Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych obszaru Natura 2000 Las

Transkrypt

Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych obszaru Natura 2000 Las
koło Tworkowa PLH240040
1. Etap wstępny pracy nad Planem
1.1. Informacje ogólne
Nazwa obszaru
Kod obszaru
Opis granic obszaru
SDF
Położenie
Powierzchnia obszaru (w ha)
Status prawny
Las koło Tworkowa
PLH240040
Pobierz punkty w formacie CSV
ID
Data dodania
SDF_Las_kolo_Tworkowa_PLH240040
2013-08-13 13:12:52
Krzyżanowice(gmina wiejska), Powiat: Raciborski(woj. śląskie)
115.1
Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty
Termin przystąpienia do sporządzenia Planu 2011-03-17
Termin zatwierdzenia Planu
Koordynator Planu
Katarzyna Kociuba
Planista regionalny
Anna Supera
Sprawujący nadzór
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach
1.2 Ustalenie terenu objętego Planem
Brak krajowej formy ochrony przyrody lub nadleśnictwa, pokrywających się z obszarem, które powodują wyłączenie części terenu ze sporządzania Planu
Teren objęty PZO: Las koło Tworkowa o powierzchni 115.1 (ha)
1
1.3. Mapa obszaru Natura 2000
Legenda:
- Las koło Tworkowa (Obszar PZO)
Mapa poglądowa obszaru Natura 2000 z wyszczególnieniem powierzchni wyłączonych i niewyłączonych ze sporządzania planu zadań ochronnych.
2
1.4. Opis założeń do sporządzania Planu
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Las koło Tworkowa został wyznaczony w związku z wypełnieniem zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy Rady 92/43/EWG z
1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory. Obszar ten został zaproponowany do włączenia do Sieci Natura 2000 przez Wojewódzki Zespół
Specjalistyczny (WZS). WZS utworzony został jako zespół roboczy działający przy Wojewódzkim Konserwatorze Przyrody. WZS miał charakter ekspercki i składał się ze
specjalistów dobieranych odpowiednio do wyników Krajowego Seminarium Biogeograficznego. Celem pracy WZS była weryfikacja kompletności sieci Natura 2000 w
województwie śląskim i ewentualne opracowanie projektów obszarów siedliskowych Natura 2000, uzupełniających istniejącą sieć obszarów. Ostoja Las koło Tworkowa
została zatwierdzona przez Komisję Europejską, jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (Decyzja Komisji 2011/64/WE z 10 stycznia 2011 r.).
Ostoja obejmuje kompleks leśny położony wśród pól uprawnych i bezpośrednio przylegających do rzeki Odry. Na jej obszarze wykształciły się siedliska leśne: łęg
jesionowy, łęg wierzbowo-topolowy oraz grąd subkontynentalny. Na terenie lasu znajdują się liczne starorzecza Odry. Stwierdzono tu występowanie 2 rodzajów siedlisk
z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Ostoja stanowi także ważne miejsce występowania pachnicy dębowej - gatunku bezkręgowca z Załącznika II Dyrektywy
Rady 92/43/EWG.
Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Las koło Tworkowa PLH240040 został wyznaczony dla ochrony gatunków bezkręgowców:
- pachnicy dębowej Osmoderma eremita (kod: 1084)
a także siedlisk przyrodniczych:
●
●
- grądu środkowoeuropejskiego i subkontynentalnego (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) (kod: 9170)
- łęgów wierzbowych, topolowych, olszowych i jesionowych (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
(kod: 91E0)
Lista przedmiotów ochrony w toku prac nad planem zadań ochronnych uległa weryfikacji zgodnie z aktualnym SDFsą nimi:
●
●
●
●
●
*91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe),
9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum),
91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum),
*1084 Pachnica dębowa (Osmoderma eremita),
1086 Zgniotek cynobrowy (Cucujus cinnaberinus).
W wyniku prac nad pzo (Nejfeld 2011) stwierdzono również występowanie w obszarze lub w jego sąsiedztwie siedlisk wodnych wymienionych w Załączniku I
3
Dyrektywy Rady 92/43/EWG, nie będącymi przedmiotami ochrony obszaru Las koło Tworkowa na dzień ustanowienia planu zadań ochronnych:
●
●
3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis,
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion.
Ostoja Natura 2000 Las koło Tworkowa częściowo znajduje się w granicach Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Stawy Wielikąt i Las Tworkowski. Ze
względu na częściowe pokrywanie się przedmiotowych obszarów, w trakcie procesu opracowywania planów zadań ochronnych dla ww. obszarów będzie również
analizowana kwestia unikania kolizji zadań wypracowanych dla Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk z zadaniami wypracowanymi dla Obszaru Specjalnej Ochrony
Ptaków. Zadania ochronne wypracowane dla obszaru Las koło Tworkowa będą uwzględniać fakt jego położenia na terenie obszaru Stawy Wielikąt i Las Tworkowski. W
związku z tym, opracowanie planów zadań ochronnych dla tych dwóch obszarów prowadzone jest równolegle.
Przedmiotowy obszar Natura 2000 w całości lub w części nie pokrywa się z obszarem parku narodowego, rezerwatu przyrody lub parku krajobrazowego. W odniesieniu
do tego obszaru nie może mieć zatem zastosowania przepis art. 28 ust. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 z
późn. zm.) tj. możliwość odstąpienia od sporządzenia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 lub jego części.
Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody dla obszarów Natura 2000 obowiązkowo sporządza się plan zadań ochronnych ustanawiany w
drodze zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska na okres 10 lat. Zarządzenie w sprawie planu zadań ochronnych winno być wydane w ciągu 6 lat od
dnia zatwierdzenia obszaru przez Komisję Europejską, jako mającego znaczenie dla Wspólnoty.
Plan zadań ochronnych jest narzędziem zarządzania zasobami przyrody, dla których wyznaczono obszar Natura 2000. Podstawowym celem opracowania planu zadań
ochronnych jest jak najszybsze rozpoczęcie działań niezbędnych dla skutecznej ochrony czyli zapewnienie, że siedliska przyrodnicze i gatunki, dla ochrony których
wyznaczono obszar, nie zostaną utracone. Plan ma określić aktualny stan przedmiotów ochrony, zagrożenia dla utrzymania lub osiągnięcia ich właściwego stanu przez
co należy rozumieć zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i siedlisk przyrodniczych na danym terenie oraz niezbędne działania ochronne ze wskazaniem podmiotów
odpowiedzialnych za ich wykonanie, a także terenu i terminu ich wdrażania.
W świetle przepisów ustawy o ochronie przyrody, regionalny dyrektor ochrony środowiska ustanawiając plan zadań ochronnych, zobowiązany jest kierować się, przede
wszystkim koniecznością utrzymania i przywracania do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony
wyznaczono obszar Natura 2000.
W związku z tym, przyjmuje się następujące założenia do sporządzenia planu zadań ochronnych dla Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 Las koło
Tworkowa:
1. Założenia podstawowe:
4
1) wyznaczenie zadań ochronnych na okres 10 lat (zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody dla obszarów Natura 2000);
2) zapewnienie, że siedliska przyrodnicze i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar, nie zostaną utracone;
3) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i siedlisk przyrodniczych na danym terenie oraz niezbędne działania ochronne ze wskazaniem podmiotów
odpowiedzialnych za ich wykonanie, a także terenu i terminu ich wdrażania;
4) ustalenie działań ochronnych o charakterze „celowościowym”, tj. skoncentrowanych na realizacji określonych czynności.
2. Założenia szczegółowe:
1) ustalenie kierunku ochrony na podstawie weryfikacji aktualnego stanu chronionych gatunków i siedlisk przyrodniczych oraz tendencji zachodzących zmian.
Dążenie do zapewnienia stanu środowiska, umożliwiającego utrzymanie gatunków i siedlisk przyrodniczych;
2) ustalenie metod przeciwdziałania i ograniczenia następujących zidentyfikowanych zagrożeń dla utrzymania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych
oraz gatunków zwierząt:
a) w odniesieniu do pachnicy dębowej Osmoderma eremita: usuwanie dziuplastych drzew, prowadzenie zabiegów sanitarnych połączonych z wycinaniem i
usuwaniem drzew martwych, zamierających lub powalonych przez wiatr;
b) w odniesieniu do grądu środkowoeuropejskiego i subkontynentalnego (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum): sztuczne wprowadzanie niewłaściwych
gatunków drzew na siedliska, osuszanie powierzchni siedliska (zmiana stosunków wodnych) oraz zmiana warunków świetlnych związana z intensywnymi
cięciami w drzewostanach, obecności obcych (duży udział) gatunków roślin zielnych i bylin;
c) w odniesieniu do łęgów wierzbowych, topolowych, olszowych i jesionowych (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy
źródliskowe): osuszanie powierzchni siedliska (zmiana stosunków wodnych) oraz zmiana warunków świetlnych związana z intensywnymi cięciami w
drzewostanach, sztuczne wprowadzenie niewłaściwych gatunków drzew na siedliska łęgowe, obecności obcych (duży udział) gatunków roślin zielnych i bylin;
3) określenie ewentualnych innych zagrożeń dla stanu populacji gatunków chronionych oraz siedlisk przyrodniczych i sposobów przeciwdziałania ich skutkom;
4) ustalenie działań w zakresie monitoringu;
5) określenie wskazań do dokumentów planistycznych;
6) określenie przesłanek sporządzania planu ochrony;
7) stworzenie ewentualnego projektu weryfikacji Standardowego Formularza Danych obszaru i jego granic.
Uwzględniając przedmioty ochrony oraz dane zawarte w dokumentacji stanu przyrody, znajdującej się w dyspozycji Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w
5
Katowicach, stwierdzono że dla wypracowania prawidłowej strategii ochrony gatunków w procesie formułowania zapisów planu winien wziąć udział ekspert z zakresu
botaniki (fitosocjologia lub ekologia roślin).
Zadaniem eksperta będzie określenie aktualnego stanu ochrony przedmiotowych gatunków zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych, a także określenie warunków
zachowania lub poprawy tego stanu, w tym:
- zidentyfikowanie innych zagrożeń zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na stan populacji gatunków,
- określenie strategii ochrony, w tym rodzaju i zakresu koniecznych działań ochrony czynnej,
- określenie zakresu monitoringu gatunków i siedlisk przyrodniczych stanowiących przedmioty ochrony,
- wskazanie sposobów zagospodarowania terenu niekorzystnie wpływających na stan ochrony elementów środowiska przyrodniczego, jako podstawa do
przeprowadzenia analizy obowiązujących gminnych dokumentów planistycznych,
- czynny udział w spotkaniach komunikacyjnych z interesariuszami obszaru.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach zapewni możliwość aktywnego udziału wszystkich zainteresowanych w trakcie całego procesu
wypracowywania ustaleń planu zadań ochronnych – do prac nad planem zostaną zaproszeni przedstawiciele gminy, rolników, leśników itd., a także naukowcy i
przedstawiciele ekologicznych organizacji pozarządowych.
Zapisy planu zadań ochronnych będą wypracowane w wyniku kompromisu wszystkich zainteresowanych stron. Zasady ochrony obszaru będące wynikiem współpracy
pozwolą zminimalizować potencjalne konflikty pomiędzy ochroną przyrody a potrzebami rozwoju gospodarczego.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach będzie zamieszczał informacje o stopniu zaawansowania prac nad projektem planu zadań ochronnych oraz na
bieżąco je uaktualniał na stronie internetowej www.katowice.rdos.gov.pl. oraz szczegółowo określi sposób komunikowania się z zainteresowanymi osobami i
podmiotami.
1.5. Ustalenie przedmiotów ochrony objętych Planem
Lp. Kod
Nazwa polska
Nazwa łacińska
Ocena
Ocena
Pop.
Ocena
%
Pop.
Pop.
pop. /
izol. /
Ocena
przemieszczająca
st.
pokrycia osiadła rozrodcza
Stopień
Pow.
ogólna
się
zach.
reprezen.
względna
Opina dot. wpisu
6
S1 3150 Starorzecza i naturalne
eutroficzne zbiorniki wodne ze
zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion
0,54
D
Dane pochodzą z SDF Dane dotyczące
rozmieszczenia siedliska w obszarze
wykazane w SDF zweryfikowano w ramach
prac nad opracowaniem pt "Ekspertyza
botaniczna na potrzeby sporządzenia planu
zadań ochronnych dla Specjalnego Obszaru
Ochrony Natura 2000 „Las koło Tworkowa”,
Żywiec.Nejfeld P. Pracownia Ekspertyz
Środowiskowych „DENDRUS”. 2011 r
S2 91E0 * Łęgi wierzbowe, topolowe,
olszowe i jesionowe, olsy
źródliskowe
Salicetum
albo-fragilis,
Populetum albae,
Alnenion
glutinoso-incanae
7,67
C
C
C
C
Dane pochodzą z SDF zaktualizowanego na
podstawie opracowania pt "Ekspertyza
Środo-wiskowych „DENDRUS”. 2011 r. Dane
dotyczące rozmieszczenia siedliska w
obszarze są aktualne i wystarczające dla
potrzeb opracowania Planu Zadań
Ochronnych dla przedmiotowego obszaru
Natura 2000.
S3 9170 Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny
Galio-Carpinetum,
Tilio-Carpinetum
30,89
A
A
C
A
Natura 2000.
S4 91F0 Łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe
Ficario-Ulmetum
44,77
A
A
C
A
Natura 2000.
Z1 1084 Pachnica dębowa
Osmoderma
eremita
C
B
C
C
Dane pochodzące z SDF wymagają
weryfikacji pod kątem stopnia aktualności,
kompletności, georeferencyjności
P
7
Z2 1086 Zgniotek cynobrowy
Cucujus
cinnaberinus
P [25
ha]
C
B
B
B
podstawie opracowania pt."Analiza
rozmieszczenia i stanu zachowania siedlisk
przyrodniczych zgniotka cynobrowego na
obszarach Natura 2000: Dolina Widawy,
Graniczny Meander Odry, Las koło
Tworkowa" Wrocław, Kowalska A. 2012r."
Dane dotyczące rozmieszczenia gatunku w
Natura 2000.
1.6. Opis procesu komunikacji z różnymi grupami interesu.
1. Tok prac nad planem przyjęty na początku procesu:
Dla zapewnienia udziału społeczeństwa oraz różnych grup interesu przyjmuje się zasadę otwartości i jawności na każdym etapie opracowania projektu planu zadań
ochronnych oraz stymulowania aktywnej partycypacji w procesie projektowym, w celu:
- poszerzenia wiedzy o potencjalnych zagrożeniach gatunków i siedlisk,
- uzyskania informacji o poza-przyrodniczych uwarunkowaniach funkcjonowania obszaru,
- zapewnienia skuteczności ochrony poprzez wypracowanie sposobów ochrony / zadań ochronnych akceptowanych przez grupy interesu.
Przyjmuje się formę pisemnej komunikacji, jako podstawową zasadę wszelkich działań w tym zakresie. W formie pisemnej przekazywane będą wszelkie informacje,
podsumowania, zapytania itp.
Komunikacja pisemna będzie uzupełniana przez prezentacje i dyskusje podczas organizowanych spotkań z zainteresowanymi.
Liczba spotkań oraz zaangażowanie grup interesu w proces opracowania projektu uzależnia się od gotowości i możliwości bezpośrednio zainteresowanych do
uczestniczenia w tym procesie.
Zasadniczo przewiduje się 3 spotkania:
8
- informacyjne – na etapie przystąpienia do opracowania projektu,
- dyskusyjne – na etapie wypracowania wstępnego zestawu działań ochronnych,
- podsumowujące – na etapie ustalenia zakresu działań ochronnych z uwzględnieniem rozwiązań kompromisowych.
Każdy z zainteresowanych lub grup interesu zostanie poproszony o wyznaczenie przedstawicieli (maksymalnie 3 osoby), które będą reprezentowały grupę w procesie
konsultacji projektu.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach przewiduje się możliwość zorganizowania spotkania z grupą interesu reprezentowaną przez dowolną liczbę przedstawicieli.
Kluczowe grupy interesu, tj. o dominującym wpływie na obszar NATURA 2000, wynikającym ze skali lub charakteru prowadzonej działalności, będą na bieżąco
zapraszani do udziału w procesie opracowania projektu, w ramach spotkań roboczych.
Ponadto kanałem udostępniania informacji o projekcie wszystkim zainteresowanym osobom i podmiotom będzie portal internetowy, zwany „Platformą informacyjną”.
Do czasu uruchomienia Platformy informacyjnej, informacje o planie będą zamieszczane na stronie internetowej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w
Katowicach www.katowice.rdos.gov.pl .
Z każdego spotkania sporządzony będzie pisemny protokół oraz lista obecności, ktora będzie zamieszczona na stronie internetowej Regionalnej Dyrekcji Ochrony
Środowiska w Katowicach.
Całość korespondencji wraz z protokołami ze spotkań i listami obecności będzie gromadzona w celu udokumentowania przebiegu procesu komunikacji.
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Las koło Tworkowa” leży na terenie gminy Krzyżanowice i w granicach powiatu raciborskiego. Obszar usytuowany jest w dolinie
Odry, w pobliżu wsi Ligota Tworkowska i obejmuje wyspę lasu położoną wśród pól uprawnych i bezpośrednio przylegającą do rzeki Odry. Ostoja stanowi niewielki
fragment lasów grądowych i łęgowych. Są to dobrze zachowane i cenne przyrodniczo drzewostany z licznymi fragmentami starodrzewi.
Twórcami Standardowego Formularza Danych dla tego obszaru byli: prof. dr hab. Jan Holeksa i mgr inż. Roman Królik.
W związku z powyższym do procesu prac nad sporządzaniem planu zadań ochronnych dla ww. obszaru Natura 2000 należy zaprosić przedstawicieli:
- Urzędu Gminy Krzyżanowice, Starostwa Powiatowego w Raciborzu,
- Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach,
- Nadleśnictwa Rudy Raciborskie,
- Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego,
- Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach, w tym Zarządu Zlewni Górnej Odry w Raciborzu i Biura Wdrażania zb. Racibórz,
- Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach,
9
- Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach,
oraz
- Autorów Standardowego Formularza Danych Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk „Las koło Tworkowa”
Polski Związek Wędkarski, Polski Związek Łowiecki, Agencję Modernizacji i Restrukturyzacji Rolnictwa, Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Śląską Izbę Rolniczą,
Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe "Agromax" Sp. z o.o., Agencję Nieruchomości Rolnych-Oddział Terenowy w Opolu należy poinformować oficjalnie o przystąpieniu
do sporządzania planu, trwaniu prac nad planem, wdrażaniu planu oraz występować o udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych.
Do organizacji pozarządowych skierowane zostanie wystąpienie z zapytaniem czy są zainteresowane uczestnictwem w procesie prac nad sporządzaniem planu zadań
ochronnych, o to jaką wiedzą specjalistyczną dysponują oraz o wszelkie kwestie, które w ich ocenie winny być rozważone w trakcie procedury sporządzania planów
zadań ochronnych.
Starostwa należy poinformować oficjalnie o przystąpieniu do planu, trwaniu prac nad planem oraz wdrażaniu planu. To również grupa do której należy występować o
udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych (wypis i wyrys z ewidencji gruntów).
Gminy jest to grupa, z którą należy się oficjalnie konsultować i wnioskować o komentowanie wersji planu i innych dokumentów poprzez wysyłanie wersji kolejnych
etapów planu i zapewnienie możliwości ustosunkowania się do nich. Natomiast na odpowiednim etapie sporządzania planu zadań ochronnych (wskazania do mpzp)
wskazane byłoby wyłonienie przez gminy przedstawicieli do stałych kontaktów w ramach pracy nad planem, którzy będą tworzyć tzw. Zespół Lokalnej Współpracy. To
również grupa proszona o udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych (mpzp, strategia rozwoju gminy, projekty inwestycji).
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach, a przede wszystkim Zarząd Zlewni Górnej Odry w Raciborzu i Biuro Wdrażania zb. Racibórz) należy włączyć w
proces sporządzania planu jako zarządców zlewni Odry oraz ze względu na planowaną budowę na tym terenie suchego zbiornika Racibórz, natomiast Śląski Zarząd
Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach jako wykonujących prawa własności na zlecenie Marszałka Województwa. To grupa, której przedstawicieli angażuje
się w analizę postępów w pracach nad przygotowaniem i wdrażaniem planu oraz w podejmowanie decyzji. To również grupa, do której należy występować o
udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych (plany gospodarowania wodami).Podmioty zakwalifikowane do tej kategorii tworzą część tzw. Zespołu Lokalnej
Współpracy.
W proces sporządzania planu należy także włączyć Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Katowicach oraz Nadleśnictwo Rudy Raciborskie jako jednostkę
zarządzającą terenami leśnymi. Zasadne jest włączenie przedstawicieli tych jednostek w skład Zespołu Lokalnej Współpracy. Są oni partnerami w całym procesie
planowania i zarządzania i muszą być angażowani we wszystkie prace planistyczne. To również grupa do której należy zwrócić się o udostępnianie informacji lub
o dostarczenie danych (plany urządzenia lasu).
Twórców SDF oraz ekologiczne stowarzyszenia, towarzystwa i organizacje pozarządowe, a także osoby z kręgu jednostek naukowych, które związane były z pracami
10
dotyczącymi obszaru Natura 2000 należy poinformować oficjalnie o przystąpieniu do planu, o trwaniu prac nad planem, o wdrażaniu planu oraz prosić o udostępnianie
informacji lub o dostarczenie danych.
2. Faktyczny tok prac nad planem:
W prasie lokalnej (Gazeta Wyborcza dodatek katowicki 23.03.11r.) ukazała się informacja o przystąpieniu do sporządzania prac nad projektem planu, a ponadto
wywieszono informację o przystąpieniu do sporządzania pzo w zainteresowanych gminach (Gmina Krzyżanowice i Lubomia), gdzie została ona udostępniona opinii
publicznej.
W ramach prac zostały zorganizowane 3 spotkania:
- 31 marca 2011r. w Gminnym Zespole Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki w Tworkowie
informacja z I spotkania pobierz plik
fotorelacja ze I spotkania pobierz plik
- 28 maja 2012r. w Gminnym Ośrodku Kultury w Lubomi
program z II spotkania pobierz plik
informacja z II spotkania pobierz plik
fotorelacja z II spotkania pobierz plik
- 8 paździrnika 2012 r. w Gminnym Ośrodku Kultury w Lubomi
program z III spotkania pobierz plik
informacja z III spotkania pobierz plik
fotorelacja z III spotkania pobierz plik
W toku prac nad planem stosowano formę pisemnej komunikacji za pośrednictwem poczty zwykłej i elektronicznej. W tej formie przekazywane były wszelki informacje,
podsumowania i zapytania. Grupy interesu zostały poinformowane o przystąpieniu do sporządzenia planu zadań ochronnych. Zainteresowani byli również proszeni
11
o przekazanie istniejących opracowań, dokumentów planistycznych itp. niezbędnych podczas formułowaniu zapisów planu. W ramach prac ostatecznie zostały
zorganizowane trzyjednodniowe spotkania. Informacja o spotkaniu została przekazana zainteresowanym za pośrednictwem poczty zwykłej lub elektronicznej. Listę
osób/podmiotów uczestniczących w spotkaniach przedstawia tab.1.8. Pierwsze wymienione wyżej spotkanie odbyło się w Gminnym Zespole Oświaty, Kultury, Sportu i
Turystyki w Tworkowie o godzinie 10.00, drugie w Gminnym Ośrodku Kultury w Lubomi o godzinie 10:00. Komunikacja pisemna była uzupełniana przez prezentacje i
dyskusje podczas organizowanych spotkań. Z każdego spotkania sporządzany był pisemny protokół oraz listy obecności, dokumentacja fotograficzna. Ponadto po
każdym spotkaniu sporządzano także listy osób nieobecnych mimo prawidłowego zaproszenia. Po pierwszym spotkaniu zainteresowani poproszeni zostali o
przekazanie informacji o osobach upoważnionych do bezpośredniego kontaktu z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Katowicach oraz kwestiach i aspektach,
które należy wziąć pod uwagę w trakcie procedury sporządzania planu zadań ochronnych. Natomiast po trzecim poproszeni zostali o wniesienie uwag do
zaprezentowanej na nim wstępnej wersji roboczej planu zadań ochronnych. Ponadto kanałem udostępniania informacji o projekcie była strona internetowa Regionalnej
Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach.
W 2012r. w wyniku prac nad planem zadań ochronnych dla Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Las koło Tworkowa” oraz pozyskania nowych danych
naukowych (tj. Nejfeld 2011), uznano za zasadne wprowadzenie zmian w Standardowym Formularzu Danych przedmiotowego obszaru w zakresie dotyczącym
przedmiotów ochrony. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wystąpiła do Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska z wnioskiem o zmianę SDF w zakresie
wykazania trzech typów siedlisk leśnych tj. 91F0, *91E0, 9170. Aktualny SDF dostępny na stronach internetowych GDOŚ został zaktualizowany w listopadzie 2012r.
Jako przedmioty ochrony wymienia on: siedliska 91F0, *91E0, 9170 oraz gatunki: pachnicę dębową i zgniotka cynobrowego. Zgniotek cynobrowy został dodany do
SDF-u w związku z wynikami ekspertyzy „Analiza rozmieszczenia i stanu zachowania siedlisk przyrodniczych zgniotka cynobrowego na obszarach Natura 2000: Dolina
Widawy, Graniczny Meander Odry, Las koło Tworkowa. Wrocław, Kowalska A. 2012r.”wykonanej na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
W 2012r. konsultowano dokumentację pzo i projekt zarządzenia z Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska. Następnie w 2013r. w związku ze wskazaniami Generalnej
Dyrekcji Ochrony Środowiska, weryfikacją SDF w zakresie występowania zgniotka cynobrowego (Cucujus cinnaberinus) oraz zgłoszonymi uwagami Regionalnej
Dyrekcji Lasów Państwowych i Nadleśnictwa Rudy Raciborskie nastąpiła konieczność weryfikacji niektórych zapisów wstępnej wersji projektu zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych (pzo) dla obszaru Natura 2000 Las koło Tworkowa
PLH240040, a co za tym idzie dokumentacji pzo. Nowy projekt zarządzenia udostępniono wraz z dokumentacją pzo na stronie internetowej.
Do publicznej wiadomości, poprzez obwieszczenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z ……. 2013r. podano również informację o
sporządzeniu projektu przedmiotowego zarządzenia. W obwieszczeniu poinformowano o możliwości i sposobie zgłaszania uwag, podając, że winny być one wnoszone
do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w terminie od …….. 2013r. do ……. 2013r. Obwieszczenie to zamieszczono na stronie internetowej i tablicy ogłoszeń
Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, a także przekazano do właściwych miejscowo Urzędu Gminy w Krzyżanowicach.
W wyznaczonym terminie wpłynęły uwagi dotyczące zapisów załącznika 5 do zarządzenia zgłoszone przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Ponadto Śląski
Oddział Regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniósł uwagi. Przedmiotowy projekt planu zadań ochronnych jako akt prawa miejscowego, został
przekazany Wojewodzie Śląskiemu w celu uzgodnienia w związku z art. 59 ust. 2 ustawy z 23 stycznia 2009r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie
(Dz. U. Nr 31, poz.206). Wojewoda Śląski nie uzgodnił w przekazanym kształcie przedmiotowy dokument i zgłosił uwagi do których Regionalny Dyrektor Ochrony
Środowiska odniósł się w piśmie z września 2012r. Uwagi zgłoszone przez Generalna Dyrekcję Ochrony Środowiska oraz Wojewodę Śląskiego zostały uwzględnione w
12
całości lub części w związku z czym podano do publicznej wiadomości, poprzez obwieszczenie regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z ……..
2013r. informację o sporządzeniu kolejnego projektu przedmiotowego zarządzenia. W obwieszczeniu poinformowano o możliwości i sposobie zgłaszania uwag, podając,
że winny być one wnoszone do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w terminie od …do…… . Obwieszczenie to zamieszczono na stronie internetowej i tablicy
ogłoszeń Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, a także przekazano do właściwych miejscowo Urzędu Gminy w Krzyżanowicach.
W wyznaczonym terminie nie wpłynęły/ wpłynęły uwagi dotyczące W związku z art. 59 ust 2 ustawy z 23 stycznia 2009r. o wojewodzie i administracji rządowej
w województwie (Dz. U. Nr 31, poz.206) przedmiotowy plan zadań ochronnych, jako akt prawa miejscowego został uzgodniony przez Wojewodę Śląskiego pismem z
.......... Nr
1.7. Kluczowe instytucje/osoby dla obszaru i zakres ich odpowiedzialności
L.p.
Instytucja/osoby
Zakres odpowiedzialności
Adres siedziby instytucji/osoby
Kontakt
1
Urząd Marszałkowski Marszałek Województwa
Śląskiego: Adam Matusiewicz
kontrola, nadzór, wykonywanie praw
własności
ul. Ligonia 46 40-037 Katowice
Tel.: (32) 783 56 01, 783 56 07 Fax: (32) 783 56 06
[email protected]
2
Starostwo Powiatowe w Raciborzu Starosta: Adam
Hajduk
udostępnienie informacji, nadzór nad
gospodarką leśną w lasach niestanowiących
własności Skarbu Państwa
Plac Okrzei 4 47-400 Racibórz
Tel.: (32) 415 44 08, 459 73 00 Fax: (32) 415 87 36
3
Urząd Gminy Krzyżanowice Wójt: Grzegorz Utracki udostępnienie informacji, planowanie
(uwzględnianie wskazań do mpzp)
ul. Główna 5, 47-450
Krzyżanowice
Tel.: (32) 419 40 50 Fax: (32) 419 42 34
[email protected]
4
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach nadzór, zarządzanie zlewnią, planowanie,
Dyrektor: Artur Wójcik
monitorowanie, doradzanie, udostępnienie
informacji, Budowa Zbiornika Racibórz,
Polder Buków
ul. Sienkiewicza 2 44-100 Gliwice Tel.: (32)777 49 50 Fax: (32)777 49 99
[email protected]
5
Zarząd Zlewni Górnej Odry w Raciborzu Kierownik nadzór, zarządzanie zlewnią, planowanie,
Zarządu Zlewni Górnej Odry w Raciborzu: Mirosław monitorowanie, doradzanie, udostępnienie
Marzec
informacji, Budowa Zbiornika Racibórz,
Polder Buków
ul. Towarzystwa Gimnastycznego
"Sokół" 18 47-400 Racibórz
Gliwice
Tel./fax: (32)415 46 71 [email protected]
6
Biuro Wdrażania Projektu zb. Racibórz
ul. Towarzystwa Gimnastycznego
"Sokół" 18, 47-400 Racibórz
Gliwice
Tel./fax: (32)415 46 71 [email protected]
7
Konsorcjum CES
udostępnienie informacji, Budowa Zbiornika
Racibórz
ul. Batorego 10 47-400 Racibórz
Tel.: (32) 777 43 50 www.ces-floodprotection.pl
8
Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w
Katowicach Dyrektor: Joanna Ślusarczyk
zarządzanie korytem rzeki, wykonywanie
praw własności, udostępnienie informacji
ul. Sokolska 65 40-087 Katowice
Tel.: (32) 25 83 076 Fax: (32) 25 82 743, 25 82 061
[email protected]
13
9
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w
Katowicach Śląski Wojewódzki Inspektor Ochrony
Środowiska: Anna Wrześniak
kontrola, monitorowanie, udostępnienie
informacji
ul. Powstańców 41 a 40-024
Katowice
Tel.: (32) 207-78-97, (32) 251-80-40, Fax.: (32) 251-55-54
[email protected]
10
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w
Katowicach Dyrektor: Kazimierz Szabla
kontrola, nadzór, zarządzanie lasami,
planowanie, monitorowanie, doradzanie,
udostępnienie informacji
ul. Św. Huberta 43/45 40-543
Katowice
Tel.: (32) 609 45 01, 609 45 02 Fax.: (32) 251 57 39, 609
45 03 [email protected]
11
Nadleśnictwo Rudy Raciborskie Nadleśniczy: Zenon zarządzanie, planowanie, monitorowanie,
Pietras
doradzanie, udostępnienie informacji
ul. Rogera 1 47-430 Rudy
Tel.: (32) 410 30 29, 410 30 68, Fax. (32) 410 32 81
[email protected]
12
Przedsiębiorstwo Produkcji i Hodowli Ryb
Słodkowodnych w Krakowie Sp. z o.o. Oddział
Wielikąt Dyrektor Oddziału Wielikąt: Sławomir
Grabowski
zarządzanie, monitorowanie, udostępnienie
informacji
Wielikąt 5 44-360 Lubomia
Tel.: (32) 451 65 17 Fax: (32) 4544399
13
Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy
w Opolu Dyrektor Oddziału: Jerzy Kołodziej
ul. 1 Maja 6 45-068 Opole
Tel.: (77) 40-00-900, Fax: (77) 40-00-929 [email protected]
14
Okręg PZW Katowice Prezes Zarządu Okręgu:
Mirosław Iwański
zarządzanie, monitorowanie, udostępnienie
informacji
ul. Wróblewskiego 35 40-214
Katowice
Tel.: (32) 203 84 92, 203 81 12 Fax: (32) 258 50 96
[email protected]
15
"Agromax" Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe Sp. udostępnienie informacji
z o.o. Prezes: Bogusław Berka
ul. Gdańska 75 47-400 Racibórz
Tel.:(32) 415-45-41 Fax: (32) 415-28-06
[email protected]
16
Polski Związek Łowiecki Zarząd Okręgowy w
Katowicach
ul. Zwycięstwa 2 41-103
Siemianowice Śląskie
Tel.: (32) 220 38 35 Tel./fax: +48 32 2204275
[email protected]
17
Koło Łowieckie „Łoś” Racibórz
Skr. Pocztowa 38 47-400 Racibórz
18
Koło Łowieckie „Odra” Rybnik
ul. Rydułtowska 65 44-314 Radlin
19
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
Śląski Oddział Regionalny Dyrektor: Stanisław
Gmitruk
ul. Sobieskiego 7 42-200
Częstochowa
Tel.: (34) 378 28 00 [email protected]
20
Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w
Częstochowie Dyrektor: Ewa Nowak
ul. Ks. Kard. Stefana
Wyszyńskiego 70/126 42-200
Częstochowa
Tel.: (34) 37 70 101 Fax: (34) 36 20 489 [email protected]
21
Śląska Izba Rolnicza Prezes: Roman Włodarz
ul. Jesionowa 15 40-159 Katowice Tel./fax.: (32) 258 04 45 [email protected]
22
WWF Polska Dyrektor Naczelny Zarządu WWF
Polska: Magdalena Dul-Komosińska
ul. Wiśniowa 38 02-520 Warszawa Tel.: (22) 849 84 69 / 848 73 64 848 75 92 / 848 75 93 Fax:
(22) 646 36 72
23
WWF Polska Biuro Projektu Odra p.o. Kierownika
Projektu Odra: Karolina Miler
ul. Podwale 75/210 50-449
Wrocław
Tel./fax: (71) 784 57 99 [email protected]
24
OTOP Prezes Zarządu: Dariusz Gerard Sawicki
ul. Odrowąża 24 05-270 Marki k.
