ‘Tres am’. Covered by arcane geometric sym-
ta kryje w sobie wiele symboli. Trafnie odzwierciedla
bols and numbers which elude definitive interpretation
ducha Alciata (Tresham miał w swojej bibliotece przy-
to this day, the pinnacled edifice features several inscrip-
najmniej siedem jego książek). Budynek nawiązuje
tions, including the phrase from Ecclesiasticus, ‘respicite
do Trójcy, ma bowiem tylko trzy boki, a wyrażenie „Tres am“
non mihi soli laboravi’ (‘Behold, I have not laboured for
tworzy grę słowną z Tresham – nazwiskiem autora. Pokry-
myself alone’). This applies with neatly prophetic irony
ty tajemniczymi, geometrycznymi symbolami i liczbami,
to both Guy Fawkes and Tresham fils. ‘Non mihi’ gains
które po dziś dzień nie dają się jednoznacznie zinter-
in resonance if set against one who betrays to secure his
pretować, budynek z wieżyczkami przedstawia różne
own absolution. I have aimed, then, to evoke the poli-
inskrypcje, na przykład cytat z Ecclesiasticusa „respicite
tico-religious espionage of circa 1605 and articulate
non mihi soli laboravi“ („Zważcie, że nie pracowałem
that pervasive dread which seems plausibly to charac-
369
Czw / Th
wydaje się trafny, jako że spiskowcy stanęli przed sądem
11.09.2008
godz. 21.30 / 9.30 pm
Czwartek / Thursday
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
Wrocław
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 370
Bazylika św. Elżbiety
tylko dla siebie”). Odnosi się to z proroczą wręcz ironią
terise the recusant experience. Alciato appears in his ori-
zarówno do Guy’a Fawkes’a jak i fils Treshama. „Non mihi“
ginal Latin (with the Tresham pere contribution added).
ma jeszcze silniejszy wydźwięk, jeśli będzie dotyczyć tego,
Latin proclaims Byrd’s clandestine defiance. Although
który zdradza, aby uzyskać odpuszczenie win.
only a token nod is made at placing its message beyond
Moim celem było dalej odwołanie się do polityczno-reli-
reach, by affecting a quasi-devotional idiom the text
gijnego szpiegostwa około 1605 r. i pokazanie wszech-
symbolises ‘things not as they seem’. Byrd’s implicit pre-
obecnego lęku, który wiarygodnie opisuje to niepokorne
sence co-exists with a jarring discrepancy between man-
działanie. Książka Alciata napisana jest po łacinie (Tresham
ner and meaning.
miał tu również swój własny wkład). Łacina ogłasza
The piece begins with a seemingly authentic Jacobean
tajemny bunt Byrda. Ten tekst symbolizuje „rzeczy, które
viol fantasy. The advent of voices sends this rapidly ‘off-
nie są takie, jakimi się wydają“. Domniemana obecność
message’. Thereafter the style fluctuates between Byrd
Byrda współistnieje z wyraźną rozbieżnością między
and a contemporary ‘distorting mirror’ of him, while de-
sposobem wyrazu a znaczeniem.
riving melodic contours from the initial instrumental
Dzieło zaczyna się prawdopodobnie orginalną fantazją
material. Two urgent English voices, those of Guy Faw-
na wiole. Wejście głosów gwałtownie ją zmienia. Od tego
kes and King James, stand verbally forward from the
momentu styl waha się między Byrdem, a jego „współ-
Latin polyphonic backdrop while yet contributing to its
czesną, zniekształconą wersją” i czerpie kontury melo-
harmonic fabric. These utter snatches from the Psalms,
dyczne z początkowego materiału instrumentalnego.
selected for their macabre consonance with the plotters’
Dwa naglące angielskie głosy Guy’a Fawkesa i Króla
intent, royal paranoia, the eventual plight of Fawkes
Jakuba, co prawda wyróżniają się na tle łacińskiej polifo-
and the supposed perfidy of Tresham. Here I tried to
nii, ale jednak nie zakłócają harmonii całej struktury.
