Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
24.11.2015
Kulisy międzywojennej przestępczości
____________________________
autor: Wydana w formie gazety książka „Nowy Tajny Detektyw” to część szerzej zakrojonego „Projektu Tajny
Detektyw”, który obejmuje oprócz tego płytę „Tajny”, wystawę multimedialną, koncerty z wizualizacjami
i blog. Całość bazuje na dwóch nieocenionych źródłach dotyczących międzywojennej przestępczości:
albumach operacyjnych policji polskiej z lat 1928-38 oraz wydawanym przez cztery lata (1931-35)
skandalizującym i niezwykle popularnym tygodniku „Tajny Detektyw”.
Lata międzywojnia
Książka pokazuje społeczeństwo dwudziestolecia od jego brzydszej, niewyidealizowanej strony.
Widzimy brutalną rzeczywistość czasów Wielkiego Kryzysu (rozdział „Kryzys”): niszczące bezrobocie,
nędzę ocierającą się niekiedy o śmierć głodową, wzajemną bezwzględność ludzi doprowadzonych do
ostateczności. Wbrew powtarzanym po latach mitom wielokulturowa, wieloetniczna Polska nie jest
wcale oazą spokoju i tolerancji, napięcia społeczne skutkują wzrostem nacjonalizmów („Mniejszości
narodowe”), a populiści działają w służbie nazizmu i komunizmu, dwóch rosnących w siłę
totalitaryzmów, które niebawem spustoszą całą Europę („Ideologie”)
Wiek emancypacji
Pierwsza wojna światowa zmieniła sytuację kobiet – znakiem nowych czasów są emancypacja i prawo
głosu, a także proste, krótkie sukienki zamiast gorsetów i kapeluszy jak młyńskie koło; dotychczasowe
role płci ulegają zmianie, wszechwładny patriarchat zaczyna chwiać się w posadach. Skutkuje to
podważeniem wielu dotychczasowych stereotypów i przyzwyczajeń oraz kryzysem męskości; powoli
wykluwa się nowa, współcześniejsza wersja rodziny (rozdziały „Kobieta”, „Mężczyzna” i „Dziecko”).
Obok dawnej, pełnej hipokryzji moralności, czyli surowych zasad połączonych w nierozerwalną całość z
systemem powszechnej prostytucji, kształtuje się nowy, swobodniejszy stosunek do cielesności, który
w pełniejszy sposób dojdzie do głosu dopiero w latach rewolucji seksualnej („Te sprawy”). W ciężkich
czasach niektórzy ludzie zwracają się ku nałogom („Narkotyki, alkohol, hazard”), czyniąc swoje życie
pozornie znośniejszym dzięki kokainie, eterowi czy ruletce, inni szukają pocieszenia w metafizyce
(„Magia, okultyzm, sekty”) albo w kompletnie zmyślonych tożsamościach („Drobne cwaniaczki”).
Niepewne czasy
Polska naszych dziadków i pradziadków, zapisana na kartach „Tajnego Detektywa”, pod wieloma
względami przypomina kraj, w którym żyjemy dzisiaj: odzyskała niepodległość i ma wielkie nadzieje, ale
istnieje w niepewnych czasach światowego kryzysu gospodarczego i politycznego. Dawne hierarchie
padają, do głosu dochodzi brutalna siła, w perspektywie czai się groźba wojny. Ludzie skaczą sobie do
gardeł.
O wydawnictwie
Wstęp do książki i poszczególnych rozdziałów, który pełni rolę przewodnika po archiwalnych
materiałach, napisał Jacek Dehnel, autorami wyboru są Jacek Dehnel i Barbara Klicka.
Wydawcami publikacji są Fundacja Picture Doc i Narodowe Centrum Kultury.
strona 1 / 1