Przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia

PRZEPISY O KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO OBOWIĄZUJĄCE OD DNIA 01.05.2010.
(dotyczą wniosków o świadczenia rodzinne złoŜonych od w/w daty w państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym w Polsce)
Z uwagi na zamieszkanie i podjęcie zatrudnienia przez obywatela Polski poza granicami Polski, w obszarze Unii Europejskiej, sprawa
świadczeń rodzinnych podlega kompetencyjnie marszałkowi województwa, w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego tj. w przypadku wniosków złoŜonych od dnia 01.05.2010 – rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr
883/2004 (rozporządzenie podstawowe), 987/2009 (rozporządzenie wykonawcze) oraz 988/2009 (rozporządzenie zmieniające).
Zgodnie z art. 67 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166, 30/04/2004) osoba jest uprawniona do świadczeń rodzinnych zgodnie
z ustawodawstwem właściwego Państwa Członkowskiego, włącznie ze świadczeniami dla członków rodziny, którzy zamieszkują w innym
Państwie Członkowskim, tak jak gdyby zamieszkiwali oni w pierwszym Państwie Członkowskim. Jednak emeryt lub rencista jest uprawniony do
świadczeń rodzinnych zgodnie z ustawodawstwem Państwa Członkowskiego właściwego ze względu na emeryturę lub rentę.
Oznacza to, Ŝe koordynacja świadczeń rodzinnych istnieje od dnia zamieszkania na terenie drugiego Państwa Członkowskiego Unii
Europejskiej.
Przykład 1 :
Matka z dzieckiem mieszka w Polsce, ojciec mieszka na terenie Holandii od dnia 15.05.2010 i podjął zatrudnienie w tym kraju od dnia
01.06.2010 – koordynacja zachodzi od dnia zamieszkania ojca na terenie Holandii tj. od 15.05.2010.W tym przypadku ustalenie państwa
właściwego do wypłaty świadczeń rodzinnych odbywa się w oparciu o opisane poniŜej procedury wynikające z art. 68 ust. 1 lit.a oraz jeśli to
konieczne w oparciu o dodatkowe kryteria wynikające z art. 68 ust. 1 lit. b (rozporządzenie 883/2004).
Przykład 2 :
Matka z dzieckiem mieszka w Polsce, ojciec mieszka w Holandii od dnia 01.04.2010 (tj. przed 01.05.2010) i podjął zatrudnienie w tym kraju od
dnia 15.05.2010 – koordynacja zachodzi od dnia 01.05.2010. Ustalenie państwa właściwego do wypłaty świadczeń równieŜ odbywa się
w oparciu o procedury wynikające z art. 68 ust. 1 lit.a oraz jeśli to konieczne w oparciu o dodatkowe kryteria wynikające z art. 68 ust. 1 lit. b
(rozporządzenie 883/2004).
W przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa więcej niŜ jednego Państwa Członkowskiego udzielane są świadczenia
w tym samym okresie i dla tych samych członków rodziny zastosowanie mają poniŜsze artykuły rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
(Dz. Urz. UE L 166, 30/04/2004):
Zgodnie z art. 68 ust. 1 lit.a) w/w rozporządzenia w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niŜ jedno Państwo
Członkowskie z róŜnych tytułów (np. jeden rodzic wraz z dzieckiem mieszka w Polsce i nie jest aktywny zawodowo, drugi rodzic mieszka
i pracuje w innym niŜ Polska państwie UE), kolejność pierwszeństwa jest następująca:
1) prawa udzielane z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek;
2) prawa udzielane z tytułu emerytury i renty;
3) prawa uzyskiwane na podstawie miejsca zamieszkania;
Przykład 1 :
Matka z dzieckiem mieszka w Polsce i jest nieaktywna zawodowo. Ojciec mieszka w Holandii i jest aktywny zawodowo. Pierwszym państwem
właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych jest Holandia. Wniosek o świadczenia rodzinne, złoŜony przez matkę w Polsce (od dnia
01.05.2010) zostanie przekazany (wraz z odpowiednią dokumentacją) do właściwej instytucji holenderskiej w celu jego rozpatrzenia, zgodnie
z art. 68 ust. 3 rozporządzenia 883/2004.