compound an intermittent sense that the voice heard
Fragmenty z Psalmów, wybierane tak, by ich makabry-
could be either the Crown’s or that of its prisoner, -the
czność odpowiadała intencjom spiskowców, królewskiej
denounced foe a King or his would-be assassin: we re-
paranoi, końcowej trudnej sytuacji Fawkesa i domnie-
turn to man and serpent, locked eternally in their grue-
manej zdradzie Treshama. Starałem się, by słyszany głos
some embrace. Where, asks Alciato, does one end, the
mógł należeć zarówno do Korony jak i do jej więźnia,
other begin?..
370
Seite 371
Czwartek / Thursday
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
do zadenuncjowanego wroga, Króla lub przyszłego mor-
Spoken phrases from Fawkes’s interrogation loom from
dercy. Powracamy tu do mężczyzny i węża, uwięzionych
the shadows.Gradually, bogus polyphony yields to music
na zawsze w straszliwym uścisku. Gdzie, pyta Alciato,
really by Byrd. His Civitas Sancti Tui offers an icon of the
jeden się kończy, a drugi zaczyna?
entire matter at issue: later Byrd sanctioned an English
Mówione frazy z przesłuchania Fawkesa wyłaniają się
version which, with judicious amendments, fits the
z cienia. Stopniowo fałszywa polifonia ustępuje miejsca
same music. ‘Sion deserta est’ from the Latin is now
oryginalnej muzyce Byrda. Jego „Civitas Sancti Tui“ jest
heard (bringing subliminal awareness that the opening
wzorem dla spornej całości. Później Byrd zaaprobował
viol fantasy was in fact based upon a prominent phrase
angielską wersję, która po rozsądnych poprawkach,
of Byrd’s viewed upside-down); but, one by one and al-
pasuje do tej samej muzyki. Słychać teraz łacińską „Sion
most imperceptibly, the voices defect into English, sym-
deserta est“ – podświadomie zdajemy sobie sprawę,
bolising capitulation to the inimical will of an estranged
że początkowa fantazja na wiole bazowała tak na prawdę
monarch. A poem by the Second War poet Sidney Keyes
na odwróconej wspaniałej frazie Byrda. Jednakże, jeden
borrows the lips of Byrd as I have, and might have fea-
po drugim, prawie niezauważalnie, głosy przechodzą
tured here. ‘My spirit sings in silence’, laments his resi-
na angielski, co ma symbolizować koniec wrogich za-
gned composer. Accordingly, in Tresham Byrd’s mother
miarów osamotnionego monarchy. Mógłby się tu znaleźć
tongue gags him. Reversing the process by which voices
wiersz Sidney’a Keyesa, poety z czasów Drugiej Wojny
first severally entered, wordless instrumental cadences
Światowej, który tak jak ja czerpie z Byrda. Utwór „My spi-
now have the last say, evoking ‘desolate and void’ Jeru-
rit sings in silence“ opłakuje zrezygnowanego kompozy-
salem – until disembodied plainsong is finally one with
tora. Podobnie w utworze Tresham język ojczysty jest dla
the viols’ spectral evocation of a ruinous wind in the wil-
Byrda przeszkodą. Kiedy głosy nie wchodzą pojedynczo,
derness.
instrumentalne kadencje mają teraz ostatnie słowo
i przywołują na myśl „zrujnowane i opuszczone” Jeruzalem, do momentu, w którym w końcu następuje zmiana
i dźwięki wiol przypominają niszczycielski wiatr na
odludziu.
