przekształcenie ue w federację a interes polski

MARCIN ŚWIĘCICKI
PRZEKSZTAŁCENIE
UE W FEDERACJĘ A
INTERES POLSKI
Marzec 2014
www.rucheuropejski.eu
1
FEDERACJA
•
•
Przykłady: Kanada, USA, RFN, Austria, Szwajcaria.
Najważniejsze cechy federacji:
- harmonijne połączenie interesów narodowych lub stanowych z interesem
ogólnopaństwowym;
- każdy człon federacji może z niej wystąpić;
- na szczeblu federalnym rozwiązuje się sprawy, które wymagają
jednolitości.
•
•
•
Ustrój federalny umożliwia zarówno łączenie się (USA,
Niemcy, Szwajcaria), jak i podzielenie się (ZSRR,
Czechosłowacja, Jugosławia).
Referendum w Quebecu - przegrane przez zwolenników
secesji jednym procentem.
Aktualne dyskusje nad secesją Katalonii i Szkocji,
podziałem Belgii.
2
PAŃSTWA NARODOWE
• Są zjawiskiem czasowym, nie wiecznym.
• Pokój Augsburski - 1555. Cuius regio, eius religio (łac. czyj
kraj, tego religia).
• Pokój Westfalski – 1648. Rozszerzenie ustaleń augsburskich.
• Religia podzieliła Europę na suwerenne państwa zgodnie z
dominującą religią.
• Nikt z zewnątrz nie ma prawa mieszać się do wewnętrznych
spraw.
3
Polskie doświadczenia federacyjne
• I RP – funkcjonująca i rozwinięta unia
polsko-litewska.
• Unia lubelska (1569) stworzyła federację
na 222 lata.
• Unia hadziacka (1658) – umowa
Rzeczypospolitej z Kozakami, zgodnie z
którą miała zostać utworzona RP Trojga
Narodów; nie weszła w życie.
• Koncepcje federacyjne króla Stanisława
Leszczyńskiego, Wojciecha B.
Jastrzębowskiego, ks. Adama
Czartoryskiego, Józefa Piłsudskiego.
Herb Rzeczypospolitej
Obojga Narodów
Herb z Powstania
Styczniowego:
Polska (Orzeł Biały),
Litwa (Pogoń) i Ruś
(Michał Archanioł).
4
Zasada pomocniczości (subsydiarności)
• Władza możliwie najbliżej obywateli.
• Decyzje przekazywane na najniższy szczebel, gdzie mogą
być efektywnie wykonywane.
• Powszechnie uznawana, popierana przez: liberałów,
Kościół, konserwatystów, socjalistów.
• Na szczeblu europejskim – tylko decyzje, których
pozostawienie państwom lub regionom, byłoby mniej
efektywne.
• Państwo narodowe, jako najwyższy suweren, sprzeczne z
zasadą pomocniczości.
5
Unia Europejska
dużo kompetencji…
• Ponad połowa aktów prawnych pochodzi z UE, szczególnie w sferze
gospodarki.
• Acquis communautaire liczy ponad 100 000 stron.
• Wyłączne kompetencje UE: polityka handlowa i celna, rynek wewnętrzny,
wspólna polityka rolna i rybołówstwa, polityka pieniężna w strefie euro.
• Kompetencje dzielone z państwami członkowskimi: wspólny rynek,
polityka społeczna (częściowo), spójność ekonomiczna, społeczna i
terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona
środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi i połączenia
transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne (częściowo).
6
… ale jak są podejmowane decyzje?
Deficyt demokratyczny
• Nie wykorzystuje się doświadczeń państwa
demokratycznego.
• Każdy akt ustawodawczy UE musi być
akceptowany przez Radę UE, która składa się
z przedstawicieli rządów narodowych.
7
Komisja Europejska
• Przewodniczący KE jest wybierany przez PE, ale
desygnowany przez państwa członkowskie.
• Nie ma alternatywy, nie ma gabinetu ceni, nie
wiadomo na kogo głosować, aby zmienić
Komisję.
8
Źródła finansowania budżetu UE
Zasoby pochodne
(od państw członkowskich)
87 %*
Tradycyjne Zasoby Własne
12 %
Pozostałe
Łącznie
1%
100 %
Dane za 2011 r.
* Zasoby oparte na DNB (76 %) + zasoby oparte na VAT: (11%)
• Brak autonomiczności i
niezależności.