Zgodnie z art. 68 ust. 1 lit. b, ppkt i). w/w rozporządzenia w przypadku świadczeń wypłacanych przez więcej niŜ jedno Państwo
Członkowskie z tego samego tytułu (np. oboje rodzice są aktywni zawodowo), kolejność pierwszeństwa ustalana jest poprzez odniesienie
do następujących kryteriów dodatkowych:
lit.i).w przypadku świadczeń uzyskiwanych z tytułu zatrudnienia lub pracy na własny rachunek:
1) miejsce zamieszkania dzieci, pod warunkiem Ŝe taka praca jest wykonywana;
2) najwyŜsza kwota świadczeń przewidzianych przez kolidujące ustawodawstwa;
ppkt ii) w przypadku świadczeń uzyskiwanych na podstawie emerytur lub rent :
1) miejsce zamieszkania dzieci, pod warunkiem, Ŝe emerytura lub renta jest wypłacana na podstawie jego ustawodawstwa;
2) najdłuŜszy okres ubezpieczenia lub zamieszkania na podstawie kolidujących ustawodawstw;
ppkt iii) w przypadku świadczeń uzyskiwanych na podstawie miejsca zamieszkania :
1) miejsce zamieszkania dzieci;
Przykład 1 :
Matka z dzieckiem mieszka w Polsce i jest osobą aktywną zawodowo. Ojciec mieszka i pracuje w Holandii. Pierwszym państwem właściwym do
wypłaty świadczeń rodzinnych jest Polska, gdyŜ matka w Polsce jest aktywna zawodowo i dziecko mieszka w Polsce. Świadczenia rodzinne
w Polsce zostaną przyznane pod warunkiem spełniania wymogów polskiej ustawy o świadczeniach rodzinnych np. kryterium dochodowego :
a) kryterium dochodowe jest spełnione – polskie świadczenia rodzinne zostaną przyznane i następnie sprawa zostanie przesłana do drugiego
Państwa Członkowskiego UE w celu przyznania dodatku dyferencyjnego przez instytucję właściwą tego państwa (róŜnicy pomiędzy
świadczeniem polskim a świadczeniem drugiego państwa);
b) kryterium dochodowe nie jest spełnione – zostanie wydana decyzja odmowna ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego polskiej
ustawy i następnie sprawa zostanie przesłana do instytucji właściwej drugiego Państwa Członkowskiego w celu jej rozpatrzenia i przyznania
świadczeń rodzinnych;
Zgodnie z art. 68 ust. 2 w przypadku zbiegu uprawnień, świadczenia rodzinne udzielane są zgodnie z ustawodawstwem wyznaczonym
jako mające pierwszeństwo na podstawie przepisów ust.1.. Uprawnienia do świadczeń rodzinnych z tytułu innych kolidujących ustawodawstw
są zawieszone do kwoty przewidzianej przez pierwsze ustawodawstwo i w odpowiednim przypadku, określany jest dodatek dyferencyjny dla
sumy, która przekracza tę kwotę (…).
JeŜeli instytucja do której złoŜono wniosek uzna, Ŝe jej ustawodawstwo ma zastosowanie na zasadzie pierwszeństwa zgodnie z art. 68
ust. 1 i 2 rozporządzenia 883/2004, to zapewnia świadczenia rodzinne zgodnie ze stosowanym przez siebie ustawodawstwem.
JeŜeli instytucja ta uzna natomiast, Ŝe na podstawie ustawodawstwa innego państwa członkowskiego moŜe istnieć prawo do dodatku
dyferencyjnego zgodnie z art. 68 ust. 2 rozporządzenia podstawowego, niezwłocznie przekazuje wniosek do instytucji właściwej tego innego
państwa członkowskiego oraz informuje o tym zainteresowanego; powiadamia ona ponadto instytucję tego innego państwa członkowskiego
o swojej decyzji w sprawie wniosku oraz o kwocie wypłaconych świadczeń rodzinnych.
JeŜeli w instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie, złoŜony zostaje wniosek o przyznanie
świadczeń rodzinnych, ale nie z tytułu prawa pierwszeństwa wynikającego z przepisów art. 68 ust. 1 i 2, to zgodnie z art. 68 ust. 3 :
a) instytucja ta niezwłocznie przekazuje taki wniosek instytucji właściwej Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie
z tytułu pierwszeństwa oraz informuje o tym zainteresowanego;
b) instytucja właściwa Państwa Członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie z tytułu pierwszeństwa, rozpatruje taki wniosek, tak
jakby został on złoŜony bezpośrednio do niej, a dzień, w którym wniosek taki został złoŜony w pierwszej instytucji, uwaŜa się za dzień złoŜenia
wniosku w instytucji mającej pierwszeństwo;
UWAGA :
1) Zgodnie z art. 60 ust.2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącego
wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284, 30/10/2009)
instytucja do której złoŜono wniosek (…) rozpatruje go na podstawie szczegółowych informacji dostarczonych przez wnioskodawcę i bierze pod
uwagę całościową faktyczną i prawną sytuację rodziny wnioskodawcy.
Dlatego teŜ przesłanie wszelkich niezbędnych informacji umoŜliwi szybkie dokonanie rozstrzygnięcia czy w danej sprawie mają zastosowanie
przepisy o koordynacji oraz w oparciu, o które przepisy rozporządzeń (obowiązujące do dnia 30.04.2010 tj. 1408/71 i 574/72 czy obowiązujące
od dnia 01.05.2010 tj. 883/2004, 987/2009 i 988/2009) będzie rozpatrywana sprawa.
2) Przepisy rozporządzeń nr 883/2004, 987/2009 i 988/2009 nie mają zastosowania do Szwajcarii oraz państw Europejskiego Obszaru
Gospodarczego tj. Norwegii, Islandii i Liechtensteinu, do czasu podpisania przez te państwa stosownych porozumień. Oznacza to, Ŝe sprawy
w których zastosowanie mają przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w odniesieniu do tych państw, rozpatrywane są
w oparciu o rozporządzenia 1408/71 oraz 574/72.
3) Przepisy rozporządzeń nr 883/2004, 987/2009 i 988/2009 nie mają takŜe zastosowania do wniosków złoŜonych przed dniem 01.05.2010 np.
sprawa została przekazana do Regionalnego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi w miesiącu wrześniu 2010, a koordynacja powstała przed
dniem 01.05.2010, wniosek o świadczenia rodzinne został złoŜony w ośrodku pomocy społecznej do dnia 30.04.2010 – w takiej sytuacji sprawa
jest rozpatrywana w oparciu o rozporządzenia 1408/71 oraz 574/72.
opracował Damian Wąchała