Warszawy
Tel.:(22) 761 82 05, Fax: (22) 761 90 51 [email protected]
25
Towarzystwo na rzecz Ziemi Prezes: Piotr
Rymarowicz
ul. Leszczyńskiej 7 32-600
Oświęcim
Tel./Fax (33) 842 21 20 844 19 34 [email protected]
26
Klub Gaja Prezes: Jacek Bożek
udostępnienie informacji, planowanie,
promowanie
ul. Parkowa 10 43-365 Wilkowice
Tel/Fax (33) 812 36 94 [email protected]
27
Klub Przyrodników Prezes: Robert Stańko
promowanie
ul. 1 Maja 22 66-200 Świebodzin
Tel. (68) 382 82 36 [email protected]
28
Polski Klub Ekologiczny Prezes: Adam Guła
promowanie
ul. Sławkowska 26 A 31-014
Kraków
Tel/Fax: (12) 42 32 047 [email protected]
14
29
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro
Natura” Prezes: Krzysztof Konieczny
promowanie
ul. Podwale 75 50-449 Wrocław
Tel/Fax (71) 343 09 58 [email protected]
30
Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich
Istot Prezes: Radosław Ślusarczyk
promowanie
ul. Jasna 17 43-360 Bystra
Tel./Fax: (33) 817 14 68 33 818 31 53
[email protected]
31
Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej Prezes: udostępnienie informacji, planowanie,
Dariusz Wiśniewski
promowanie
Długa 9 47-400 Racibórz
Tel.: (32) 415-36-05
32
Jan Holeksa
Twórca SDF- doradzanie, udostępnienie
informacji
33
Roman Królik
Twórca SDF- doradzanie, udostępnienie
informacji
1.8. Zespół Lokalnej Współpracy
L.p.
Imię i nazwisko
Funkcja
Z-ca Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska
Nazwa instytucji/grupy interesu, którą
reprezentuje
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w
Katowicach
Kontakt
1
Jolanta Prażuch
[email protected]
2
Mirosława Mierczyk-Sawicka Naczelnik Wydziału Ochrony Przyrody i Obszarów Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w
Natura 2000
Katowicach
[email protected]
3
Anna Supera
planista regionalny projektu
POIS.05.03.00-00-186/09
Katowicach
[email protected]
4
Katarzyna Kociuba
Koordynator Planu
Katowicach
[email protected]
5
dr Paweł Nejfeld
Ekspert botanik
Pracownia Ekspertyz Środowiskowych „DENDRUS”
6
Marek Stryjniak
Członek Zespołu Lokalnej Współpracy
Wydział Ochrony Środowiska Urząd Marszałkowski
Województwa Śląskiego
[email protected] (32) 783 56 51
7
Krzysztof Sporny
Starostwo Powiatowe w Raciborzu
8
Dominika Styrnol
Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim
9
Wolfgang Kroczek
Urząd Gminy Krzyżanowice
[email protected]
10
Sabina Cieślak
Urząd Gminy Lubomia
[email protected] (32) 45 16 550 wew. 31
11
Hanna Janyga
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach
BWP Racibórz
12
Tomasz Masarczyk
13
Ryszard Kowalczyk
[email protected]
14
Piotr Wołczecki
ECOPLAN
15
Sławomir Mroczko
ECOPLAN
15
16
Ilona Szwej
Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w
Katowicach
17
Robert Pabian
Katowicach PGL LP Nadleśnictwo Rudy Raciborskie
18
Joanna Walisko
PGL LP Nadleśnictwo Rybnik
19
Sławomir Grabowski
Przedsiębiorstwo Produkcji i Hodowli Ryb
Słodkowodnych w Krakowie Sp. Z o.o. Oddział
Wielikąt
(32) 45 16 517,
20
Ireneusz Racławicki
Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w
Opolu
iracł[email protected] (77) 400 09 34
21
Joanna Denicka
Agencja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w
Opolu
22
Gerard Labud
“Agromax” Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe Sp. z [email protected]
o.o.
23
Agata Stanieczek
“Agromax” Przedsiębiorstwo Rolno-Przemysłowe Sp. z [email protected]
o.o.
24
Mariusz Miśka
Polski Związek Łowiecki Zarząd Okręgowy Katowice
25
Mieczysław Nowacki
Koło Łowieckie nr 1 “Łoś” Racibórz
26
Kazimierz Lach
Śląska Izba Rolnicza Biuro Powiatowe w Raciborzu ul.
Ludwika 4
27
Karolina Miler
WWF Polska Biuro Projektu Odra
28
Anna Gniewczyńska
Klub Przyrodników
29
Paweł Pawlaczyk
Klub Przyrodników
30
Andrzej Czylok
Uniwersytet Śląski Wydział Nauk o Ziemi, Zakład
Biogeografii i Ochrony Przyrody
31
Iwona Korlacka
Śląski Urząd Wojewódzki
32
Joanna Trejtowicz
Śląski Oddział Regionalny
33
Magdalena Wolska
[email protected]
34
Agnieszka Martyniak
[email protected]
35
Anna Kuśka-Ciba
Katowicach
[email protected]
36
Waldemar Szendera
Instytut Ochrony Środowiska -Państwowy Instytut
Badawczy Warszawa
37
Magdalena Głogowska
Instytut Ochrony Środowiska -Państwowy Instytut
Badawczy Warszawa
[email protected]
16
Etap II Opracowanie projektu Planu
Moduł A
2.1. Informacja o obszarze i przedmiotach ochrony
L.p.
Dane referencyjne
Zakres informacji
1
Materiały publikowane
Typ informacji
Herbich J. (red.). 2004. Lasy i bory.
Poradniki ochrony siedlisk i
gatunków Natura 2000 –
podręcznik metodyczny: 5., s. 344.
Ministerstwo Środowiska,
Warszawa.
Szczegółowy opis siedlisk
przyrodniczych, ich rozmieszczenia
geograficznego, stanu zachowania,
czynników zagrażających oraz metod
ochrony.
Poradniki podają proponowane
RDOŚ w Katowicach
sposoby ochrony, co ułatwia
konstruowanie planów ochrony
poszczególnych obszarów naturowych,
a także realizację planów i
programów ochrony. Opracowanie
szczegółowo określa specyfikę
funkcjonowania siedlisk leśnych
Wartość informacji
Źródło dostępu do danych
2
Herbich J. (red.). 2004. Wody
słodkie i torfowiska. Poradniki
ochrony siedlisk i gatunków Natura
2000 – podręcznik metodyczny: 2., s.
220. Ministerstwo Środowiska,
Warszawa.
geograficznego, stanu zachowania,
czynników zagrażających oraz metod
ochrony.
RDOŚ w Katowicach
funkcjonowania siedlisk wodnych
3
Adamski P., Bartel R., Bereszyński
A., Kepel A., Witkowski Z. (red.).
Gatunki zwierząt (z wyjątkiem
ptaków). Poradniki ochrony siedlisk
i gatunków Natura 2000 –
podręcznik metodyczny. 6., s. 500.
Ministerstwo Środowiska,
Warszawa.
Szczegółowy opis gatunków zwierząt,
ich rozmieszczenia geograficznego,
stanu zachowania, czynników
zagrażających oraz metod ochrony.
RDOŚ w Katowicach
funkcjonowania gatunków zwierząt w
tym pachnicy dębowej
4
Mróz W. (red.) 2010. Monitoring
siedlisk przyrodniczych.
Przewodnik metodyczny. Część I, s.
312 Inspekcja Ochrony Środowiska
Biblioteka Monitoringu Środowiska,
Warszawa
geograficznego, warunków
ekologicznych, typowych dla nich
gatunków roślin ich ochrony oraz
metodyki monitoringu zwł.
waloryzacji parametrów stanu oraz
wskaźników specyficznej struktury i
funkcji
Wskazane w opracowaniu metodyki
http://www.gios.gov.pl//zalaczniki/artykuly/siedliska_20100630.pdf
monitoringu ułatwiają konstruowanie
planów ochrony poszczególnych
obszarów naturowych, a także
realizację planów i programów
ochrony w odniesieniu do siedlisk
leśnych i wodnych stanowiących
przedmioty ochrony w obszarze.
17
5
Brak autora. 3150 Starorzecza i
naturalne eutroficzne zbiorniki
wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion. Monitoring
gatunków i siedlisk przyrodniczych
ze szczególnym uwzględnieniem
specjalnych obszarów ochrony
siedlisk Natura 2000, WYNIKI
MONITORINGU. Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska
funkcji
Wskazane w opracowaniu kryteria
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/wyniki_monitoringu_siedlisk_2009_3150.pdf
oceny stanu ochrony i wskaźniki
monitoringu dla siedliska Starorzecza
i natura-lne eutroficzne zbiorniki
wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion pozwalają na przyjęcie
wspólnej metodyki oceny
umożliwiającej porównanie wyników
pzo z wynikami monitoringów
przeprowadza-nych dla ww.
przedmiotu ochrony przez GIOŚ.
6
Koordynator: E. Wilk-Woźniak.
Aktualizacja 2011-02-10. 3150
Starorzecza i naturalne eutroficzne
zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion. Monitoring
siedlisk Natura 2000, WYNIKI
funkcji
monitoringu dla siedliska Starorzecza
i natura-lne eutroficzne zbiorniki
wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion,Potamion pozwa-lają na
przyjęcie wspólnej metodyki oceny
umożliwiają-cej porównanie wyników
przeprowadzanych dla ww.
7
Brak autora. 91E0 *Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe
Monitoring gatunków i siedlisk
przyrodniczych ze szczególnym
uwzględnieniem specjalnych
obszarów ochrony siedlisk Natura
2000 WYNIKI MONITORINGU.
Główny Inspektorat Ochrony
Środowiska
funkcji
monitoringu dla siedliska Łęgi
wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesionowe pozwalają na przyjęcie
wspólnej metodyki oceny
przeprowa-dzanych dla ww.
8
Brak autora. 91F0 Łęgowe lasy
(Ficario-Ulmetum) Monitoring
siedlisk Natura 2000 WYNIKI
funkcji
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/wyniki_monitoringu_siedlisk_2009_91F0.pdf
monitoringu dla siedliska Łęgowe lasy
(Ficario-Ulmetum) pozwalają na
9
Brak autora. 91F0 Łęgowe lasy
(Ficario-Ulmetum) Monitoring
MONITORINGU-aktualizacja
2011-02-10. Główny Inspektorat
Ochrony Środowiska
funkcji
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/wyniki_monitoringu_siedlisk_2010_91F0.pdf
monitoringu dla siedliska Łęgowe lasy
(Ficario-Ulmetum) pozwalają na
10
Koordynator: Paweł Pawlaczyk
Aktualizacja 2011-02-10. 9160 Grąd
subatlantycki Monitoring gatunków
i siedlisk przyrodniczych ze
szczególnym uwzględnieniem
funkcji
monitoringu dla Grąd subatlantycki
pozwalają na zaproponowanie
metodyki oceny dla Grądu
środkowoeuropejskiego i
subkontynetalnego.
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/wyniki_monitoringu_siedlisk_91E0.pdf
18
11
Makomaska-Juchiewicz M. (red.)
2010. Monitoring gatunków
zwierząt. Przewodnik metodyczny.
Część I. GIOŚ, Warszawa.
Szczegółowe informacje o gatunku
(status prawny, zagrożenia, opis,
biologia, wymagania siedliskowe,
rozmieszczenia w Polsce) oraz
metodyce monitoringu zwł.
waloryzacji parametrów stanu
populacji oraz siedliska, a także
informacje o ochronie
Wskazane w opracowaniu metodyki
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_zwierzeta_1.pdf
monitoringu ułatwiają konstruowanie
planów ochrony poszczególnych
obszarów naturowych, a także
realizację planów i programów
ochrony w odniesieniu do pachnicy
dębowej.
12
Brak autora. 1084 Pachnica dębowa
Osmoderma eremita. Monitoring
Szczegółowe informacje o gatunku
(status prawny, zagrożenia, opis,
biologia, wymagania siedliskowe,
rozmieszczenia w Polsce) oraz
metodyce monitoringu zwł.
waloryzacji parametrów stanu
populacji oraz siedliska, a także
informacje o ochronie
monitoringu dla Pachnicy dębowej
pozwalają na przyjęcie metodyki
oceny dla ww. przedmiotu ochrony
13
Materiały niepublikowane
Wojewódzki Zespół Specjalistyczny
Województwa Śląskiego Prof. dr
hab. Jan Holeksa. RAPORT Z
WERYFIKACJI KOMPLETNOŚCI
SIECI NATURA 2000 W
WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W
ZAKRESIE NASTĘPUJĄCYCH
SIEDLISK: ciepłolubne buczyny
storczykowe (kod: 9150), grąd
środkowoeuropejski i
subkontynentalny (kod: 9170), łęgi
wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesionowe (kod: 91E0). Katowice,
październik 2008r.
Zawiera: - ogólną charakterystykę
obszaru z uwzględnieniem wartości
przyrodniczych, - określenie stanu
zachowania siedliska w obszarze, charakterystykę zagrożeń środowiska
przyrodniczego obszaru, - znaczenie
obszaru dla europejskiego, krajowego
i regionalnego systemu ochrony
przyrody, - zalecany zakres
monitoringu siedliska w obszarze, wskazanie działań
edukacyjno-promocyjnych,
informacyjnych i komunikacyjnych
mających na celu propagowanie
wiedzy o wartości przyrodniczej
obszaru i potrzebie jego ochrony.
Dane istotne przy opisie w
RDOŚ w Katowicach
dokumentacji planu zadań
ochronnych ogólnej charakterystyki
terenu. Stanowią podstawowy
materiał wyjściowy do opracowania
ochronnych dla przedmiotowego
obszaru. Opracowanie zawiera ocenę
stanu zachowania przedmiotów
ochrony w obszarze ale dla celów pzo
wymaga aktualizacji oraz
uzupełnienia w zakresie zasięgu
występowania a także oceny stanu
ochrony siedlisk przyrodniczych z
uwzględnieniem koniecznych do
wykonania działań ochronnych oraz
określenie metodyki monitoringu .
14
Wojewódzki Zespół Specjalistyczny
Województwa Śląskiego mgr inż.
Roman Królik. RAPORT Z
WERYFIKACJI KOMPLETNOŚCI
SIECI NATURA 2000 W
WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W
ZAKRESIE NASTĘPUJĄCYCH
GATUNKÓW: jelonek rogacz –
Lucanus cervus (1083), pachnica
dębowa – Osmoderma eremita
(1084), kozioróg dębosz –
Cerambyx cerdo (1088), biegacz
urozmaicony – Carabus variolosus
(4014). Katowice, październik
2008r.
Zawiera: - ogólną charakterystykę
obszaru z uwzględnieniem wartości
przyrodniczych, - określenie stanu
zachowania gatunku w obszarze, charakterystykę zagrożeń środowiska
przyrodniczego obszaru, - znaczenie
obszaru dla europejskiego, krajowego
i regionalnego systemu ochrony
przyrody, - zalecany zakres
monitoringu gatunku w obszarze, wskazanie działań
edukacyjno-promocyjnych,
informacyjnych i komunikacyjnych
mających na celu propagowanie
wiedzy o wartości przyrodniczej
obszaru i potrzebie jego ochrony.
Dane istotne przy opisie w
ochronnych ogólnej charakterystyki
terenu. Stanowią podstawowy
materiał wyjściowy do opracowania
ochronnych dla przedmiotowego
obszaru. Opracowanie zawiera ocenę
stanu zachowania pachnicy dębowej
orientacyjną lokalizację miejsca
występowania ale dla celów pzo
wymaga aktualizacji oraz
uzupełnienia w zakresie zasięgu
występowania a także oceny stanu
ochrony siedlisk przyrodniczych z
uwzględnieniem koniecznych do
wykonania działań ochronnych oraz
określenie metodyki monitoringu.
RDOŚ w Katowicach
15
Monitoring występowania zgniotka
cynobrowego Cucujus cinnaberinus
w obszarach Natura 2000
położonych w górnym odcinku Odry,
w województwach śląskim,
opolskim i dolnośląskim. M. Matraj,
Wrocław 2011
Zawiera krótki opis siedlisk
występujących na terenie Lasu koło
Tworkowa oraz stwierdzenie
występowania na terenie lasu jednej
larwy zgniotka cynobrowego Cucujus
cinnaberinus.
Analiza danych pozwoliła na
stwierdzenie braku podstaw do
uznania zgniotka cynobrowego
Cucujus cinnaberinus za przedmiot
ochrony w obszarze.
RDOŚ w Katowicach
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/wyniki_monitoringu_zwierzat_osmoderma_eremita.pdf
19
16
17
18
„Korytarze ekologiczne w
województwie śląskim - koncepcja
do planu zagospodarowania
przestrzennego województwa
śląskiego. Etap I.” J. B. Parusel, K.
Skowrońska, A. Wower, Katowice,
listopad 2007
Zawiera: dotychczasowy opis stanu
Dane istotne przy opisie ogólnej
prac nad korytarzami ekologicznymi charakterystyki obszaru w zakresie
w województwie śląskim, koncepcję
korytarzy ekologicznych.
korytarzy ekologicznych do planu
zagospodarowania przestrzennego
województwa śląskiego tj. podstawy
teoretyczne, metodykę pracy,
informacje odnośnie do kręgowców i
możliwości ich migracji w
województwie śląskim, korytarzy
ekologicznych zidentyfikowanych i
wyznaczonych w województwie
śląskim, korytarzy ekologicznych koncepcji do planu zagospodarowania
przestrzennego województwa
śląskiego – syntezę, propozycję
dalszych prac nad problematyką
korytarzy ekologicznych w
województwie śląskim.
RDOŚ w Katowicach
Plany/programy/strategie/projekty Plan Urządzenia Lasu dla
Nadleśnictwa Rudy Raciborskie na
lata 2006 - 2015. zatwierdzony
decyzją Ministra Środowiska z dnia
01.09.2006r. Prognozę sporządziło
Biuro Urządzenia Lasu i Geodezji
Leśnej Oddział w Brzegu, Brzeg
2010.
Podstawowy zestaw danych o
charakterze leśnym dotyczących
warunków siedliskowych, stanu
drzewostanu oraz wynikającej z nich
lokalizacji i rodzaju wskazań
gospodarczych, a także ochrony
ekosystemów. Nie przeprowadzono
strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko.
Zgodnie z zapisami Planu w obrębie
Kuźnia Raciborska krótkotrwały
negatywny wpływ czynności
gospodarczych tj. pielęgn. upraw i
młodników oraz pielęgn.
drzewostanów, na siedliska 9170 i
91E0 spowodowany może być przez
niewłaściwe wykonywanie prac w: •
oddz. 333 c, n, o, s na siedliskach
91E0 Łęgi wierzbowe topolowe
olszowe i jesionowe oraz 9170 Grąd
subkontynentalny gdzie przewiduje
się pielęgnowanie młodników (CP), •
oddz. 334 d, h, m na siedlisku 9170
Grąd środkowoeuropejski i
się pielęgnowanie młodników z
pozyskaniem grubizny (CP-P), oddz.
335 b, o na siedlisku 9170 Grąd
się pielęgnowanie młodników (CP).
RDOŚ w Katowicach
Plany/programy/strategie/projekty Plan gospodarki odpadami dla
Gminy Krzyżanowice na lata 2004 –
2015, mgr inż. Krzysztof Baszczak –
kierownik Gminnego Zakładu
Gospodarki Komunalnej ,Wolfgang
Kroczek – kierownik Referatu
Rolnictwa i Ochrony Środowiska,
Krzyżanowice, czerwiec 2004
Zawiera: ogólną charakterystykę
gminy, analizę – stan istniejący w
sektorze gospodarki odpadami, stan
istniejący w zakresie świadczenia
usług, przewidywane zmianyzałożenia oraz ustalenie celów i zadań,
warianty organizacji systemu
gospodarki odpadami, harmonogramy
szacunkowe koszty implementacji
gpgo, dostępność finansową,
organizację i zasady monitoringu
systemu gospodarki odpadami na
terenie gminy Krzyżanowice.
Odstąpiono od przeprowadzenia
środowisko.
Dane są istotne dla dokonania analizy http://www.krzyzanowice.pl/gmina/dokumenty_programowe.html
spójności z zasadami ochrony oraz
określenia ewentualnego stopnia
kolizji. Brak ustaleń dokumentu
mogących mieć negatywny wpływ na
przedmioty ochrony obszaru Natura
2000 „Las koło Tworkowa”.
20
19
Plany/programy/strategie/projekty Plan rozwoju lokalnego Gminy
Krzyżanowice na lata 2007 – 2013
Zawiera: ogólną charakterystykę
Gminy Krzyżanowice, realizację zadań
i projektów, powiązanie projektów z
innymi działaniami realizowanymi na
terenie gminy, powiatu i
województwa, oczekiwane wskaźniki
osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego,
plan finansowy na lata 2004-2006,
sposoby wdrażania, sposoby
monitorowania planu rozwoju
lokalnego. Informacje zawarte w
Planie prezentują aktualną sytuację
społeczno-gospodarczą Gminy
Krzyżanowice oraz ukazują kierunki
rozwoju gminy w kontekście absorbcji
środków z funduszy unijnych . Nie
przeprowadzono strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko.
20
Plany/programy/strategie/projekty Program rozwoju turystyki i
rekreacji w Gminie Krzyżanowice
do roku 2020 przyjęty uchwałą Nr
XLI/30/06 Rady Gminy
Krzyżanowice z dnia 26
października 2006 roku w sprawie
przyjęcia Programu Rozwoju
Turystyki i Rekreacji w Gminie
Krzyżanowice do roku 2020 dr
Waldemar Szendera dr Krzysztof
Wrana, Krzyżanowice, wrzesień
2006
Obejmuje: - diagnozę stanu obecnego,
- wizję i cele rozwoju turystyki, analizę SWOT sporządzoną w
odniesieniu do celów rozwoju
turystyki, - kierunki rozwoju turystyki,
projekty wdrażające program. Nie
przeprowadzono strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko.
Ewentualne zamierzenia inwestycyjne
polegające na tworzeniu ścieżek w
granicach przedmiotowego obszaru
Natura 2000 powinny być
przeanalizowane pod kątem
oddziaływania na przedmioty ochrony
w Obszarze Natura 2000 zgodnie z
ustawą ocenową.
21
Plany/programy/strategie/projekty Program ochrony środowiska dla
Gminy Krzyżanowice, Eko – Team
Consulting Bielsko-Biała,
Krzyżanowice, styczeń 2004
Określa cele środowiskowe, ustala
zadania oraz szczegółowe programy
zarządzania środowiskowego,
odnoszące się do aspektów
środowiskowych,
usystematyzowanych według
aspektów ochrony środowiska.
Określa kierunki ochrony środowiska
a także propozycje zadań wraz z
jednostkami odpowiedzialnymi za ich
realizację, terminy ich wykonania
oraz szacunkowe koszty
przedsięwzięć z propozycjami źródeł
ich finansowania. Program Ochrony
Środowiska zawiera omówienie
uwarunkowań finansowych Gminy.
Odstąpiono od przeprowadzenia
środowisko.
21
22
Plany/programy/strategie/projekty Strategia rozwoju Gminy
Krzyżanowice do roku 2015,
Centrum Badawcze
Przedsiębiorczości i Rozwoju
Regionalnego Górnośląskiej
Głównej Szkoły Przedsiębiorczości
im. Karola Goduli w Chorzowie,
Krzyżanowice, czerwiec 2004
Zawiera: - elementy diagnozy wnętrza
i otoczenia gminy w ujęciu
statycznym i dynamicznym (stan
wyjściowy i prognoza rozwoju), podstawy aksjologiczne: wizja (z
identyfikacją problemów i
konfliktów), priorytety, cele
strategiczne, - analiza SWOT w
kontekście wyznaczonych priorytetów
rozwoju, - wytyczne realizacyjne: cele
operacyjne, kierunki i główne
działania, - założenia organizacyjne i
szkicowy harmonogram wdrożenia.
Nie przeprowadzono strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko.
Ewentualne zamierzenia inwestycyjne
polegające na tworzeniu ścieżek w
granicach przedmiotowego obszaru
Natura 2000 powinny być
przeanalizowane pod kątem
oddziaływania na przedmioty ochrony
w Obszarze Natura 2000 zgodnie z
ustawą ocenową.
22
23
Ekspertyzy przyrodnicze
Nejfeld P. Pracownia Ekspertyz
Środo-wiskowych „DENDRUS”.
2011. Ekspertyza botaniczna na
potrzeby sporządzenia planu zadań
ochronnych dla Specjalnego
Obszaru Ochrony Natura 2000 „Las
koło Tworkowa”, Żywiec.
Zawiera: - weryfikację przedmiotów
ochrony wymienionych w SDF
obszaru SOO „Las koło Tworkowa”, weryfikację powierzchni zasięgu
występowania płatów siedlisk leśnych,
- określenie miejsc występowania
siedliska wodnego 3150 „Starorzecza
i naturalne eutroficzne zbiorniki
wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
Potamion” oraz aktualnego stanu
siedlisk wodnych, - uzasadnienie
rozszerzenia listy przedmiotów
ochrony obszaru PLH240040 „Las
koło Tworkowa” o siedlisko 3260
„Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami włosieniczników
Ranunculion fluitantis”, uzasadnienie postulatu zmiany granic
obszaru PLH240040 „Las koło
Tworkowa” związanej z propozycją
włączenia do obszaru zbiornika
wodnego stanowiącego siedlisko
przyrodnicze „Starorzecza i naturalne
Potamion (kod: 3150)”, - ocenę stanu
ochrony siedlisk przyrodniczych, określenie aktualnego stanu siedlisk
przyrodniczych (A, B, C, D) – zgodnie
z Instrukcją wypełniania SDF , charakterystykę zagrożeń dla
zachowania we właściwym stanie
siedlisk w SOO Natura 2000 „Las koło
Tworkowa”, - weryfikacja zapisów
Planu Urządzenia Lasu dla
Nadleśnictwa Rudy Raciborskie oraz
określenie wytycznych do
prowadzenia gospodarki leśnej na
obszarze Natura 2000 „Las koło
Tworkowa”, - określenie działań
ochronnych warunkujących
utrzymanie / przywrócenie
właściwego stanu ochrony siedlisk z
uwzględnieniem formy działania,
lokalizacji oraz częstotliwości, ustalenie zakresu i zalecanej
metodyki prowadzenia monitoringu w
stosunku do wszystkich siedlisk.
Pełna weryfikacja przedmiotów
RDOŚ w Katowicach
ochrony i ich stanu zgodnie z
zakresem ekspertyzy pozwoliła na: weryfikację przedmiotów ochrony, ich
stanu zachowania oraz zajmowanej
powierzchni, - ocenę stanu ochrony
siedlisk przyrodniczych, -wykazanie
siedlisk dotychczas
niezidentyfikowanych w granicach
ostoi Natura 2000 tj.: 91F0 Łęgowe
lasy dębowo-wiązowo-jesionowe
(Ficario-Ulmetum), 3260 Nizinne i
podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników Ranunculion
fluitantis - zidentyfikowanie
niezbędnych działań ochronnych w
stosunku do przedmiotów ochrony, wskazanie zalecanej metodyki
prowadzenia monitoringu
przyrodniczego wszystkich siedlisk.
23
24
Ekspertyzy przyrodnicze
Nowak A. 2011. Ocena
występowania siedliska Grąd
subkontynentalny 9170 na terenie
obszaru Natura 2000 Las koło
Tworkowa PLH240040, Opole.
Wyniki badań szaty roślinnej oraz
klasyfikacja zbiorowisk leśnych Lasu
Tworkowskiego. Opracowanie
zawiera analizę występowania na
terenie ostoi Natura 2000 Las koło
Tworkowa grądu subkontynentalnego
lub środkowoeuropejskiego oraz
alternatywnego siedliska - łęgu
jesionowo-wiązowego
Ficario-Ulmetum minoris.
Wyniki analizy w zestawieniu z
RDOŚ w Katowicach
wynikami ekspertyzy zleconej w
ramach prac nad dokumentacją dla
planu zadań ochronnych dla SOO „Las
koło Tworkowa” potwierdzają
potrzebę uzupełnienia stanu wiedzy
przez obserwację dynamiki zmian
fizjonomii siedlisk i identyfikację
zachodzących w nich tendencji.
Badania terenowe przeprowadzone
pod kątem występowania grądu - typ
siedliska 9170, w ramach których
dokonano jednorazowego kartowania
w terenie w miesiącu październiku
2011 r. są źródłem aktualnych danych
na temat składu gatunkowego siedlisk,
który nie pozwolił na jednoznaczną
identyfikację siedliska 9170,
jednocześnie wskazują na trudności w
ostatecznym zaklasyfikowaniu siedlisk
do określonego typu z uwagi na
zaburzony skład gatunkowy. Ze
względu na termin przeprowadzenia
powyższych badań, wyniki nie
pozwalają jednoznacznie wykluczyć
występowania grądu kod 9170.