371
godz. 21.30 / 9.30 pm
5:37 Uhr
11.09.2008
21.08.2008
Czw / Th
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
Wrocław
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 372
Bazylika św. Elżbiety
Bill Wallis
narrator / narrator
Aktor Bill Wallis już w czasie studiów na Uniwersytecie w Cambridge występował się w teatrze studenckim i musicalach, by później
związać się z zespołem Royal Court Theatre oraz Royal Shakespeare
Company. Bardziej znany stał się z licznych seriali telewizyjnych,
takich jak „The Avengers“, „Z Cars“, „Dangerfield“ „Inspektor Morse“,
„Poirot“, „Tak, panie ministrze”, „Czarna żmija“ oraz z serialu dla
dzieci ”Jackanory”. Równie intensywnie pracował się w radiu, m.in.
w obsypanych nagrodami słuchowiskach i serialach (np. o kłusowniku Winstonie autorstwa Tinniswooda). Przez 25 lat brał udział
w stałym programie satyrycznym Radia BBC, „Week Ending“. W ostatnim czasie artysta intensywnie nagrywa dla tej rozgłośni dzieła literackie. W teatrze dramatycznym aktor zaznaczył się pamiętnymi
kreacjami postaci ze sztuk Szekspira, Czechowa, Brechta i Ibsena.
The actor Bill Wallis was already active in student theatre and musicals while studying at Cambridge University, later joining the Royal
Court Theatre and Royal Shakespeare Company. He became better
known through his appearances in numerous television series, such
as The Avengers, Z Cars, Dangerfield, Inspector Morse, Poirot, Yes Minister, Blackadder and the series for children Jackanory. He was active
to the same degree in radio, in, among others, award-winning dramas and serials, including the Tinniswood series about a poacher,
Winston. For 25 years he took part in BBC Radio's long-running satire
show Week Ending. Lately, the artist has been heavily engaged in
recording literary works for the broadcaster. In dramatic theatre the
actor has distinguished himself through his memorable performances
in plays by Shakespeare, Chekov, Brecht and Ibsen.
The King’s Singers
Nota przy koncercie 08.09.2008, godz. 19.00 w Lubomierzu / See note 08.09.2008, 7.00 pm in Lubomierz
Concordia
Nota przy koncercie 07.09.2008, godz. 18.00 w Kliczkowie / See note 07.09.2008, 6.00 pm in Kliczków
372
Seite 373
Czwartek / Thursday
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Tresham’s Duck
[From Alciato’s Book of Emblems]
Kaczka Treshama
[Z „Księgi symboli” Andrea Alciato]
43: Innumeris agitur Respublica nostra procellis.
8: Omnes in trivio sumus,
atque hoc tramite vitae
Fallimur, ostendat ni Deus ipse viam.
61: Fusca viro facies, et stridens vocula…
43: Niezliczone burze nacierają na Republikę.
8: Wszyscyśmy na rozstajnych drogach,
i tak jeśli Bóg nie wskaże nam
drogi, zbłądzimy na ścieżkach życia.
61: Ciemna twarz męża, a syczący szept...
[From inscriptions on Rushton Triangular Lodge,
Northamptonshire, built by Sir Thomas Tresham:]
‘Respicite non mihi soli laboravi’
[Ecclesiasticus 33: V: xviii]
[From Alciato:]
z inskrypcji na Rushton Trinagular Lodge z hrabstwa Northampton, wybudowanego przez Sir Thomasa Treshama:
Zważcie, że nie dla siebie samego się trudziłem
(księga Mądrości Syracha 33: 18)
Z Alciato:
18: Iane bifrons, qui iam transacta futuraque calles,
Quique retro sannas, sicut et ante, vides:
Te tot cur oculis, cur fingunt vultibus? An quod
Circumspectum hominem forma fuisse docet?
50: Altilis allectator anas…
Assueta ad dominos ire redire suos,
Congeneres cernens volitare per aera turmas,
Garrit, in illarum se recipitque gregem,
Praetensa incautas donec sub retia ducat:
Obstrepitant captae, conscia at ipsa silet.
Perfida cognato se sanguine polluit ales,
Officiosa aliis, exitiosa suis.