Budżet 2010:
141,5 mld EUR
PKB 2010:
12,279 biliona EUR
Kłótnia o 1 % z 1%
9
OBRONNOŚĆ
•
•
•
•
•
28 budżetów,
zróżnicowane standardy,
dublujące się programy,
brak wspólnych zamówień,
UE nie ma wywiadu światowego,
globalnych zdolności operacyjnych,
przerzutu wojska,
• w 1953 r. podpisano Traktat EWO ratyfikowało 5 na 6 państw, odrzucił
parlament francuski.
Źródło: The Economist.
NATO wypełnia część funkcji wspólnej obrony.
NATO jest sojuszem obronnym – zakłada obronę sojusznika
własnymi narodowymi środkami. Nie ma wspólnych zamówień
i ujednoliconego uzbrojenia.
10
Wydatki militarne: UE vs USA
Programy obronne w Europie i USA
Europa
USA
Czołgi podstawowe
4
1
Transportery opancerzone
16
3
Haubice 155 mm
3
1
Samoloty bojowe
7
5
Samoloty szkoleniowo-bojowe
6
1
Śmigłowce bojowe
7
5
Rakiety do zwalczania okrętów
9
3
Rakiety powietrze-powietrze
8
4
Fregaty
11
1
Torpedy do zwalczania okrętów podwodnych
9
2
Okręty podwodne z silnikiem diesla
7
0
Okręty podwodne o napędzie atomowym
2
1
Suma
89
27
Systemy lądowe
2010
Łącznie
UE
USA
€ 194 mld
€ 520 mld
% PKB
1,6%
4,7%
% Wydatków
rządowych
3,2%
11,2%
Systemy powietrzne
Systemy morskie
Per capita
390
1676
Źródło: Pires M. L., Europe and United States Defence
Expenditure in 2010, European Defence Agency, Brussels
12/01/2012.
Źródło: Domenico Moro, Daniel Matteo PC 2: JOINT UEF-JEF DISCUSSION
PAPER ON ‘THE COSTS OF NON-EUROPE IN DEFENSE, Table 2. Defense
programs in Europe and the US, tłumaczenie własne.
11
Polityka zagraniczna
• Obecnie każdy kraj prowadzi własną
politykę.
• Nie ma wspólnej strategii wobec Rosji, Chin
czy Afryki.
• Słaba pozycja UE i wszystkich państw
członkowskich.
• Wyjątkiem Polityka Handlowa, gdzie
kompetencje ma Komisja, a państwa są tylko
konsultowane. W WTO UE jest
najpoważniejszym graczem obok USA .
• Polityka energetyczna
- Gazprom rozgrywa wszystkie kraje
indywidualnie.
Źródło: The Economist.
12
UE nie spełniłaby kryteriów Europejskiej Karty Samorządu
Lokalnego, które każdy samorząd musi spełniać, bo:
– kluczowe organy rządzące UE składają się z
przedstawicieli rządów;
– środki finansowe pochodzą z budżetów państw
członkowskich, a nie własnych źródeł;
– część kompetencji, które UE mogłaby lepiej
realizować, pozostają w rękach państw
(bezpieczeństwo, polityka zagraniczna,
energetyka).
13
Niesprawność UE
• 29 szczytów w sprawie kryzysu finansowego.
• Przywódcy państw zamiast zajmować się sprawami
narodowymi, debatują nad fragmencikami budżetu UE,
który stanowi 1% PKB.
• Spadająca frekwencja w wyborach do PE od 1979, mimo
wzrostu kompetencji.
• Potencjał ekonomiczny UE nie odzwierciedla się w
polityce zagranicznej i obronnej.
14
Kryzys strefy euro wymusza przyspieszenie
integracji:
•
•
•
•
•
„Sześciopak”;
Pakt Fiskalny;
unia bankowa;
Europejski Mechanizm Stabilizacyjny;
EBC pożyczkodawcą ostatniej szansy.
Źródło: The Economist.
Źródło: The Economist.
15
Założenia federacji
• Projekty federacyjne:
– R. Coudenhove-Kalergi, R. Schuman (metoda wspólnotowa),
Joschka Fischer, Grupa Spinelli, Unia Europejskich Federalistów,
Guy Verhofstadt – b. premier Belgii i szef frakcji ALDE, Daniel
Cohn-Bendit.
• Docelowa federacja:
- Rada Unii Europejskiej przekształcona w drugą izbę parlamentu jak
senat w USA albo Bundesrat w RFN.
- Komisja Europejska rządem europejskim.
- KE podlega tylko PE, tak jak rządy narodowe podlegają
parlamentom krajowym.
- Własne źródła finansowania.
