regiony gminy europy

ISSN 1725-6747
REGIONY
GMINY
EUROPY
B I U L E T Y N I N F O R MA C YJ N Y K O M I T E T U R E G I O N Ó W
nr 60 maj–czerwiec 2008
Raport specjalny: „Informowanie o Europie
Ponadto w numerze:
na szczeblu lokalnym”
Trzecie forum międzyinstytucjonalne w sprawie
komunikowania, 17–18 czerwca 2008 r.
„Członkowie KR-u w terenie” –
trzy przykłady inicjatyw
Danuta Hübner o przyszłości polityki regionalnej
Demokracja lokalna a stosunki zewnętrzne UE
Sieć monitorowania zasady pomocniczości
➔ Słowo wstępne
Od negatywnych wyników referendum w sprawie
konstytucji dla Europy przeprowadzonego we Francji,
a następnie w Niderlandach, Komitet Regionów postanowił zaangażować się u boku pozostałych instytucji wspólnotowych na rzecz powodzenia europejskiej polityki
w zakresie komunikacji, opowiadając się za jej zdecydowanie zdecentralizowaną wizją terytorialną i prowadzeniem działań w tym zakresie na poziomie jak najbliższym
obywateli.
Nasze zgromadzenie polityczne składające się z przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych pochodzących z demokratycznego wyboru sięga po wszelakie
środki, zwłaszcza by stosować podejście oddolne, którego celem jest uświadomienie jak najszerszym kręgom
obywateli wartości, jakie Unia Europejska wnosi do ich
życia codziennego, a jednocześnie starając się wsłuchać
w wyrażane przez nich oczekiwania wobec Europy.
Luc Van den Brande
przewodniczący
Komitetu Regionów
Obserwuję uważnie Unię Europejską i wciąż nie udaje mi
się przekonać siebie samego, że może w jej obrębie istnieć prawdziwie jednolita i wspólna przestrzeń publiczna,
podobnie jak nie ma wśród 500 mln osób prawdziwej
sfery europejskiej opinii publicznej, forum, na którym
dzielilibyśmy takie same tradycje i zwyczaje z zakresu
komunikacji i informacji publicznej i które stałoby się podstawą bezpośredniej i skutecznej komunikacji pomiędzy
Unią Europejską i jej obywatelami.
Przedstawiciele władz regionalnych i lokalnych bez wątpienia stanowią najdoskonalsze ogniwo służące przekazywaniu tych opinii publicznych instytucjom Unii
Europejskiej, gdyż sprawują swe funkcje publiczne blisko
obywateli i lepiej niż ktokolwiek inny znają ich różne przecież oczekiwania wobec Europy.
Jestem obecnie przekonany, że Unia Europejska musi bardziej niż kiedykolwiek zapełnić się „politykami europejskimi” i że burmistrzowie, prezydenci miast, przewodniczący
regionów oraz przedstawiciele społeczności terytorialnych
powinni jako pierwsi stanąć w ich szeregach.
Chodzi tu o „polityków europejskich”, którzy reprezentowaliby Europę z jej różnorodnymi obliczami, wypowiadającą się wieloma głosami.
Tacy „politycy europejscy” przenosiliby wartości europejskie na grunt lokalny.
Przekazywaliby oni przesłania Unii Europejskiej wpływowym mediom regionalnym i lokalnym, które moim zdaniem są głównym elementem systemu informowania
ogółu społeczności.
Staliby się oni rzecznikami Unii Europejskiej.
Jak wobec tego informować o wspólnym projekcie politycznym bez wspólnych odbiorców?
Na początku bieżącego roku wspólnie z Komisją
Europejską i Sekretariatem Generalnym Rady zainicjowaliśmy proces zdecentralizowanej współpracy międzyinstytucjonalnej organizowanej przez państwo członkowskie
przy pomocy europejskich ugrupowań politycznych.
W Komitecie Regionów uważamy, że bez wątpienia
należy szukać dodatkowych elementów prowadzących
do większej skuteczności i prawdy politycznej w pogłębionych kontaktach Europy ze społecznościami regionalnymi i lokalnymi.
