Szczegółowe prace nad planem ochrony

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
Podstawowe informacje o Naturze 2000
i planach ochrony
w ramach Zadania
Opracowanie projektów planów ochrony obszarów
Natura 2000 w rejonie Zatoki Gdańskiej
i Zalewu Wiślanego
Iwona Bubak
Spotkanie informacyjne
Gdynia-Gdańsk, 25-26.03.2013 r.
Czym jest Natura 2000?
• dodatkowy system ochrony przyrody,
• najmłodsza forma ochrony przyrody,
• w Polsce wprowadzana od roku 2004 – jako obowiązek związany
z przystąpieniem do Unii Europejskiej.
Obszary takie tworzą
Europejską Sieć Ekologiczną Obszarów chronionych Natura 2000
i powstają we wszystkich państwach UE
Podstawy prawne sieci Natura 2000
Podstawą tworzenia sieci Natura 2000 są zapisy dwóch dyrektyw Unii
Europejskiej:
• Dyrektywy Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony
dzikiego ptactwa, tzw. Dyrektywy Ptasiej (DP);
• Dyrektywy Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 r. o ochronie siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywy
Siedliskowej (DS).
W skład sieci Natura 2000 wchodzą:
• obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), (PLB) – DP
• specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO), (PLH) – DS.
Cel ustanowienia europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000
Celem tworzenia sieci jest umożliwienie zachowania
siedlisk przyrodniczych oraz gatunków uznanych za
ważne dla Wspólnoty we właściwym stanie ochrony
(w ich naturalnym zasięgu) lub tam gdzie jest to stosowne
– odtworzenie takiego stanu.
Przedmioty ochrony
S. Bzoma
w obszarach specjalnej ochrony ptaków – występujące
w nich populacje i siedliska ptaków z załącznika DP,
wraz z ich siedliskami
M. Michałek
w specjalnych obszarach ochrony siedlisk – siedliska
przyrodnicze z załącznika DS
Siedlisko przyrodnicze
(zgodnie z DS):
• obszar lądowy lub wodny,
• naturalny lub półnaturalny
• wyodrębniony w oparciu o cechy geograficzne,
abiotyczne i biotyczne.
M. Michałek
Procedura tworzenia obszarów Natura 2000
- wyznaczane wyłącznie na podstawie kryteriów biologicznych,
tj. naukowym rozpoznaniu rozmieszczenia, stanu zachowania
i liczebności gatunków i siedlisk zagrożonych wyginięciem w granicach
Europy.
Zasadnicze warunki wytypowania obszarów:
• występowanie wymienionych w DP lub DS gatunków zwierząt, roślin
lub siedlisk przyrodniczych;
• dobry stan zachowania lokalnych populacji tych gatunków lub płatów
siedlisk;
• konieczność zapewnienia ochrony cennych gatunków i siedlisk na
całości obszaru ich naturalnego zasięgu.
Procedura tworzenia
Obszar OSO („ptasi”)
Obszar SOO („siedliskowy”)
opracowanie krajowej listy
obszarów OSO przez kraj
członkowski
opracowanie krajowej listy obszarów
OSO przez kraj członkowski
przesłanie listy do Komisji Europejskiej
ustanowienie formalne ––
rozporządzenia Ministra
przesłanie listy do Komisji
Europejskiej
stworzenie przez KE projektu krajowej
listy tzw. obszarów mających znaczenie
dla Wspólnoty (OZW)
państwo członkowskie formalnie
wyznacza zatwierdzone przez KE
obszary mające znaczenie dla
Wspólnoty (OZW), nadając im status
SOO
Nadzór nad obszarami
• Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska – nadzór nad
funkcjonowaniem obszarów na terenie całego kraju, prowadzenie
ewidencji, zarządzanie informacją, wydawanie zaleceń i wytycznych,
kontrola obszarów
• Regionalni dyrektorzy ochrony środowiska koordynują
funkcjonowanie obszarów Natura 2000 na obszarze swojego działania
• Dyrektorzy parków narodowych – dla obszarów, które obejmują teren
parku narodowego
• Dyrektorzy urzędów morskich - dla obszarów Natura 2000 lub ich
części, które znajdują się na obszarach morskich.
Natura 2000 w województwie pomorskim
• obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (PLB) – 14
• obszary ochrony ptaków i siedlisk przyrodniczych
(PLC) – 1
• Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (PLH) - 97
Plan ochrony
Każdy obszar Natura 2000 musi posiadać dokument
planistyczny, sporządzony przez RDOŚ, Dyrektora Parku
Narodowego lub Dyrektora Urzędu Morskiego
Plan ochrony będzie opracowywany dla obszarów Natura 2000 na
okres 20 lat na podstawie inwentaryzacji, badań i ekspertyz
zapewniających uzyskanie dobrego rozpoznania przedmiotów
ochrony i uwarunkowań ich ochrony.