16
Sposób przejścia do federacji
• Trudności, bo nowe traktaty wymagają
jednomyślności.
• Inna droga powołania federacji:
- powołanie konwentu, decydującego większością
kwalifikowaną, np. 3/5 głosów.
- Federacja zostaje powołana, jeśli np. co najmniej ¾
państw zamieszkałych przez 2/3 ludności ratyfikuje
traktat federacyjny.
- pozostałe państwa - członkostwo stowarzyszone.
• Referendum europejskie?
17
Problem Wielkiej Brytanii
• Hamulcowy pogłębienia integracji.
• Nie przystąpiła do Paktu Fiskalnego.
• Nierealne wejście do strefy euro w
przewidywalnej przyszłości.
Źródło: www.pbsmonitoring.co.uk.
• Rozwiązanie:
- członek stowarzyszony
(propozycja Andrew Duffa)
Źródło: www.iexpats.com.
18
Problem „szachownicy”
• Szachownica w dzisiejszych czasach nie stanowi problemu,
bo zachowuje się unię celną, swobodny handel, Strefę
Schengen.
• Watykan, Lichtenstein, Andora też nie należą dziś do UE.
• Szwajcaria nie należy do UE, a nie utrudnia to współpracy
gospodarczej, należy do Strefy Schengen.
• Powołanie USA – wystarczało 9 z 13 stanów;
do zmiany konstytucji USA – ¾ stanów.
• Pakt Fiskalny – do ratyfikacji wystarczyło 12 państw.
19
Korzyści dla Europy
• Decyzje już podejmowane na szczeblu europejskiej będą
podejmowane bardziej sprawnie i efektywnie.
• Jasna odpowiedzialność za politykę europejską.
• Zwiększenie rangi Europy jako gracza globalnego.
• Poprawa bezpieczeństwa zarówno wewnętrznego jak i
zewnętrznego.
• Większe możliwości oddziaływania wartości europejskich
na świecie.
• Poprawa sprawności funkcjonowania i efektywności
wykorzystywania środków.
20
Interes Polski
• Więcej integracji = więcej solidarności
• Mniej integracji = mniej solidarności
• Transfery międzystanowe w USA 10 x większe niż
międzypaństwowe w UE
• Federaliści za większym budżetem i za większą solidarnością.
• Parlament Europejski:
na ogół korzystne stanowisko dla nowych i biedniejszych krajów
-większy budżet, więcej transferów, obrona Strefy Schengen, dalsze
rozszerzanie, w tym na Ukrainę, ale za polityką klimatyczną dość
kosztowną dla Polski.
21
Potencjalne korzyści dla Polski:
•
•
•
•
Więcej środków na politykę spójności.
Jednolita polityka wobec Rosji.
Lepsze perspektywy dla Ukrainy.
Silniejsza Europa = silniejsza Polska w świecie.
Źródło: http://pl2011.eu/
22
Polska a euro
• Obowiązek wynikający z traktatu akcesyjnego.
• Zdjęcie ryzyka kursowego:
- tańsze kredyty dla przedsiębiorstw i osób fizycznych,
- więcej inwestycji zagranicznych w Polsce,
- łatwiejsze pozyskanie kapitału dla polskich przedsiębiorstw na
rynku europejskim,
- mniejsze oprocentowanie pożyczek państwowych.
• Po dewaluacji złotego do euro w 2008-2010 obecny kurs
przeliczeniowy korzystny dla Polski.
• Polityczny wymiar strefy euro zwiększa się.
23
Adres:
Al. Ujazdowskie 37/5
00-540 Warszawa
KRS: 0000426262
NIP: 7010362323
REGON: 146437057
Email:
[email protected]
Strona internetowa:
http://www.rucheuropejski.eu/
Facebook:
facebook.com/RuchEuropejski
Forum Ruchu Europejskiego (FRE) jest organizacją pozarządową, działającą na rzecz
integracji kontynentu europejskiego. Naszym celem jest upowszechnianie idei federalizmu,
harmonijnie łączącego interesy narodowe i europejskie.
Forum stanowi platformę wymiany myśli – ułatwia kontakty i współpracę organizacji
proeuropejskich. Inicjujemy dyskusje, seminaria i konferencje na temat wyzwań stających
przed społeczeństwami kontynentu europejskiego oraz tworzymy zaplecze intelektualne i
logistyczne dla tych przedsięwzięć. Organizujemy także kampanie medialne oraz uliczne akcje
informacyjne o problemach związanych z integracją europejską oraz funkcjonowaniem UE.
24