Jutro, w perspektywie wyborów europejskich, procesem
tym zostaną również objęci nasi koledzy z Parlamentu
Europejskiego, tak aby każdy mógł skorzystać z wpływów
i środków, którymi dysponują sieci społeczności regionalnych i lokalnych w każdym z naszych państw.
Przekonanie to wynika z tego, że Europa jest sumą licznych i różnorodnych opinii publicznych i że oczekiwania
mieszkańców Gandawy są oczywiście różne od dążeń
mieszkańców Sewilli czy Bornholmu.
Trzeba rozmawiać, organizować się, mobilizować się
w każdym państwie członkowskim i w każdym miejscu
Unii oraz podejmować inicjatywy w zakresie komunikowania dostępne dla naszych obywateli.
Członkowie Komitetu Regionów, podobnie zresztą jak
członkowie Parlamentu Europejskiego, mają za zadanie zmniejszenie dystansu pomiędzy tym, co się dzieje
w instytucjach w Brukseli czy Strasburgu, a tym, czego
doświadcza się w tysiącach miast i regionów 27 państw
członkowskich Unii Europejskiej.
Jest to poważne zadanie i taka jest jego cena.
Członkowie Komitetu Regionów są gotowi odegrać właściwą rolę i odważnie podjąć to wspaniałe wyzwanie.
Luc Van den Brande
przewodniczący Komitetu Regionów
2
Trzecie forum międzyinstytucjonalne „Informowanie o Europie na szczeblu lokalnym” ➔
„Informowanie o Europie na szczeblu lokalnym”:
oczekiwania obywateli wobec Europy głównym
tematem trzeciego forum międzyinstytucjonalnego
w sprawie zdecentralizowanej komunikacji
Po odrzuceniu ratyfikacji projektu traktatu konstytucyjnego w referendach we Francji i w Niderlandach Komitet
Regionów (KR) zobowiązał się do aktywnego zaangażowania w ciągłą debatę o przyszłości Unii Europejskiej.
To zaangażowanie znalazło swój wyraz przede wszystkim w stale i zdecydowanie powtarzanym postulacie
Komitetu Regionów, by instytucje europejskie wniosły
większą wartość dodaną do swej polityki komunikacyjnej przez jej faktyczne zdecentralizowanie.
Trzeci rok z rzędu Komitet Regionów organizuje
w Brukseli forum na ten temat dla specjalistów zajmujących się komunikacją publiczną w Europie, we
współpracy z instytucjami europejskimi (Parlamentem
Europejskim, Radą, Komisją i Europejskim Komitetem
Ekonomiczno-Społecznym). Celem forum jest rozważenie różnych aspektów wdrażania polityki komunikacyjnej UE, z uwzględnieniem „oczekiwań wobec Europy”
wyrażonych przez przedstawicieli i rzeczników regionalnych i lokalnych.
Zasadniczym celem pozostaje zatem prowadzenie europejskiej polityki komunikacyjnej na poziomie regionalnym i lokalnym. By to osiągnąć, konieczne jest oparcie
się na solidnej współpracy na szczeblu instytucji wspólnotowych, a także na pracy sieci samorządów terytorialnych w każdym państwie członkowskim.
To wydarzenie, zaplanowane równolegle do sesji plenarnej Komitetu Regionów w czerwcu (17–19 czerwca
2008 r.), stanowi nową okazję do potwierdzenia zaangażowania Komitetu Regionów na rzecz zdecentralizowanej komunikacji w Unii Europejskiej.
Spotkania te będą organizowane na zasadzie „oddolnej”
przez mobilizowanie głównych instytucji i organów instytucjonalnych UE do realizacji dwóch celów: przedstawienia działań instytucji w zakresie informowania o Europie
w terenie oraz wysłuchania oczekiwań i potrzeb społeczeństwa obywatelskiego oraz obywateli. Taka refleksja
jest tym bardziej istotna, że – jak podkreślili uczestnicy
poprzedniego forum – Unia Europejska cierpi na deficyt
wizerunku, zainteresowania i wsparcia ze strony swej
ludności.
