Wyświetl PDF - Nestlé Nutrition Institute

Praktyki żywieniowe niemowląt a rozwój tkanki tłuszczowej
N. Stettler
Związek pomiędzy praktykami żywieniowymi niemowląt a rozwojem tkanki
tłuszczowej, szczególnie w formie nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej oraz otyłości, jest
znany od dawna. W tym artykule przeprowadzona jest krytyczna ocena wyników badań z
naciskiem na metody pomiaru tkanki tłuszczowej.
Pomiar tkanki tłuszczowej u ludzi jest złożonym problemem, w szczególności u
dzieci, i nie ma wypracowanej jednej metody. Choć wypróbowano już szereg różnych metod,
najbardziej korzystne to absorpcjomertia przy użyciu promieniowania X i mierzenie fałd
skórnych. Dla celów klinicznych i badań epidemiologicznych nawet te dwie metody mogą
być trudne do zastosowania i często konieczny jest zastępczy pomiar tkanki tłuszczowej, w
oparciu o pomiar wagi i wzrostu. Najczęściej wybierany jest wskaźnik masy ciała (BMI) –
waga w kilogramach podzielona przez wzrost podniesiony do kwadratu (kg/m2) dopasowany
do wieku i płci. Ta technika pomiaru dobrze sprawdza się w klasyfikowaniu jednostek jako
otyłych, i jest często używana w badaniach związku praktyk żywieniowych niemowląt i
późniejszego rozwoju tkanki tłuszczowej.
Możliwy wpływ zapobiegawczy karmienia naturalnego na późniejszy rozwój otyłości
jest tym sposobem żywienia niemowląt, który najlepiej przebadano. Choć wiele
wcześniejszych
badań
nie
dawało
jednoznacznych
wyników,
późniejsze
badania
obserwacyjne są bardziej zbieżne i sugerują, że istnieje odwrotna zależność pomiędzy
karmieniem naturalnym i czasem jego trwania a późniejszym ryzykiem wystąpienia otyłości u
dzieci i dorosłych. Ograniczenie badań obserwacyjnych jest takie, że matki decydujące się na
karmienie naturalne mogą różnić się od matek, które nie karmią naturalnie w taki sposób, iż
może to wpływać na inne zachowania związane z otyłością. W celu przebadania tego
czynnika, w jednym z eksperymentów przebadano randomizowaną grupy niemowląt
karmionych naturalnie i nie wykazano różnicy w ryzyku wystąpienia otyłości. Ten wynik
sugeruje, że powiązanie między karmieniem naturalnym a zmniejszonym ryzykiem
wystąpienia otyłości opisane w badaniach obserwacyjnych może być wynikiem działania
nieznanych lub niemierzonych czynników.
Szybki przyrost masy ciała u niemowląt, jako przyczyna późniejszego rozwinięcia
otyłości, jest kolejnym szeroko badanym czynnikiem. Większość eksperymentów daje
jednoznaczne wyniki, badając ten związek aż do wieku dorosłego, przeprowadzając wiele
dodatkowych pomiarów tkanki tłuszczowej poza BMI. Pierwsze rezultaty randomizowanych
badań, w których podawano różne stężenia białek w mleku modyfikowanym, pokazują różne
szybkości przyrostu masy ciała i pozwalają na stwierdzenie, iż różnice w szybkości przyrostu
wagi są związane z różnicami w masie ciała w wieku 2 lat, dlatego autorzy badań wskazują,
iż ten związek może mieć charakter przyczynowo-skutkowy. Jednakże wyniki te trzeba
jeszcze potwierdzić długookresowymi badaniami, zanim przełoży się je na praktykę
kliniczną.
Jednym z czynników, jaki może wpłynąć na szybki wzrost masy ciała niemowlęcia,
jest niestosowanie się do wytycznych Amerykańskiej Akademii Pediatrii, która zaleca
wyłączne karmienie naturalne lub mlekiem modyfikowanym, przez co najmniej pierwsze 4,
ale najlepiej 6 miesięcy życia dziecka. Badania, które miały odpowiedzieć na pytanie, czy
wczesne wprowadzenie pokarmu stałego jest związane z późniejszym rozwojem tkanki
tłuszczowej dały niejednoznaczne rezultaty.
Podsumowując, studia obserwacyjne wykazują, że karmienie naturalne i zapobieżenie
szybkiemu przyrostowi masy ciała w okresie niemowlęcym może dać efekty w postaci
obniżenia ryzyka wystąpienia otyłości w dzieciństwie i wieku dorosłym, ale wyniki
randomizowanych badań są na dzień dzisiejszy niewystarczające, by przełożyć to na kliniczną
praktykę zapobiegania otyłości. Jednakże, promocja karmienia naturalnego pozostaje
priorytetem ze względu na inne, poza zapobieganiem otyłości, korzyści zdrowotne. Kolejne
badania pozwolą stwierdzić, czy interwencje na polu praktyk żywieniowych w okresie
niemowlęcym mogą mieć trwały wpływ na zapobieganie otyłości.
Bibliografia:
1. Owen CG, Martin RM, Whincup PH, et al: Effect of infant feeding on the risk of
obesity across the life course: a quantitative review of published evidence. Pediatrics
2005;115:1367–1377.
2. Kramer MS, Matush L, Vanilovich I, et al: Effects of prolonged and exclusive
breastfeeding on child height, weight, adiposity, and blood pressure at age 6.5 y:
evidence from a large randomized trial. Am J Clin Nutr 2007;86:1717–1721.
3. Stettler N, Kumanyika SK, Katz SH, et al: Rapid weight gain during infancy and
obesity in young adulthood in a cohort of African Americans. Am J Clin Nutr
2003;77:1374–1378.
4. Koletzko B, von Kries R, Closa R, et al: Lower protein in infant formula is associated
with lower weight up to age 2 y: a randomized clinical trial. Am J Clin Nutr
2009;89:1836–1845.
5. American Academy of Pediatrics Committee on Nutrition, Barness LA: Pediatric
Nutrition Handbook, ed 6. Elk Grove Village, American Academy of Pediatrics, 2009.