18: Janusie o dwóch obliczach, ponieważ znasz zarówno przyszłe
działania, jak również to co minęło, widzisz grymasy przed
i za sobą. Czy dlatego przedstawiają cię z tyloma oczami i tyloma
twarzami? I czy tego uczysz, że człowiek powinien uważać wokół
siebie?
50: Tuczona kaczka jako wabik...
przyzwyczajona do wracania do swego pana spostrzegając
pobratymców przelatujących kluczem, kwacze,
i między nie się wkradając prowadzi niepodejrzewające
niczego w sieci. Schwytane ptaki krzyczą, lecz ona milczy.
Zdradziecki ptak splamił się krwią swojego plemienia
Gorliwy dla obcych, zgubny dla swoich.
2
2.
1: Exiliens infans sinuosi e faucibus anguis…
5: Quonam hoc compellem nomine monstrum
Biforme, quod non est homo, nec est draco?
Anguem pedit homo, hominem eructavit et anguis:
Nec finis hominis est, initium nec est ferae.
87: Vana Palatinos quos educat aula clientes,
Dicitur auratis nectere compedibus.
62: Tandem et versuti, cum clam sectentur utrumque
Acquirunt neutral qui sibi parte fidem.
1: Wyłaniające się dziecię z paszczy wijącego się smoka...
5: Jakież powinno być imię tego dwoistego potwora,
który nie jest człowiekiem, nie jest też smokiem?
Człowiek wypierduje smoka, a smok wyrzygał człowieka:
Człowiek nie ma końca i nie ma początku bestia.
87: Mówi się, że próżny dwór wiąże pętami ze złota tych,
których obraca w swoich wasali.
62: Na ostatek spryciarz, gdy może działać na dwie strony,
nie uzyskuje zaufania żadnej z nich.
373
godz. 21.30 / 9.30 pm
5:37 Uhr
11.09.2008
21.08.2008
Czw / Th
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
Wrocław
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 374
Bazylika św. Elżbiety
3
3.
Ps. 127 v. 2
Except the Lord keep the city, the watchman waketh but in vain…
Ps. 33 v. 15
There is no king that can be saved by the multitude of an host.
Ps. 35 v.8
Let a sudden destruction come upon him unawares.
Ps. 109, vv. 7, 9
Let his days be few; and let another take his office.Let his posterity
be destroyed: and in the next generation let his name be clean put
out.
Ps. 31 vv. 15, 10
For I have heard the blasphemy of the multitude: and fear is on
every side. I became a reproof among all mine enemies… and they
of mine acquaintance were afraid of me.
Ps. 55 v. 3, 12
They are minded to do me some mischief, so maliciously are they
set against me. For it is not an open enemy that hath done me this
dishonour.
Ps. 35 v.8
Let his net, that he hath laid privily catch himself; that he may fall
into his own mischief.
Ps.7 v. 16
He hath graven and digged up a pit: and is fallen himself into the
destruction that he made for other.
Ps. 50 v. 21
These things hast thou done, …and thou thoughtest wickedly that I
am even such a one as thyself: but I will reprove thee and set before
thee the things that thou hast done.
Ps. 31 v. 13
Have mercy upon me O God, for I am in trouble.
Ps. 37 v. 9
Wicked doers shall be rooted out.
Ps. 55 v. 25:
The bloodthirsty and deceitful men shall not live out half their days.
Psalm 127:1
Jeżeli Pan miasta nie ustrzeże, strażnik czuwa daremnie.
Psalm 33:16
Nie uratuje króla liczne wojsko.
Psalm 35:8
Niech przyjdzie na niego zagłada niespodziana.
Psalm 109: 8 i 13
Niech dni jego będą nieliczne, a urząd jego niech przejmie kto
inny! Niech jego potomstwo ulegnie zatracie;
niech w drugim pokoleniu zaginie ich imię!