„Od 2005 r. Komisja Europejska
daje pierwszeństwo
podejściu uczestniczącemu
w rozpowszechnianiu
przesłania Unii Europejskiej,
we współpracy z innymi
instytucjami europejskimi:
obywatele proszeni są
o wyrażanie swych
oczekiwań i identyfikowanie
się z kierunkami polityki
europejskiej.
Dzięki temu mogli oni wymienić się doświadczeniami w dziedzinie zdecentralizowanej komunikacji, ze
szczególnym uwzględnieniem obchodów Dnia Europy na szczeblu terytorialnym i zdecentralizowanych
działań w ramach Open Days 2008. W celu przyczynienia się do powodzenia tego dialogu poproszono
uczestników o wspólne sporządzenie skoordynowanych planów inicjatyw na szczeblu państw członkowskich i regionów.
Projekt ten, łączący debatę,
dialog i demokrację, opiera
się w regionach na działaniach
samorządów lokalnych
i regionalnych w terenie,
gdyż w codziennym życiu to
one przekazują europejskie
przesłanie na szczeblu
najbliższym obywateli. Istnieje
wiele możliwości wspólnych
działań i uczenia się od siebie”.
Czerwcowe forum będzie okazją do pierwszego podsumowania tej współpracy. Niemniej będzie ono
również okazją do nadania nowego rozmachu działaniom, gdyż dialog będzie tym razem wzbogacony
o doświadczenia redaktorów naczelnych głównych publikacji stowarzyszeń skupiających samorządy
lokalne i regionalne, jak również o analizę sporządzoną przez rzeczników stałych przedstawicielstw
państw członkowskich przy Unii Europejskiej w Brukseli.
Margot Wallström,
wiceprzewodnicząca Komisji
Europejskiej odpowiedzialna
za komunikację
Dnia 4 lutego 2008 r. Komitet Regionów przyjął wraz z Dyrekcją Generalną ds. Komunikacji Społecznej
Komisji Europejskiej wszystkich szefów przedstawicielstw Komisji w państwach członkowskich oraz dyrektorów ds. komunikacji reprezentujących rządy 27 państw członkowskich. Spotkali się oni w celu omówienia
zdecentralizowanej komunikacji z przewodniczącymi i koordynatorami delegacji krajowych KR-u, a także
z niektórymi stowarzyszeniami krajowymi władz terytorialnych zaproszonymi przez delegacje krajowe.
REGIONY I GMINY EUROPY ➔ MAJ–CZERWIEC 2008
3
➔ Trzecie forum międzyinstytucjonalne „Informowanie o Europie na szczeblu lokalnym”
„Członkowie KR-u w terenie” –
trzy przykłady inicjatyw
Claude du Granrut (PPE/FR) jest radną regionu Pikardia oraz członkiem
Komitetu Regionów od chwili jego utworzenia. Obecnie jest wiceprzewodniczącą Komisji Spraw Konstytucyjnych (CONST). W swej działalności w Komitecie Regionów, a także w swej pracy radnej w Pikardii zawsze
ze szczególnym zaangażowaniem podejmowała się rozpowszechniania
przesłania europejskiego na szczeblu jak najbliższym obywateli.
„Od chwili kiedy stałam się członkiem Komitetu Regionów, po każdej sesji
Komitetu, raz na dwa miesiące, wysyłam Europejski Biuletyn Informacyjny
do około 2 tys. demokratycznie wybranych przedstawicieli władz lokalnych
oraz przedstawicieli środowisk społeczno-gospodarczych regionu Pikardia.
W biuletynie tym zamieszczamy artykuł redakcyjny, w którym komentujemy aktualne wydarzenia polityczne w Europie, a także sprawozdanie
z przebiegu sesji Komitetu Regionów oraz zestawienie posiedzeń, które
odbyły się w Brukseli i w innych miastach Unii Europejskiej, z przytoczeniem
wypowiedzi osobistości publicznych biorących w nich udział.
Biuletyn ten jest następnie cytowany przez niektóre dzienniki miejscowe
i gminne organy prasowe. Dość regularnie dziennikarze prasy lokalnej
przeprowadzają ze mną wywiady na temat decyzji podjętych przez Unię
Europejską, zwłaszcza w sprawach dotyczących rolników, przedsiębiorstw, gmin czy też młodzieży”.