Należy wymienić wszystkie źródła informacji wykorzystywane w procesie opracowania PZO. Podać należy pełną literaturę opublikowaną, dane nieopublikowane oraz informacje ustne.
2.2. Ogólna charakterystyka obszaru
Usytuowanie obszaru - położenie, powierzchnia, granice
Obszar Las koło Tworkowa usytuowany jest w dolinie Odry, w pobliżu wsi Ligota Tworkowska. Położony jest miejscowości Tworków nad Odrą, na południe od
Raciborza, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego, w granicach administracyjnych powiatu raciborskiego, w północno-wschodniej części gminy
Krzyżanowice. Obszar ten stanowi zwarty kompleks leśny w pradolinie rzeki Odry, otoczony zewsząd polami uprawnymi. Ostoja znajduje się w szczególnie cennym
miejscu, u wylotu tzw. Bramy Morawskiej, odwiecznej drogi migracji gatunków roślin i zwierząt w Europie, w kierunku północ-południe w miejscu obniżenia terenu
pomiędzy Sudetami i Karpatami, górami rozciągającymi się równoleżnikowo.
Według fizyczno-geograficznego podziału Polski (Kondracki 2002) opisywany obszar znajduje się w obrębie prowincji Niż Środkowoeuropejski, podprowincji Niziny
Środkowopolskie, w makroregionie Nizina Śląska, mezoregionu Kotlina Raciborska. Powierzchnia obszaru wynosi 115,1 ha.
Zgodnie z podziałem na regiony geobotaniczne Polski Matuszkiewicza (2008) obszar Las koło Tworkowa leży w Podprowincji Środkowoeuropejskiej Właściwej, w Dziale
Brandenbursko-Wielkopolskim (B) w bezpośrednim sąsiedztwie Działu Wyżyn Południowopolskich (C). Stanowi on wschodni kraniec Krainy Dolnośląskiej (B.5), należący
do Okręgu Płaskowyżu Głubczyckiego (B.5.4), Doliny Odry „Ujście Olzy-Krapkowice (29-125 km, B.5.4.e).
Obszar znajduje się na terenie Skarbu Państwa, administrowanym przez Lasy Państwowe.
24
Geologia i gleby
Powierzchnia terenu Gminy Krzyżanowice pod względem geologicznym jest dość zróżnicowana. W granicach administracyjnych wszystkie gleby mają
pochodzenie mineralne. Północno-wschodnia część Gminy jest słabo urozmaicona, z przewagą rzeźby równinnej. Niewielkie urozmaicenia tworzą zagłębienia w formie
meandrycznych starorzeczy, podmokłych lub wypełnionych wodą. Kotlinę Raciborską, na obszarze której zlokalizowany jest obszar Natura 2000 Las koło Tworkowa,
budują osady holoceńskie, są to głównie utwory gliniaste i pyłowe, rzadziej ilaste i piaszczyste, pod nimi zalęgają osady okruchowe w postaci piasków i żwirów. Gleby
na tym obszarze budują piaski słabogliniaste i piaski gliniaste.
W dolinie Odry występuje kilka teras rzecznych zbudowanych z iłów, żwirów, piasków i glin stąd też lokalizacja punktów eksploatacji kruszyw naturalnych.
W budowie geologicznej Gminy Krzyżanowice biorą udział głównie osady polodowcowe, będące pozostałością po zlodowaceniu plejstoceńskim. Pokrywa glebowa jest
zróżnicowana pod względem genetycznym. Tereny w północnej części Gminy pokryte są glebami bielicowymi i brunatnymi wytworzonymi z utworów lessowych na
lessach i piaskach. W dolinie Odry i Psiny występują mady lekkie, średnie i ciężkie.
Klimat
Gmina charakteryzuje się łagodnym klimatem, umiarkowanym kształtowanym przez prądy powietrzne związane z sąsiedztwem Bramy Morawskiej. Według
podziału Polski na regiony klimatyczne Las koło Tworkowa położony na terenie gminy Krzyżanowice znajduje się w strefie „Brama Morawska", co oznacza, że jest jedną
z najcieplejszych stref klimatycznych w kraju i charakteryzuje się najdłuższym okresem wegetacji wynoszącym średnio około 220 dni. Taki właśnie typ klimatu jest
dogodny dla produkcji rolnej na co wpływa również wysoka jakość gleb.
Warunki klimatyczne doliny Odry w większych obniżeniach terenu nie są korzystne. Ze względu na eksploatację kruszyw naturalnych powstają poldery Buków i
Zbiornik Racibórz Dolny, a także akweny wodne mające również wpływ na kształtowanie lokalnego klimatu.
Teren gminy charakteryzuję się klimatem przejściowym z sezonowymi wpływami klimatu kontynentalnego i atlantyckiego. Ukształtowanie terenu sprzyja napływowi
atlantyckich mas powietrza, a południkowa rozciągłość gminy napływowi ciepłych mas powietrza przez Bramę Morawską z południa Europy. Region cechuje wysoki
udział mgieł i wysoka wilgotność powietrza w dolinach rzecznych (Odra, Psina) i okolicach zbiorników wodnych. W regionalizacji R. Gumińskiego (1995) gminy na
południu woj. śląskiego należą do Krainy Klimatycznej Śląskiej. Obszar ten charakteryzuje się opadami w granicach 650-750 mm rocznie z wyjątkiem obszarów
położonych w tzw. cieniu opadowym, gdzie opady są znacznie niższe. Okres wegetacji trwa tu 210-260 dni – należy do najdłuższych w Polsce. Średnia roczna
temperatura powietrza 7,5 oC. Minimum termiczne jest osiągane w styczniu, maksimum w lipcu. Przeważają wiatry z sektora południowo-zachodniego (W, SW). W
analizowanym regionie występuje najkrótszy w województwie śląskim okres zalegania pokrywy śnieżnej. Pokrywa śnieżna zalega zwykle 50 - 90 dni.
25
Hydrologia
Według podziału hydrologicznego Polski obszar Las koło Tworkowa należy do europejskiego działu wodnego, zlewiska Morza Bałtyckiego, dorzecza rzeki Odry.
Zasoby wód podziemnych ściśle związane są z występującym na obszarze powiatu raciborskiego Głównym Zbiornikiem Wód Podziemnych (GZWP). Jest to zbiornik
czwartorzędowy, oznaczony numerem 352 o nazwie Q/5 Racibórz. W jego zasięgu znajdują się dwa punkty monitoringu wód podziemnych: regionalny – nr 65 i krajowy
– nr 1114. W obrębie czwartorzędowego piętra wodonośnego wyodrębniony jest użytkowy poziom wodonośny (UPWP) – QII Rejonu Górnej Odry.
Dla realizacji polityki przeciwpowodziowej powiatu raciborskiego planowana jest budowa zbiornika Racibórz Dolny. Uruchomienie zbiornika przeciwpowodziowego
Racibórz Dolny stanowi potencjalne zagrożenie dla obszaru Natura 2000 Las koło Tworkowa, choć w aspekcie przywrócenia naturalnych dla łęgów warunków
hydrologicznych inwestycja ta może okazać się korzystna.
Obszar Natura 2000 Las koło Tworkowa leży w zasięgu hydrogeologicznym Odry i jej dopływu: potoku Pilarka.
Obszar sąsiaduje ze zbiornikami wodnymi związanymi głównie z antropogeniczną działalnością człowieka, odkrywkową eksploatacją żwirów w dolinie Odry w rejonie
Krzyżanowic i Roszkowa oraz budową Polderu Buków.
Innym rodzajem zbiorników wodnych są niewielkie stawy hodowlane i rekreacyjne.
Struktura krajobrazu
Obszar obejmuje kompleks leśny położony wśród pól uprawnych i bezpośrednio przylegający do rzeki Odry. Ostoja stanowi zwarty płat roślinności leśnej
drzewiastej położony na prawym brzegu rzeki Odry pomiędzy granicą Polski z Republiką Czeską, a miastem powiatowym Racibórz. Wyspa leśna ma wielkość około 160
hektarów. Na jej obszarze wykształciły się trzy podstawowe siedliska leśne: siedlisko 91F0-łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum), siedlisko
91E0-łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe), którego zasięg obejmuje
niewielkie płaty łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.) oraz siedlisko 9170-grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum,
Tilio-Carpinetum).
Grądy reprezentują zespół grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Na terenie lasu znajdują się liczne starorzecza Odry, wcięte w otaczający teren na głębokość
od kilkudziesięciu centymetrów do 2 metrów. Ponadto w granicach obszaru wykazano obecność wodnego siedliska przyrodniczego 3150-starorzecza i naturalne
eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion oraz 3260- Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis
(Nejfeld 2011). Fragmenty terenu zajęte przez niewielkie skupiska drzew typowych dla łęgów albo grądów, a także fragmenty terenu pokryte mozaiką roślinności
nieleśnej (głównie szuwaru mozgowego Phalaridetum arundinaceae, płatów z dominacja pokrzywy Urtica dioica, zagajników tworzonych przez olszę czarną Alnus
glutinosa i czasami inne gatunki drzew) nie zostały zaklasyfikowane do siedlisk z załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, przez co sumaryczny udział powierzchni
siedlisk leśnych w stosunku do powierzchni obszaru wynosi aktualnie 83,34% względem aktualnych granic, podczas gdy w SDF z 2009 roku wyniósł 90%. Ponadto w
obrebie Lasu Tworkowskiego występują kośne zbiorowiska trawiaste często o charakterze agregacji jednogatunkowych jak na przykład szuwary mozgowe
Phalaridetum arundinaceae (Nejfeld 2011).
26
Poza terenami leśnymi występują tu niewielkie fragmenty łąk. Łąki w ostatnich latach uległy istotnej degeneracji. Cały obszar Lasu Tworkowskiego jest terenem
zalewowym, nieoddzielonym od Odry obwałowaniami przeciwpowodziowymi (Nowak 2011).
W obrębie Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Las koło Tworkowa znajdują się trzy typy siedlisk leśnych, które występują w stosunku do siebie w stanie
równowagi dynamicznej. Zajmowana przez nie powierzchnia może podlegać zmianom w zależności od warunków klimatycznych; następujące po sobie lata suszy mogą
powodować, w dalszej perspektywie czasowej, zjawisko grądowienia łęgów, natomiast częste lata z ulewami i powodziami mogą sprzyjać łęgowieniu grądów i
zmniejszaniu się ich powierzchni kosztem siedlisk łęgowych. Granica między grądem, a łęgiem słabo zaznacza się w terenie. Formą przejściową pomiędzy grądem, a
łęgiem są łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, które zajmują obecnie największą powierzchnię ostoi.
Siedlisko grądu występuje w postaci grądu niskiego, w którym znaczącym składnikiem są rośliny lasów łęgowych. W drzewostanie dominują: dąb szypułkowy Quercus
robur, grab zwyczajny Carpinus betulus, lipa drobnolistna Tilia cordata i w mniejszym stopniu klon zwyczajny Acer platanoides. Gatunkami domieszkowymi są: wiąz
szypułkowy Ulmus laevis, buk zwyczajny Fagus sylvatica, jesion wyniosły Fraxinus excelsior i olsza czarna Alnus glutinosa. Struktura pionowa, wiekowa i gatunkowa
drzewostanu świadczy o dobrym stanie zachowania drzewostanu oraz daje podstawy do wnioskowania, że siedliska te są trwałym elementem Lasu Tworkowskiego i
stanowią dogodne miejsce występowania populacji pachnicy dębowej Osmoderma eremita, o czym świadczą w szczególności fragmenty starszych drzewostanów z
przewagą dębu. Warstwa drzew jest dobrze rozwinięta, jej zwarcie jest pełne, miejscami przerywane, i wynosi przeciętnie około 70%. Wiele drzew osiągnęło okazałe
rozmiary. Spora liczba dębów na wysokości 1,3 m ma pień o średnicy około 1 m. Jest kilkadziesiąt drzew o średnicy pnia około 80 cm, a wśród nich reprezentowane są
poza dębami również wiązy, lipy i jesiony (WZS 2008).
Bardzo charakterystyczne jest runo drzewostanów. Głównymi gatunkami są typowo łęgowe rośliny, takie jak pokrzywa zwyczajna Urtica dioica czy jeżyna
popielica Rubus caesius. Poza nimi występują związane z lasami wilgotnymi taksony: bluszczyk kurdybanek Glechoma hederacea, jasnota plamista Lamium
maculatum, ziarnopłon wiosenny Ficaria verna czy złoć żółta Gagea lutea. Także podszyt posiada cechy diagnostyczne lasów łęgowych. Duże pokrycia osiągają tu
dereń świdwa Cornus
sanguinea, dziki bez czarny Sambucus nigra czy klon polny Acer campestre (Nowak 2011).
Lasy w dolinach wielkich rzek na europejskim niżu już dawno zostały niemal doszczętnie wycięte. Od kilkudziesięciu lat obserwuje się powrót lasów na utracone
niegdyś tereny. Jest to wynik zaprzestania użytkowania kośnego łąk i uprawy roli na wilgotnych glebach zagrożonych podtopieniami. Pojawiające się na tych terenach
lasy mają charakter wtórny i o ich składzie gatunkowym i strukturze w dużej części decyduje wcześniejsze użytkowanie rolnicze. Do rzadkości należą płaty lasu o
naturalnej strukturze i wieku ponad 100 lat. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w wyspie leśnej w pobliżu miejscowości Tworków w Dolinie Odry.
Przedmiotem ochrony w obszarze są 3 siedliska leśne z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej: siedlisko 91F0-łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum),
siedlisko 91E0-łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe), którego zasięg
obejmuje niewielkie płaty łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.) i siedlisko 9170-grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum,
Tilio-Carpinetum), wodne siedlisko przyrodnicze 3150-starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion oraz 1 gatunek
bezkręgowca: pachnica dębowa (Osmoderma eremita). Wyspa leśna jest silnie izolowana od innych kompleksów leśnych i stanowi odosobniony płat lasu. Tym niemniej
jest ona cennym obiektem przyrodniczym, ponieważ stanowi jedną z ostatnich pozostałości lasów zajmujących w przeszłości całą dolinę Odry. Na analizowanym
obszarze istnieje strefa ochrony gniazda bielika wyznaczona decyzja Wojewody Śląskiego z 15 lipca 2002r. nr ŚR.VII.6/6631-zw/strefy/15/02 na łącznej powierzchni
51,67 ha.
27
Korytarze ekologiczne
Obszar Las koło Tworkowa znajduje się na terenie stanowiącym jeden z większych ciągów ekologicznych w dolinie rzeki Odry. Na podstawie danych Centrum
Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska „Korytarze ekologiczne w województwie śląskim - koncepcja do planu zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego.
Etap I.” J. B. Parusel, K. Skowrońska, A. Wower, Obszar Las koło Tworkowa znajduje się w zasięgu następujących korytarzy:
- korytarz ekologiczny o znaczeniu ponadregionalnym: Dolina Górnej Odry wraz z przystankiem pośrednim o znaczeniu ponadregionalnym: Stawy Wielikąt i Las
Tworkowski,
- korytarz ekologiczny migracyjny dla ssaków kopytnych: K/LR-ODRA/1,
- korytarz spójności obszarów chronionych o randze międzynarodowej: Olza-Odra.
Formy ochrony przyrody
Ostoja Natura 2000 Las koło Tworkowa częściowo znajduje się w granicach Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 Stawy Wielikąt i Las Tworkowski.
Obszar Stawy Wielikąt i Las Tworkowski PLH240010 został wyznaczony w związku z wypełnieniem zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy Rady 79/409/EWG
z 1979r. o ochronie dziko żyjących ptaków. Ostoja ta wyznaczona została jako Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w drodze Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
27 października 2008r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 - Dz. U. Nr 198, poz. 1226 (zmienione
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków - Dz. U. Nr 25, poz. 133). Powierzchnia obszaru wynosi
914,5 ha. Ostoja usytuowana jest na terenie gmin: Krzyżanowice i Lubomia, w granicach administracyjnych powiatów: Raciborskiego i Wodzisławskiego. Obszar
obejmuje fragment doliny Odry na południe od Raciborza z kompleksem stawowym "Wielikąt" (po prawej stronie Odry) wraz z terenem lasu grądowego "Ligota
Tworkowska" (po lewej stronie Odry). Kompleks składa się z dziewięciu większych (17-41 ha) i kilkunastu małych stawów. Na większości stawów występują szuwary w
postaci wąskich, przybrzeżnych pasów, a tylko na niektórych mniejszych stawach tworzą rozległe łany. Część ogroblowania porastają stare drzewa liściaste. Las
Tworkowski jest miejscem gniazdowania bielika, a miejscem żerowania są stawy. Na Przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 Stawy Wielikąt i Las Tworkowski są
dwa gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: A022 bączek (Ixobrychus minutus) i A060 podgorzałka (Aythya nyroca) oraz jeden
gatunek ptaków migrujących nie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, którego liczebność populacji w obszarze Natura 2000 „Stawy Wielikąt i Las
Tworkowski” przekracza 0,5 % populacji krajowej tego gatunku: A058 hełmiatka (Netta rufina). Na terenie Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków „Stawy Wielikąt i Las
Tworkowski” znajduje się zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wielikąt”, uznany Rozporządzeniem Nr 131/93 Wojewody Katowickiego z dnia 8 lipca 1993r. w sprawie
wprowadzenia ochrony indywidualnej w drodze uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy obszaru stawów rybnych oraz przyległych pól i łąk w gminie Lubomia,
(zmiany à Nr 5/2002 Wojewody Śląskiego z dnia 19 lutego 2002r. (Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 17, Poz. 525) i Rozporządzenie Nr 75/08 Wojewody Śląskiego z dnia 12 listopada
2008r. (Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 202, Poz. 3752).
28
2.3. Struktura własności i użytkowania gruntów
Typy użytków gruntowych
Lasy
Grunty orne
Łąki trwałe
Pastwiska trwałe
Sady
Grunty pod stawami
Nieużytki
Wody stojące
Typ własności
Skarb Państwa
Powierzchnia użytków [ha]
112
Udział powierzchni w obszarze [%]
97
Własność komunalna 0
0
Własność prywatna
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
55
2
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
29
Wody płynące
Skarb Państwa
Grunty zabudowane
Inne
1
1
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
Skarb Państwa
0
0
0
0
0
Inne
0
0
2.4. Zagospodarowanie terenów i działalność człowieka
Typy użytków
-
Typ własności
Powierzchnia objęta dopłatami UE [ha]
Rodzaj dopłaty/działania/priorytetu/programu
Skarb Państwa
0
-
Własność komunalna
0
-
0
-
Inne
0
-
2.5. Istniejące i projektowane plany/programy/projekty dotyczące zagospodarowania przestrzennego
L.p.
Tytuł opracowania
Instytucja odpowiedzialna za przygotowanie
planu/programu/wdrażanie projektu
Ustalenia
planu/programu/projektu
mogące mieć wpływ na
przedmioty ochrony
Przedmioty ochrony
objęte wpływem
opracowania
Ustalenia dot. działań minimalizujących
lub kompensujących
30
1
Miejscowy plan
zagospodarowania
przestrzennego przyjęty uchwałą
nr XLIV/22/2010 Rady Gminy
Krzyżanowice z dnia 24/06/2010
w sprawie uchwalenia
miejscowego planu
zagospodarowania
przestrzennego Gminy
Krzyżanowice w granicach
administracyjnych z
wyłączeniem terenu
planowanego zbiornika
retencyjnego „Racibórz Dolny”
Uchwała ogłoszona w Dzienniku
Urzędowym Województwa
Śląskiego z 25 sierpnia 2010 r.
Nr 161 poz. 2642
Brak ustaleń dokumentu
mogących mieć negatywny wpływ
na przedmioty ochrony obszaru
Natura 2000 „Las koło
Tworkowa”.
Brak przedmiotów ochrony
obszaru Natura 2000 „Las
koło Tworkowa”. objętych
wpływem ustaleń
dokumentu. Las koło
Tworkowa znajduje się
poza obszarem objętym
planem
Miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego Gminy Krzyżanowice nie
obejmuje obszaru Natura 2000 Las koło
Tworkowa. Przeprowadzono procedurę
strategicznej oceny oddziaływania ustaleń
dokumentu na środowisko, w wyniku której
stwierdzono iż ich realizacja nie wpłynie
negatywnie na przedmioty ochrony w
przedmiotowym obszarze.
2
Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania
przestrzennego przyjęte uchwałą
nr XXXVII/79/2009 Rady Gminy
Krzyżanowice z dnia 3 grudnia
2009 roku. (Uchwała Nr
XXXVII/79/2009 Rady Gminy
Krzyżanowice z dnia 3 grudnia
2009 roku w sprawie uchwalenia
zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy
Krzyżanowice)
Tworkowa”.
Brak przedmiotów ochrony
obszaru Natura 2000 „Las
koło Tworkowa”. objętych
wpływem ustaleń
dokumentu
Przeprowadzono procedurę strategicznej
oceny oddziaływania ustaleń dokumentu na
środowisko, w wyniku której wydano opinię
negatywną m.in. ze względu na wpływ ustaleń
dokumentu na przedmiotu ochrony Obszaru
Natura 2000 Stawy Wielikąt i Las
Tworkowski”.
3
Plan Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa
Śląskiego, Marszałek
Województwa, Katowice,
czerwiec 2004
Tworkowa”.
Brak przedmiotów ochrony Nie dotyczy. Nie przeprowadzono
obszaru Natura 2000 „Las strategicznej oceny oddziaływania na
koło Tworkowa”. objętych środowisko w rozumieniu ustawy ocenowej.
wpływem ustaleń
dokumentu
Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
http://www.slaskie.pl/przest_plan/pzpws.pdf
31
4
Projekt "Budowa suchego
zbiornika przeciwpowodziowego
Racibórz Dolny na rzece Odrze
w województwie śląskim
(polder)"
Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w
Gliwicach. Raport oddziaływania na środowisko
przedmiotowego przedsięwzięcia sporządzony
został w maju 2010 r. przez zespół specjalistów z
firmy Hydroprojekt Sp. z o. o. z Warszawy pod
redakcją Anny Maksymiuk-Dziuban.
Decyzja środowiskowa dla
przedsięwzięcia pn.: „Zbiornik
przeciwpowodziowy Racibórz
Dolny na rzece Odrze w
województwie śląskim (polder)”
PDF decyzji środowiskowych (w
załączniku)
9170 grąd
subkontynentalny
(Galio-Carpinetum,
Tilio-Carpinetum) *91E0
łęgi wierzbowe, topolowe,
olszowych i jesionowe
(Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion
glutinoso-incanae, olsy
źródliskowe) *1084
Pachnica dębowa
(Osmoderma eremita)
W rozumieniu ustawy ocenowej
przeprowadzono postępowanie w sprawie
oceny oddziaływania przedsięwzięcia na
środowisko, w wyniku którego wydano decyzję
o środowiskowych uwarunkowaniach dla
przedsięwzięcia pn.: „Zbiornik
przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece
Odrze w województwie śląskim (polder)”
Warunki z decyzji środowiskowej: Planowane
przedsięwzięcie należy realizować i
eksploatować przy zachowaniu następujących
warunków: • po gruntach leśnych Lasu
Tworkowskiego oraz w promieniu 100 m od
niego nie może poruszać się sprzęt
mechaniczny oraz pracownicy realizujący
budowę zbiornika. Należy prowadzić
monitoring oddziaływania przedsięwzięcia na
środowisko poprzez: Na etapie eksploatacji
suchego zbiornika przeciwpowodziowego: •
dokonywanie w cyklach 5-letnich, począwszy
od dnia oddania obiektu do użytkowania,
oceny występowania oraz stanu zachowania
przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000:
obszar specjalnej ochrony ptaków „Stawy
Wielikąt i Las Tworkowski” oraz obszar mający
znaczenie dla Wspólnoty „Las koło
Tworkowa”. W odniesieniu do obszaru „Las
koło Tworkowa”, ocena powinna obejmować
zasięg przestrzenny siedlisk przyrodniczych,
stopień wykształcenia ich struktury, stan
zachowania, formy degeneracji, obecność
gatunków charakterystycznych oraz
zaobserwowane zmiany w zakresie tych
właściwości, a także występowanie gatunków
zwierząt oraz stan zachowania ich populacji.
Wyniki monitoringu należy bezzwłocznie, po
zakończeniu poszczególnych cyklów,
przekazywać do właściwych regionalnych
dyrektorów ochrony środowiska.
2.6. Informacja o przedmiotach ochrony objętych Planem wraz z zakresem prac terenowych - dane zweryfikowane
L.p.
Przedmiot ochrony
Ocena Powierzchnia Liczba
Rozmieszczenie
(w ha)
ogólna
stanowisk
w obszarze
Stopień
rozpoznania
Owady
Zakres prac terenowych uzupełniających/Uzasadnienie do wyłączenie z prac
terenowych
32
1
1084 Pachnica dębowa
C
1
Zobacz na mapie
Niewystarczający
W południowo-zachodnim skraju kompleksu leśnego na niewielkim obszarze około 1
ha odszukano kilka dębów ze śladami żerowania larw (charakterystyczne odchody u
podstawy pni). Dane te dotyczące powierzchni i oceny ogólnej pochodzą z raportu
WZS R. Królik, Katowice. 2008r. Pracownicy RDOŚ Katowice w 2012r.
przeprowadzili wizję terenową, w wyniku której odnaleziono kilka sztuk dębów ze
śladami obecności pachnicy dębowej, w południowo-zachodniej części lasu co
pozwoliło na potwierdzenie występowania gatunku w obszarze. Jednak w związku z
brakiem oceny eksperckiej istnieje konieczność przewidzenia dodatkowych badań
uzupełniających na etapie realizacji zarządzenia w sprawie ustanowienia planu
zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 z udziałem entomologa, pozwalających
na rozpoznanie faktycznego stanu ochrony gatunku tj. obejmujących ocenę
parametrów stanu ochrony oraz określenie ewentualnych zagrożeń oraz zabiegów
ochronnych.
2
1086 Zgniotek cynobrowy
B
5
Zobacz na mapie
Wystarczający
Analiza obejmująca roz-mieszczenie, zagrożenia oraz ocenę stanu dokonana została
na potrzeby opraco-wania pt. „Analiza rozmiesz-czenia i stanu zachowania siedlisk
przyrodniczych zgniotka cynobrowego na obszarach Natura 2000: Dolina Widawy,
Graniczny Meander Odry, Las koło Tworkowa” ,A. Kowalska Via Naturae, Wrocław
2012. Gatunek wykazano w obsza-rze w wyniku badań tereno-wych w oparciu o 5
punktów pomiarowych. Ocenę stanu zachowania dokonano w oparciu o wytyczne
zawarte w metodyce do krajowego monitoringu gatunku (Bu-chholz 2012). Stan
zachowa-nia gatunku oceniono rów-nież w oparciu o metodykę wskananą w
Koncepcji monitoringu zgniotka cynobrowego (Cucujus cinnaberinus) (Matraj
2011).
1
9170 Grąd środkowoeuropejski i A
subkontynentalny
35.56
Zobacz na mapie
Wystarczający
Siedlisko zweryfikowano w 2011r. w wyniku badań terenowych w oparciu o 6
płatów pod kątem rozmieszczenia, zagrożeń, oceny stanu w tym określenia działań
ochronnych, ustalenia metodyki prowadzenia monitoringu.
2
91E0 *Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe
C
8.83
Zobacz na mapie
Wystarczający
Siedlisko zweryfikowano w 2011r. w wyniku badań terenowych w oparciu o 3 płaty
pod kątem rozmieszczenia, zagrożeń, oceny stanu w tym określenia działań
3
91F0 Łęgowe lasy
A
51.53
Zobacz na mapie
Wystarczający
Siedlisko zweryfikowano w 2011r. w wyniku badań terenowych w oparciu o 4 płaty
pod kątem rozmieszczenia, zagrożeń, oceny stanu w tym określenia działań
4
3260 Nizinne i podgórskie rzeki A
ze zbiorowiskami
włosieniczników
0.47
Zobacz na mapie
Wystarczający
Weryfikacja przedmiotów ochrony dokonana w 2011 r. na potrzeby planu zadań
ochronnych dla obszaru Natura 2000 Las koło Tworkowa PLH240040 wykazała
obecność w rejonie Lasu koło Tworkowa obiektu mieszczącego się w definicji
siedliska przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników Ranunculion fluitantis”— bezimienny potok, lewobrzeżny dopływ
Pilarki płynący na długości około 450 m po północno-wschodniej granicy obszaru
Las koło Tworkowa w jego północnej części wraz z fragmentem Pilarki w rejonie jej
ujścia. Weryfikacja dokonana została w oparciu o ocenę następujących wskaźników :
Obecność i pokrycie typowych gatunków, udział gatunków obcych ekologicznie i
geograficznie, morfologia cieku, otoczenie cieku, kształt płatów roślinności
zanurzonej. W związku z opracowaniem w 2012 r. metodyki GIOŚ istnieje jednak
konieczność dokonania pełnej oceny stanu ochrony w oparciu ww. metodykę GIOŚ.
Siedliska przyrodnicze
33
5
3150 Starorzecza i naturalne
Potamion
B
0.57
Zobacz na mapie
Wystarczający
Siedlisko zweryfikowano w 2011r. w wyniku badań terenowych pod kątem
rozmieszczenia, zagrożeń, oceny stanu w tym określenia działań ochronnych,
ustalenia metodyki prowadzenia monitoringu. Weryfikacja wykazała dwa
wydzielenia zajęte przez siedlisko, w tym płat o powierzchni 0,54 ha bezpośrednio
przy aktualnej zachodniej granicy obszaru oraz płat o powierzchni 0,03 ha w
aktualnych granicach obszaru.
2.6.1. Typy siedlisk przyrodniczych
*91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
Krótka charakterystyka
Ten typ siedliska przyrodniczego obejmuje nadrzeczne lasy: olszynki olszy szarej, olszowe, jesionowe, wierzby białej i kruchej oraz topoli białej i czarnej. Występują
one w całej Polsce, przy czym miejscami są reprezentowane przez rozmaite podtypy. Wymienione lasy wykształcają się na glebach zalewanych wodami rzecznymi, o
wysokim poziomie wód gruntowych, głównie klasyfikowanych jako pobagienne lub napływowe aluwialne. Zgodnie z definicją należy tu kilka istotnie różniących się
podtypów drzewostanów, a mianowicie od jesionowo-olszowych na obszarach źródlisk i związanych z nimi cieków, przez olszowe w dolinach szybko płynących rzek,
olszyny nad wolno płynącymi strumieniami, górskie olszynki olszy szarej, po nadbrzeżne lasy wierzbowe i topolowe nad dużymi rzekami.
Definicja ta niemal dokładnie obejmuje:
- Lasy łęgowe z klasy Querco-Fagetea, rzędu Fagetalia sylvaticae, związku Alno-Ulmion i podzwiązku Alnenion glutinoso-incanae (ale nie podzwiązku Ulmenion
minoris, gdyż umieszczone w nim drzewostany stanowią odrębną jednostkę 91F0).
- Lasy łęgowe z klasy Salicetea purpureae, rzędu Salicetalia purpureae, związku Salicion albae.
W Lesie koło Tworkowa łęgi *91E0 reprezentują płaty łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.).
Łęgi *91E0 są silne zróżnicowane ekologicznie i geograficznie, co powoduje że „naturalna” kompozycja gatunkowa ich runa jest równie silnie zróżnicowana. Praktycznie nie ma też gatunków wiernych łęgom, ani
gatunków łęgowych które mogłyby być uniwersalnymi wskaźnikami stanu ochrony siedliska *91E0.
Gatunki wymieniane jako typowe dla siedliska nie spełniają dobrze roli „wskaźników stanu zachowania” łęgów. W przypadku siedliska przyrodniczego *91E0 przy
ocenie stanu populacji należy raczej opierać się na kompleksowej ocenie „typowości kompozycji florystycznej” (Mróz 2010)”.
Stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000
34
Na podstawie wniosków z Seminarium Biogeograficznego:
Zgodnie z wynikami bilateralnego seminarium biogeograficznego, które odbyło się w Warszawie w dniach 24-26 marca 2010r. siedlisko jest obecne w regionie
biogeograficznym kontynentalnym na terytorium Polski. Zgodnie z konkluzją z seminarium odnośnie do kompletności obszarów Natura 2000 zaproponowanych
przez Polskę w kontekście tego nie ma potrzeby wyznaczania większej ilości obszarów.
Na podstawie wyników monitoringu typów siedlisk przyrodniczych w latach 2006 –2008 dane GIOŚ:
Region kontynentalny
Dotychczasowa ocena: U2 (U1, U2, U2). Liczba badanych stanowisk jest wystarczająca, by podać reprezentatywne wyniki dla regionu biogeograficznego. Wstępna
ocena ogólna: U1/U2 (U1, U1/U2, U1). Najgorzej oceniano parametr „specyficzna struktura i funkcja”. Badania terenowe wskazują na nieco lepszy stan tego
siedliska przyrodniczego niż to zakładano w raporcie z 2007 roku. Pomimo tego nadal blisko ¼ stanowisk uzyskała ocenę ogólną złą, wynika to przede wszystkim z
zaburzenia „struktury i funkcji siedliska” – w wyniku np. ekspansji gatunków obcych w runie, pozyskania drewna, a co za tym idzie - zbytniego odmłodzenia
drzewostanu; fragmentacji zadrzewień nadrzecznych i nadpotokowych, Spośród wskaźników specyficznej struktury i funkcji najgorzej oceniano: naturalność koryta
rzecznego, obce gatunki inwazyjne, wiek drzewostanu, naturalne odnowienie, pozyskanie drewna.
Kod
Typ siedliska
przyrodniczego
Wstępna
ocena w
regionie
Ocena stanu zachowania
Powierzchnia
*91E0
Łęgi wierzbowe,
topolowe
olszowe i
jesionowe (
Salicetum
albo-fragilis,
Populetum albae,
Alnenion
glutinoso-incana
e, olsy
źródliskowe)
U1/U2
FV – 71
U1 - 53
U2 - 33
XX – 22
Specyficzna
struktura i
funkcje
FV - 46
U1 - 103
U2 - 33
XX - 2
Perspektywy
ochrony
Ocena
ogólna
FV - 72
U1 - 57
U2 - 19
XX - 31
FV - 39
U1 - 101
U2 - 42
XX – 2
Na podstawie projektów raportów do Komisji Europejskiej - Ocena stanu zachowania typów siedlisk przyrodniczych w regionie biogeograficznym kontynentalnym:
35
Siedlisko oceniono (ogólna ocena U2) pod względem:
●
●
●
●
zasięgu na FV,
powierzchni na U1,
specyficznej struktury i funkcji U2,
perspektyw ochrony na U2.
Stanowiska występowania w obszarze/Stan zachowania stanowisk i siedlisk gatunku w obszarze
Powierzchnia (% pokrycia) – 54% (dane z SDF); 7,67% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni obszaru 115,1 ha); 7,22% (po
weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni proponowanej po korekcie granic 122,23 ha)
Stan zachowania w obszarze – A (dane z SDF); C (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych)
Większość powierzchni zidentyfikowanych w materiałach źródłowych (tj. raport WZS) jako *91E0 autor zaliczył do siedliska 91F0. Jako płaty *91E0 pozostawiono
tylko niewielkie płaty łęgów wierzbowo-topolowych. Drzewostany z dominacją jesionu potraktowano jako siedlisko 91F0 zgodnie z definicją (Danielewicz, Pawlaczyk
2004B)
Weryfikacja terenowa zasięgu siedlisk przyrodniczych wykazała występowanie trzech płatów siedliska przyrodniczego *91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe):
— 91E0.W1: płat położony w zachodniej części obszaru, w sąsiedztwie koryta Odry o powierzchni 3,8402 ha (współrzędne: 447338.30,239438.50);
— 91E0.W2: płat położony w zachodniej części obszaru, o powierzchni 2,8173 ha (współrzędne: 447561.50, 239128.50),
— 91E0.W3: płat położony w południowo-zachodniej części obszaru, o powierzchni 2,1746 ha (współrzędne: 448054.10, 239036.80).
W Lesie koło Tworkowa łęgi *91E0 reprezentują płaty łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.). Siedlisko to zajmuje powierzchnię 8,83 ha, co stanowi ok.
7,67 % całkowitej powierzchni obszaru. Łęgi wierzbowe (*91E0) są na badanym terenie wykształcone fragmentarycznie. Obecność gatunków inwazyjnych (
Reynoutria japonica, Impatiens glandulifera, Impatiens parviflora, Solidago gigantea, Solidago canadensis, Conyza canadensis, Erigeron annuus, Helianthus
tuberosus) w płatach położonych zwłaszcza w sąsiedztwie Odry, zadecydowała o niskiej (U2) ocenie stanu ochrony siedliska w obszarze Natura 2000 „Las koło
Tworkowa” (Nejfeld 2011).
Stopień reprezentatywności jest znaczący (ocena C), ze względu na występowanie niewielkich powierzchni ze znaczącym udziałem gatunków inwazyjnych.
Względna powierzchnia siedliska *91E0 w obszarze została określona w przedziale C: 2 % ≥ p > 0 %, co oznacza, że siedlisko przyrodnicze odnotowano w Polsce w
463 obszarach NATURA 2000, w tym w obszarach o dużej powierzchni, w których łęgi zajmują znaczący odsetek powierzchni.
Stan zachowania siedliska przyrodniczego wykazano jako średni lub zubożały (ocena C) ze względu na obecność gatunków inwazyjnych oraz fragmentarycznie
36
wykształcone płaty o niekorzystnym stosunku długości granic do powierzchni. Ponadto w wyniku naturalnych procesów, również w zależności od warunków
klimatycznych, stan zachowania siedliska może ulegać zmianom.
Ocena ogólna wartości obszaru dla zachowania danego typu siedliska, która jest wypadkową ww. kryteriów, dla siedliska *91E0 w obszarze Las koło Tworkowa
przyjmuje wartość C - znacząca (Nejfeld 2011).
Zagrożenia
Istniejące: brak
Potencjalne:
1. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych grądy).
2. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu wskutek zabiegów gospodarki leśnej (zmiana warunków świetlnych w dnie lasu, co może skutkować ekspansją gatunków
rodzimych (pokrzywa Urtica dioica) bądź inwazją gatunków obcych (niecierpki Impatiens parviflora, I. glandulifera) ze szkodą dla struktury siedliska.
9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)
Wielogatunkowe lasy liściaste, stanowiące w Europie Środkowej i Środkowo-Wschodniej zonalną roślinność leśną siedlisk żyznych. Drzewostan mogą budować
niemal wszystkie występujące na danym terenie gatunki drzew liściastych. Na ziemiach polskich praktycznie stałym elementem jest jednak obecność graba, a w
zdecydowanej większości płatów także dębu. Udział sosny w drzewostanie jest zwykle wynikiem dawniejszych działań człowieka. Grądy zajmują szerokie spektrum
gleb, od gleb rdzawych, przez gleby płowe, brunatne, czarne ziemie leśne, aż po gleby opadowo-glejowe. Również substrat glebowy jest bardzo urozmaicony – od
piasków, w wyjątkowych przypadkach nawet wydmowych, po ciężkie gliny i iły. Występując w tak różnorodnych warunkach siedliskowych, grądy wykazują silne
zróżnicowanie ekologiczne.
Na większości ziem Polski grądy są dominującym typem roślinności potencjalnej, jednak zdecydowana większość ich siedlisk została odlesiona i zamieniona na
tereny rolnicze. Siedliska grądowe wyjątkowo dobrze nadają się do uprawy. Także w lasach znaczną część powierzchni zajętej dawniej przez grądy pokrywają dziś
sztuczne drzewostany sosnowe. W rezultacie udział ekosystemów, które zachowały cechy grądów, szacuje się dziś na zaledwie ok. 3% lasów Polski.
Przyjęto podział na podtypy nawiązujący do powszechnie przyjętego w Polsce podziału na dwa odrębne zespoły roślinne – grądu środkowoeuropejskiego (
Galio-Carpinetum) i grądu subkontynentalnego (Tilio-Carpinetum). Na analizowanym obszarze występuje drugi z wymienionych typów siedliska (Herbich 2004).
Reprezentatywne gatunki grądu subkontynentalnego (Tilio-Carpinetum)
37
Grąd subkontynentalny zajmuje około połowę wyspy leśnej i z jednej strony graniczy z łęgiem jesionowym, a z drugiej z otwartą powierzchnią pól uprawnych.
Występuje on w postaci grądu niskiego, w której znaczącym składnikiem są rośliny lasów łęgowych. Na znacznej powierzchni gatunkiem dominującym w runie jest
pokrzywa zwyczajna Urtica dioica. Jej masowe występowanie związane jest z bardzo dużą żyznością siedliska w sąsiedztwie wielkiej rzeki. W drzewostanie dominują:
dąb szypułkowy Quercus robur, grab zwyczajny Carpinus betulus, lipa drobnolistna Tilia cordata i w mniejszym stopniu klon zwyczajny Acer platanoides. Gatunkami
domieszkowymi są: wiąz szypułkowy Ulmus laevis, buk zwyczajny Fagus sylvatica, jesion wyniosły Fraxinus excelsior i olsza czarna Alnus glutinosa (Raport WZS
Holeksa 2008).
przez Polskę w kontekście tego siedliska istnieje konieczność dodania jednego lub kilku nowych obszarów (lub powiększenia granic obszarów już wyznaczonych) tj.
jedno nowe miejsce Północna Warszawa, jedno poszerzenie obszaru PLH120056 Kwiatówka.
Na podstawie wyników monitoringu typów siedlisk przyrodniczych w latach 2006 –2008 dane GIOŚ: BRAK.
●
●
●
●
zasięgu na FV,
powierzchni na FV,
Powierzchnia (% pokrycia) – 36% (dane z SDF); 30,89% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni obszaru 115,1 ha); 29,09% (po
weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni proponowanej po korekcie granic 122,23 ha)
Stan zachowania w obszarze – A (dane z SDF); A (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych)
Wyniki weryfikacji zbliżone do danych źródłowych. Ze względu na przejściowy charakter części płatów (pomiędzy 9170 a 91F0) możliwe różne interpretacje granicy.
38
Weryfikacja terenowa zasięgu płatów siedlisk przyrodniczych na opisywanym obszarze wykazała występowanie sześciu wydzieleń obejmujących płaty siedliska
przyrodniczego 9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum):
— 9170.W1: płat położony w północnej części obszaru, o powierzchni 14,0838 ha (współrzędne: 446724.10,239440.10);
— 9170.W2: płat położony w zachodniej części obszaru, o powierzchni 5,3564 ha (współrzędne: 446841.10, 239180.40), oddzielony od płatu 9170.W1 wąskim pasem
koszonego szuwaru mozgowego;
— 9170.W3: płat położony w południowej części obszaru, o powierzchni 12,5756 ha (współrzędne: 447216.30, 238738.10);
— 9170.W4: niewielki płat położony w południowej części obszaru o powierzchni 0.5759 ha (współrzędne: 447618.70, 238990.10);
— 9170.W5: niewielki płat otoczony łęgami w południowo-wschodniej części obszaru o powierzchni 1,8831 ha (współrzędne: 448018.40, 238738.80);
— 9170.W6: niewielki płat otoczony łęgami w południowo-wschodniej części obszaru o powierzchni 1,0892 ha (współrzędne: 448135.50, 238882.60).
W ostoi Las koło Tworkowa grądy reprezentują zespół grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Siedlisko to zajmuje powierzchnię 35,56 ha, co stanowi ok. 30,90
% całkowitej powierzchni obszaru. Ogólną ocenę jakości siedliska należy uznać za „właściwą” (FV). Wysoka ocena parametru „Struktura i funkcje” trzech z sześciu
wydzieleń (W1, W2, W3) obejmujących większe płaty siedliska nie budziła wątpliwości (grąd ma w obrębie „Lasu koło Tworkowa” swą specyfikę, odbiegającą nieco
od typowych płatów siedliska, w niektórych miejscach grąd ma charakter przejściowy i cechy siedliska 91F0, jednak o jego wysokich walorach i pełnionych
funkcjach świadczy m.in. występowanie pachnicy dębowej Osmoderma eremita (Królik, 2008), chrząszcza z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, wpisanego do
Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt oraz kruszczyka połabskiego Epipactis albensis gatunku storczyka wpisanego do „Polskiej Czerwonej Księgi Roślin”).
Natomiast w przypadku pozostałych trzech mniejszych wydzieleń (W4, W5, W6), płaty grądu są wyraźnie zbliżone pod względem struktury i składu gatunkowego do
łęgu jesionowo-wiązowego (91F0), w związku z czym przy ocenie wartości wskaźników parametru „struktura i funkcje” wskaźniki odnośnie do metodyki oceny stanu
siedliska grądowego zostały dostosowane do specyficznej odmiany grądu, która wykształciła się na tym terenie, uznając, że aktualny stan siedliska jest wynikiem
naturalnych procesów. W zachodniej części lasu pojawiają się w runie inwazyjne gatunki obce Impatiens parviflora i I. glandulifera (Nejfeld 2011).
Stopień reprezentatywności jest doskonały (ocena A) - siedlisko występuje w obszarze w pełni potencjalnych możliwości rozwoju (świadczy o tym również obecność
zagrożonego gatunku rośliny wpisanej do Czerwonej Księgi — kruszczyka połabskiego Epipactis albensis).
Względna powierzchnia siedliska 9170 w obszarze została określona w przedziale C: 2 % ≥ p > 0 %, co oznacza, że siedlisko przyrodnicze jest rozpowszechnione w
Polsce w 367 obszarach NATURA 2000, w tym w obszarach o dużej powierzchni, w których grądy zajmują znaczący odsetek powierzchni. Płaty grądu mają
doskonały stan zachowania (ocena A) - grąd Tilio-Carpinetum występuje tylko w postaci grądu niskiego z uwagi na uwarunkowania terenowe (równina), optymalne
otoczenie (inne typy lasów – łęgi).
Ocena ogólna wartości obszaru dla zachowania danego typu siedliska jest wypadkową ww. kryteriów i dla siedliska 9170 w obszarze Las koło Tworkowa przyjmuje
wartość A - doskonała (Nejfeld 2011).
Zagrożenia
39
Istniejące: brak.
Potencjalne:
91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)
Ten typ siedliska przyrodniczego obejmuje wilgotne lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, związane z siedliskami okazjonalnie zalewanymi wodami rzecznymi lub
pozostającymi pod wpływem okresowych spływów wód powierzchniowych albo ruchomych wód gruntowych. Występują one w całej Polsce, choć rzadziej niż np. łęgi
jesionowo-olszowe (*91E0).
Liściaste lasy o drzewostanie budowanym przez dąb, jesion lub wiąz, związane z siedliskami pozostającymi pod wpływem wód płynących, jednak nieco mniej
wilgotnymi niż łęgi jesionowo-olszowe oraz wierzbowe i topolowe, opisane w jednostce *91E0. Spośród wszystkich lasów łęgowych stanowią postaci najbardziej
zbliżające się do gradów. W dolinach rzek zajmują one gleby typu mad, a poza dolinami – czarne ziemie leśne. Podział ten znajduje także odzwierciedlenie w składzie
runa, co z fitosocjologicznego punktu widzenia wyrażono, wyróżniając w ramach zespołu Ficario-Ulmetum dwa podzespoły: typowy, związany z dolinami rzecznymi
łęg wiązowo-jesionowy typowy, i śledziennicowy F.-U. chrysosplenietosum, zajmujący siedliska poza dolinami (Herbich 2004).
przez Polskę w kontekście tego siedliska istnieje konieczność dodania jednego lub kilku nowych obszarów (lub powiększenia granic obszarów już wyznaczonych) tj.
jedno nowe miejsce Krośnieńska Dolina Odry.
Na podstawie wyników monitoringu typów siedlisk przyrodniczych w latach 2009 dane GIOŚ:
Badania przeprowadzone w 2009 r. stanowią fazę pilotażową. Monitoring lasów łęgowych ma być kontynuowany w 2010r. Dlatego wybór stanowisk objętych
monitoringiem w 2009 r. nie jest jeszcze ostateczną i pełną listą stanowisk monitoringowych tego siedliska.
Siedlisko występuje wyłącznie w kontynentalnym regionie biogeograficznym i ma ograniczony zasięg. Badania przeprowadzone w 2009 r. stanowią fazę pilotażową.
Monitoring łęgów ma być kontynuowany w 2010 r. Dlatego wybór stanowisk objętych monitoringiem w 2009 r. nie jest jeszcze ostateczną i pełną listą stanowisk
40
monitoringowych tego siedliska. Jednak przedstawione niżej wyniki z 2009 r. można traktować jako „wstępnie reprezentatywne” – wybór stanowisk objętych
badaniami w 2009 r. nie był systematycznie obciążony np. świadomym preferowaniem najlepiej zachowanych stanowisk.
Region kontynentalny:
Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych parametrów opisujących siedlisko na poziomie stanowisk i obszarów:
Powierzchnia siedliska na zdecydowanej większości stanowisk była oceniana jako FV, chociaż na licznych stanowiskach oceniano ją także jako U1 lub U2 - ze
względu na fakt, że występowanie siedliska było tam ograniczone do małych, pofragmentowanych płatów w ramach potencjalnej biochory. Również w wielu
obszarach parametr ten również był oceniany jako niezadowalający (U1) lub zły (U2).
Struktura i funkcja przybierała różne wartości, jednak na większości stanowisk parametr ten oceniano jako niezadowalający lub zły, podobnie w większości
obszarów oceniono go jako niezadowalający (U1). Wskaźniki, odpowiedzialne za taki stan, omówiono wyżej.
Perspektywy ochrony oceniano najczęściej jako niezadowalające (U1), rzadziej jako korzystne (FV) lub złe (U2). Wpłynęły na to zazwyczaj obawy o utrzymywanie
się zniekształconych warunków hydrologicznych.
Kod
Typ siedliska
przyrodniczego
Wstępna
ocena w
regionie
Ocena stanu zachowania (58 stanowisk)
Powierzchnia
91F0
Łęgowe lasy
(Ficario-Ulmetum)
FV – 36
U1 - 20
U2 - 2
Specyficzna
struktura i
funkcje
FV - 4
U1 - 33
U2 - 21
Perspektywy
ochrony
Ocena
ogólna
FV - 7
U1 - 44
U2 - 7
FV - 6
U1 - 26
U2 - 26
Siedlisko występuje wyłącznie w regionie kontynentalnym. Jego zasięg obejmuje jednak niemal całą Polskę. W 2010 r. siedlisko było badane na 55 stanowiskach w
15 obszarach Natura 2000. Wybór lokalizacji badanych stanowisk był taki, by wraz ze stanowiskami zbadanymi w 2009 r. pokrywały w reprezentatywny sposób cały
zasięg geograficzny siedliska w Polsce.
Typ siedliska przyrodniczego podlegał monitoringowi w roku 2009.
Monitoring będzie kontynuowany w roku 2011.
Zbadane w 2009 i w 2010 stanowiska pokrywają cały zasięg siedliska przyrodniczego ich rozmieszczenie jest wystarczające.
41
Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych parametrów opisujących siedlisko na poziomie stanowisk i obszarów w regionie kontynentalnym,
z uwzględnieniem zróżnicowania geograficznego:
Spośród 55 badanych stanowisk, zaledwie na 6 stanowiskach stan łęgów 91F0 oceniono jako właściwy. Na 39 stanowiskach stan oceniono jako niezadowalający, a na
10 – jako zły. Za niewłaściwe i złe oceny ogólne odpowiadała zwykle niewłaściwa lub zła ocena struktury i funkcji, zwykle łącząca się z niezadowalającą lub złą oceną
perspektyw ochrony. Uzyskany obraz potwierdza, że siedlisko 91F0 jest generalnie w Polsce w złym stanie i że jest bardzo silnie zagrożone.
Powierzchnia siedliska na około połowie stanowisk była oceniana jako FV, chociaż na licznych stanowiskach oceniano ją także jako U1 lub U2 - ze względu na fakt,
że występowanie siedliska było tam ograniczone do małych, pofragmentowanych płatów w ramach potencjalnej biochory. Również w wielu obszarach parametr ten
również był oceniany jako niezadowalający (U1) lub zły (U2).
Struktura i funkcja przybierała różne wartości, jednak na większości stanowisk parametr ten oceniano jako niezadowalający lub zły, podobnie w większości
obszarów oceniono go jako niezadowalający (U1). Wskaźniki, odpowiedzialne za taki stan, omówiono wyżej.
Perspektywy ochrony oceniano korzystniej niż aktualny stan siedliska: aż na 31 stanowiskach uznano je za właściwe. Jednak, w skali obszarów, dominują oceny
niewłaściwe lub złe. Wpłynęły na to zazwyczaj obawy o utrzymywanie się zniekształconych warunków hydrologicznych.
Kod
Typ siedliska
przyrodniczego
Wstępna
ocena w
regionie
Powierzchnia
91F0
Łęgowe lasy
(Ficario-Ulmetum)
FV – 28
U1 - 15
U2 - 11
Specyficzna
struktura i
funkcje
FV - 9
U1 - 35
U2 - 11
Perspektywy
ochrony
Ocena
ogólna
FV - 31
U1 - 1
U2 - 8
FV - 6
U1 - 39
U2 - 10
●
●
●
●
zasięgu na FV,
powierzchni na U2,
42
Powierzchnia (% pokrycia) – BRAK (siedlisko nie wykazane w SDF); 44,77% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni obszaru 115,1
ha); 42,16% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni proponowanej po korekcie granic 122,23 ha)
Stan zachowania w obszarze – BRAK (siedlisko nie wykazane w SDF); A (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych)
Większość powierzchni zidentyfikowanych w materiałach źródłowych (tj. raport WZS) jako *91E0 autor zaliczył do siedliska 91F0. Jako płaty *91E0 pozostawiono
tylko niewielkie płaty łęgów wierzbowo-topolowych. Drzewostany z dominacją jesionu potraktowano jako siedlisko 91F0 zgodnie z definicją (Danielewicz, Pawlaczyk
2004B).
Na opisywanym obszarze stwierdzono obecność czterech wydzieleń obejmujących płaty siedliska przyrodniczego 91F0 łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (
Ficario-Ulmetum):
— 91F0.W1: płat położony w północnej części obszaru, obejmujący fragment drzewostanu modrzewiowego, o powierzchni 2,0410 ha (współrzędne:
446614.60,240021.40);
— 91F0.W2: płat położony w północnej części obszaru, o powierzchni 4,3147 ha (współrzędne: 446683.50, 239808.50),
— 91F0.W3: płat położony w północnej części obszaru, o powierzchni 1,7074 ha (współrzędne: 446691.10, 239685.40);
— 91F0.W4: płat położony w środkowej i wschodniej części obszaru, miejscami przechodzący w siedliska 9170 i *91E0, o powierzchni 2,1746 ha (współrzędne:
447377.10, 239174.50).
Siedlisko to zajmuje powierzchnię 51,53 ha, co stanowi ok. 44,77 % całkowitej powierzchni obszaru. Łęgi jesionowo-wiązowe (91F0) są na badanym terenie, na ogół,
bardzo dobrze wykształcone. Jedynie w północnej części obszaru pojawiają się w drzewostanie gatunki nietypowe dla siedliska m.in.: modrzew. Siedlisko
w niektórych miejscach wykazuje przejawy procesu grądowienia, o czym świadczą skupiska gatunków grądowych na wyniesieniach. W runie pojawiają się
pojedynczo inwazyjne gatunki obce Impatiens parviflora i I. glandulifera (Nejfeld 2011).
Stopień reprezentatywności jest doskonały (ocena A) - siedlisko występuje w obszarze w pełni potencjalnych możliwości rozwoju.
Względna powierzchnia siedliska 91F0 w obszarze została określona w przedziale C: 2 % ≥ p > 0 %, (siedlisko przyrodnicze odnotowano w Polsce w 155 obszarach
NATURA 2000, w tym w obszarach o dużej powierzchni, w których łęgi zajmują znaczący odsetek powierzchni).
Płaty siedliska 91F0 mają doskonały stan zachowania (ocena A) - łęg jesionowo-wiązowy Ficario-Ulmetum występuje w obszarze w różnych stadiach rozwojowych,
korzystny jest stosunek powierzchni do długości granic oraz optymalne otoczenie (inne typy lasów – łęgi, grądy). Nie istnieją wyraźne niekorzystne oddziaływania na
siedlisko, przy doskonałym stanie zachowania struktury.
Ocena ogólna wartości obszaru dla zachowania danego typu siedliska jest wypadkową ww. kryteriów i dla siedliska 91F0 w obszarze Las koło Tworkowa przyjmuje
43
Zagrożenia
Istniejące: brak
Potencjalne:
1. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na korzyść grądów (łęgi będą się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych grądy).
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
Z definicji to naturalne jeziora i stałe niewielkie zbiorniki wodne oraz odcięte fragmenty koryt rzecznych z wolno pływającymi w toni wodnej makrofitami (Potamion
i częściowo Nympheion), makrofitami zakorzenionymi w dnie oraz o liściach pływających (część Nymphaeion), a także prymitywnymi skupieniami drobnych roślin
pływających po powierzchni wody (Lemnetea).
Mezo–eutroficzne lub eutroficzne jeziora, drobne zbiorniki wodne i starorzecza stanowią ponad 95% wód stojących Polski. Zgrupowane są one głównie w obrębie
pojezierzy: Mazurskiego, Pomorskiego, Wielkopolskiego, Łęczyńsko – Włodawskiego i innych, choć licznie występują (zwłaszcza zbiorniki o mniejszej powierzchni)
na terenie całego kraju. Pod względem hydrologicznym wykazują one olbrzymie zróżnicowanie – od zbiorników nieprzepływowych, do takich, gdzie dopływy i
odpływy stanowią istotny procent w bilansie hydrologicznym. Zaopatrywane w wodę mogą być ze źródeł powierzchniowych (opad atmosferyczny, spływ
powierzchniowy, dopływy rzeczne) lub ze źródeł podziemnych – dopływ gruntowy. Udział poszczególnych dróg dostawy wody jest cechą charakterystyczną dla
każdego zbiornika. Najbliższe otoczenie (zlewnia) starorzeczy i innych naturalnych, eutroficznych zbiorników wodnych to zazwyczaj obszar w mniejszym lub
większym stopniu poddany antropopresji. Wzrastający udział obszarów przekształconych przez człowieka (pól uprawnych, terenów zabudowanych itp.) w zlewni
powoduje, iż zbiorniki ulegają przyspieszonej eutrofizacjii.
Starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne są bardzo zróżnicowane pod względem powierzchni (od jezior o powierzchni ponad 100 ha, do drobnych
zbiorników o powierzchni kilkuset metrów kwadratowych) i głębokości (od zbiorników głębokich na ponad 80 m – Jezioro Drawskie, do takich, gdzie głębokość
maksymalna nie przekracza 1 m). Woda charakteryzuje się umiarkowanymi i wysokimi koncentracjami pierwiastków biogennych – azotu i fosforu, choć ich stężenia
w poszczególnych zbiornikach mogą mieścić się w szerokim zakresie. Charakterystyczna jest także wysoka koncentracja rozpuszczonych soli mineralnych (wysokie
przewodnictwo elektrolityczne właściwe). Odczyn wód od obojętnego do alkalicznego – pH najczęściej >7. Ze względu na dużą zasobność w związki biogenne w
wodzie występują masowe pojawy fitoplanktonu, które wywołują niebiesko–zieloną barwę wody i niewielką widzialność. Przezroczystość wód i zasięg strefy fotycznej
mieści się w szerokich granicach od kilkudziesięciu centymetrów dla zbiorników o większej żyzności do nawet kilku metrów w zbiornikach będących na pograniczu
mezotrofii i eutrofii. Morfologia mis zbiorników silnie różnorodna, od zbiorników płytkich o łagodnie opadających stokach do głębokich o znacznym nachyleniu
44
stoków misy jeziornej, możliwe jest także istotne zróżnicowanie morfologii misy w obrębie jednego zbiornika.
Zróżnicowanie morfologiczne zbiorników, cech fizyczno-chemicznych wód i osadów dennych mają decydujący wpływ na wykształcanie się poszczególnych typów
roślinności. Zbiorniki podobne pod względem typu troficznego i morfologicznego wykazują podobieństwa w typie roślinności. Różnice między nimi ujawniają się
tylko w większej lub mniejszej frekwencji płatów określonych zespołów roślin (Herbich 2004).
przez Polskę w kontekście tego nie ma potrzeby wyznaczania większej ilości obszarów. Pomimo, że wyniki seminarium nie wskazują na konieczność włączenia
siedliska 3150, należy mieć na uwadze, że w momencie analiz dokonanych na potrzeby seminarium stan ochrony siedliska w obszarze pozwalał na uznanie go za
przedmiot ochrony. Zaistniała sytuacja była najprawdopodobniej wynikiem nieprecyzyjnego wytyczenia granic obszaru.
Do monitoringu wybrano 101 stanowisk zaklasyfikowanych do typu siedliska 3150 położonych w regionie kontynentalnym. Monitorowano 68 stanowisk
zlokalizowanych na jeziorach (naturalne eutroficzne zbiorniki wodne) oraz 33 stanowiska zlokalizowane na starorzeczach. Badane zbiorniki rozmieszczone są w
województwach: Zachodniopomorskim (Wolin, Pojezierze Drawieńskie), Kujawskim (starorzecza Noteci), Wielkopolskim (obszary Wielkopolskiego Parku
Narodowego, Puszczy Zielonka, Strugi Gołanieckiej, Cybiny, Rogalińska Dolina Warty), Lubuskim (Uroczysko Jezior Ośniańskich), Dolnośląskim (Pojezierze
Legnickie), Małopolskim (Kotlina Oświęcimska, Kraków i okolice), Lubelskim (Polesie, Dolina Bugu). Wybrane obszary reprezentują większość obszarów Polski z
wyjątkiem północno-wschodniej części Polski. Monitoring siedlisk 3150 obszarów północno-wschodnich, województwa podkarpackiego, obszarów centralnej Polski
oraz regionu alpejskiego zaplanowany został na przyszły rok. Oceniane siedliska mieszczą się w zakresie powierzchni od małych starorzeczy o powierzchni poniżej 1
ha do dużych jezior o powierzchni ponad 300 ha, dając możliwość porównania siedlisk różnej wielkości, położonych w różnych częściach i regionach geograficznych
Polski.
Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych parametrów opisujących siedlisko na poziomie stanowisk i obszarów:
Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz stwierdzono, że powierzchnia siedliska 3150 w ponad 60% zachowana jest w stanie właściwym (FV), a w 14% w
stanie niezadowalającym (U1) czyli następuje zbyt szybkie zarastanie, wypłycanie stanowisk co w konsekwencji prowadzić może do ich fragmentacji. Dla 23%
ocenianych stanowisk nie określono tego parametru ponieważ wiele stanowisk oceniano po raz pierwszy i brak było możliwości porównania szybkości zarastania czy
też wypłycania jezior czy starorzeczy. Szybkie zarastanie czy też wypłycanie często związane było z dużą degradacją siedliska i niską oceną jego stanu zachowania.
Dla oceny tego parametru przyjęto następującą waloryzację.
45
Skala zmian powierzchni siedliska została ustalona następująco:
FV zmiany powierzchni siedliska < 5%;
U1 zmiany powierzchni siedliska 5-25%;
U2 zmiany powierzchni siedliska > 25%.
Przy czym powierzchnia siedliska rozumiana jest jako:
POWIERZCHNIA SIEDLISKA= CAŁE JEZIORO/ZBIORNIK WODNY – POWIERZCHNIA SZUWARU.
Ogólnie parametr oceniono jako FV.