Psalm 31: 14 i 12
Słyszę bowiem złorzeczenia wielu: „Trwoga dokoła“, gdy przeciw
mnie się zbierają wrogowie... a dla moich dłużników jestem postrachem.
Psalm 55: 4 i 13
Bo sprowadzają na mnie niedolę i napastują mnie w gniewie...
gdybyż przeciw mnie powstawał ten,
który mnie nienawidzi.
Psalm 35: 8
Sidło, które zastawili,
niech ich pochwyci.
Psalm 7: 16
Wykopał dół i pogłębił go, lecz wpadł do jamy,
którą przygotował.
Psalm 50: 21
Ty to czynisz, a Ja mam milczeć?
Czy myślisz, że jestem podobny do ciebie?
Skarcę ciebie i postawię ci to przed oczy.
Psalm 31: 10
Zmiłuj się nade mną, Panie, bo jestem w ucisku.
Psalm 37: 9
Złoczyńcy niechaj wyginą.
Psalm 55: 24
Mężowie krwawi, podstępni nie dożyją połowy dni swoich.
374
Seite 375
Czwartek / Thursday
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
4
4
Ps. 69 v. 29
Let them be wiped from the book of the living.
Ps. 41 v. 8
Let the sentence of guiltiness proceed against him: and now that he
lieth, let him rise up no more.
Ps. 31 v. 6
Into thy hands I commend my spirit: for thou hast redeemed me,
O Lord thou God of truth.
Ps. 35 v. 23
Avenge thou my cause, my God and my Lord.
Psalm 69: 29
Niech zostaną wymazani z księgi żyjących.
Psalm 41: 9
Zaraza złośliwa nim zawładnęła i już nie wstanie ten,
co się położył.
Psalm 31: 6
W ręce Twoje powierzam ducha mojego: Ty mnie wybawiłeś,
Panie, Boże wierny!
Psalm 35: 23
Wystąp w obronie mego prawa, w mojej sprawie, mój Boże i Panie!
Spoken lines
(over music) from the interrogation of ‘John Johnson’, alias
Guy/Guido Fawkes
Spoken lines
Tekst mówiony z muzyką w tle do słów z przesłuchania Johna
Johnsona alias Guido/Guy Fawkesa:
Where was he born?
What were his parents’ names?
What age is he of?
Where hath he lived?
How hath he lived, and by what trade of life?
When and where learned he to speak French?
If he was ever a Papist; and, if so, who brought him up in it?
Being demanded where he lay on Thursday at night.
-He saith he hath forgotten.
Being demanded where he lay upon Friday and Saturday.
-He answereth he knows not.
Who helped you to bring the powder into the cellar?
– He saith he did it himself.
What letters have been delivered to you of late from beyond the seas?
– He answereth, none.
He confesseth he hath been a Recusant about this twenty years.
Being demanded when his foul art had been done which must have
brought this Realm in fit to be subdued by some foreign prince.
- He doth swear upon his soul, that neither he nor any other would
have spared the last drop of their blood to have resisted any foreign
Gdzie się urodził?
Jak się nazywali jego rodzice?
Ile ma lat?
Gdzie mieszkał?
Jak żył i jakim rzemiosłem trudnił?
Kiedy i gdzie nauczył się mówić po francusku?
Czy był kiedyś papistą, jeśli tak, to kto go w to wprowadził?
Zażądano, by powiedział, gdzie spoczywał w czwartek w nocy.
– Powiedział, że nie pamięta.
Zażądano, by powiedział, gdzie przebywał w piątek i w sobotę.
– Odpowiedział, że nie wie.
Kto pomagał ci wnosić proch do piwnicy?
– Powiedział, że sam to zrobił.
Jakie zamorskie listy zostały ci ostatnio doręczone.
– Odpowiedział, że żadne.
Przyznał się, że jest odstępcą* od przeszło dwudziestu lat.
Powiedziano mu, że gdyby się powiódł jego plugawy spisek, to
nasza kwitnąca monarchia zostałaby podbita przez obce dwory.