Claude du Granrut, dzięki swojej zróżnicowanej działalności, jest stale zapraszana do udziału w wydarzeniach organizowanych przez stowarzyszenia samorządów lokalnych, przez komitety do spraw współpracy twinningowej, szkoły,
gimnazja i uniwersytety.
„W wielu szkołach średnich i gimnazjach powstały klasy europejskie, z którymi spotykam się regularnie. W szkołach najczęściej podejmowane są kwestie programu Sokrates i innych programów europejskich; samorządowcy najczęściej pytają
o możliwości uzyskania pomocy finansowej z funduszy strukturalnych”.
Claude du Granrut stwierdziła ponadto, że od piętnastu lat zwiększyła się liczba wniosków o zorganizowanie wizyt
w Brukseli, zarówno ze strony samorządowców, jak i szkół: „W Komitecie Regionów jesteśmy przyjmowani bardzo ciepło.
Jak tylko jest to możliwe, przy każdej okazji udaję się do Brukseli”.
Komentując przyszłe przewodnictwo Francji w Radzie UE, Claude du Granrut wyraziła żal co do jednej sprawy:
„Pomimo wezwań z mej strony, niewielu merów zawiesiło flagę europejską obok flagi francuskiej. Szkoda, bo dla mieszkańców Pikardii byłaby to istotna oznaka przynależności do Europy. Wskazane by było, aby przy okazji objęcia prezydencji
w Unii Europejskiej rząd wprowadził taki obowiązek”.
Claude du Granrut w nadchodzących miesiącach skupi się na nowych inicjatywach: „Organizuję seminarium w sprawie edukacji i mobilności młodzieży, które odbędzie się 28 października br. na Uniwersytecie Technicznym w Compiègne. Będzie to pierwsze wydarzenie europejskie w Pikardii i mam nadzieję, że uda mi się nadać mu odpowiedni rozgłos w środkach przekazu”.
Henning Jensen (PSE/DA), od 1988 r. burmistrz miasta Næstved, a od 1974
r. członek Rady Miejskiej, jest członkiem KR-u od 1994 r. W latach 1998–1999
przewodniczył Komisji Zatrudnienia, Polityki Gospodarczej, Jednolitego Rynku,
Przemysłu, Małych i Średnich Przedsiębiorstw (ECOS), a w latach 2002–2003
Komisji Edukacji, Sportu i Kultury (EDUC). Obecnie jest wiceprzewodniczącym
Komisji Rozwoju Zrównoważonego (DEVE) oraz przewodniczącym duńskiej delegacji w Komitecie Regionów, którą reprezentuje w Prezydium Komitetu.
„Z wielu badań wynika, że dla większości Europejczyków Unia Europejska jest
w dalszym ciągu odległa i niejasna. Wielu obywateli mieszka daleko od Brukseli
i w codziennym życiu są oni zbyt zajęci, by zapoznawać się z unijną polityką. Wielu
z nich zadaje sobie więc pytanie: czym zajmuje się UE i dlaczego jest taka ważna?
Jako polityk szczebla lokalnego jestem przekonany, że informowanie społeczeństwa
o UE w kontekście lokalnym jest niezwykle ważne”.
Dnia 24 kwietnia 2008 r. duński parlament ratyfikował traktat z Lizbony przy
poparciu wszystkich największych partii politycznych. Henning Jensen dąży do
uczciwej debaty na temat przyszłości UE, a zwłaszcza na temat traktatu lizbońskiego oraz jego korzystnego wpływu na prawa władz lokalnych i regionalnych.
Wraz z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Kopenhadze zorganizował
seminarium na temat znaczenia traktatu lizbońskiego dla przyszłości Europy.