Specyficzna struktura i funkcje jako stan właściwy (FV) została stwierdzona tylko dla 17% stanowisk, niezadowalająca (U1) dla 43% stanowisk, a zła (U2) dla
40% stanowisk. Niestety wartości te wskazują, że pomimo dość dużej ilości jezior i starorzeczy, występujących na obszarze Polski stan ich zachowania jest
niezadowalający. Obniżenie parametru najczęściej było spowodowane słabą oceną wskaźnika „charakterystyczna kombinacja zbiorowisk”, zwykle popartą przez
przynajmniej 1 wskaźnik oceniony na U1 lub U2. Obniżona ocena wskaźnika „charakterystyczna kombinacja zbiorowisk” była decydująca i przesądziła o obniżeniu
oceny parametru.
Ogólnie parametr oceniono jako U1.
Perspektywy ochrony dla 38% stanowisk wykazały stan właściwy (FV), dla 42% stan niezadowalający (U1) i dla 20% stan zły (U2). Ocena zła była związana z tymi
stanowiskami, które nie podlegają żadnej ochronie, nie są postrzegane jako elementy o szczególnych walorach przyrodniczych lub wręcz w ogóle nie zwraca się na
nie uwagi (np. starorzecze Łutnia pełniące funkcję wysypiska śmieci), albo możliwości poprawy stanu jeziora i/lub zlewni leżą poza możliwościami, a stanowisko już
wykazuje cechy wysokiej degradacji.
Ogólnie parametr oceniono jako U1.
Ocena ogólna w większości przypadków pokrywa się z wartościami specyficznej struktury i funkcji, jednak w niektórych przypadkach została podwyższona. 22%
stanowisk otrzymało ocenę właściwą (FV), 38% niezadowalającą (U1) i aż 40% złą (U2). Jeziora o podwyższonej ocenie ogólnej to jeziora na obszarze Pojezierza
Drawskiego, Rogalińskie starorzecze Warty i jezioro w obszarze Uroczyska Ośniańskich jezior, a więc w obszarach gdzie prowadzona jest czynna ochrona przyrody i
istnieją duże szanse na poprawę siedliska.
Ogólna ocena parametru U1.
Kod
Typ siedliska
przyrodniczego
Wstępna
ocena
w regionie
46
Powierzchnia
3150
Starorzecza
i naturalne
eutroficzne
zbiorniki wodne
ze
zbiorowiskami z
Nympheion,
Potamion
FV – 64
U1 - 14
U2 - 0
XX - 23
Specyficzna
struktura
i funkcje
FV - 17
U1 - 44
U2 - 40
XX - 0
Perspektywy
ochrony
Ocena
ogólna
FV - 38
U1 - 43
U2 - 20
XX - 0
FV - 22
U1 - 38
U2 - 41
XX - 0
Typ siedliska przyrodniczego podlegał monitoringowi w roku 2009.
Monitoring będzie kontynuowany w roku 2011.
Do monitoringu wybrano 129 stanowisk zaklasyfikowanych do typu siedliska 3150 położonych w regionie kontynentalnym i alpejskim (Tab.1). Monitoring był
kontynuacją monitoringu przeprowadzonego w 2009 r. W roku 2010 zmonitorowano stanowiska rozmieszczone na jeziorach, starorzeczach i drobnych naturalnych
eutroficznych zbiornikach wodnych na terenach województw: kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, wielkopolskie, lubuskie, dolnośląskie,
śląskie, małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie. W sumie w latach 2009-2010 monitoringiem objęto obszar prawie całej Polski, co dało możliwość w miarę
dobrego zapoznania się ze stanem siedliska w różnych regionach kraju. W roku 2010 w składzie monitorowanych stanowisk znalazły się stanowiska na 20 obszarach
Natura 2000, z tego tylko 3 to obszary monitorowane także w ubiegłym roku: Rogalińska Dolina Warty, Jeziora Uściwierskie, Łęgi Odrzańskie. Wybrane obszary
reprezentują prawie całą Polskę poza Polską centralną. Oceniane siedliska mieszczą się w zakresie powierzchni od małych starorzeczy o powierzchni poniżej 1 ha do
dużych jezior, dając możliwość porównania siedlisk różnej wielkości. Planuje się niewielkie uzupełnienie listy stanowisk monitorowanych w roku 2011, aby uzupełnić
luki geograficzne oraz wyjaśnić wątpliwości metodyczne związane z dużym zróżnicowaniem tego siedliska przyrodniczego.
W regionie kontynentalnym do monitoringu wytypowano stanowiska siedliska 3150 z całego obszaru Polski, ze szczególnym uwzględnieniem północno-wschodnich
i południowo-wschodnich regionów, które nie były monitorowane w 2009 roku. Stosunkowo duża liczba monitorowanych stanowisk daje wyobrażenie o stanie
siedlisk 3150 na terenie naszego kraju. Należy zwrócić uwagę, że opisywane były i są jedynie stanowiska, które, w przypadku jezior, nie muszą odzwierciedlać stanu
troficznego całego jeziora, lecz jedynie ściśle określonej jego części. Może się więc zdarzyć, że całe jezioro zostało zaklasyfikowane do innego typu jezior lub ogólnie
zostało określone na poziomie mezotrofii, jednak podstawowe dane fizyczno-chemiczne, zakwity glonów, dominacja sinic, wskazują na eutroficzny charakter
określonego miejsca. Jeśli dodatkowo obecne były makrofity charakterystyczne dla siedliska 3150 uznawano takie stanowisko.
Pomimo tak dużej liczby stanowisk, wydaje się, że istnieją jeszcze pewne niewielkie braki geograficzne – należy więc w roku 2011 wyznaczyć dodatkowe stanowiska
w dolinach rzecznych oraz na Pomorzu (w tym jezior przymorskie). Dodanie nowych stanowisk umożliwi jeszcze dopracowanie metodyki i przetestowanie jej na
47
nowych stanowiskach (chodzi przede wszystkim o lepsze uwzględnienie zróżnicowania genetycznego i historycznego tego siedliska przyrodniczego).
Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych parametrów opisujących siedlisko na poziomie stanowisk i obszarów w regionie kontynentalnym,
z uwzględnieniem zróżnicowania geograficznego:
Powierzchnia siedliska – dla większości stanowisk parametr ten został określony jako właściwy na całym badanym obszarze. Stany niezadowalające lub złe
stwierdzono na obszarze Dolnego Śląska, pojedyncze w Wielkopolsce, okolice Iławy i województwa śląskiego. Najczęściej stan ten związany był z wypłyceniem i
zarastaniem stanowisk jako skutek obniżania poziomu wody, regulacji stosunków wodnych prowadzących do szybkiego odwodnienia lub też jako naturalny proces
zaniku siedliska, jeśli stanowisko generalnie charakteryzuje się małą powierzchnią. W sumie parametr powierzchnia siedliska został oceniony dla 58% obszarów jako
właściwy (FV): Dolina Dolnego Sanu, Dolina Pliszki, Grądy w Dolinie Odry, Jezioro Kaliszańskie, Jezioro Karaś, Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo, Ostoja
Barciosko-Gąsawska, Ostoja Iławska, Ostoja Piska, Ostoja Wigierska, Solecka Dolina Wisły; 5% jako niezadowalający (U1) - Rogalińska Dolina Warty oraz 5% jako zły
(U2) - Łęgi Odrzańskie. Dla 32% trudno było ocenić ten parametr: Dolina Biebrzy, Jeziora Uściwierskie, Łęgi nad Bystrzycą, Narwiańskie Bagna, Ostoja w Dolinie
Górnej Narwi i Przełomowa Dolina Narwi.
Specyficzna struktura i funkcje – dla ponad połowy parametr ten został określony jako niezadowalający (U1), i praktycznie stwierdzono jego równomierne
rozmieszczenie na całym badanym obszarze. Stan niezadowalający jest związany głównie ze zubożoną „Charakterystyczną kombinacją zbiorowisk w obrębie
transektu”. Stwierdzano wówczas brak nymfeidów lub elodeidów lub jeśli obecni byli przedstawiciele obu grup to w zbiorowiskach elodeidów przeważał
Ceratophyllum demersum (rogatek sztywny). Stwierdzano także wówczas pokrycie pleustofitami w jeziorach powyżej 25%, a w starorzeczach powyżej 50% pokrycia
powierzchni. Takie zubożenie zespołów roślin świadczy o wzrastającej trofii i braku wystarczająco dogodnych warunków dla rozwoju bardziej zróżnicowanej
fitocenozy. W sumie parametr specyficzna struktura i funkcje jako właściwy został oceniony jako właściwy dla 37% obszarów: Dolina Dolnego Sanu, Jeziora
Uściwierskie, J. Karaś, Narwiańskie Bagna, Ostoja Piska, Ostoja Wigierska, Solecka Dolina Wisły; 53% jako niezadowalający (U1): Dolina Biebrzy, Dolina Pliszki,
Łęgi nad Bystrzycą, Łęgi Odrzańskie, Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo, Ostoja Iławska, Ostoja w Dolinie Górnej Narwi, Przełomowa Dolina Narwi, Rogalińska
Dolina Warty i 11% jako zły (U2): Jezioro Kaliszańskie i Ostoja Barciosko-Gąsawska.
Perspektywy ochrony zostały ocenione jako właściwe na większości badanych stanowisk. Najtrudniej jest ocenić perspektywy ochrony dla starorzeczy i drobnych
naturalnych eutroficznych zbiorników, bowiem zbiorniki te naturalnie podlegają szybkiemu wypłyceniu, często są wykorzystywane jako przydomowe odbieralniki
ścieków, brak jest wypracowanego planu ochrony i rzadko które starorzecze objęte jest ochroną. Generalnie stan starorzeczy i ich funkcjonowania jest słabo
poznany. Wiele z nich leży na terasach zalewowych, ale także wiele z nich zostało odciętych od rzek poprzez obwałowania. Problem okresowego zalewania odciętych
starorzeczy przez rzeki i wpływu na te siedliska wcale nie jest dobrze rozpoznany i mimo wszystko pozostaje dwuznaczny, bowiem w takim samym stopniu może
działać „odświeżająco” na zbiorniki wodne, jak i degradująco poprzez naniesienie zawiesiny i zamulanie. Przy ocenie perspektyw ochrony w przypadku starorzeczy
brano pod uwagę czy są to starorzecza z możliwością kontaktowania się z rzeką czy też nie oraz czy obszar na którym się znajdują jest naturalny czy też
przekształcony. Ocena procesów fluwialnych może jedynie pomóc określić czy siedlisko ma szanse „dynamicznego” przetrwania, bowiem rzeczywiście na obszarach
naturalnych, nie zmodyfikowanych, istnieją realne możliwości tworzenie się nowych stanowisk - nowych starorzeczy. Należy jednak pamiętać, że proces tworzenia
nowych starorzeczy nie jest procesem natychmiastowym i nie trwa szybko. Podobnie jak proces całkowitego zalądowienia i zaniku stanowisk na obszarach, które
uległy regulacji nie musi przebiegać bardzo szybko, a szybkość ta jest zależna, w dużej mierze, od presji ludzkiej. Parametr Perspektywy Ochrony został oceniony
jako właściwy (FV) dla 32% obszarów: Dolina Dolnego Sanu, Dolina Pliszki, Jezioro Karaś, Ostoja Iławska, Rogalińska Dolina Warty, Solecka Dolina Wisły; 47% jako
niezadowalający (U1): Dolina Biebrzy, Grądy w Dolinie Odry, Jeziora Uściwierskie, Łęgi nad Bystrzycą, Narwiańskie Bagna, Ostoja Barciosko-Gąsawska, Ostoja w
Dolinie Górnej Narwi, Ostoja Wigierska, Przełomowa Dolina Górnej Narwi oraz 5% jako zły (U2): Jezioro Kaliszańskie. Dla 16% trudno było ocenić ten parametr:
Łęgi Odrzańskie, Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo i Ostoja Piska. W sumie parametr perspektywy ochrony został oceniony jako właściwy (FV) dla 32% obszarów:
48
Dolina Dolnego Sanu, Dolina Pliszki, Jezioro Karaś, Ostoja Iławska, Rogalińska Dolina Warty, Solecka Dolina Wisły; 47% jako niezadowalający (U1): Dolina Biebrzy,
Grądy w Dolinie Odry, Jeziora Uściwierskie, Łęgi nad Bystrzycą, Narwiańskie Bagna, Ostoja Barciosko-Gąsawska, Ostoja w Dolinie Górnej Narwi, Ostoja Wigierska,
Przełomowa Dolina Górnej Narwi oraz 5% jako zły (U2): Jezioro Kaliszańskie. Dla 16% trudno było ocenić ten parametr: Łęgi Odrzańskie, Mazurska Ostoja Żółwia
Baranowo i Ostoja Piska.
Ocena ogólna: blisko połowa monitorowanych stanowisk uzyskała ocenę ogólną niezadowalającą (U1). Stanowiska ocenione jako stan właściwy to stanowiska na
terenie Jezior Mazurskich, okolice Bydgoszczy, województwa lubelskiego, okolice Sandomierza oraz pojedyncze na terenie okolic Iławy, Wielkopolski, Dolnego
Śląska i Podkarpacia. Należały tu zarówno stanowiska monitorowane na jeziorach, jak i starorzeczach. W przypadku starorzeczy były to stanowiska zarówno na
terenach gdzie brak jest regulacji lub była wykonywana w niewielkim stopniu, jak i na terenach gdzie rzeki są silnie uregulowane. Większa ilość stanowisk, których
stan został oceniony jako zły lub niezadowalający związana jest raczej z terenami gęsto zasiedlonymi (okolice miast w woj. lubuskim, dolnośląskim, małopolskim),
intensywnie użytkowanymi rolniczo (Wielkopolska) lub rekreacyjnie (Wielkopolska, okolice Iławy). Brak stanowisk ocenionych jako stan właściwy na terenie
Małopolski i Śląska można wiązać z silną presją człowieka, bowiem są to tereny bardzo gęsto zaludnione oraz silnie przekształcone. Duża liczba stanowisk, których
stan został oceniony jako niezadowalający w obszarze wydawałoby się najsłabiej podlegającym wpływom człowieka, obszary Narwi jest związana z bardzo szybkim
wypłycaniem na skutek gromadzenia się materii organicznej i zarastaniem stanowisk. Ocena podsumowująca wykazała, że parametr ocena ogólna został oceniony w
stopniu właściwym (FV) w obszarach: Dolina Dolnego Sanu, Jezioro Karaś, Ostoja Piska, Solecka Dolina Wisły – ogółem 21% obszarów Natura 2000 wykazało stan
ogólny w stopniu właściwym. W stopniu niezadowalającym (U1) było to 63%: Dolina Biebrzy, Dolina Pliszki, Grądy w Dolinie Odry, Jeziora Uściwierskie, Łęgi nad
Bystrzycą, Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo, Narwiańskie Bagna, Ostoja Iławska, Ostoja w Dolinie Górnej Narwi, Ostoja Wigierska, Przełomowa Dolina Narwi i
Rogalińska Dolina Warty oraz 16% jako stan zły (U2): Jezioro Kaliszańskie, Łęgi Odrzańskie i Ostoja Barciosko-Gąsawska.
Kod
Typ siedliska
przyrodniczego
Wstępna
ocena
w regionie
Powierzchnia
3150
Starorzecza
i naturalne
eutroficzne
zbiorniki wodne
ze
zbiorowiskami z
Nympheion,
Potamion
FV – 59
U1 - 10
U2 - 7
XX - 51
Specyficzna
struktura
i funkcje
FV - 42
U1 - 56
U2 - 30
Perspektywy
ochrony
Ocena
ogólna
FV - 57
U1 - 41
U2 - 12
FV - 31
U1 - 61
U2 - 36
49
●
●
●
●
zasięgu na FV,
powierzchni na FV,
specyficznej struktury i funkcji FV,
Powierzchnia (% pokrycia) – BRAK (siedlisko wykazane w SDF); 0,03% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni obszaru 115,1 ha);
0,46% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni proponowanej po korekcie granic 122,23 ha)
Stan zachowania w obszarze – BRAK (siedlisko nie wykazane w SDF); B (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych)
Aktualny SDF dla „Lasu koło Tworkowa”, wymienia siedlisko przyrodnicze 3150 jako jedno z typów siedlisk przyrodniczych występujących na terenie obszaru,
jednak bez określenia powierzchni (w % pokrycia) oraz stopnia reprezentatywności, względnej powierzchni, stanu zachowania. Podaje ocenę ogólną D.
Biorąc pod uwagę obszar zamknięty aktualnymi granicami, należałoby ocenić stopień reprezentatywności siedliska na terenie obszaru na „D”, czyli
„reprezentatywność nieistotną” (ze względu na obecność tylko 1 niewielkiego zbiornika bezodpływowego, zajmującego wąskie zagłębienie terenowe o szerokości
kilku metrów i długości kilkudziesięciu metrów, głębokości około 1 m; współrzędne: 446834.20, 239190.50, powierzchnia: 257 m2).
Weryfikacja terenowa na potrzeby planu zadań ochronnych wykazała dwa wydzielenia zajęte przez siedlisko, w tym płat o powierzchni 0,54 ha bezpośrednio przy
aktualnej zachodniej granicy obszaru oraz płat o powierzchni 0,03 ha w aktualnych granicach obszaru. W SDF wspomina się o obecności starorzeczy, ale nie podaje
się ich powierzchni.
W przypadku siedliska przyrodniczego 3150 „Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion”, stwierdzono tylko 2
płaty w rejonie „Lasu Tworkowskiego”, w tym:
— położony w aktualnych granicach obszaru (współrzędne: 446834.20, 239190.50, powierzchnia: 257 m2), na granicy płatu grądu i zagajnika olszowego, niewielki
płat w postaci bezodpływowego, wąskiego zagłębienia terenowego o szerokości kilku metrów i długości kilkudziesięciu metrów, głębokości około 1 m (wydzielenie
oznaczone jako 3150.W2)
— położony w bezpośrednim sąsiedztwie zachodniej granicy obszaru zbiornik wodny o szerokości do około 20 m (współrzędne: 446566.20, 239362,20; powierzchnia:
[1]
5393 m2) o typowym dla starorzecza otoczeniu, jednak o zubożałym składzie gatunkowym . Zbiornik zasilany jest wodami potoku Pilarka, który przepływa
pomiędzy starorzeczem, a ścianą lasu i nie posiada na przedmiotowym odcinku cech siedliska przyrodniczego o kodzie 3260. Zbiornik wodny jest lepiej wykształcony,
niż wymieniony powyżej (posiada większą powierzchnie, typowe dla starorzeczy otoczenie, panują tu lepsze warunki świetlne). Wydzielenie zostało oznaczone jako
3150.W1 (Nejfeld 2011).
Stopień reprezentatywności jest doskonały (ocena B) - siedlisko nie w pełni reprezentuje stan „idealny” (pod względem bogactwa gatunków i typów zbiorowisk
roślinnych), co wiąże się z wielkością poszczególnych płatów i sposobem ich zasilania.
50
Względna powierzchnia siedliska 3150 w obszarze została określona w przedziale C: 2 % ≥ p > 0 %, siedlisko przyrodnicze 3150 jest wymieniane jako przedmiot
ochrony w 273 obszarach Natura 2000 na terenie Polski (szczególnie dużo w pasie pojezierzy, gdzie siedlisko występuje w podtypie 3150-1 „jeziora eutroficzne”),
jednak na terenie województwa śląskiego i w jego najbliższym otoczeniu starorzecza notowane są tylko w 8 obszarach Natura 2000 (tutaj mamy do czynienia z
podtypem 3150-2 „eutroficzne starorzecza i drobne zbiorniki wodne”).
Siedlisko 3150 ma dobrze zachowaną strukturę i dobre perspektywy jej zachowania w przyszłości, niezależnie od możliwości renaturyzacji (ocena B) - Struktura
siedliska odbiega od stanu „idealnego” ze względu na niewielką liczbę zbiorników wodnych (tylko 2) o różnej wielkości i specyfice. Nie istnieją niekorzystne
oddziaływania i zjawiska, które mogłyby prowadzić do pogorszenia stanu siedliska.
wartość B - dobra (Nejfeld 2011).
Zagrożenia
Istniejące: brak
Potencjalne:
1. Intensywnie użytkowane uprawy rolnicze w bezpośrednim otoczeniu zbiornika planowanego do włączenia do obszaru (możliwość dodatkowej dostawy biogenów,
co może mieć negatywny wpływ na stan ochrony zbiornika).
2. Potencjalna możliwość zajęcia terenu przez zakłady wydobycia żwiru i przeróbki kruszywa.
3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis
Cieki wodne – nizinne do podgórskich – porośnięte przez zakorzenione w dnie rośliny zanurzone lub z pływającymi liśćmi ze związku Ranunculion fluitantis lub
wodne mszaki.
Dna koryt strumieni i rzek, najczęściej (I) – II – V rzędu o średnio intensywnym do intensywnego przepływie wody, osadach z dominującą frakcją piaszczystą,
żwirową lub drobnokamienistą, zasilane wodami podziemnymi lub z intensywną wymianą wód między korytem rzeki, a jej strefą hyporeiczną poprzez przepuszczalne
osady denne. Cieki te przynajmniej we fragmentach porośnięte są przez płaty roślin zakorzenionych w dnie i z zanurzonymi w wodzie pędami, rzadziej
wytwarzających również liście pływające po powierzchni wody lub pędy częściowo wyniesione ponad powierzchnię (częste przy brzegu lub w mikrosiedliskach o
spowolnionym przepływie wody). W skład roślinności siedliska wchodzą również przytwierdzone do dna mszaki i makroskopowe glony (zielenice nitkowate,
krasnorosty i ramienice) (Herbich 2004).
51
przez Polskę w kontekście tego siedliska istnieje potrzeba większej ilości obszarów, jednak gatunek/siedlisko jest obecne w innych wyznaczonych obszarach. W
praktyce oznacza to dopisanie gatunku/siedliska do SDF wyznaczonych obszarów.
Na podstawie wyników monitoringu typów siedlisk przyrodniczych w latach 2009-2011 dane GIOŚ: (obecnie BRAK danych na stronie
http://www.gios.gov.pl/siedliska/default.asp?nazwa=zakres_2009_2011&je=pl)
●
●
●
●
zasięgu na U1,
powierzchni na XX,
Powierzchnia (% pokrycia) – BRAK (siedlisko nie wykazane w SDF); 0,16% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni obszaru 115,1
ha); 0,38% (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych względem powierzchni proponowanej po korekcie granic 122,23 ha)
Stan zachowania w obszarze – BRAK (siedlisko nie wykazane w SDF); A (po weryfikacji w ramach planu zadań ochronnych)
Weryfikacja wykazała obecność siedliska przyrodniczego w rejonie północnej części obszaru, przy jego wschodniej granicy (potok Pilarka i jego lewobrzeżny
dopływ). Siedlisko wykształca się tutaj w „odmianie zubożonej” typowej dla Śląska (Puchalski 2004).
W rejonie kompleksu leśnego „Las koło Tworkowa” płyną następujące cieki wodne:
— Odra, której lewy brzeg stanowi wschodnią granicę obszaru, na długości około 1200 m;
— potok Pilarka, który na długości około 1400 m stanowi wschodnią granice obszaru, a na długości około 400 m przecina obszar „Las koło Tworkowa” w jego
północnej części;
52
— bezimienny potok, lewobrzeżny dopływ Pilarki (współrzędne ujścia do Pilarki: 446826.20,239875.32), płynący na długości około 450 m po północno-wschodniej
granicy obszaru „Las koło Tworkowa” w jego północnej części;
— liczne drobne, w większości okresowe cieki wodne położone w obrębie kompleksów leśnych, będące dopływami Pilarki lub Odry.
Spośród wymienionych wyżej cieków „Lasu koło Tworkowa” cechy siedliska przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników
Ranunculion fluitantis”, posiadają jedynie:
— bezimienny potok, lewobrzeżny dopływ Pilarki (współrzędne ujścia do Pilarki: 446826.20,239875.32), płynący na długości około 450 m po północno-wschodniej
granicy obszaru „Las koło Tworkowa” w jego północnej części,
— potok Pilarka, ale tylko w rejonie ujścia ww. cieku.
W toku wizji terenowych przeprowadzonych na potrzeby niniejszej ekspertyzy we wrześniu 2011 stwierdzono obecność jednego obiektu mieszczącego się w definicji
siedliska przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis”: 3260.W1 — bezimienny potok, lewobrzeżny
dopływ Pilarki (współrzędne ujścia do Pilarki: 446826.20,239875.32), płynący na długości około 450 m po północno-wschodniej granicy obszaru „Las koło Tworkowa”
w jego północnej części wraz z fragmentem Pilarki w rejonie jego ujścia (Nejfeld 2011).
Charakterystykę i zróżnicowanie siedliska przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis” w skali kraju
zestawił w „Poradniku ochrony siedliska” W. Puchalski (2004).
Wyróżnia on 5 odmian siedliska:
— odmiana typowa, z płatami co najmniej kilku gatunków reprezentatywnych i dominacją ilościową włosieniczników, szczególnie w. rzecznego Batrachium fluitans.
W strefach brzegowych rozwinięte płaty roślin z II i III grupy. Występuje w rzekach północno-zachodniej i zachodniej Polski;
— odmiana zubożona, z występującymi pojedynczymi gatunkami włosieniczników, rzęśli lub innych gatunków I grupy, możliwa obecność gatunków II i III grupy.
Często występuje na Śląsku i w obszarze granicznym areału występowania;
— odmiana kontynentalna, z dominacją potocznika i możliwym występowaniem gatunków II grupy oraz rzęśli, zwykle bez włosieniczników, występuje na
odcinkach źródliskowych cieków prawdopodobnie na terenie całego kraju, szczególnie na obszarach krasowych zbudowanych ze skał wapiennych (Jura
Krakowsko–Częstochowska, Roztocze);
— odmiana „liści wstęgowatych”, Tworzona głównie przez zbiorowiska roślin III grupy; tu należą m.in. opisywane z Drawy zarośla podwodnej formy łączenia
baldaszkowatego Butomus umbellatus. Wyróżniona ze względu na odmienną fizjonomię, sposób zimowania (kłącza), rozmnażania i zasiedlania nowych areałów,
mniejsze zagęszczenie bezkręgowców i większą odporność na wykaszanie roślinności. Prawdopodobnie nie uzależniona od dopływu wód podziemnych;
— odmiana wyżynna z obszarów skał krystalicznych. Dno kamieniste, porośnięte przez mszaki lub Batrachium penicillatum, na odcinkach zacienionych mogą
dominować plechowe krasnorosty (Batrachospermum moniliforme), tworząc siedlisko o wyjątkowo niskim zagęszczeniu bezkręgowców. Wody o niskiej trofii, ze
szczególnym deficytem fosforu i dużej podatności na zakwaszenie. Występuje w Sudetach i Górach Świętokrzyskich;
53
w oparciu o występowanie gatunków reprezentatywnych i dominujących reprezentujących cztery grupy gatunków (p. tabela 2) o odmiennych formach wzrostu,
traktując ten zabieg jednak prowizorycznie, co argumentuje niewystarczającym stanem zbadania siedliska w Polsce.
Na podstawie powyższej charakterystyki, należy uznać, że siedlisko przyrodnicze 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion
fluitantis” wykształca się na terenie „Lasu koło Tworkowa” w formie zubożonej typowej dla regionu (we wrześniu 2011 roślinność wyższą tworzyła tylko rzęśl
Callitriche sp.) (Nejfeld 2011).
Stopień reprezentatywności jest doskonały (ocena A) - biorąc pod uwagę zróżnicowanie siedliska przyrodniczego w kraju, na Śląsku siedlisko rozwija się najwyżej
w odmianie „zubożonej”. Taką stwierdzono w obszarze Natura 2000 Las koło Tworkowa.
Względna powierzchnia siedliska 3260 w obszarze została określona w przedziale C: 2 % ≥ p > 0 %, - pobieżne porównanie z ilością obszarów w kraju (98), z czego
znacząca część w Polsce Zachodniej to obszary o dużej powierzchni, przewidziane do ochrony dolin rzecznych. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie siedliska
przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis” w Polsce na 5 odmian geograficznych, w tym odmiany
„zubożonej”, typowej dla Śląska i częstej w tym regionie oraz fakt, że na obrzeżach Górnego Śląska jako przedmiot ochrony siedlisko wymienia się jedynie w dwóch
obszarach Natura 2000 (PLH260018 „Dolina Górnej Pilicy”, którego większość powierzchni leży w Regionie Świętokrzyskim oraz PLH160008 „Dolina Małej Panwi”,
którego większość powierzchni leży na Opolszczyźnie), należy przypuszczać, że siedlisko jest w sposób niewystarczający objęte ochroną w ramach sieci NATURA
2000 (przynajmniej w skali regionalnej; jak również biorąc pod uwagę zróżnicowanie geograficzne siedliska), co przemawia za jego ujęciem jako przedmiot ochrony
w obszarze PLH240040 „Las koło Tworkowa”.
Siedlisko 3260 ma doskonały stan zachowania (ocena A) - potencjalne zagrożenia (zacienienie) łatwe do wyeliminowania (wycinka drzew).
Zagrożenia
Istniejące:
1. Pogorszenie warunków świetlnych w przypadku spontanicznego rozwoju krzewów i drzew w bezpośrednim otoczeniu płatu siedliska.
Potencjalne:
1. Możliwość regulacji cieku stanowiącego siedlisko i co za tym idzie utrata warunków funkcjonowania siedliska.
2. Możliwość rozpoczęcia wydobycia żwiru na sąsiadujących działkach.
2.6.2. Gatunki roślin i ich siedliska występujące na terenie obszaru
54
2.6.3. Gatunki zwierząt i ich siedliska występujące na terenie obszaru
*1084 Pachnica dębowa (Osmoderma eremita)
Ciało długości 22–32 mm, czarne lub brunatnoczarne, zwykle z lekkim, oliwkowo-metalicznym połyskiem, pokryte bardzo delikatnym, przylegającym owłosieniem i
rzadko rozstawionymi, odstającymi szczecinkami, najlepiej widocznymi na bokach przedplecza. Głowa niewielka, z wyciągniętym, prostokątnym nadustkiem. Polską
nazwę gatunek ten zawdzięcza przyjemnemu, dość silnemu zapachowi, który jest feromonem wydzielanym przez samce. Pełny cykl rozwojowy u tego gatunku trwa
3–4 lata.
Chrząszcze dorosłe przebywają w ciągu dnia w próchnie lub na pniach zasiedlanych drzew, niekiedy tylko przelatują na kwiaty lub owoce w celu odbycia żeru. Mimo
iż potrafią latać, przemieszczają się raczej niechętnie i na niewielkie odległości, głównie w poszukiwaniu nowych miejsc dogodnych do zasiedlenia. Szczyt
aktywności przypada na godziny zmierzchowe i nocne, bywają w związku z tym wabione też do źródeł sztucznego światła. Pachnica dębowa w stadium larwalnym
jest typowym próchnojadem, odżywiającym się rozłożonym przez grzyby drewnem. Jako rośliny żywicielskie wymienia się różne gatunki drzew liściastych, jak dąb,
wierzba, buk, kasztanowiec, grab, wiąz i lipa, a wyjątkowo też iglaste (sosna). Larwy żerują w próchniejących wewnętrznych ściankach dziupli lub w warstwie
murszu na jej dnie, często zmieniając miejsce pobytu wewnątrz próchnowiska. Postacie dorosłe odżywiaj się sokiem wyciekającym ze zranionych drzew lub ze
spadłych owoców, jednak przyjmują stosunkowo niewiele pokarmu i żyją w głównej mierze kosztem tkanki tłuszczowej zgromadzonej w stadiach larwalnych (Mróz
2010 i Herbich 2004).
Stan zachowania siedlisk gatunku w sieci Natura 2000
Zgodnie z wynikami bilateralnego seminarium biogeograficznego, które odbyło się w Warszawie w dniach 24-26 marca 2010r. gatunek jest obecny w regionie
przez Polskę w kontekście tego gatunku istnieje konieczność dodania jednego lub kilku nowych obszarów (lub powiększenia granic obszarów już wyznaczonych) tj.
dwa nowe miejsca Krośnieńska Dolina Odry, Uroczyska Puszczy Sandomierskiej, jedno poszerzenie obszaru PLH080009 Dolina Ilanki.