Zaklinał się na swą duszę, że zarówno on,
jak i inni, do ostatniej kropli krwi broniliby
375
godz. 21.30 / 9.30 pm
5:37 Uhr
11.09.2008
21.08.2008
Czw / Th
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
Wrocław
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 376
Bazylika św. Elżbiety
prince whatsoever.
If he will not otherwise confess, the gentler tortures are to be first
used upon him, et sic per gradus ad ima tenditier, and so God
speed your good work.
Anglii przed obcymi książętami.
Jeśli więc wtedy nie przyzna się, mają na początek wobec niego
zostać zastosowane łagodniejsze tortury i tak stopniowo zmierzać
ku gorszemu, a niech Bóg przyspieszy wasze zbożne dzieło.
* w XVI-XVIII w. w Anglii osoba, zwłaszcza wyznania rzymsko-katolickiego, która odmawia uczestnictwa w nabożeństwach Kościoła
Anglikańskiego.
1. Treason & Dischord Texte
Remember, remember the fifth
of November Gunpowder treason and plot.
I see no reason why gunpowder
treason Should ever be forgot.
1. Rzecz o spisku i zdradzie
Pomnij, pomnij o piątym listopada
Prochowym spisku i zdradzie
Nie widzę powodu, by zapomnieć
O spisku prochowym.
Guy Fawkes, twas his intent
To blow up King and Parliament.
Three score barrels were laid below To prove old Englands overthrow.
Guy Fawkes, to jego zamiarem było wysadzić w powietrze
Króla i Parlament. Sześćdziesiąt beczek
Złożono w podziemiach, by obalić starą Anglię.
By Gods mercy he was catched
With a dark lantern and lighted match.
Holler boys, holler boys, let the bells ring Holler boys, holler boys,
God save the King.
Z łaski Boga złapano go z ciemną latarnią
I zapaloną zapałką. Krzyczcie chłopcy, krzyczcie chłopcy, niechaj
dzwonią dzwony, krzyczcie chłopcy, krzyczcie chłopcy,
Boże zachowaj Króla.
Haec Dies
Haec dies, quam fecit Dominus exsultemus, et laetemur in ea.
Alleluia (Psalm 117)
Oto dzień
Oto dzień, który Pan uczynił, radujmy się weń i weselmy.
Alleluja (Psalm 117)
Kyrie
Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison.
Panie
Panie zmiłuj się nad nami, Chryste zmiłuj się nad nami.
Gloria
Gloria in excelsis Deo. Et in terra pax hominibus bone voluntatis.
Laudamus te. Benedicimus te. Adoramus te. Glorificamus te.
Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam.
Domine Deus, Rex celestis, Deus Pa¬ter omnipotens.
Domine Fili unigenite, Jesu Christe, Domine Deus, Agnus Dei, Filius
Patris, Qui tollis peccata mundi misere¬re nobis. Qui tollis peccata
mundi, suscipe deprecationem nostram. Qui sedes ad dexteram
Chwała
Chwała na wysokości Bogu, a na ziemi pokój ludziom dobrej woli.
Chwalimy Cię, błogosławimy Cię, wielbimy Cię, wysławiamy Cię,
dzięki Ci składamy, bo wielka jest chwała Twoja. Panie Boże,
Królu niebios, Boże Ojcze Wszechmogący, Panie Synu Jednorodzony,
Jezu Chryste. Panie Boże, Baranku Boży, Synu Ojca, który gładzisz
grzechy świata zmiłuj się nad nami, który gładzisz grzechy świata,
przyjm błaganie nasze, który siedzisz po prawicy Ojca,
376
Seite 377
Czwartek / Thursday
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Patris, miserere nobis.
Quoniam tu solus sanctus, tu solus Dominus, tu solus altissimus,
Jesu Christe, cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris. Amen.
zmiłuj się nad nami. Albowiem tylko Tyś jest Święty,
tylko Tyś jest Panem, tylko Tyś Najwyższy, Jezu Chryste.