Odbyło się ono 6 maja. „Seminarium to było otwarte dla wszystkich obywateli, studentów, pracowników władz lokalnych
i dla każdego zainteresowanego nowym traktatem – wyjaśnia. – Każdy mógł uczestniczyć w dyskusjach. Było to wspaniałe
doświadczenie. Zamierzamy zorganizować tego rodzaju lokalne seminaria i dyskusje w całej Danii. W każdym regionie
będą w nich mogli wziąć udział lokalni politycy uczestniczący w europejskim życiu politycznym; w ten sposób społeczeństwo będzie mogło się przekonać, że ich politycy szczebla lokalnego również aktywnie angażują się w unijną politykę”.
Jego zdaniem należy pokazać, że UE to nie tylko międzynarodowa polityka wysokiego szczebla, ale rzeczywista,
solidna, praktyczna współpraca. „Powinniśmy wytrwale pracować, aby ludzie postrzegali Unię nie jako oddalony byt polityczny, lecz jako coś bliskiego ich życiu i ważnego dla nich. Mam nadzieję, że tego rodzaju przykłady oddolnego zaangażowania pomogą wytworzyć trwałe poczucie współodpowiedzialności w całej Europie” – mówi Henning Jensen.
4
Trzecie forum międzyinstytucjonalne „Informowanie o Europie na szczeblu lokalnym” ➔
Franz Schausberger (PPE/AT), były przewodniczący austriackiego regionu
Salzburg, jest członkiem Komitetu Regionów od 1996 r. Od stycznia 2004 r. do
stycznia 2006 r. przewodniczył Komisji Spraw Konstytucyjnych i Sprawowania
Rządów w Europie (CONST). Od stycznia 2006 r. pełni funkcję wiceprzewodniczącego grupy PPE oraz koordynatora politycznego Komisji Stosunków
Zewnętrznych (RELEX). Jest także przewodniczącym międzyregionalnej
grupy „Regiony posiadające uprawnienia legislacyjne” KR-u.
„Zawsze byłem gorącym zwolennikiem Europy i wiele dla mnie znaczy informowanie obywateli o jej sprawach. Starałem się to robić, jeszcze zanim Austria przystąpiła do Unii, a szczególnie w okresie poprzedzającym referendum w czerwcu
1995 r. Poszukiwanie nowych, lepszych sposobów komunikacji jest w dalszym
ciągu moim celem”.
W 2004 r. Franz Schausberger ustanowił Instytut Regionów Europy (IRE).
Jest on politycznie niezależną organizacją otwartą dla wszystkich europejskich regionów i miast, zarówno w ramach Unii Europejskiej, jak i poza jej
granicami. Instytut służy za platformę komunikacji między regionami, miastami, przedsiębiorstwami, inwestorami, ekspertami naukowymi i organami
administracyjnymi. Stara się tworzyć sieci wspierające interesy regionalne
i lokalne. IRE jest także instytutem badawczym aktywnym w dziedzinie regionalizacji i decentralizacji. Instytut jest fundacją prywatną, o charakterze niezarobkowym z siedzibą w Salzburgu (www.institut-ire.eu).
Ważną częścią prac IRE jest organizowanie posiedzeń ekspertów oraz konferencji w regionach i na ich rzecz, ze szczególnym uwzględnieniem tematów istotnych dla UE i jej polityki.
Dnia 9 maja 2006 r. IRE zorganizował tzw. Café d’Europe w każdej z 27 stolic państw członkowskich UE. Café d’Europe
to dyskusje z udziałem znaczących polityków szczebla europejskiego, krajowego, regionalnego i lokalnego, a także
ekspertów, twórców, artystów, gwiazd sportu, a przede wszystkim młodzieży. Ze względu na powodzenie tej imprezy
Franz Schausberger postanowił przenieść prowadzone dyskusje na poziom regionalny i lokalny, i utworzył Café
d’Europe Régional. „Jest to wkład IRE w strategię komunikacyjną UE, a zwłaszcza w Plan D (demokracja, dialog, debata) oraz
w starania KR-u o zdecentralizowanie komunikacji dotyczącej Europy” – mówi Franz Schausberger.
Luc Van den Brande w Gdańsku z okazji Dnia Europy
To właśnie w Gdańsku Luc Van den Brande, przewodniczący Komitetu Regionów, postanowił obchodzić tegoroczny Dzień Europy (9 maja). Każdego roku dzień ten
upamiętnia rocznicę deklaracji francuskiego ministra
Roberta Schumana, która zapoczątkowała projekt integracji europejskiej w 1950 r.