Na podstawie wyników monitoringu typów siedlisk przyrodniczych w latach 2006 –2008 dane GIOŚ:
Region kontynentalny
Gatunek uważany za relikt lasów pierwotnych, związany aktualnie z 2 rodzajami środowisk: lasami o charakterze naturalnym, bogatymi w wiekowe drzewa liściaste i
luki powstałe na skutek rozpadu drzewostanu i z krajobrazami kulturowymi o odpowiednio wysokim zagęszczeniu zadrzewień. Warunkiem koniecznym do jego
rozwoju jest obecność starych dziuplastych drzew. W raporcie do Komisji Europejskiej z 2007 r. stan zachowania w regionie CON określono jako niezadowalający U1
z tendencją do pogarszania się. Szczegółowe dane uzyskane w wyniku przeprowadzonych badań na 20 stanowiskach badanych w 2006 r. i 12 stanowiskach
55
badanych w 2007 r. przedstawiają formularze bazy danych. Na stanowiskach badanych zarówno w latach 2006 jak i 2007 przy użyciu zmodyfikowanej metodyki
ocena stanu zachowania gatunku wypadła podobnie, za wyjątkiem perspektyw zachowania na stanowisku Muszkowicki Las Bukowy. Badania 2007 pozwoliły również
doprecyzować ocenę stanu populacji na 6 stanowiskach, określonego w 2006 r. jako nieznany.
W oparciu o uśrednienie ocen dotyczących populacji pachnicy, jej siedlisk i perspektyw ochrony, dokonana została ocena ogólna. Jako właściwy został oceniony
status trzech stanowisk zlokalizowanych w alejach przydrożnych województwa warmiosko-mazurskiego (Brzeźnica-Łęknica, Kamieniec i Kadyny-Tolkmicko), jednego
stanowiska obejmującego stary park wiejski (Park Zebrzydowa) i stanowisk obejmujących rezerwaty leśne: Niedźwiedzie Wielkie i Lipówka. Stan pozostałych sześciu
stanowisk oceniony został jako nieodpowiedni.
Kod
*1084
Gatunek
Pachnica dębowa (
Osmoderma eremita)
Ocena stanu zachowania
Stan
Stan
populacji
siedliska
FV – 8
FV - 9
U1 - 5
U1 - 14
U2 - 1
U2 - 1
XX – 10
Ocena
ogólna
FV - 8
U1 - 15
U2 - 1
Na podstawie projektów raportów do Komisji Europejskiej - Ocena stanu zachowania gatunków zwierząt w regionie biogeograficznym kontynentalnym:
Gatunek oceniono (ogólna ocena U1) pod względem:
●
●
●
●
zasięgu na XX,
powierzchni na XX,
siedlisko U1,
Populacja - C (dane z SDF);
Stan zachowania - B (dane z SDF);
Izolacja - C (dane z SDF);
Ogólnie - C (dane z SDF);
Wnikliwa lustracja terenów grądowych, w szczególności fragmentów starszych drzewostanów z przewagą dębu zaowocowała odszukaniem dość silnej populacji
56
pachnicy - Osmoderma. W południowo-zachodnim skraju kompleksu leśnego na niewielkim obszarze około 1 ha jest kilka dębów ze śladami żerowania larw
(charakterystyczne odchody u podstawy pni). Znaleziono również pod jednym z drzew skupisko szczątków kilku imagines (Raport WZS Królik 2008).
Nie przeprowadzono weryfikacji terenowej w ramach prac nad planem zadań ochronnych, z udziałem eksperta entomologa.
Pracownicy RDOŚ Katowice w 2012r. przeprowadzili wizję terenową w wyniku której odnaleziono kilka sztuk dębów ze śladami obecności pachnicy dębowej, w
południowo-zachodniej części lasu. Ślady te były widoczne na zewnątrz pnia w formie usypisk odchodów larw pachnicy u podstawy dziupli, przy szyi korzeniowej.
Ponadto w murszu zgromadzonym u podstawy pnia jednego z dębów odnaleziono osłonkę poczwarkową tzw. kokolit, który prawdopodobnie należał do larwy
pachnicy.
Jednak w związku z brakiem oceny eksperckiej nie ma możliwości ostatecznej weryfikacji stanu zachowania tego gatunku w obszarze Natura 2000. W związku z
powyższym istnieje konieczność przewidzenia dodatkowych badań uzupełniających na etapie realizacji zarządzenia w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych
dla obszaru Natura 2000 z udziałem entomologa, pozwalających na rozpoznanie faktycznego stanu ochrony gatunku tj. jednoznaczna ocena parametrów stanu
ochrony oraz określenie ewentualnych zabiegów ochronnych.
Gatunek jest umieszczony z kategorią VU (narażony) w czerwonej księdze zwierząt.
Zagrożenia
Istniejące:
1. Brak możliwości identyfikacji zagrożeń ze względu na niewystarczający stopień rozpoznania zwłaszcza, ze względu na brak aktualnego rozpoznania parametrów
populacji gatunku, co może prowadzić do wskazania nieodpowiednich zabiegów ochrony czynnej. Konieczne jest wykonanie dalszych badań w celu rozpoznanie
fatycznego stanu ochrony gatunku w obszarze tj. ocena parametrów stanu ochrony oraz określenie ewentualnych działań ochronnych.
Pogorszenie kondycji populacji w wyniku niedostosowania sposobów ochrony do potrzeb w związku z niewystarczającą wiedzą na temat aktualnego stanu
zachowana populacji.
Potencjalne:
1. Pogorszenie warunków siedliskowych w wyniku prowadzenia intensywnej eksploatacji lasów połączonej z eliminowaniem w ramach zabiegów sanitarnych drzew
martwych i zamierających (wycinanie i usuwanie drzew martwych, zamierających czy powalonych przez wiatr).
Takie długotrwałe działanie może doprowadzić do eliminacji pachnicy, gdy ilość właściwych próchnowisk zdecydowanie się zmniejszy (nie wszystkie próchniejące
okazy dębu są traktowane przez pachnicę jako atrakcyjne do zasiedlenia). Gatunek ten ma niewielkie zdolności migracyjne i przeprowadzanie tego typu zabiegów
grozi zablokowaniem możliwości rozprzestrzeniania się i, w dalszej perspektywie, zanikiem lokalnej subpopulacji z powodu braku zdatnych do jego rozwoju siedlisk
w najbliższym sąsiedztwie.
1086 zgniotek cynobrowyCucujus cinnaberinus
57
Krótka charakterystyka:
Zgniotek cynobrowy jest typowo leśnym gatunkiem chrząszcza, uznawanym za relikt lasów pierwotnych. Może występować w różnych zbiorowiskach roślinnych,
jednak do swojego rozwoju wymaga drzew martwych, będących już w ostatnim stadium rozkładu (rozwija się pod korą). Roślinami żywicielskimi są najczęściej topola
osika, dęby, klony, jesiony i wiązy. Preferowane przez niego drzewa są stare, o dużej średnicy i grubej korze. W Polsce zgniotek występuje głównie w południowym
pasie od Dolnego Śląska po Bieszczady, ale dużo danych na temat jego obecności pochodzi również z terenów Puszczy Białowieskiej i okolic Warszawy. W kwietniu
2003 roku gatunek ten był odnotowany w łęgach wierzbowo-topolowych , po czeskiej stronie granicy. Zaobserwowano go pod korą starych wierzb nad brzegiem
Odry, przy ujściu do niej Olzy. Drugie stanowisko stwierdzono po polskiej stronie w obumierających starych drzewach lasu łęgowego w Chałupkach. W związku z
bardzo skrytym trybem życia prowadzonym przez tego owada i sporymi trudnościami w jego obserwacji należy utrzymywać na opisywanym obszarze potencjalne
siedliska tego gatunku. Są nimi stare, próchniejące drzewa (będące jednocześnie potencjalnymi siedliskami pachnicy dębowej) oraz grube, leżące w lasach łęgowych
kłody takich drzew, jak: wierzby, dęby (z wyjątkiem Q. rubra) i topole (również Populus x canadensis i P. nigra ‘Italica’. Dlatego w trakcie planowanych prac
związanych z przebudową drzewostanów upraw topolowych należy rozważać pozostawianie części wiekowych topoli w postaci leżących grubych kłód.
Stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000:
Zgodnie z wynikami bilateralnego seminarium biogeograficznego, które odbyło się w Warszawie w dniach 24-26 marca 2010r. gatunek jest obecny w regionie
biogeograficznym na terytoriumPolski. Zgodnie z konkluzją z seminarium odnośnie do kompletności obszarów Natura 2000 zaproponowanych przez Polskęw
kontekście tego gatunku istnieje konieczność istnieje potrzeba większej ilości obszarów, jeśli gatunek/siedlisko jest obecne w innych wyznaczonych obszarach
termin oznacza w praktyce dopisanie gatunku/siedliska do SDF wyznaczonych obszarówtj. 4 miejsc w południowo-zachodniej Polsce (SW Poland). Natomiast
dlaPLH260035 Ostoja Wierzejska jednoznaczna konkluzja nie jest możliwa: potrzeba zbadania/wyjaśnienia problemu naukowego –np. wątpliwości co do typu
siedliska, jego naturalnego pochodzenia, wątpliwego występowania gatunku, itd.
Na podstawie wyników monitoringu gatunków w latach 2009-2011-dane GIOŚ:
Występowanie zgniotka cynobrowego w Polsce nie jest dobrze rozpoznane. Brak jest współczesnych danych o występowaniu zgniotka cynobrowego w takich
krainach jak Pomorze, Wielkopolska, Ziemia Lubuska, Dolny i Górny Śląsk (a w części z tych krain w czasach historycznych gatunek był notowany). Nachwilę obecną
dokonać można jednak bardzo wstępnej oceny stanu ochrony tego gatunku w regionie kontynentalnym, bazującej na wynikach przeprowadzonych w latach 2010 i
2011 badań monitoringowych w środkowo-wschodnich regionach kraju. I tak, perspektywy ochrony zgniotka cynobrowego wydają się najlepsze w dużych, objętych
całkowicie lub w znacznej części ochroną, kompleksach leśnych (Łysogóry, Puszcza Kampinoska, Puszcza Białowieska). Szczególnie wyraźnie jest to widoczne w
odniesieniu do parków narodowych: Świętokrzyskiego i Kampinoskiego, a także w lasach objętych ochroną rezerwatową. Wdrażane w takich lasach (szczególnie w
ostatnim czasie) zasady ochrony ekosystemów obejmujące działania polegające na zwiększaniu udziału w drzewostanach drzew w starszym wieku i pozostawianiu
całości drzew obumierających i obumarłych do mineralizacji, w istotny sposób poprawiają perspektywy ochrony zgniotka cynobrowego i szeregu innych gatunków
saproksylicznych (dla których zgniotek jest gatunkiem parasolowym). Również w niektórych lasach gospodarczych, w których wcześniejsza lub aktualna, utrudniona
dostępność dla działań gospodarczych w wielu miejscach, pozwoliła na utrzymanie się populacji zgniotka cynobrowego, wdrażanie zasad gospodarowania służących
m.in. ochronie saproksylobiontów poprawiałaby w istotnym zakresie perspektywy ochrony tego gatunku. Dotyczy to w szczególności dużych kompleksów leśnych
takich jak Lasy Suchedniowskie, Ostoja Knyszyńska. Reasumując, stan ochrony zgniotka cynobrowego i perspektywy tej ochrony w odniesieniu do regionu
58
biogeograficznego kontynentalnego (na podstawie badań monitoringowych przeprowadzonych w środkowo-wschodnich regionach Polski) ocenić można z dość
dużym prawdopodobieństwem na poziomie U1 (niezadowalające) z tendencją do poprawy. Bardziej precyzyjna ocena nie jest jednak na chwilę obecną możliwa do
wykonania.
Na podstawie wstępnych ocen na poziomie regionów biogeograficznych w monitoringu siedlisk przyrodniczych w latach 2009-2011:
Siedlisko oceniono (ogólna ocena XX) pod względem:
●
populacji na XX.,
●
siedliska na XX,
●
perspektyw na XX.
Na podstawie projektów raportów do Komisji Europejskiej-Ocena stanu zachowania gatunkóww regionie biogeograficznym kontynentalnym:
●
zasięgu na U1,
●
populacjina U1,
●
siedliskana U2,
●
perspektywy na U1.
59
Populacja - C (dane z SDF);
Stan zachowania - B (dane z SDF);
Izolacja - B (dane z SDF);
Ogólnie - B (dane z SDF);
Populacja zajmuje areał miedzy 25 a 35 ha, co stanowi wg różnych źródeł i rozważań własnych autorów od 0,75 do 1% populacji krajowej.
Zachowanie: ocena B, w tym:
Stopień zachowania siedliska: II - elementy zachowane w dobrym stanie (fragmenty leśne na których nie prowadzona jest obecnie gospodarka leśna lub prowadzona
z pozostawieniem większej liczby martwych stojących lub leżących drzew).
Możliwość odtworzenia: nie oceniano.
Izolacja: B
Zagrożenia:
1.Intensyfikacja rolnictwa A.02.01
Na obrzeżach płatów zadrzewień i pomiędzy nimi liczne pola uprawne, głównie kukurydzy
2.Obce gatunki inwazyjne I.01
Część obszaru płatów leśnych, zwłaszcza tych zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Odry oraz na obrzeżach pól uprawnych, jest dziś zarośnięta przez
gatunki obcych inwazyjnych roślin, które prawdopodobnie zagłuszają młode siewki drzew, uniemożliwiając tym samym utrzymanie ciągłości odnowień siedliska dla
zgniotka cynobrowego. Inwazje rdestowców należałoby monitorować z uwagi na początkowy etap tego procesu.
W miejscach o potwierdzonej obecności zgniotka nie obserwowano żadnych śladów gospodarowania, natomiast okoliczne (przyległe) lasy charakteryzują się brakiem
lub ograniczoną działalnością gospodarczą. W przypadku zwiększenia intensywności gospodarczej może to zaowocować istotnym negatywnym wpływem na tutejszą
populację.
4. Kolekcjonowanie F.03.02.01
Zgniotek cynobrowy należy dziś do gatunków rzadkich w kolekcjach entomologicznych, stąd stanowisko to może być w obszarze zainteresowań ze strony
kolekcjonerów.
60
Moduł B
3. Stan ochrony przedmiotów ochrony objętych Planem
L.p.
Siedliska przyrodnicze
Kod
Stanowisko
Natura
Parametr stanu
Przedmioty ochrony objęte Planem
Ocena stanu
ochrony na Ocena stanu Ocena stanu
Ogólna ocena
podstawie
ochrony po
ochrony
stanu ochrony
Wskaźnik
dostępnych
weryfikacji
stanowiska siedliska/gatunku
danych wg
wg skali
wg skali
wg skali
skali
FV,U1,U2,XX FV,U1,U2,XX
FV,U1,U2,XX
FV,U1,U2,XX
Uwagi
61
1
subkontynentalny
9170
14a5
Powierzchnia
siedliska: FV
Struktura i funkcje:
U1
Charakterystyczne kombinacje
florystyczne (s359)
XX
FV
Ekspansywne gatunki obce w podszycie i XX
runie (s360)
U1
Ekspansywne gatunki rodzime (apofity)
Perspektywy ochrony: w runie (s361)
FV
Gatunki dominujące (s362)
XX
U1
XX
FV
Gatunki obce ekologicznie w
drzewostanie (s363)
XX
FV
Gatunki obce geograficznie w
drzewostanie (s364)
XX
FV
Inne zniekształcenia (rozjeżdżenie,
wydeptanie, zaśmiecenie) (s365)
XX
FV
Martwe drewno (s366)
XX
U1
Martwe drewno leżace lub stojące >3 m XX
długości i >30 cm grubości (s367)
XX
Naturalne odnowienie drzewostanu
(s368)
XX
FV
Różnorodność występujących mchów,
grzybów, ptaków lub owadów (jeżeli są
takie dane lub obserwacje) (s369)
XX
XX
Struktura pionowa i przestrzenna
drzewostanu (s370)
XX
FV
Udział gatunków „wczesnosukcesyjnych” XX
w drzewostanie (s371)
FV
Udział graba w drzewostanie (s372)
XX
U1
Udział w drzewostanie gatunków
liściastych (bez wczesnosukcesyjnych)
(s373)
XX
FV
Wiek drzewostanu (s374)
XX
U1
Zniszczenia runa i gleby związane z
pozyskaniem drewna (s375)
XX
FV
U1
U1
62
2
subkontynentalny
9170
26e6
Powierzchnia
siedliska: FV
FV
florystyczne (s359)
XX
FV
runie (s360)
FV
FV
XX
FV
XX
FV
drzewostanie (s363)
XX
FV
drzewostanie (s364)
XX
FV
XX
FV
XX
U1
U1
(s368)
XX
FV
XX
XX
drzewostanu (s370)
XX
FV
FV
XX
FV
(s373)
XX
FV
XX
U1
XX
FV
U1
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
kolumnie "Ocena stanu
ochrony stanowiska wg
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
przyczyn niezależnych
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
wprowadzenia korekty.
Rzeczywista ocena to
FV
63
3
subkontynentalny
9170
2ebf
Powierzchnia
siedliska: FV
U1
florystyczne (s359)
XX
FV
runie (s360)
U1
FV
XX
U1
XX
FV
drzewostanie (s363)
XX
FV
drzewostanie (s364)
XX
FV
XX
FV
XX
U1
XX
(s368)
XX
FV
XX
XX
drzewostanu (s370)
XX
FV
FV
XX
U1
(s373)
XX
FV
XX
U1
XX
FV
U1
U1
64
4
subkontynentalny
9170
3923
Powierzchnia
siedliska: FV
U1
florystyczne (s359)
XX
FV
runie (s360)
FV
FV
XX
U1
XX
FV
drzewostanie (s363)
XX
FV
drzewostanie (s364)
XX
FV
XX
FV
XX
U1
XX
(s368)
XX
FV
XX
XX
drzewostanu (s370)
XX
FV
FV
XX
U1
(s373)
XX
FV
XX
U1
XX
FV
U1
U1
65
5
subkontynentalny
9170
93d4
Powierzchnia
siedliska: FV
FV
florystyczne (s359)
XX
FV
runie (s360)
FV
FV
XX
FV
XX
FV
drzewostanie (s363)
XX
FV
drzewostanie (s364)
XX
FV
XX
FV
XX
U1
U1
(s368)
XX
FV
XX
XX
drzewostanu (s370)
XX
FV
FV
XX
FV
(s373)
XX
FV
XX
U1
XX
FV
U1
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
FV
66
6
subkontynentalny
9170
956b
Powierzchnia
siedliska: FV
FV
florystyczne (s359)
XX
FV
runie (s360)
FV
FV
XX
FV
XX
FV
drzewostanie (s363)
XX
FV
drzewostanie (s364)
XX
FV
XX
FV
XX
U1
U1
(s368)
XX
FV
XX
FV
drzewostanu (s370)
XX
FV
FV
XX
FV
(s373)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
U1
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
FV
67
7
*Łęgi wierzbowe, topolowe, 91E0
olszowe i jesionowe
04db
Powierzchnia
siedliska: FV
Gatunki charakterystyczne (s418)
XX
U1
XX
U2
U2
Gatunki ekspansywne roślin zielnych
(s420)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
Perspektywy ochrony: drzewostanie (s421)
FV
XX
U1
Martwe drewno wielkowymiarowe (s424) XX
U2
(s425)
XX
U1
Naturalność koryta rzecznego (brak
regulacji) (s426)
XX
FV
Obce gatunki inwazyjne (s427)
XX
U2
Pionowa struktura roślinności (s428)
XX
FV
Rytm zalewów (s429)
XX
XX
Stan kluczowych dla różnorodności
XX
biologicznej gatunków lokalnie typowych
dla siedliska (s430)
XX
XX
FV
XX
FV
U1
U2
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U2
68
8
olszowe i jesionowe
b94c
Powierzchnia
siedliska: FV
XX
U1
XX
U2
U2
(s420)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
FV
XX
U1
U1
(s425)
XX
U1
regulacji) (s426)
XX
FV
XX
U2
XX
FV
XX
XX
XX
XX
XX
FV
XX
FV
U1
U2
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U2
69
9
olszowe i jesionowe
f025
Powierzchnia
siedliska: FV
XX
U1
XX
U2
U2
(s420)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
FV
XX
U1
U1
(s425)
XX
U1
regulacji) (s426)
XX
XX
XX
U1
XX
FV
XX
XX
XX
XX
XX
FV
XX
FV
U1
U2
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U2
70
10
Łęgowe lasy
91F0
1b6a
Powierzchnia
siedliska: FV
U1
florystyczne (s433)
XX
U1
runie (s434)
FV
FV
XX
FV
XX
FV
drzewostanie (s437)
XX
FV
drzewostanie (s438)
XX
FV
XX
FV
Liczba gatunków z grupy ‘wiązy, dąb,
jesion” występujących w drzewostanie
(s440)
XX
U1
XX
FV
FV
(s443)
XX
FV
Przejawy procesu grądowienia (s444)
XX
FV
Różnorodność gatunkowa warstwy
krzewów (s445)
XX
FV
XX
XX
Stosunki wodno-wilgotnościowe (s447)
XX
XX
drzewostanu (s448)
XX
FV
XX
U1
XX
FV
U1
FV
71
11
Łęgowe lasy
91F0
20ad
Powierzchnia
siedliska: FV
FV
florystyczne (s433)
XX
FV
runie (s434)
FV
FV
XX
FV
XX
FV
drzewostanie (s437)
XX
FV
drzewostanie (s438)
XX
FV
XX
FV
(s440)
XX
FV
XX
FV
FV
(s443)
XX
FV
XX
U1
krzewów (s445)
XX
FV
XX
XX
XX
XX
drzewostanu (s448)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
U1
FV
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
FV
72
12
Łęgowe lasy
91F0
94e0
Powierzchnia
siedliska: FV
FV
florystyczne (s433)
XX
FV
runie (s434)
FV
FV
XX
FV
XX
FV
drzewostanie (s437)
XX
FV
drzewostanie (s438)
XX
FV
XX
FV
(s440)
XX
U1
XX
FV
FV
(s443)
XX
FV
XX
FV
krzewów (s445)
XX
FV
XX
XX
XX
XX
drzewostanu (s448)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
U1
FV
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
FV
73
13
Łęgowe lasy
91F0
c7f0
Powierzchnia
siedliska: FV
U1
florystyczne (s433)
XX
U1
runie (s434)
FV
FV
XX
FV
XX
U2
drzewostanie (s437)
XX
U2
drzewostanie (s438)
XX
FV
XX
FV
(s440)
XX
U2
XX
FV
FV
(s443)
XX
FV
XX
U1
krzewów (s445)
XX
FV
XX
XX
XX
XX
drzewostanu (s448)
XX
FV
XX
U1
XX
FV
U1
FV
74
14
Nizinne i podgórskie rzeki
ze zbiorowiskami
włosieniczników
3260
118d
Powierzchnia
siedliska: FV
Charakterystyczna kombinacja
zbiorowisk w obrebie transektu (s70)
XX
FV
Gatunki inwazyjne i/ lub obce dla
zbiorowisk makrofitów (s72)
XX
FV
FV
Perspektywy ochrony:
FV
U1
FV
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
FV Ocena brakujących
wskaźników stanu
ochrony: a) Obecność i
pokrycie typowych
gatunków - FV b) Udział
gatunków obcych
ekologicznie i
geograficznie - FV c)
Obecność krasnorostów
- XX (Nie oceniano) d)
Obecność i stan
siedliska typowych gat.
zwierząt - XX (Nie
oceniano. Istotne
znaczenie ma obecność
bobra Castor fiber,
którego aktywność
życiowa prowadzi do
zwiększenia
zróżnicowania
mikrosiedlisk) e)
Morfologia cieku - FV f)
Otoczenie cieku - FV g)
Natlenienie osadów
dennych - XX (Nie
oceniano) h) Wieloletni
trend przepływów - XX
(Nie oceniano) i)
Sezonowa stabilność
przepływu wody - XX
(Nie oceniano) j) Kształt
płatów roślinności
zanurzonej - FV k)
Zimozieloność
roślinności.- XX (Nie
oceniano)
75
15
Starorzecza i naturalne
3150
eutroficzne zbiorniki wodne
ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion
b5dc
Powierzchnia
siedliska: FV
FV
Fito- i zooplankton (h124)
XX
XX
długości i >30 cm grubości (h134)
XX
Konduktywność (przewodnictwo
FV
elektrolityczne) (h234)
16
3150
ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion
c4d3
Powierzchnia
siedliska: FV
U2
XX
XX
Przezroczystość wody (h99)
XX
XX
Barwa wody (s69)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
Fito- i zooplankton (h124)
XX
XX
długości i >30 cm grubości (h134)
XX
Konduktywność (przewodnictwo
elektrolityczne) (h234)
XX
XX
XX
XX
XX
FV
XX
U2
XX
FV
Przezroczystość wody (h99)
U2
Barwa wody (s69)
U1
U2
ogólny stan ochrony dla
siedliska oceniono na
"zły" tj. U2 ze względu
na fakt iż płat z oceną
"właściwą" tj. FV
znajduje się poza
obszarem, w związku z
czym, do czasu zmiany
granic jego ocena nie
wpływa na ocenę
ogólną siedliska w
obszarze. Ocena stanu
ochrony płatu wskazana
w kolumnie "Ocena
stanu ochrony
stanowiska wg skali
FV,U1,U2,XX" wynika z
błędu w systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
FV
U1
U2
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U2
Gatunki
76
1
2
Pachnica dębowa
Zgniotek cynobrowy
1084
1086
864F
0977
Stan populacji: XX
izolacja (z260)
XX
XX
Stan siedliska: XX
liczba drzew dziuplastych w przeliczeniu XX
na 1 ha (z261)
XX
liczba drzew dziuplastych w przeliczeniu XX
Perspektywy
ochrony/zachowania: na 100 drzew (z262)
XX
liczba drzew zasiedlonych w przeliczeniu XX
na 1 ha (z263)
XX
3
Zgniotek cynobrowy
1086
4091
XX
XX
liczba grubych dziuplastych drzew w
przeliczeniu na 100 drzew (z265)
XX
XX
liczba zasiedlonych drzew w przeliczeniu XX
na 100 drzew dziuplastych dostępnych
(z267)
XX
zacienienie drzew (z268)
XX
XX
Stan populacji: FV
ilość martwego drewna (a137)
XX
FV
Stan siedliska: FV
jakość martwego drewna (a139)
XX
FV
XX
FV
XX
FV
stopień naturalności ekosystemu leśnego XX
(a150)
U2
areał zajmowany przez populację (a272) XX
U1
Intensywność gospodarowania (a306)
XX
FV
Stan populacji: FV
XX
FV
Stan siedliska: FV
XX
FV
XX
FV
XX
FV
(a150)
U2
U1
FV
obecność gatunku (a140)
Perspektywy
ochrony/zachowania: struktura przestrzenna i wiekowa
FV
drzewostanu na stanowisku (a149)
XX
XX
XX
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U1
XX
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U1
XX
liczba grubych drzew dziuplastych w
przeliczeniu na 1 ha (z264)
Perspektywy
FV
XX
77
4
Zgniotek cynobrowy
1086
B06D
Stan populacji: FV
XX
FV
Stan siedliska: FV
XX
FV
XX
FV
XX
FV
(a150)
U2
U1
Perspektywy
FV
5
Zgniotek cynobrowy
1086
D5FE
XX
FV
Stan populacji: FV
XX
FV
Stan siedliska: FV
XX
FV
XX
FV
XX
FV
(a150)
U2
U1
XX
FV
Stan populacji: FV
XX
FV
Stan siedliska: FV
XX
FV
XX
FV
XX
FV
(a150)
U2
U1
FV
Perspektywy
FV
6
Zgniotek cynobrowy
1086
F5BC
Perspektywy
FV
XX
XX
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U1
XX
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U1
XX
U1
Ocena stanu ochrony
płatu wskazana w
skali FV,U1,U2,XX"
wynika z błędu w
systemie PIK. Z
od wprowadzającego
dane, nie ma
możliwości
U1
4. Analiza zagrożeń
L.p.
Przedmiot ochrony
Numer
stanowiska
istniejące
Zagrożenia
potencjalne
Opis zagrożenia
78
1
Pachnica dębowa 1084
864F
2
Zgniotek cynobrowy 1086
3
1. Nieznane
zagrożenie lub
nacisk;
2. usuwanie martwych i
umierających drzew; 3. wycinka
lasu;
1. Brak możliwości identyfikacji zagrożeń ze względu na niedostateczny stan wiedzy o
populacji gatunku występującego w obszarze; 2. Szczegółowy opis w zał nr 3; 3. Wycinka lasu;
0977
umierających drzew; 2. obce
gatunki inwazyjne; 3.
kolekcjonowanie (owadów,
gadów, płazów...);
1. Szczegółowy opis w zał nr 3; 2. Szczegółowy opis w zał nr 3; 3. Zgniotek cynobrowy należy
dziś do gatunków rzadkich w kolekcjach entomologicznych, stąd stanowisko to może być w
obszarze zainteresowań ze strony kolekcjonerów.;
4091
umierających drzew; 2. obce
gatunki inwazyjne; 3.
gadów, płazów...);
1. Szczegółowy opis w zał nr 3; 2. Szczegółowy opis w zał nr 3; 3. Zgniotek cynobrowy należy
dziś do gatunków rzadkich w kolekcjach entomologicznych, stąd stanowisko to może być w
obszarze zainteresowań ze strony kolekcjonerów.;
4
B06D
1. kolekcjonowanie (owadów,
1. Zgniotek cynobrowy należy dziś do gatunków rzadkich w kolekcjach entomologicznych,
gadów, płazów...); 2. obce
stąd stanowisko to może być w obszarze zainteresowań ze strony kolekcjonerów.; 2.
gatunki inwazyjne; 3. usuwanie
Szczegółowy opis w zał nr 3; 3. Szczegółowy opis w zał nr 3;
martwych i umierających drzew;
5
D5FE
1. obce gatunki inwazyjne; 2.
1. Szczegółowy opis w zał nr 3; 2. Zgniotek cynobrowy należy dziś do gatunków rzadkich w
kolekcjach entomologicznych, stąd stanowisko to może być w obszarze zainteresowań ze
gadów, płazów...); 3. usuwanie
strony kolekcjonerów.; 3. Szczegółowy opis w zał nr 3;
martwych i umierających drzew;
6
F5BC
1. kolekcjonowanie (owadów,
1. Zgniotek cynobrowy należy dziś do gatunków rzadkich w kolekcjach entomologicznych,
gadów, płazów...); 2. usuwanie
stąd stanowisko to może być w obszarze zainteresowań ze strony kolekcjonerów.; 2.
martwych i umierających drzew; Szczegółowy opis w zał nr 3; 3. Szczegółowy opis w zał nr 3;
3. obce gatunki inwazyjne;
7
subkontynentalny 9170
14a5
1. konkurencja; 2. Gospodarka
leśna i plantacyjna i użytkowanie
lasów i plantacji; 3. obce gatunki
inwazyjne; 4. inne lub mieszane
formy międzygatunkowej
konkurencji wśród roślin;
1. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu wskutek zabiegów gospodarki leśnej (zmiana
warunków świetlnych w dnie lasu), co może skutkować ekspansją gatunków rodzimych
(pokrzywa) bądź inwazją gatunków obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 2.
Nadmierne rozluźnienie drzewostanu wskutek zabiegów gospodarki leśnej (zmiana
(pokrzywa) bądź inwazją gatunków obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.;
79
8
26e6
konkurencja; 3. inne lub
mieszane formy
międzygatunkowej konkurencji
wśród roślin; 4. Gospodarka
lasów i plantacji;
9
2ebf
1. Gospodarka leśna i
plantacyjna i użytkowanie lasów i
plantacji; 2. obce gatunki
inwazyjne; 3. konkurencja; 4.
inne lub mieszane formy
wśród roślin;
10
3923
1. konkurencja; 2. obce gatunki
inwazyjne; 3. Gospodarka leśna i
plantacji; 4. inne lub mieszane
11
93d4
wśród roślin; 3. Gospodarka
lasów i plantacji; 4. konkurencja;
80
12
*Łęgi wierzbowe, topolowe,
olszowe i jesionowe 91E0
04db
wśród roślin; 3. Erozja; 4.