Z Duchem Świętym w chwale Boga Ojca. Amen.
Ave Maria gratia plena
Ave Maria gratiae plena Dominus tecum, Benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui, Jesus. Sancta Maria, Mater
Dei, ora pro nobis peccatoribus, nunc et in hora mortis nostrae.
Amen.
Zdrowaś Maryjo, łaskiś pełna
Zdrowaś Maryjo, łaskiś pełna, Pan z Tobą. Błogosławionaś Ty
między niewiastami i błogosławiony owoc żywota Twojego Jezus.
Święta Maryjo, Matko Boża, módl się za nami grzesznymi teraz i w
godzinę śmierci naszej. Amen.
Civitas sancti tui
Civitas sancti tui facta est deserta. Sion deserta facta est.
lerusalem desolata est.
Miasto świętych Twoich
Miasto świętych Twoich obrócono w pustynię,
Syjon został porzucony, Jeruzalem została opuszczona.
Credo
Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem celi et
terre, visibilium omnium et invisibilium.
Et in unum Dominum Jesum Christum Filium Dei unigenitum.
Et ex Patre natum ante omnia secula.
Deum de Deo, lumen de lumine,
Deum verum de Deo vero.
Genitum, non factum, consubstantialem Patri:
per quern omnia facta sunt. Qui propter nos homines,
et propter nostram salutem descendit de celis.
Et incarna-tus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine:
et homo factus est. Crucifixus etiam pro nobis:
sub Pontio Pilato passus, et sepultus est.
Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas.
Et ascendit in celum: sedet ad dex¬teram Patris.
Et iterum venturus est cum gloria,
judicare vivos et mortuos:
cujus regni non erit finis.
Et ex-specto resurrectionem mortuorum.
Et vitam venturi seculi. Amen.
Wierzę
Wierzę w jednego Boga Ojca Wszechmogącego,
Stworzyciela nieba i ziemi,
wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych.
I w jednego Pana Jezusa Chrystusa, Syna Bożego jednorodzonego,
który jest zrodzon przed wszystkimi wiekami.
Bóg z Boga, Światłość ze Światłości,
Bóg prawdziwy z Boga prawdziwego, zrodzony a nie stworzony,
współistotny Ojcu, a przez Niego wszystko się stało.
On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia zastąpił z niebios
i za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy
i stał się człowiekiem.
Ukrzyżowany także za nas pod Poncjuszem Piłatem
został umęczony i pogrzebany.
I zmartwychwstał dnia trzeciego, jak oznajmia Pismo.
I wstąpił do nieba, siedzi po prawicy Ojca
i powtórnie przyjdzie w chwale sądzić żywych
i umarłych, a królestwu Jego nie będzie końca.
I oczekuję wskrzeszenia umarłych
i życia wiecznego w przyszłym świecie. Amen.
O Lord how joyful is the King
O Lord how joyful is the King in Thy strength and power:
how vehemently doth he rejoice in Thee his saviour.
For Thou hast given unto him his godly hearts desire:
Panie, król się weseli z Twojej potęgi
Panie, król się weseli z Twojej potęgi,
jak bardzo się cieszy z Twojej pomocy!
Spełniłeś pragnienie jego serca
377
godz. 21.30 / 9.30 pm
5:37 Uhr
11.09.2008
21.08.2008
Czw / Th
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
Wrocław
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 378
Bazylika św. Elżbiety
to him nothing hast Thou denied that he did require.
Thou didst prevent him with Thy gifts and blessings manifold:
and Thou hast set upon his head a crown of perfect gold.
And when he asked life of Thee, thereof Thou madst him sure:
to have long life, yea, such a life as ever should endure.
Great is his glory by Thy help, Thy benefits and aid:
great worship and great honour both Thou hast upon him laid.
Thou wilt give him felicity that never shall decay:
and with Thy cheerful countenance wilt comfort him alway.