Plan ochrony jest aktem prawnym ustanawianym w drodze
rozporządzenia Ministra Środowiska.
Plan ochrony
Zawiera:
 Opis i ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń
wewnętrznych i zewnętrznych oraz opis sposobu ich
eliminacji lub ograniczenia
 Opis warunków zachowania lub przywrócenia właściwego
stanu ochrony siedlisk i gatunków
 Wykaz zadań ochronnych, z określeniem sposobu ich
wykonywania, rodzaju, zakresu i lokalizacji, na okres
stosowny do potrzeb
 Określenie zakresu monitoringu przyrodniczego
 Opis przebiegu granic obszaru Natura 2000.
Prace nad planem ochrony
przystąpienie do sporządzania projektu planu
wykonanie opracowań na potrzeby sporządzenia projektu planu
= opracowanie programu zarządzania ochroną obszaru
sporządzenie formalnego projektu planu ochrony
przedłożenie projektu planu ministrowi właściwemu
do spraw środowiska
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Program zarządzania
zebranie istniejących danych i opracowań, analiza ekologicznych,
społecznych i gospodarczych uwarunkowań obszaru
terenowa inwentaryzacja gatunków i siedlisk
diagnoza stanu przedmiotów ochrony
określenie operacyjnych celów ochrony
opracowanie programu działań ochronnych
zaprojektowanie monitoringu
Szczegółowe prace nad planem ochrony
• zgromadzenie, zweryfikowanie i uzupełnienie informacji
o obszarze i przedmiotach ochrony istotnych dla jego ochrony,
dotyczących:
a) uwarunkowań geograficznych, przyrodniczych, społecznych,
gospodarczych i kulturowych, kierunków rozwoju społecznego i
gospodarczego, a także uwarunkowań wynikających z istniejących
form ochrony przyrody innych niż obszar i celów ich ochrony.
b) występowania przedmiotów ochrony oraz ich stanu, zagrożeń,
wymogów i możliwości ochrony,
c) istniejących i projektowanych planów, studiów uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, strategii i
programów dotyczących obszaru lub mogących mieć na niego wpływ;
Szczegółowe prace nad planem ochrony
• wykonanie inwentaryzacji, badań i ekspertyz niezbędnych do
uzyskania wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich
ochrony, obejmujące w szczególności:
a) analizę i ocenę występujących w obszarze przedmiotów ochrony i
obszarów ważnych dla funkcjonowania oraz rozpoznanie czynników
istotnych dla przedmiotów ochrony,
b) analizę i zbadanie czynników i procesów wpływających na integralność
obszaru,
c) analizę roli obszaru w zapewnieniu spójności sieci Natura 2000 i
zbadanie uwarunkowań tej roli, zwłaszcza powiązań obszaru z innymi
obszarami oraz wzajemnych oddziaływań z obszarami sąsiednimi;
• łączną ocenę stanu ochrony przedmiotów ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Przedmioty ochrony (dla których wyznaczono
obszar) - gatunki i siedliska, wskazuje
tzw. Standardowy Formularz Danych
obszaru Natura 2000 (SDF).
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Przedmioty ochrony
Ustalenie przedmiotów ochrony
- gatunki i siedliska z oceną A, B lub C z SDF,
- gatunki i siedliska nowo znalezione, dla których obszar jest
istotny (powinny być wpisane do SDF z oceną A, B lub
C),
- wyłączenie z prac planistycznych gatunków i siedlisk
wpisanych do SDF w wyniku błędu
- lista przedmiotów ochrony może ulec zmianie w toku prac
nad Planem ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Ocena stanu ochrony
siedlisk
parametr 1:
• powierzchnia siedliska
parametr 2:
• struktura i funkcja
parametr 3:
• szanse zachowania
siedliska
gatunków
parametr 1:
• populacja
parametr 2:
• siedlisko
parametr 3:
• szanse zachowania gatunku
Każdy z parametrów oceniany jest w skali:
FV = właściwy, U1 = niezadowalający, U2 = zły.
W przypadku braku danych zapisuje się XX = nieznany.