Wyschnięcie; 5. nagromadzenie
materii organicznej; 6.
Modyfikowanie funkcjonowania
wód - ogólnie; 7. Gospodarka
Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą
się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 4. Wcinanie się
koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się
spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 5. Wcinanie się
spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 7. Nadmierne
rozluźnienie drzewostanu wskutek zabiegów gospodarki leśnej (zmiana warunków świetlnych
w dnie lasu), co może skutkować ekspansją gatunków rodzimych (pokrzywa) bądź inwazją
gatunków obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 8. Nadmierne rozluźnienie
drzewostanu wskutek zabiegów gospodarki leśnej (zmiana warunków świetlnych w dnie
lasu), co może skutkować ekspansją gatunków rodzimych (pokrzywa) bądź inwazją gatunków
obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.;
13
b94c
1. Erozja; 2. inne lub mieszane
konkurencji wśród roślin; 3.
konkurencja; 4. obce gatunki
plantacji; 6. Modyfikowanie
funkcjonowania wód - ogólnie; 7.
nagromadzenie materii
organicznej; 8. Wyschnięcie;
1. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą
się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 2. Nadmierne
obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 4. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu
wskutek zabiegów gospodarki leśnej (zmiana warunków świetlnych w dnie lasu), co może
skutkować ekspansją gatunków rodzimych (pokrzywa) bądź inwazją gatunków obcych
(niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 5. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu
(niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 6. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co
zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie przekształcać w inne
typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 7. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia
warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie przekształcać w inne typy
zbiorowisk roślinnych - grądy).; 8. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki
wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk
roślinnych - grądy).;
81
14
f025
1. Wyschnięcie; 2. inne lub
mieszane formy
wśród roślin; 3. Modyfikowanie
Gospodarka leśna i plantacyjna i
użytkowanie lasów i plantacji; 5.
obce gatunki inwazyjne; 6.
konkurencja; 7. nagromadzenie
materii organicznej; 8. Erozja;
1. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą
się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 2. Nadmierne
gatunków obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 3. Wcinanie się koryta Odry w
podłoże, co zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie
przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 4. Nadmierne rozluźnienie
(niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 6. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu
(niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.; 7. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co
zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie przekształcać w inne
typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 8. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia
warunki wodne na niekorzyść łęgów (będą się spontanicznie przekształcać w inne typy
zbiorowisk roślinnych - grądy).;
15
Łęgowe lasy
91F0
1b6a
wśród roślin; 3. nagromadzenie
Wyschnięcie; 5. Erozja; 6.
Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na korzyść grądów (łęgi będą
koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na korzyść grądów (łęgi będą się
obcych (niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.;
82
16
Łęgowe lasy
91F0
20ad
1. konkurencja; 2. Erozja; 3.
Wyschnięcie; 4. nagromadzenie
lasów i plantacji; 7. obce gatunki
inwazyjne; 8. inne lub mieszane
(niecierpkize szkodą dla struktury siedliska.;
17
Łęgowe lasy
91F0
94e0
1. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na korzyść grądów (łęgi
będą się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 2.
spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).;
83
18
Łęgowe lasy
91F0
c7f0
1. Wcinanie się koryta Odry w podłoże, co zmienia warunki wodne na korzyść grądów (łęgi
będą się spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).; 2.
spontanicznie przekształcać w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy).;
19
Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami
włosieniczników 3260
118d
4. Tereny przemysłowe i
handlowe; 5. Inne spowodowane
przez człowieka zmiany
stosunków wodnych; 6. kopalnie
odkrywkowe; 7. Wydobywanie
piasku i żwiru; 8. Regulowanie
(prostowanie) koryt rzecznych i
zmiana przebiegu koryt
rzecznych;
1. Pogorszenie warunków świetlnych w przypadku spontanicznego rozwoju krzewów i drzew
w bezpośrednim otoczeniu płatu siedliska.; 2. Pogorszenie warunków świetlnych w
przypadku spontanicznego rozwoju krzewów i drzew w bezpośrednim otoczeniu płatu
siedliska.; 3. Pogorszenie warunków świetlnych w przypadku spontanicznego rozwoju
krzewów i drzew w bezpośrednim otoczeniu płatu siedliska.; 4. Możliwość rozpoczęcia
wydobycia żwiru na sąsiadujących działkach.; 5. Możliwość regulacji cieku stanowiącego
siedlisko i co za tym idzie utrata warunków funkcjonowania siedliska.; 6. Możliwość
rozpoczęcia wydobycia żwiru na sąsiadujących działkach.; 7. Możliwość rozpoczęcia
wydobycia żwiru na sąsiadujących działkach.; 8. Możliwość regulacji cieku stanowiącego
siedlisko i co za tym idzie utrata warunków funkcjonowania siedliska.;
20
b5dc
Potamion 3150
1. Modyfikowanie
Nawożenie /nawozy sztuczne/; 3.
kopalnie odkrywkowe; 4.
Wydobywanie piasku i żwiru; 5.
stosowanie biocydów, hormonów
i substancji chemicznych; 6.
Uprawa;
1. Zmiana stosunków wodnych terenu poprzez lokalizowanie w bezpośrednim sąsiedztwie
obszaru zakładów przeróbki kruszyw oraz innych inwestycji, projektów mogących znacząco
zmienić poziom wód.; 2. Intensywnie użytkowane uprawy rolnicze w bezpośrednim otoczeniu
zbiornika planowanego do włączenia do obszaru (dodatkowa dostawa biogenów).; 3. Zmiana
stosunków wodnych terenu poprzez lokalizowanie w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru
zakładów przeróbki kruszyw oraz innych inwestycji, projektów mogących znacząco zmienić
poziom wód.; 4. Zmiana stosunków wodnych terenu poprzez lokalizowanie w bezpośrednim
sąsiedztwie obszaru zakładów przeróbki kruszyw oraz innych inwestycji, projektów mogących
znacząco zmienić poziom wód; 5. Intensywnie użytkowane uprawy rolnicze w bezpośrednim
otoczeniu zbiornika planowanego do włączenia do obszaru (dodatkowa dostawa biogenów).;
6. Intensywnie użytkowane uprawy rolnicze w bezpośrednim otoczeniu zbiornika
planowanego do włączenia do obszaru (dodatkowa dostawa biogenów).;
21
c4d3
Potamion 3150
1. Wydobywanie piasku i żwiru; 2.
kopalnie odkrywkowe; 3.
wód - ogólnie;
1. Zmiana stosunków wodnych terenu poprzez lokalizowanie w bezpośrednim sąsiedztwie
obszaru zakładów przeróbki kruszyw oraz innych inwestycji, projektów mogących znacząco
zmienić poziom wód; 2. Zmiana stosunków wodnych terenu poprzez lokalizowanie w
bezpośrednim sąsiedztwie obszaru zakładów przeróbki kruszyw oraz innych inwestycji,
projektów mogących znacząco zmienić poziom wód.; 3. Zmiana stosunków wodnych terenu
poprzez lokalizowanie w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru zakładów przeróbki kruszyw oraz
innych inwestycji, projektów mogących znacząco zmienić poziom wód.;
1. inne lub
mieszane formy
międzygatunkowej
konkurencji wśród
roślin; 2.
Międzygatunkowe
interakcje wśród
roślin; 3. Ewolucja
biocenotyczna,
sukcesja;
84
5. Cele zadań ochronnych
L.p.
Stan
ochrony
Przedmiot ochrony
Perspektywa
osiągnięcia
właściwego stanu
ochrony
Cele działań ochronnych
1
*Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
91E0
U2
utrzymanie w dynamicznej równowadze wszystkich siedlisk leśnych na terenie obszaru, na łącznej
powierzchni leśnej nie mniejszej niż 95,92 ha, powierzchnia zajmowana przez poszczególne siedliska leśne
może podlegać zmianom w zależności od warunków klimatycznych
10 lat
2
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170
U1
10 lat
3
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe 91F0
FV
10 lat
4
Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
FV
- zwiększenie powierzchni siedliska o 0,28 ha przez włączenie i poszerzenie obszaru Natura 2000. utrzymanie siedliska na łącznej powierzchni 0,46 ha.
10 lat
5
XX
- utrzymanie populacji gatunku w obszarze - rozpoznanie faktycznego stanu ochrony gatunku i jego
siedliska w obszarze tj. jednoznaczna ocena parametrów stanu ochrony oraz określanie ewentualnych
zabiegów ochronnych
10 lat
6
Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne U2
ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150
- niepogorszenie stanu zachowania siedliska, - weryfikacja granic obszaru poprzez włączenie do obszaru
powierzchni nie mniejszej niż 0,54 ha
10 lat
7
- utrzymanie populacji gatunku w obszarze, w niepogorszonym stanie ochrony - na poziomie minimum U1
10 lat
U1
Moduł C
6. Ustalenie działań ochronnych
Działania ochronne
L.p.
Przedmiot ochrony
Nr
Nazwa
Zakres prac
Miejsce realizacji
Termin wykonania
Szacunkowe
koszty (w tys. zł)
Podmiot
odpowiedzialny za
wykonanie
85
1
1084 - Pachnica dębowa - 864F
Nr
Działania związane z ochroną czynną
1
Nr
Działania związane z utrzymaniem lub modyfikacją metod gospodarowania
1
Nr
Działania dotyczące monitoringu realizacji działań ochronnych
1
Nr
1
2
1086 - Zgniotek cynobrowy 0977
Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony
Badania w celu
rozpoznania fatycznego
stanu ochrony gatunku i
jego siedliska w obszarze
Nr
Jednoznaczna ocena
parametrów stanu ochrony
oraz określania ewentualnych
zabiegów ochronnych.
Wykonanie ekspertyzy. Ocena
wskaźników parametru
populacji i siedliska.
Cały obszar Lasu koło
Tworkowa
W pierwszym
sześcioleciu
obowiązywania planu.
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
1
Nr
1
Nr
1
Monitoring stanu
przedmiotów ochrony
Nr
1
3
1086 - Zgniotek cynobrowy 4091
Nr
Ocena wskaźników parametru Proponowane
w 3, 5 i 9 roku
populacji i siedliska. Zgodnie z współrzędne transektów: obowiązywania planu
metodyką monitoringu GIOŚ.
N50 01.167 E18 16.010 (od połowy kwietnia do
; N50 01.032 E18
końca października)
16.296 ; N50 00.889
E18 15.982 ; N50
00.812 E18 15.780 ;
N50 01.122
E18 15.743
Uzupełnienie
stanu wiedzy
o przedmiocie ochrony
;
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
1
Nr
1
Nr
1
Nr
1
Monitoring stanu
w 3, 5 i 9 roku
; N50 01.032 E18
16.296 ; N50 00.889
E18 15.982 ; N50
00.812 E18 15.780 ;
N50 01.122
E18 15.743
Uzupełnienie
stanu wiedzy
;
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
86
4
1086 - Zgniotek cynobrowy B06D
Nr
1
Nr
1
Nr
1
Monitoring stanu
Nr
1
5
1086 - Zgniotek cynobrowy D5FE
Nr
w 3, 5 i 9 roku
; N50 01.032 E18
16.296 ; N50 00.889
E18 15.982 ; N50
00.812 E18 15.780 ;
N50 01.122
E18 15.743
Uzupełnienie
stanu wiedzy
;
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
1
Nr
1
Nr
1
Monitoring stanu
Nr
1
6
1086 - Zgniotek cynobrowy F5BC
Nr
w 3, 5 i 9 roku
; N50 01.032 E18
16.296 ; N50 00.889
E18 15.982 ; N50
00.812 E18 15.780 ;
N50 01.122
E18 15.743
Uzupełnienie
stanu wiedzy
;
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
1
Nr
1
Nr
1
Nr
1
Monitoring stanu
w 3, 5 i 9 roku
; N50 01.032 E18
16.296 ; N50 00.889
E18 15.982 ; N50
00.812 E18 15.780 ;
N50 01.122
E18 15.743
Uzupełnienie
stanu wiedzy
;
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
87
7
9170 - Grąd
subkontynentalny - 14a5
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
siedliska z czynności
gospodarczych w lasach
Nr
Odstąpienie od wykonywania
Oddział: 334 b, k, j, g
Nie dotyczy
planowanych w PUL zabiegów. leśn. Ponęcice, obręb
Kuźnia Raciborska, nadl.
Rudy Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
8
9170 - Grąd
subkontynentalny - 26e6
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 333 r, t, p leśn. Nie dotyczy
planowanych w PUL zabiegów. Ponęcice, obręb Kuźnia
Raciborska, nadl. Rudy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
9
9170 - Grąd
subkontynentalny - 2ebf
Nr
1
Nr
1
Nr
Wyłaczenie obszaru
Oddział: 334 l, m, k, i, b Nie dotyczy
Rudy Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
88
10
9170 - Grąd
subkontynentalny - 3923
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 334 f leśn.
Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
11
9170 - Grąd
subkontynentalny - 93d4
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 333 b, f, g leśn. Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
12
9170 - Grąd
subkontynentalny - 956b
Nr
1
Nr
1
Nr
Wyłaczenie obszaru
Oddział: 335 d, f, i, j, h Nie dotyczy
Rudy Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
89
13
91E0 - *Łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe 04db
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 333i, j, l, k; 334 Nie dotyczy
planowanych w PUL zabiegów. a, b leśn. Ponęcice,
obręb Kuźnia
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
14
topolowe, olszowe i jesionowe b94c
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 334 b, g, j leśn. Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
15
topolowe, olszowe i jesionowe f025
Nr
1
Nr
1
Nr
Wyłaczenie obszaru
Oddział: 334 b, c, f leśn. Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
90
16
91F0 - Łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe 1b6a
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 333 A, b leśn. Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
17
dębowo-wiązowo-jesionowe 20ad
Nr
1
Nr
1
Wyłaczenie obszaru
Nr
Oddział: 333 d, k, l, m, n, Nie dotyczy
planowanych w PUL zabiegów. o, p, r, t; 334 b, c, f, g, i,
j, k, m; 335 a, c, d, f, h, i
leśn. Ponęcice, obręb
Rudy Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
18
dębowo-wiązowo-jesionowe 94e0
Nr
1
Nr
1
Nr
Wyłaczenie obszaru
Oddział: 333 a leśn.
Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
91
19
dębowo-wiązowo-jesionowe c7f0
Nr
1
Nr
1
Nr
Wyłaczenie obszaru
Oddział: 333 A, a leśn. Nie dotyczy
Raciborskie
Nie dotyczy
Nadleśnictwo Rudy
Raciborskie
1
Nr
1
92
20
3260 - Nizinne i podgórskie
rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników - 118d
Nr
1
Przerzedzenie
zadrzewienia na
obrzeżach potoku
Nr
Uzyskanie decyzji
Powierzchnia działania:
administracyjnej na usuniecie 0,4 ha. Działka nr 5000
drzew i krzewów. Wycięcie
i otoczenie
wybranych drzew,
pozostawienie karp. W podłożu.
Transport dłużycy i gałęzi.
Zagospodarowanie lub
utylizacja materiału roślinnego
z wycinki
Rok 2014. Wiosna (ew.
późna jesień). Po
wstępnych badaniach
monitoringowych, które
określą stan wyjściowy
siedliska
Brak możliwości
RZGW
określenia poziomu GliwiceWłaściciel
cen we wskazanej terenu
perspektywie
czasowej
1
Nr
1
Monitoring działania
ochronnego
„przerzedzenie
zadrzewienia na
obrzeżach potoku”
Monitoring mający na celu
ustalić wpływ działania na
wskaźniki stanu siedliska
Przeprowadzenie
uzupełniających badań
poszczególnych płatów w
optymalnej porze roku
(lipiec, sierpień), dla
uzyskania pełnej jego
charakterystyki (w tym
założenie stałych
powierzchni badawczych)
Ocena stanu siedliska w
Powierzchnia działania: Rok 2015
oparciu o wskaźniki
ok. 1 ha. Działka nr
monitoringu GIOŚ:
5000 i otoczenie
Kardynalne:Gatunki
charakterystyczne, Gatunki
włosieniczników, Materiał dna
koryta, Ocena stanu
ekologicznego Pokrycie
transektu przez moczarkę
kanadyjską Elodea canadensis,
Przepływy, Spiętrzenie wód
rzeki, Wskaźnik naturalności
siedliska, Wskaźnik
przekształcenia siedliska
Pomocnicze: Naturalne
elementy morfologiczne,
Gatunki inwazyjne, Ścieki,
Zacienienie rzeki
Nr
1
Powierzchnia działania: Co trzy lata począwszy
ok. 1 ha. Działka nr
od 3 roku
5000 i otoczenie
Obserwacje w
miesiącach:
maj/czerwiec,
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
93
21
3150 - Starorzecza i naturalne
Potamion - b5dc
Nr
1
Nr
1
Nr
1
Nr
1
22
3150 - Starorzecza i naturalne
Potamion - c4d3
Przeprowadzenie
monitoringowych
zbiornika w optymalnej
porze roku (lipiec,
sierpień), dla uzyskania
pełnej jego
charakterystyki
Określenie wskaźników stanu
siedliska: Charakterystyczna
kombinacja zbiorowisk w
obrębie transektu; Gatunki
inwazyjne i/lub obce dla
zbiorowiska ; Barwa wody ;
Konduktywność
(przewodnictwo elektrolityczne)
; Przezroczystość wody ;
Odczyn wody
Nr
oddział 333 g, c leśn.
W 4 roku
Ponęcice, obręb Kuźnia obowiązywania planu.
Raciborska, nadl. Rudy Lipiec, sierpień
Raciborskie
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
1
Nr
1
Nr
1
Nr
1
Przeprowadzenie
monitoringowych
zbiornika w optymalnej
porze roku (lipiec,
sierpień), dla uzyskania
pełnej jego
charakterystyki
Określenie wskaźników stanu
siedliska: Charakterystyczna
obrębie transektu; Gatunki
zbiorowiska ; Barwa wody ;
Konduktywność
(przewodnictwo elektrolityczne)
; Przezroczystość wody ;
Odczyn wody
Działki ewidencyjne nr: W 4 roku
15 (0,93 ha), nr 16 (0,21 obowiązywania planu.
ha) oraz fragment ( 4,97 Lipiec, sierpień
ha) działki nr 17
Brak możliwości
RDOŚ w Katowicach
określenia poziomu
cen we wskazanej
perspektywie
czasowej
7. Ustalenie działań w zakresie monitoringu stanu ochrony przedmiotów ochrony
L.p.
Przedmiot ochrony
Cel
Parametr
Wskaźnik
Zakres prac
monitoringowych
Terminy/częstotliwość
Miejsce
Szacowany
Podmiot
koszt (w tys.
odpowiedzialny
zł)
94
1
utrzymanie w
struktura
dynamicznej
i funkcje
równowadze
wszystkich siedlisk
leśnych na terenie
obszaru, na łącznej
powierzchni leśnej
nie mniejszej niż
95,92 ha,
powierzchnia
zajmowana przez
poszczególne
siedliska leśne
może podlegać
zmianom w
zależności od
warunków
klimatycznych
W kolejnych kontrolach
śledzenie zmian w zakresie
wskaźników struktury i
funkcji: — pokrycie przez
poszczególne gatunki runa, z
uwzględnieniem gatunków
obcych ekologicznie/
geograficznie,
diagnostycznych dla grądu /
łęgu, inwazyjnych i
ekspansywnych — obecność
drzew martwych — zalewy
związane z reżimem wód
Odry. a) Charakterystyczna
obrębie perspekty b) Gatunki
zbiorowiska c) Barwa wody d)
Konduktywność
(przewodnictwo
elektrolityczne) e)
Przezroczystość wody f)
Odczyn wody (wskaźnik
pomocniczy) Zgodnie z
metodyką monitoringu GIOŚ
obserwacja dynamiki Obserwacja raz na 6 lat
zmian i reakcji
w okresie obowiązywania
siedliska Założenie
planu (lipiec/ sierpień).
stałej powierzchni
badawczej o
wymiarach 10x200 m.
Podział powierzchni
na 10 kwadratów o
bokach 10 m. Trwałe
znakowanie w terenie.
Wykonanie w każdym
kwadracie: — pełnego
zdjęcia
fitosocjologicznego
runa (warstwy „c” i „d”
z oceną ilościowości w
skali Londo z
precyzyjnym opisem
struktury pionowej
roślinności (zwarcie,
pokrycie w
poszczególnych
warstwach); — liczba
Współrzędne
RDOŚ w
wierzchołków
Katowicach
transektu T7: a)
446797; 239043; b)
446907; 238876; c)
446899; 238871; d)
446789; 239037.
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
2
*Łęgi wierzbowe, topolowe, utrzymanie w
struktura
dynamicznej
i funkcje
równowadze
wszystkich siedlisk
leśnych na terenie
powierzchni leśnej
nie mniejszej niż
95,92 ha,
powierzchnia
zajmowana przez
poszczególne
siedliska leśne
może podlegać
zmianom w
zależności od
warunków
klimatycznych
- gatunki charakterystyczne gatunki dominujące - obce
gatunki inwazyjne - martwe
drewno leżące lub stojące >3
m długości i >50 cm
grubości - reżim wodny
Zgodnie z metodyką
monitoringu GIOŚ.
Obserwacja dynamiki Obserwacja raz na 6 lat
zmian i reakcji
stałej powierzchni
badawczej o
wymiarach 10x200 m.
na 10 kwadratów o
Wykonanie w każdym
zdjęcia
fitosocjologicznego
skali Londo z
precyzyjnym opisem
struktury pionowej
pokrycie w
poszczególnych
warstwach); — liczba
drzew martwych/ha.
Współrzędne
RDOŚ w
wierzchołków
Katowicach
transeptu: a)
447238; 239433; b)
447437; 239417; c)
447436; 239407; d)
447237; 239423.
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
95
3
Łęgowe lasy
utrzymanie w
struktura
dębowo-wiązowo-jesionowe dynamicznej
i funkcje
91F0
równowadze
wszystkich siedlisk
leśnych na terenie
powierzchni leśnej
nie mniejszej niż
95,92 ha,
powierzchnia
zajmowana przez
poszczególne
siedliska leśne
może podlegać
zmianom w
zależności od
warunków
klimatycznych
- charakterystyczna
kombinacja florystyczna runa
- gatunki dominujące w
poszczególnych warstwach
fitocenozy - gatunki obce
geograficznie w
drzewostanie - martwe
drewno leżące lub stojące >
3m długości i >50 cm
grubości - stosunki
wodno-wilgotnościowe.
Zgodnie z metodyką
monitoringu GIOŚ.
4
Nizinne i podgórskie rzeki
ze zbiorowiskami
a) Obecność i pokrycie
Zgodnie z metodyką
typowych gatunków, b)
monitoringu GIOŚ
Udział gatunków obcych
ekologicznie i geograficznie;
c) Obecność krasnorostów; d)
Obecność i stan siedliska
typowych gat. zwierząt; e)
Morfologia cieku; f)
Otoczenie cieku; g)
Natlenienie osadów dennych;
h) Wieloletni trend
przepływów; i) Sezonowa
stabilność przepływu wody; j)
Kształt płatów roślinności
zanurzonej; k) Zimozieloność
roślinności Zgodnie z
- zwiększenie
struktura
powierzchni
i funkcje
siedliska o 0,28 ha
przez włączenie i
poszerzenie
obszaru Natura
2000. - utrzymanie
siedliska na łącznej
powierzchni 0,46
ha.
Obserwacja dynamiki Obserwacja raz na 6 lat
zmian i reakcji
stałej powierzchni
badawczej o
wymiarach 10x200 m.
na 10 kwadratów o
Wykonanie w każdym
zdjęcia
fitosocjologicznego
skali Londo z
precyzyjnym opisem
struktury pionowej
pokrycie w
poszczególnych
warstwach); - liczba
drzew martwych/ha.
W 2, 5 i 8 roku
obowiązywania planu
(maj/czerwiec, sierpień,
listopad)
Współrzędne
RDOŚ w
wierzchołków
Katowicach
transektu T1: a)
446615; 239986; b)
446726; 239819; c)
446717; 239814; d)
446607; 239980.
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
Płat 118d Odcinek RDOŚ w
cieku o długości
Katowicach
200 m
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
96
5
- utrzymanie
populacja, Wskaźniki stanu populacji
Zgodnie z metodyką
populacji gatunku siedlisko podlegające ocenie: - liczba monitoringu GIOŚ
w obszarze zasiedlonych drzew w
rozpoznanie
przeliczeniu na 100 drzew
faktycznego stanu
dziuplastych - liczba
ochrony gatunku i
zasiedlonych drzew w
jego siedliska w
przeliczeniu na 100 drzew
obszarze tj.
dziuplastych dostępnych do
jednoznaczna
kontroli - liczba drzew
ocena parametrów
zasiedlonych w przeliczeniu
stanu ochrony oraz
na 1 ha. Wskaźniki stanu
określanie
siedliska podlegające ocenie:
ewentualnych
- liczba drzew dziuplastych w
zabiegów
przeliczeniu na 100 drzew ochronnych
liczba drzew dziuplastych w
przeliczeniu na 1 ha - liczba
grubych dziuplastych drzew
w przeliczeniu na 100 drzew
(lipy o pierśnicy ≥90 cm,
dęby o pierśnicy ≥110 cm,
inne drzewa liściaste o
pierśnicy ≥100 cm) - liczba
grubych drzew dziuplastych
w przeliczeniu na 1 ha
(kryteria uznania drzewa za
grube - jw.) - izolacja - brak
ciągłości pomiędzy badanym
stanowiskiem, a innymi
potenc. lub aktualnymi
stanowiskami w okolicy średnie zacienienie drzew.
Wykonanie ekspertyzy
obejmującej: ocenę
wskaźników parametru
populacji i siedliska.
Zlecenie badań w
pierwszym sześcioleciu
W granicach
obszaru
RDOŚ w
Katowicach
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
6
ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion 3150
- niepogorszenie
struktura
stanu zachowania i funkcje
siedliska, weryfikacja granic
obszaru poprzez
włączenie do
obszaru
powierzchni nie
mniejszej niż 0,54
ha
W 5 i 8 roku
obowiązywania planu
(lipiec/ sierpień)
Współrzędne
geograficzne
Stałych miejsc
wykonywania
badań
monitoringowych
w granicach płatu
b5dc: 446566.20;
239362,20.
RDOŚ w
Katowicach
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
a) Charakterystyczna
Zgodnie z metodyką
monitoringu GIOŚ
obrębie perspekty b) Gatunki
zbiorowiska c) Barwa wody d)
Konduktywność
(przewodnictwo
elektrolityczne) e)
Przezroczystość wody f)
Odczyn wody (wskaźnik
pomocniczy) Zgodnie z
97
7
- utrzymanie
populacja, Wskaźniki stanu populacji: populacji gatunku siedlisko obecność gatunku na
w obszarze, w
stanowisku, - areał
niepogorszonym
zajmowany przez populację.
stanie ochrony - na
Wskaźniki stanu siedliska: poziomie minimum
ilość martwego drewna, U1
jakość martwego drewna, struktura przestrzenna i
wiekowa drzewostanu lub
stopień naturalności
ekosystemu leśnego intensyw-ność
gospo-darowania.
Zgodnie z metodyką
monitoringu GIOŚ.
Liczba stanowisk
monitoringowych 5
Badania należy
prowadzić od połowy
kwietnia do końca
października. W trzecim,
szósty, dziewiątym roku
Proponowane
RDOŚ w
współrzędne
Katowicach
transektów: N50
01.167 E18 16.010
(nr dz. ewid.: 334
obręb Tworków)
N50 01.032 E18
16.296 (nr dz.
ewid.: 334 obręb
Tworków) N50
00.889 E18 15.982
(nr dz. ewid.: 335
obręb Tworków)
N50 00.812 E18
15.780 (nr dz.
ewid.: 335 obręb
Tworków) N50
01.122 E18 15.743
(nr dz. ewid.: 333
obręb Tworków)
Brak
możliwości
określenia
poziomu cen
we wskazanej
perspektywie
czasowej
8. Wskazania do dokumentów planistycznych
L.p.
Dokumentacja planistyczna
Wskazania do zmian w dokumentach planistycznych niezbędne do utrzymania bądz odtworzenia
właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierzat, dla których ochrony
został wyznaczony obszar Natura 2000 (Art. 28 ust 10 pkt 5 ustawy o ochronie przyrody)
1
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przyjęty uchwałą nr
Brak wskazań do zmian w dokumentach planistycznych, niezbędnych do utrzymania bądź odtworzenia właściwego
XLIV/22/2010 Rady Gminy Krzyżanowice z dnia 24/06/2010 w sprawie
stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar
uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Natura 2000
Krzyżanowice w granicach administracyjnych z wyłączeniem terenu
planowanego zbiornika retencyjnego „Racibórz Dolny” Uchwała ogłoszona
w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego z 25 sierpnia 2010 r. Nr
161 poz. 2642
2
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
przyjęte uchwałą nr XXXVII/79/2009 Rady Gminy Krzyżanowice z dnia 3
grudnia 2009 roku. (Uchwała Nr XXXVII/79/2009 Rady Gminy
Krzyżanowice z dnia 3 grudnia 2009 roku w sprawie uchwalenia zmiany
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Krzyżanowice)
Natura 2000. Przeprowadzono procedurę strategicznej oceny oddziaływania ustaleń dokumentu na środowisko, w
wyniku której wydano opinię negatywną m.in. ze względu na wpływ ustaleń dokumentu na przedmiotu ochrony
Obszaru Natura 2000 Stawy Wielikąt i Las Tworkowski”. W związku z tym, proponuje się odstąpienie od zapisu
dopuszczającego lokalizację elektrowni wiatrowych na terenach położonych na północ od Tworkowa.
3
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego,
Marszałek Województwa, Katowice, czerwiec 2004
Natura 2000
98
4
Natura 2000
9. Przesłanki sporządzenia planu ochrony
Sporządzenie planu ochrony dla obszaru Natura 2000 „Las koło Tworkowa” nie jest konieczne. Podstawową przesłanką wyznaczenia ostoi „Las koło Tworkowa” była ochrona siedlisk leśnych występujących w dolinie Odry.
Przedmiotami ochrony w obszarze są trzy siedliska leśne: 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum), 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) oraz 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum). Grady występują w najwyższych partiach lasu i są najmniej narażone
na zalewanie. Rejony najczęściej zalewane o najwyższym poziomie wód gruntowych zajmują łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe. Formą przejściowa pomiędzy grądami, a łęgami są łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe, które zajmują obecnie największą powierzchnię ostoi. Siedliska te występują w stosunku do siebie w stanie równowagi dynamicznej, co oznacza, że zajmowana przez nie powierzchnia może
podlegać zmianom w zależności od warunków klimatycznych: następujące po sobie lata suszy mogą powodować w dalszej perspektywie czasowej zjawisko grądowienia łęgów, natomiast częste lata z ulewami i
powodziami mogą sprzyjać łęgowieniu grądów i zmniejszaniu się ich powierzchni kosztem siedlisk łęgowych. Możliwa jest zatem zmiana udziału powierzchniowego wskazanych powyżej siedlisk leśnych (9170,91E0,91F0)
w zależności od dominujących warunków klimatycznych na tym terenie przez dłuższy okres czasu. W związku z tym, konieczne jest prowadzenie ich monitoringu przez okres obowiązywania planu zadań ochronnych dla
obszaru Natura 2000 „Las koło Tworkowa”, w celu zaobserwowania zmian w fizjonomii ww. siedlisk leśnych i identyfikacji zachodzących w nich tendencji. Ponadto przedmiotami ochrony w obszarze są pachnica dębowa
(Osmoderma eremita), a także jedno siedlisko wodne 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion.