For why, the King doth strongly trust in God forto prevail:
therefore his goodness and his grace will not that he shall quail.
But let Thine enemies feel Thy force and those that Thee withstand:
find out Thy foes and let them feel Thy power,
the power of Thy right hand.
And like an oven burn them Lord in fiery flame and fume:
Thine anger shall destroy them all, and fire shall them consume.
And Thou wilt root out of the earth their fruit that should increase:
and from the number of Thy folk their seed shall end and cease.
For why, such mischief did they muse against Thine holy name:
yet did they fail, and had no power for to perform the same.
But as a mark Thou shalt them set in a most open place:
and charge Thy bow strings readily against Thine enemies face.
Be Thou exalted, Lord, therefore in Thy strength evry hour:
so shall we sing right solemnly praising Thy might and power.
So shall we sing right solemnly, praising Thy might and power.
Amen.
i nie odmówiłeś błagania warg jego.
Bo go uprzedzasz pomyślnymi błogosławieństwami,
koronę szczerozłotą wkładasz mu na głowę.
Prosił Ciebie o życie: Ty go obdarzyłeś długimi dniami
na wieki i na zawsze.
Wielka jest jego chwała dzięki Twej pomocy,
ozdobiłeś go blaskiem i dostojeństwem.
Bo go czynisz błogosławieństwem na wieki,
napełniasz go radością przed Twoim obliczem.
Król bowiem w Panu pokłada nadzieję
i z łaski Najwyższego się nie zachwieje.
Niech spadnie Twa ręka na wszystkich Twoich wrogów;
niech znajdzie Twa prawica tych, co nienawidzą Ciebie.
Uczyń ich jakby piecem ognistym, gdy się ukaże Twoje oblicze.
Niech Pan ich pochłonie w swym gniewie,
a ogień niechaj ich strawi!
Wytrać ich potomstwo z ziemi,
usuń ich plemię spośród synów ludzkich!
Choćby zamierzyli zło przeciwko Tobie,
choćby uknuli podstęp,
nie dopną niczego, bo Ty ich zmusisz do ucieczki,
z Twego łuku będziesz mierzyć w ich twarze.
Powstań, Panie, w swej potędze,
chcemy śpiewać i moc Twoją sławić.
Chcemy śpiewać i moc Twoją sławić.
(psalm 21)
From virgin’s Womb / Rejoice, Rejoice
O sing unto this glittering glorious King;
O praise his name let every living thing;
Let heart and voice like bells of silver ring
The comfort that this day to man doth bring;
Let lute and shalm with sound of sweet delight
These joys of Christ his birth this day recite.
Rejoice, rejoice, with heart and voice,
In our escape this day rejoice.
Z Dziewiczego łona / Raduj się, Radujcie
O, śpiewajcie temu Królowi co lśni chwałą;
Niech wszystko co żyje chwali Jego imię;
Niech serce i głos jak srebrne dzwony
Głoszą pociechę jaką dzień ten niesie ludziom;
Niech lutnia i szałamaja dźwiękami słodkimi
Opowiadają o radości dzisiejszych narodzin Chrystusa.
Radujcie się, radujcie głosem i sercem
Na naszym wygnaniu ten dzień jest radością.
378
21.08.2008
5:37 Uhr
Seite 379
Czwartek / Thursday
11.09.2008
godz. 19.00 / 7.00 pm
Święty / Błogosławiony
Święty, Święty, Święty, Pan Bóg Zastępów.
Pełne są niebiosa i ziemia chwały Twojej. Hosanna na wysokości.
Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. Hosanna na wysokości.
Agnus Dei
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi: miserere nobis.
Branku Boży
Branku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
Czw / Th
11.09.2008
Sanctus / Benedictus
Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth.
Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis.
Benedictus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.
godz. 21.30 / 9.30 pm
RZ_MFWC 11_09_19_00_Wroclaw 366-379:01
379