Wybór ten był symboliczny z dwóch względów: w początkach XX w. Gdańsk był przykładem podziału kontynentu
europejskiego, który został już pokonany przez integrację
europejską, a później także kolebką demokracji w Polsce.
Luc Van den Brande,
przewodniczący Komitetu Regionów, i Lech Wałęsa,
były prezydent Rzeczpospolitej Polskiej,
w Gdańsku 9 maja 2008 r.
REGIONY I GMINY EUROPY ➔ MAJ–CZERWIEC 2008
Z okazji tej wizyty Luc Van den Brande spotkał się z Lechem
Wałęsą, byłym prezydentem Polski i laureatem Pokojowej
Nagrody Nobla, a także z Pawłem Adamowiczem, prezydentem Gdańska. Odbył również spotkanie z licealistami
i studentami oraz wziął udział w obchodach Dnia Europy
w mieście udekorowanym barwami europejskimi.
5
➔ Przyszłość polityki regionalnej
Przyszłość polityki regionalnej
Rozmowa z komisarz europejską ds. polityki regionalnej
Danutą Hübner, która mówi o przyszłości polityki
regionalnej oraz o przewidzianej na jesień zielonej księdze
w sprawie spójności terytorialnej
Wszystkie te okoliczności wskazują na potrzebę ukierunkowania polityki na czynniki strukturalne konkurencyjności, rozwoju zrównoważonego i integracji społecznej,
które umożliwiają przystosowanie się gospodarek regionalnych przez stymulowanie rozwoju ich kapitału ludzkiego oraz zasobów zarówno na poziomie fizycznym,
jak i instytucjonalnym. Wymagają one także pogłębienia działań w zakresie współpracy wewnątrz Unii
Europejskiej w celu rozwiązania wspólnych problemów
związanych z globalizacją, ze zmianami klimatycznymi,
z bezpieczeństwem energetycznym, ze zmianami
demograficznymi oraz z integracją społeczną.
Musimy nadal konsolidować nasze zdobycze, zwłaszcza w zakresie partnerstwa i sprawowania rządów.
Globalizacja zmienia rozumienie pomocniczości
i pociąga za sobą większe zaangażowanie na poziomie
regionalnym i lokalnym, na którym zazwyczaj można
zareagować właściwiej na takie globalne zmiany i lepiej
je wykorzystać. Musimy zastanowić się nad naszym systemem wielopoziomowego sprawowania rządów oraz
uwzględnić nowy traktat lizboński wprowadzający pojęcie spójności terytorialnej oraz nową definicję europejskiej pomocniczości, w której zaakcentowana jest rola
podmiotów regionalnych i lokalnych.
Jakie są główne założenia przewidywanej reformy
polityki regionalnej?
Polityka spójności musi przede wszystkim dać odpowiedź na nowe wyzwania stojące przed naszymi regionami. Wyzwania te wiążą się z przyspieszonym tempem
restrukturyzacji gospodarczych wynikających z szybko
zmieniającego się podziału pracy w skali globalnej, ze
zmianami struktury demograficznej polegającymi na
starzeniu się ludności i spadku jej liczby, z trudną sytuacją regionów spowodowaną zmianami klimatycznymi,
z wpływem wzrostu cen energii na naszą gospodarkę
oraz z ryzykiem polaryzacji społecznej ze względu na to,
że pewne kategorie społeczeństwa z trudem przystosowują się do zmian, co pociąga za sobą ryzyko bezrobocia
i wyłączenia społecznego.
Sądzę również, że polityka spójności musi bardziej się
skupiać na wynikach, przy uwzględnieniu kryteriów
wydajności odzwierciedlających rodzaj podjętych działań i cele polityczne. Jestem w pełni świadoma faktu, że
trudno jest dojść do porozumienia w sprawie kryteriów
oceny i nowych wskaźników, zwłaszcza z powodu różnorodności gospodarek regionalnych. Jestem jednak
przekonana, że już teraz powinniśmy zacząć zastanawiać się nad nowymi mechanizmami i wskaźnikami,
które pozwolą nam lepiej wykazać skuteczność naszej
polityki, jej wartość dodaną i jej wyniki.