W odniesieniu do pachnicy dębowej nie przeprowadzono weryfikacji terenowej w ramach prac nad planem zadań ochronnych, z udziałem eksperta entomologa.Pracownicy RDOŚ Katowice w 2012r. przeprowadzili wizję
terenową w wyniku której odnaleziono kilka sztuk dębów ze śladami obecności pachnicy dębowej, w południowo-zachodniej części lasu. Ślady te były widoczne na zewnątrz pnia w formie usypisk odchodów larw pachnicy
u podstawy dziupli, przy szyi korzeniowej. Ponadto w murszu zgromadzonym u podstawy pnia jednego z dębów odnaleziono osłonkę poczwarkową tzw. kokolit, który prawdopodobnie należał do larwy pachnicy. Jednak w
związku z brakiem oceny eksperckiej nie ma możliwości ostatecznej weryfikacji stanu zachowania tego gatunku w obszarze Natura 2000. W związku z powyższym istnieje konieczność przewidzenia dodatkowych badań
uzupełniających na etapie realizacji zarządzenia w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 z udziałem entomologa, pozwalających na rozpoznanie faktycznego stanu ochrony gatunku tj.
jednoznaczna ocena parametrów stanu ochrony oraz określenie ewentualnych zabiegów ochronnych.
W przypadku siedliska 3150 wskazano na potrzebę przeprowadzenia uzupełniających badań monitoringowych poszczególnych zbiorników w okresie obowiązywania planu, w optymalnej porze roku (lipiec, sierpień), dla
uzyskania pełnej ich charakterystyki. Konieczna jest także korekta granic obszaru Natura 2000, która pozwoli na włączenie w granice ostoi zbiornika 3150.W1 (Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze
zbiorowiskami z Nympheion, Potamion) położonego obecnie poza ostoją oraz włączenie w granice ostoi, jako nowego dotychczas nie wykazanego przedmiotu ochrony, siedliska 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis występującego wzdłuż fragmentu północno-wschodniej granicy obszaru. Opracowanie kolejnego planu zadań ochronnych powinno być wykonane do 2023r.
10. Projekt weryfikacji SDF obszaru i jego granic
L.p.
Zapis SDF
Proponowany zapis SDF
Uzasadnienie do zmiany
1
2.1. DŁUGOŚĆ GEOGRAFICZNA E 18 15 55 SZEROKOŚĆ
GEOGRAFICZNA N 50 0 58
2.1. DŁUGOŚĆ GEOGRAFICZNA E 18 15 47 SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA N 50
11
Weryfikacja danych w wyniku obliczeń komputerowych geometrycznego środka
obszaru, wykazała błąd w wartościach długości i szerokości geograficznej oraz
pociągnęła za sobą konieczność zmiany punktu SDF 2.1, dotyczącego: położenia
centralnego punktu obszaru.
2
2.2. POWIERZCHNIA (ha): 115,1
2.2. POWIERZCHNIA (ha): 121,88
Aktualizacja danych w oparciu o dostępne informacje w zakresie występowania,
znaczenia przed-miotów ochrony oraz stanu ochrony siedlisk wodnych w
obszarze pociągnęła za sobą konieczność zmiany punktu SDF 3.1.a oraz punktu
2.2 dotyczącego: powierzchni (ha). W związku z włączeniem do obszaru siedliska
3260 oraz 3150 nastąpiła zmiana granic obszaru i zwiększenie powierzchni
obszaru. Ponadto dokonanie korekty granic poprzez ich przystosowanie do
podkładu referencyjnego dostosowując jej przebieg do granic wydzieleń leśnych,
działek ewidencyjnych lub też dróg również przyczyniło się do zmiany
powierzchni obszaru.
99
3
2.4. WYSOKOŚĆ (m n.p.m.): MINIMALNA 198 MAKSYMALNA 234
ŚREDNIA 208
2.4. WYSOKOŚĆ (m n.p.m.): MINIMALNA 183 MAKSYMALNA 192 ŚREDNIA 188
Weryfikacja danych uwzględniając aktualne dane obliczone na podstawie
numerycznego modelu terenu, wykazała błąd w wartościach wysokości oraz
pociągnęła za sobą konieczność zmiany punktu SDF 2.4 dotyczącego wysokości
(m n.p.m.).
100
4
3.1.a. Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion % pokrycia: 0,54 Stopień
reprezent.: D Względna powierzch.: BRAK Stan zachow.: BRAK Ocena
ogólna: BRAK 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
(Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) % pokrycia: 30,89 Stopień
reprezent.: A Względna powierzch.: C Stan zachow.: A Ocena ogólna: A
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion % pokrycia: 7,67 Stopień
reprezent.: C Względna powierzch.: C Stan zachow.: C Ocena ogólna: C
91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) %
pokrycia: 44,77 Stopień reprezent.: A Względna powierzch.: C Stan
zachow.: A Ocena ogólna: A
3.1.a. Typy SIEDLISK wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion % pokrycia: 0,46 Stopień reprezent.: B Względna
powierzch.: C Stan zachow.: B Ocena ogólna:B 9170 Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) % pokrycia: 29,18 Stopień
reprezent.: A Względna powierzch.: C Stan zachow.: A Ocena ogólna: A 91E0 Łęgi
wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum
albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe) % pokrycia: 7,24 Stopień
reprezent.: C Względna powierzch.: C Stan zachow.: C Ocena ogólna: C 91F0
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) % pokrycia: 42,28
Stopień reprezent.: A Względna powierzch.: C Stan zachow.: A Ocena ogólna: A
3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion
fluitantis % pokrycia: 0,38 Stopień reprezent.: A Względna powierzch.: C Stan
zachow.: A Ocena ogólna: A
W odniesieniu do przedmiotów ochrony proponowane zmiany wynikają z
weryfikacji dokonanej w ramach prac na planem zadań ochronnych (Nejfeld
2011). W sezonie 2011 weryfikacja terenowa wykazała obecność w granicach
obszaru jednego płatu siedliska 3150 o powierzchni 0,03 ha (współrzędne:
446834.20, 239190.50, powierzchnia: 257 m2), jest to niewielki płat w postaci
bezodpływowego, wąskiego zagłębienia terenowego o szerokości kilku metrów i
długości kilkudziesięciu metrów, głębokości około 1 m, na granicy płatu grądu i
zagajnika olszowego. Stan ochrony płatu oceniono na U2. Jednocześnie poza
granicami obszaru bezpośrednio przy aktualnej zachodniej granicy wykazano
obecność drugiego płatu siedliska o powierzchni 0,54 ha , którego stan ochrony
oceniono na „właściwy” tj. FV. Zbiornik wodny o szerokości do około 20 m
(współrzędne: 446566.20, 239362,20; powierzchnia: 5393 m2) o typowym dla
starorzecza otoczeniu, jednak o zubożałym składzie gatunkowym . Zbiornik
zasilany jest wodami potoku Pilarka, który przepływa pomiędzy starorzeczem, a
ścianą lasu. Siedlisko przyrodnicze 3150 jest wymieniane jako przedmiot
ochrony w 273 obszarach Natura 2000 na terenie Polski (szczególnie dużo w
pasie pojezierzy, gdzie siedlisko występuje w podtypie 3150-1 „jeziora
eutroficzne”), jednak na terenie województwa śląskiego i w jego najbliższym
otoczeniu starorzecza notowane są tylko w 8 obszarach Natura 2000 (tutaj
mamy do czynienia z podtypem 3150-2 „eutroficzne starorzecza i drobne
zbiorniki wodne”). Starorzecza są w skali województwa rzadkim typem siedliska
przyrodniczego. Jedyny obszar, w którym siedlisko 3150 stanowi znaczący
odsetek powierzchni —„Stawy Łężczok”, obejmuje ochroną głównie zbiorniki
antropogeniczne — stawy. Włączenie płatu do obszaru dające podstawę do
zakwalifikowania siedliska jako przedmiot ochrony w obszarze Natura 2000 Las
koło Tworkowa PLH240040 wymaga niewielkiej korekty granic. Weryfikacja
terenowa w 2011r. wykazała również obecność w rejonie północnej części
obszaru, przy jego wschodniej granicy (potok Pilarka i jego lewobrzeżny dopływ)
siedliska przyrodniczego 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników Ranunculion fluitantis. W rejonie kompleksu leśnego „Las koło
Tworkowa” cechy siedliska przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis”, posiadają: — bezimienny
potok, lewobrzeżny dopływ Pilarki (współrzędne ujścia do Pilarki:
446826.20,239875.32), płynący na długości około 450 m po północno-wschodniej
granicy obszaru „Las koło Tworkowa” w jego północnej części, — potok Pilarka,
ale tylko w rejonie ujścia ww. cieku. Ogólną ocenę stanu ochrony siedliska
uznano jaka „właściwą” (FV). Należy jednak wziąć pod uwagę konieczność
wykonania pełnej oceny jakości siedliska (obserwacje w odpowiednich porach
roku. Cały płat siedliska powinien być włączony do obszaru NATURA 2000 „Las
koło Tworkowa” (aktualnie granica obszaru przebiega mniej więcej środkiem
cieku) (Nejfeld 2011). Siedlisko przyrodnicze 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki
ze zbiorowiskami włosieniczników Ra-nunculion fluitantis” wykształca się na
terenie „Lasu koło Tworkowa” w formie zubożonej typowej dla regionu (we
wrześniu 2011 roślinność wyższą tworzyła tylko rzęśl Callitriche sp.).
Zróżnicowanie siedliska przyrodniczego 3260 „Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami włosie-niczników Ranunculion fluitantis” w Polsce na 5 odmian
geograficznych, w tym odmiany „zubożo-nej”, typowej dla Śląska i częstej w tym
regionie oraz fakt, że na obrzeżach Górnego Śląska jako przedmiot ochrony
siedlisko wymienia się jedynie w dwóch obszarach Natura 2000 (PLH260018
„Dolina Górnej Pilicy”, którego większość powierzchni leży w Regionie
Świętokrzyskim oraz PLH160008 „Dolina Małej Panwi”, którego większość
powierzchni leży na Opolszczyźnie), Biorąc pod uwagę potrzebę ochrony siedlisk
przyrodniczych w ramach sieci Natura 2000 z uwzględnieniem zróżnicowania
geograficznego siedlisk przyrodniczych w ich zasięgu. Oraz fakt że włączenie
siedliska do obszaru wymaga niewielkiej korekty granic za zasadne uznano
włączenie siedliska jako przedmiot ochrony w obszarze W związku korektą
granic i włączeniem do obszaru siedliska 3260 oraz 3150 nastąpiła zmiana
granic obszaru, jego powierzchnia zwiększyła się do 121,88 ha. W związku z tym,
konieczna jest weryfikacja % udziału siedlisk leśnych w odniesieniu do aktualnej
powierzchni obszaru tj. 121,88 ha.
101
5
4.1 OPIS OBSZARU: Obszar obejmuje kompleks leśny położony wśród
pól uprawnych i bezpośrednio przylegający do rzeki Odry. Ostoja
stanowi zwarty płat roślinności leśnej drzewiastej położony na prawym
brzegu rzeki Odry pomiędzy granicą Polski z Republiką Czeską, a
miastem powiatowym Racibórz. Wyspa leśna ma wielkość około 160
hektarów. Na jej obszarze wykształciły się trzy podstawowe siedliska
leśne: siedlisko 91F0-łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe
(Ficario-Ulmetum), siedlisko 91E0-łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion
glutinoso-incanae, olsy źródliskowe), którego zasięg obejmuje
niewielkie płaty łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.)
oraz siedlisko 9170-grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
(Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum). Grądy reprezentują zespół grądu
subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Na terenie lasu znajdują się
liczne starorzecza Odry, wcięte w otaczający teren na głębokość od
kilkudziesięciu centymetrów do 2 metrów. Ponadto w granicach
obszaru wykazano obecność wodnego siedliska przyrodniczego
3150-starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze
zbiorowiskami z Nympheion, Potamion (Nejfeld 2011). Fragmenty
terenu zajęte przez niewielkie skupiska drzew typowych dla łęgów albo
grądów, a także fragmenty terenu pokryte mozaiką roślinności
nieleśnej (głównie szuwaru mozgowego Phalaridetum arundinaceae,
płatów z dominacja pokrzywy Urtica dioica, zagajników tworzonych
przez olszę czarną Alnus glutinosa i czasami inne gatunki drzew) nie
zostały zaklasyfikowane do siedlisk z załącznika I Dyrektywy Rady
92/43/EWG, przez co sumaryczny udział powierzchni siedlisk leśnych w
stosunku do powierzchni obszaru wynosi aktualnie 83,34% względem
aktualnych granic, podczas gdy w SDF z 2009 roku wyniósł 90%
(Nejfeld 2011). Poza terenami leśnymi występują tu niewielkie
fragmenty łąk. Łąki w ostatnich latach uległy istotnej degeneracji. Cały
obszar Lasu Tworkowskiego jest terenem zalewowym, nieoddzielonym
od Odry obwałowaniami przeciwpowodziowymi (Nowak 2011).
4.1 OPIS OBSZARU: Obszar o4.1 OPIS OBSZARU Obszar obejmuje kompleks leśny
położony wśród pól uprawnych i bezpośrednio przylegający do rzeki Odry. Ostoja
stanowi zwarty płat roślinności leśnej drzewiastej położony na prawym brzegu
rzeki Odry pomiędzy granicą Polski z Republiką Czeską, a miastem powiatowym
Racibórz. Wyspa leśna ma wielkość około 160 hektarów. Na jej obszarze
wykształciły się trzy podstawowe siedliska leśne: siedlisko 91F0-łęgowe lasy
dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum), siedlisko 91E0-łęgi wierzbowe,
topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion
glutinoso-incanae, olsy źródliskowe), którego zasięg obejmuje niewielkie płaty
łęgów wierzbowo-topolowych (Salici-Populetum s.l.) oraz siedlisko 9170-grąd
środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum).
Grądy reprezentują zespół grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Na
terenie lasu znajdują się liczne starorzecza Odry, wcięte w otaczający teren na
głębokość od kilkudziesięciu centymetrów do 2 metrów. Ponadto w granicach
obszaru wykazano obecność wodnego siedliska przyrodniczego 3150-starorzecza i
naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
(Nejfeld 2011). Fragmenty terenu zajęte przez niewielkie skupiska drzew
typowych dla łęgów albo grądów, a także fragmenty terenu pokryte mozaiką
roślinności nieleśnej (głównie szuwaru mozgowego Phalaridetum arundinaceae,
płatów z dominacja pokrzywy Urtica dioica, zagajników tworzonych przez olszę
czarną Alnus glutinosa i czasami inne gatunki drzew) nie zostały zaklasyfikowane
do siedlisk z załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, przez co sumaryczny udział
powierzchni siedlisk leśnych w stosunku do powierzchni obszaru wynosi aktualnie
78,7% względem aktualnych granic, podczas gdy w SDF z 2009 roku wyniósł 90%.
Poza terenami leśnymi występują tu niewielkie fragmenty łąk. Łąki w ostatnich
latach uległy istotnej degeneracji. Cały obszar Lasu Tworkowskiego jest terenem
zalewowym, nieoddzielonym od Odry obwałowaniami przeciwpowodziowymi
(Nowak 2011). Weryfikacja terenowa w 2011r. wykazała obecność siedliska
przyrodniczego 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników
Ranunculion fluitantis w rejonie północnej części obszaru, przy jego wschodniej
granicy (potok Pilarka i jego lewobrzeżny dopływ). Siedlisko wykształca się tu w
„odmianie zubożonej” typowej dla Śląska (Puchalski 2004). (Nejfeld 2011).
W związku korektą granic i włączeniem do obszaru siedliska 3260 oraz 3150
nastąpiła zmiana granic obszaru, jego powierzchnia zwiększyła się do 121,88 ha.
W związku z tym, konieczna jest weryfikacja sumarycznego % udziału siedlisk
leśnych w odniesieniu do aktualnej powierzchni obszaru tj. 121,88 ha.
6
4.2 Weryfikacja terenowa zasięgu płatów siedlisk przyrodniczych na
opisywanym obszarze wykazała występowanie sześciu wydzieleń
obejmujących płaty siedliska przyrodniczego 9170 grąd
środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum,
Tilio-Carpinetum). W ostoi Las koło Tworkowa grądy reprezentują
zespół grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Siedlisko to
zajmuje powierzchnię 35,56 ha, co stanowi ok. 30,90 % całkowitej
powierzchni obszaru. Ogólną ocenę jakości siedliska należy uznać za
4.2 Weryfikacja terenowa zasięgu płatów siedlisk przyrodniczych na opisywanym
obszarze wykazała występowanie sześciu wydzieleń obejmujących płaty siedliska
przyrodniczego 9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
(Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum). W ostoi Las koło Tworkowa grądy
reprezentują zespół grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Siedlisko to
zajmuje powierzchnię 35,56 ha, co stanowi ok. 29,18 % całkowitej powierzchni
obszaru. Ogólną ocenę jakości siedliska należy uznać za
W związku z korektą granic i włączeniem do obszaru siedliska 3260 oraz 3150
nastąpiła zmiana granic obszaru, jego powierzchnia zwiększyła się do 121,88 ha.
W związku z tym, konieczna jest weryfikacja % udziału siedlisk leśnych w
odniesieniu do aktualnej powierzchni obszaru tj. 121,88 ha. Aktualizacja danych
w oparciu o dostępne informacje w zakresie występowania, znaczenia oraz stanu
ochrony siedliska 3260 w obszarze pociągnęła za sobą konieczność zmiany
punktu SDF 3.1.a oraz punktu 4.2 odnoszącego się do wartości przyrodniczej i
znaczenia.
102
7
4.3. ZAGROŻENIA: 1. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu. Wskutek
prowadzonych zabiegów gospodarki leśnej następuje zmiana
warunków świetlnych w dnie lasu, co może skutkować ekspansją
gatunków rodzimych (pokrzywa Urtica dioica) bądź inwazją gatunków
obcych (niecierpki Impatiens parviflora, I. glandulifera) ze szkodą dla
struktury siedlisk leśnych. 2. Zmiana warunków wodnych terenu.
Wcinanie się koryta Odry w podłoże, zmienia warunki wodne na
niekorzyść łęgów, powoduje brak zalewów rzecznych i spontaniczne
przekształcanie w inne typy zbiorowisk roślinnych - grądy. 3.
Wycinanie i usuwanie drzew martwych. Długotrwałe działania mające
na celu liczne przypadki wycinania i usuwania drzew martwych, czy
powalonych przez wiatr, mogą doprowadzić do eliminacji pachnicy
dębowej poprzez zmniejszenie ilości właściwych próchnowisk potencjalnych siedlisk tego gatunku (nie wszystkie próchniejące okazy
dębu są traktowane przez pachnicę jako atrakcyjne do zasiedlenia). 4.
Intensywnie użytkowane uprawy rolnicze. Jednym z zagrożeń dla
zachowania siedliska 3150 mogą być intensywnie użytkowane uprawy
rolnicze w bezpośrednim otoczeniu zbiornika położonego w sąsiedztwie
zachodniej granicy obszaru (dodatkowa dostawa biogenów). 5.
Intensywna uprawa roli w sąsiedztwie lasu. Nawożenie pól uprawnych
może powodować dodatkowy wzrost zawartości związków mineralnych
w glebie pobliskich lasów. 6. Potencjalna możliwość zajęcia przez
tereny zakładów przeróbki kruszywa. 7. Uruchomienie zbiornika
przeciwpowodziowego
4.3 1. Nadmierne rozluźnienie drzewostanu. Wskutek prowadzonych zabiegów
gospodarki leśnej następuje zmiana warunków świetlnych w dnie lasu, co może
skutkować ekspansją gatunków rodzimych (po-krzywa Urtica dioica) bądź inwazją
gatunków obcych (niecierpki Impatiens parviflora, I. glandulifera) ze szkodą dla
struktury siedlisk leśnych. 2. Zmiana warunków wodnych terenu. Wcinanie się
koryta Odry w podłoże, zmienia warunki wodne na niekorzyść łęgów, powoduje
brak zalewów rzecz-nych i spontaniczne przekształcanie w inne typy zbiorowisk
roślinnych - grądy. 3. Wycinanie i usuwanie drzew mar-twych. Długotrwałe
działania mające na celu liczne przypadki wycinania i usuwania drzew martwych,
czy powalonych przez wiatr, mogą doprowadzić do eliminacji pachnicy dębowej
poprzez zmniejszenie ilości właściwych próchnowisk - potencjal-nych siedlisk tego
gatunku (nie wszystkie próchniejące okazy dębu są traktowane przez pachnicę
jako atrakcyjne do zasiedlenia). 4. Intensywnie użytkowane uprawy rolnicze.
Jednym z zagrożeń dla zachowania siedliska 3150 mogą być intensywnie
użytkowane uprawy rolnicze w bezpo-średnim otoczeniu zbiornika położonego w
sąsiedztwie zachodniej granicy obszaru (dodatkowa dostawa biogenów). 5.
Intensywna uprawa roli w sąsiedztwie lasu. Nawożenie pól uprawnych może
powo-dować dodatkowy wzrost zawartości związków mineralnych w glebie
pobli-skich lasów. 6. Potencjalna możliwość zajęcia przez tereny zakładów
przeróbki kruszywa. 7. Uruchomienie zbiornika przeciwpo-wodziowego
"Racibórz". W przyszłości zagrożeniem może się stać uruchomienie zbiornika
przeciw-powodziowego, chociaż i taka jest możliwość, że jego funkcjonowanie
przywróci zalewy rzeczne na terenie lasu, a zwłaszcza na siedliskach łęgów
przywrócone zostaną bardziej naturalne warunki hydrologiczne. 8. Zmiana
warunków świetlnych. Pogorszenie warunków świetlnych w przypadku
spontanicznego rozwoju krzewów i drzew w bezpośrednim otoczeniu płatu
siedliska 3260. 9. Regulacja cieku. Potencjalna możliwość regulacji cieku
stanowiącego siedlisko 3260 oraz związana z tym, utrata warunków
funkcjonowania siedliska. 10. Zgniotek cynobrowy należy dziś do gatunków
rzadkich w kolekcjach entomologicznych, stąd stanowisko to może być w obszarze
zainteresowań ze strony kolekcjonerów.
Aktualizacja danych w oparciu o dostępne informacje w zakresie występowania,
znaczenia oraz stanu ochrony zgniotka cynobrowego oraz siedliska 3260 w
obszarze pociągnęła za sobą konieczność zmiany punktu SDF 3.1.a oraz punktu
4.3 odnoszącego się do zagrożeń.
8
4.5. STRUKTURA WŁASNOŚCI: Ostoja znajduje się na terenie Skarbu
Państwa, administrowanym przez Lasy Państwowe.
Ostoja znajduje się w ok. 97 % na terenie Skarbu Państwa, administrowanym
przez Lasy Państwowe.
W związku z włączeniem do obszaru siedliska 3260 oraz 3150 nastąpiła zmiana
granic obszaru. Włączono działki lub ich fragmenty nie będące w zarządzie na
terenie Skarbu Państwa, administro-wanym przez Lasy Państwowe.
Proponowany przebieg granicy na tle istniejących granic obszaru
Uzasadnienie do zmiany
103
PLH240040 propozycja zmiany granic
Głównym argumentem dla włączenia do ostoi fragmentu działki nr 17 oraz 15 i 16 (Nr
15: 0,93 ha, Nr 16: 0,21 ha, Nr 17 (fragment): 4,97 ha) jest obecność płatu nr b5dc (w
ekspertyzie oznaczonego symbolem W1) siedliska 3150 Starorzecza i naturalne
eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion. Płat siedliska
znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie obszaru. Niewielka korekta granicy pozwoli na
włączenie płatu siedliska oraz podniesienie ogólnej oceny jego stanu ochrony w
obszarze. Zgodnie z konkluzją z seminarium biogeograficznego, które odbyło się w
Warszawie w dniach 24-26 marca 2010r.odnośnie do kompletności obszarów Natura
2000 zaproponowanych przez Polskę w kontekście tego nie ma potrzeby wyznaczania
większej ilości obszarów.Należy mieć na uwadze że w momencie analiz dokonanych na
potrzeby seminarium stan ochrony siedliska w obszarze pozwalał na uznanie go za
przedmiot ochrony. Zaistniała sytuacja była najprawdopodobniej wynikiem
nieprecyzyjnego wytyczenia granic obszaru. Włączenie do obszaru fragmentu działki nr
5000 (nr 2 wg starostwa) tj.: 0,4 ha pozwoli na włączenie do pbszaru kolejnego
przedmiotu ochrony tj. siedlisko 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników Ranunculion fluitantis, którego stan ochrony w ekspertyzie botanicznej
zleconej na potrzeby planu zadań ochronnych dla przedmiotowego obszaru oceniono na
"właściwy" tj. FV. Zgodnie z konkluzją z seminarium biogeograficznego
biogeograficznego, które odbyło się w Warszawie w dniach 24-26 marca 2010r.
odnośnie do kompletności obszarów Natura 2000 zaproponowanych przez Polskę w
kontekście tego siedliska istnieje potrzeba większej ilości obszarów. Ponadto, proponuje
się również dokonanie korekty granic poprzez ich przystosowanie do podkładu
referencyjnego dostosowując jej przebieg do granic wydzieleń leśnych, działek
ewidencyjnych lub też dróg. Pozwoli to na wyeliminowanie nieporozumień polegających
m.in. na przechodzeniu granic przez środek działek ewidencyjnych. Powierzchnia
obszaru w związku z korektą nie ulegnie znacznej zmianie. Korekta granic jest zasadna
ze względów praktycznych.
11. Zestawienie uwag i wniosków
L.p.
Uwagi i wnioski
Podmiot zgłaszający
Sposób rozpatrzenia / odpowiedź
Moduł A
1
Moduł B
1
Moduł C
1
104
12. Literatura
1. Herbich J. (red.). 2004. Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny: 5., s. 344. Ministerstwo Środowiska,
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Warszawa.
Herbich J. (red.). 2004. Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny: 2., s. 220. Ministerstwo
Środowiska, Warszawa.
Adamski P., Bartel R., Bereszyński A., Kepel A., Witkowski Z. (red.). Gatunki zwierząt (z wyjątkiem ptaków). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000
– podręcznik metodyczny. 6., s. 500. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ, Warszawa
Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa
Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, Warszawa
Brak autora. 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion. Monitoring gatunków i siedlisk
przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000, WYNIKI MONITORINGU. Główny Inspektorat Ochrony
Środowiska
Koordynator: E. Wilk-Woźniak. Aktualizacja 2011-02-10. 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion.
Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony 9. siedlisk Natura 2000, WYNIKI
MONITORINGU. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Brak autora. 91E0 *Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych
obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 WYNIKI MONITORINGU. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Brak autora. 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem
specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 WYNIKI MONITORINGU. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Brak autora. 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum) Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem
specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000 WYNIKI MONITORINGU-aktualizacja 2011-02-10. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Koordynator: Paweł Pawlaczyk
Aktualizacja 2011-02-10. 9160 Grąd subatlantycki Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów
ochrony siedlisk Natura 2000 WYNIKI MONITORINGU. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Makomaska-Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ, Warszawa.
Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa.
Brak autora. 1084 Pachnica dębowa Osmoderma eremita. Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów
ochrony siedlisk Natura 2000 WYNIKI MONITORINGU. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Wojewódzki Zespół Specjalistyczny Województwa Śląskiego Prof. dr hab. Jan Holeksa. RAPORT Z WERYFIKACJI KOMPLETNOŚCI SIECI NATURA 2000 W
WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W ZAKRESIE NASTĘPUJĄCYCH SIEDLISK: ciepłolubne buczyny storczykowe (kod: 9150), grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (kod: 9170), łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (kod: 91E0). Katowice, październik 2008r.
Wojewódzki Zespół Specjalistyczny Województwa Śląskiego mgr inż. Roman Królik. RAPORT Z WERYFIKACJI KOMPLETNOŚCI SIECI NATURA 2000 W
WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W ZAKRESIE NASTĘPUJĄCYCH GATUNKÓW: jelonek rogacz – Lucanus cervus (1083), pachnica dębowa – Osmoderma eremita
105
19.
20.
21.
22.
23.
(1084), kozioróg dębosz – Cerambyx cerdo (1088), biegacz urozmaicony – Carabus variolosus (4014). Katowice, październik 2008 r.
Analiza rozmieszczenia i stanu zachowania siedlisk przyrodniczych zgniotka cynobrowego na obszarach Natura 2000: Dolina Widawy, Graniczny Meander Odry,
Las koło Tworkowa. Wrocław, Kowalska A. 2012r
Monitoring występowania zgniotka cynobrowego Cucujus cinnaberinus w obszarach Natura 2000 położonych w górnym odcinku Odry, w województwach
śląskim, opolskim i dolnośląskim. M. Matraj, Wrocław 2011r.
„Korytarze ekologiczne w województwie śląskim - koncepcja do planu zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego. Etap I.” J. B. Parusel, K.
Skowrońska, A. Wower, Katowice, listopad 2007
Nejfeld P. Pracownia Ekspertyz Środo-wiskowych „DENDRUS”. 2011. Ekspertyza botaniczna na potrzeby sporządzenia planu zadań ochronnych dla Specjalnego
Obszaru Ochrony Natura 2000 „Las koło Tworkowa”, Żywiec.
Nowak A. 2011. Ocena występowania siedliska Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 na terenie obszaru Natura 2000 Las koło Tworkowa
PLH240040, Opole.
13. Załączniki
Nazwa
Data dodania
PLH240040 Las koo Tworkowa ekpsertyza
2013-08-13 13:12:52
PLH240040 Las koo Tworkowa załącznik nr 3
2013-08-13 13:12:52
SDF_Las_kolo_Tworkowa_PLH240040
2013-08-13 13:12:52
1. Etap wstępny pracy nad Planem
1.1. Informacje ogólne
1.2 Ustalenie terenu objętego Planem
1.3. Mapa obszaru Natura 2000
1.4. Opis założeń do sporządzania Planu
1.5. Ustalenie przedmiotów ochrony objętych Planem
1.6. Opis procesu komunikacji z różnymi grupami interesu.
1.7. Kluczowe instytucje/osoby dla obszaru i zakres ich odpowiedzialności
1.8. Zespół Lokalnej Współpracy
106
Etap II Opracowanie projektu Planu
Moduł A
2.1. Informacja o obszarze i przedmiotach ochrony
2.2. Ogólna charakterystyka obszaru
2.3. Struktura własności i użytkowania gruntów
2.4. Zagospodarowanie terenów i działalność człowieka
2.5. Istniejące i projektowane plany/programy/projekty dotyczące zagospodarowania przestrzennego
2.6. Informacja o przedmiotach ochrony objętych Planem wraz z zakresem prac terenowych - dane zweryfikowane
2.6.1. Typy siedlisk przyrodniczych
2.6.2. Gatunki roślin i ich siedliska występujące na terenie obszaru
2.6.3. Gatunki zwierząt i ich siedliska występujące na terenie obszaru
Moduł B
3. Stan ochrony przedmiotów ochrony objętych Planem
4. Analiza zagrożeń
5. Cele zadań ochronnych
Moduł C
6. Ustalenie działań ochronnych
7. Ustalenie działań w zakresie monitoringu stanu ochrony przedmiotów ochrony
8. Wskazania do dokumentów planistycznych
9. Przesłanki sporządzenia planu ochrony
10. Projekt weryfikacji SDF obszaru i jego granic
11. Zestawienie uwag i wniosków
12. Literatura
13. Załączniki
107
108

Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych obszaru Natura 2000 Las

Transkrypt

Podobne dokumenty

zobacz Piotrawin

ulotka Wydział Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000

Zgłoszenie - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach

189 500 45 m2 - Dobry Dom Nieruchomości

Wszystko, czego nie wiecie o Naturze 2000. Załącznik nr 2. Ankieta

Sprawozdanie z II spotkania Zespołu Lokalnej Współpracy

Ogród Siedliskowy na terenie Śląskiego Ogrodu Botanicznego w

Słowniczek przydatnych terminów:

Szczegółowe prace nad planem ochrony