Szczegółowe prace nad planem ochrony
• ocenę istniejących i potencjalnych zagrożeń dla utrzymania
lub osiągnięcia właściwego stanu przedmiotów ochrony,
uwzględniając ocenę, o której mowa w pkt 4, oraz ocenę
prawdopodobnych kierunków zmian uwarunkowań
przyrodniczych, społecznych, gospodarczych i ich możliwy
wpływ na parametry;
• ustalenie warunków utrzymania lub odtworzenia właściwego
stanu ochrony przedmiotów ochrony obszaru, zachowania
integralności obszaru oraz spójności sieci Natura 2000
Właściwy stan ochrony
gatunku
siedliska
•
dane o dynamice liczebności populacji
tego gatunku wskazują, że gatunek jest
trwałym składnikiem właściwego dla
niego siedliska,
•
•
powierzchnia siedliska nie zmniejsza
się i nie jest sztucznie
pofragmentowana, nie zmniejsza się
zasięg geograficzny
naturalny zasięg gatunku nie
zmniejsza się ani nie ulegnie
zmniejszeniu w dającej się przewidzieć
przyszłości
•
struktura i funkcje ekologiczne są
typowe dla danego typu siedliska,
•
typowe dla siedliska gatunki są we
właściwym stanie ochrony
•
odpowiednio duże siedlisko dla
utrzymania się populacji tego gatunku
istnieje i prawdopodobnie nadal będzie
istniało
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Zagrożenia
Identyfikacja zagrożeń:
• czynniki będące obecnie powodem niewłaściwego stanu
przedmiotów ochrony
•
czynniki zagrażające utrzymaniu właściwego stanu
ochrony
•
czynniki, które potencjalnie utrudnią lub uniemożliwią
osiągnięcie właściwego stanu ochrony
Szczegółowe prace nad planem ochrony
• ustalenie, w oparciu o analizę obowiązujących studiów
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz
planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód
wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy
ekonomicznej, wskazań do zmiany studiów lub planów
• ustalenie działań ochronnych zapewniających utrzymanie lub
odtworzenie właściwego stanu przedmiotów ochrony,
likwidację, ograniczenie zidentyfikowanych zagrożeń lub
zapobieżenie im, oraz zachowanie lub poprawienie integralności
obszaru i roli, jaką dany obszar pełni dla spójności sieci Natura
2000
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Cele działań ochronnych na czas obowiązywania planu ochrony
• dla przedmiotów ochrony w stanie właściwym - konieczność
utrzymania właściwego stanu ochrony, likwidacji, ograniczenia
istniejących lub potencjalnych zagrożeń dla przedmiotu ochrony lub
zapobieżenia im
• dla przedmiotów ochrony w stanie niezadowalającym lub złym potrzeba osiągnięcia właściwego stanu ochrony, konieczności
likwidacji, ograniczenia istniejących lub potencjalnych zagrożeń
odpowiedzialnych za niewłaściwy stan ochrony przedmiotu ochrony
lub zapobieżenia im
• dla przedmiotów ochrony, których stan nie jest możliwy do oceny konieczność uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiocie ochrony i
konieczności likwidacji, ograniczenia zagrożeń dla przedmiotu
ochrony lub zapobieżenia im
Szczegółowe prace nad planem ochrony
Określenie działań ochronnych zapewniających
osiągniecie celów ochrony
• prace przewidziane do realizacji:
 zakres,
 teren lub miejsce,
 termin oraz częstotliwość,
•
•
•
•
podmiot odpowiedzialny za wykonanie i monitoring,
koszty realizacji działań,
techniczne uwarunkowania realizacji działań,
podmioty niezbędne przy realizacji działań ochronnych
Szczegółowe prace nad planem ochrony
• ustalenie sposobów monitoringu realizacji działań ochronnych
oraz ich skutków, przez wskazanie sposobów, metod,
częstotliwości, zakresu obserwacji i rejestracji danych
• ustalenie sposobów monitoringu stanu ochrony przedmiotów
ochrony przez wskazanie sposobów, metod, częstotliwości,
zakresu obserwacji i rejestracji danych
• sporządzenie dokumentacji projektu planu ochrony w
formie elektronicznej, opracowanej w formie opisu
tekstowego, zestawień tabelarycznych, przedstawień
graficznych, map, baz danych, w tym cyfrowych warstw
informacyjnych.
Działalność człowieka w obszarze Natura 2000
Na obszarach Natura 2000 dozwolone jest prowadzenie
dowolnego typu przedsięwzięć, pod warunkiem, że:
• ich realizacja nie prowadzi do pogorszenia stanu siedlisk
przyrodniczych i siedlisk gatunków, ani do innych form
negatywnego wpływu na te gatunki
• planowane przedsięwzięcia, które mogą wywierać
negatywny wpływ podlegają obowiązkowej ocenie ich
skutków
Działalność człowieka w obszarze Natura 2000
• realizacja przedsięwzięć, które mogą wywierać znaczący
negatywny wpływ na stan siedlisk i gatunków może być
dopuszczalna tylko w wyjątkowych przypadkach, jeżeli
spełnione są przesłanki opisane w art. 6 ust. 4 DS oraz pod
warunkiem wykonania działań kompensujących