Większa troska o wyniki i cel wzmocnienia mechanizmu oceny oraz większe skupienie się na tych elementach wymagają od Komisji lepszej znajomości naszych
regionów oraz pociągają za sobą utrwalenie jej pomocniczej roli w określaniu regionalnych strategii rozwoju
i w rozpowszechnianiu sprawdzonych rozwiązań
i uwieńczonych powodzeniem działań. Ma to poważny
wpływ na pracę Komisji. Musimy zastanowić się nad tym,
6
Przyszłość polityki regionalnej ➔
w jaki sposób doprowadzić do optymalizacji roli Komisji,
państw członkowskich oraz regionów w zarządzaniu,
ocenie i audycie programów. Ponieważ zasoby Komisji
i państw członkowskich są ograniczone, musimy wspólnie
pracować, by w maksymalnym stopniu zapewnić prawidłowość i zgodność z prawem wydatków, a także jakość,
skuteczność i oddziaływanie naszych programów.
Parlament Europejski i Komitet Regionów gorąco pragną,
by zostały przeprowadzone prace nad wyjaśnieniem
i zharmonizowaniem tego pojęcia.
Co rozumie Pani przez pojęcie spójności terytorialnej? Dlaczego Komisja przygotowuje zieloną księgę
w tej sprawie?
Open Days stały się dorocznym spotkaniem, którego
nie można opuścić i w którym udział biorą decydenci,
eksperci, przedstawiciele świata finansów, biznesu oraz
społeczeństwa obywatelskiego zarówno na poziomie
wspólnotowym, jak i regionalnym. Tegoroczny, szósty
już Europejski Tydzień Regionów i Miast poświęcony
jest tematowi: „Regiony i miasta wobec różnorodnych
wyzwań”. Udział w nim zgłosiło 217 regionów i miast
z 32 krajów w charakterze partnerów. Oczekuje się także
przybycia uczestników z wielu innych krajów. W dniach
6–9 października 150 różnorodnych wydarzeń
zostanie zorganizowanych w stolicy Belgii, a dalsze
250 w skali lokalnej na całym obszarze Europy. Z niecierpliwością oczekuję tych dni otwartych drzwi. Staną
się one okazją do nawiązania ściślejszych kontaktów
między miastami i regionami uczestniczącymi w tym
procesie, w chwili gdy nasze pomysły nabierają konkretnego kształtu. Prace poświęcone tej tematyce
zostaną zebrane w jednym dokumencie, który opublikujemy na wiosnę 2009 r. Wyłożymy w nim pierwsze konkretne pomysły w zakresie polityki spójności
po 2013 r.
W traktacie lizbońskim, który obecnie jest ratyfikowany
przez państwa członkowskie, spójność terytorialna figuruje
jako cel Unii Europejskiej oraz jako trzeci wymiar polityki
spójności wraz ze spójnością gospodarczą i społeczną.
Oznacza to, że w polityce spójności należy prowadzić
działania na rzecz bardziej wyważonego, bardziej zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju terytorialnego.
Należy lepiej uwzględniać czynniki geograficzne,
zachwianie równowagi między poszczególnymi obszarami, współpracę terytorialną oraz spójność polityki
regionalnej z polityką w poszczególnych sektorach, gdyż
mają one wpływ na rozwój terytorialny.
Pojęcie spójności terytorialnej jest różnie definiowane
i różne są systemy jej realizowania w poszczególnych
państwach członkowskich. Stąd też zielona księga, która
ma zostać opublikowana we wrześniu br., powinna
umożliwić osiągnięcie pewnej wspólnej interpretacji
tego zagadnienia.
Open Days mają zapewniony sukces także w 2008 r.
Jakie przesłanie chciałaby Pani skierować do uczestników tego wydarzenia?
Dalsze informacje o Open Days 2008:
http://www.opendays.europa.eu
Danuta Hübner weźmie udział w sesji zorganizowanego dialogu, na którą
przybędą przedstawiciele europejskich i krajowych stowarzyszeń władz
lokalnych i regionalnych w dniu 18 czerwca na marginesie sesji plenarnej
Komitetu Regionów. Podstawą debat będą wnioski zawarte w piątym okresowym sprawozdaniu w sprawie spójności gospodarczej i społecznej.
REGIONY I GMINY EUROPY ➔ MAJ–CZERWIEC 2008
7
➔ Demokracja lokalna a stosunki zewnętrzne UE
Demokracja lokalna a stosunki
zewnętrzne UE
Udział członków Komitetu Regionów w misjach
obserwacyjnych w czasie wyborów
Choć struktury
państwowe są głównymi
podmiotami stosunków
międzynarodowych,
to samorządy lokalne
i regionalne są również
zainteresowane stosunkami
zewnętrznymi, które mają
konkretny wpływ na ich
rolę i zadania. Współpraca
transgraniczna należy
z całą pewnością do realiów
lokalnych, jednak samorządów
dotyczy też w dużej mierze
zapobieganie terroryzmowi czy
przyjmowanie i integrowanie
imigrantów. Rzeczywistość
ta jest zresztą widoczna
w pracy Komitetu Regionów
dzięki najróżniejszym
tematom poruszanym przez
członków Komisji Stosunków
Zewnętrznych KR-u (RELEX).
W ostatnich latach działalność Komitetu Regionów
w dziedzinie stosunków zewnętrznych nabrała nowego
rozmachu dzięki udziałowi, w partnerstwie z Kongresem
Władz Lokalnych i Regionalnych przy Radzie Europy, we
wspólnych misjach obserwacyjnych w czasie wyborów
lokalnych. Członkowie Komitetu Regionów wielokrotnie
odwiedzali biura wyborcze w krajach trzecich, aby stwierdzić prawidłowość przebiegu wyborów lokalnych i jego
zgodność z normami europejskimi. Ostatnie wspólne
misje obserwacyjne miały miejsce w marcu br. w autonomicznym regionie Gagauzja w Mołdawii i w maju
w regionie Wojwodina w Serbii.
W przyszłości Komitet Regionów ma zamiar wzmocnić partnerstwo z Kongresem Władz Lokalnych
i Regionalnych Rady Europy.
Misje te są dla członków delegacji okazją do wielu spotkań, zarówno z najwyższymi przedstawicielami politycznymi i instytucjonalnymi danego kraju, jak i z lokalnymi
stowarzyszeniami obrony demokracji, a także z samymi
kandydatami. Rozmowy te oraz obserwacja przygotowań
do głosowania i jego przebiegu są podstawą do opracowania przez Radę Europy syntetycznego sprawozdania.
Każda taka wspólna misja pozwala na potwierdzenie
w bardzo konkretny sposób znaczenia partnerstwa
między Komitetem Regionów a Kongresem Władz
Lokalnych i Regionalnych Rady Europy. Jednocześnie jest
to dla demokratycznie wybranych przedstawicieli władz
lokalnych i regionalnych będących członkami Komitetu
Regionów okazja do wyrażenia ich dążenia do większego
zaangażowania w stosunki, jakie Unia Europejska utrzymuje z sąsiadującymi z nią krajami.
Autonomiczny region Gagauzja, położony na
południu Mołdawii, utworzony został na mocy
ustawy określającej specjalny status tego regionu,
która weszła w życie 14 stycznia 1995 r. Jego ludność składa się w przeważającej części z muzułmanów posługujących się językiem tureckim,
którzy w skali kraju stanowią mniejszość.
W misji obserwacyjnej udział wzięli:
Uno Silberg (UEN-EA/EE)
Sharon Taylor (PSE/UK)
W następstwie misji monitorowania przebiegu wyborów
w Mołdawii, przeprowadzonej we współpracy z Kongresem Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy,
w dniu 18 kwietnia 2008 r. członkowie Komisji Stosunków Zewnętrznych (RELEX) gościli Valentina Guznaca,
ministra ds. administracji lokalnej Mołdawii.
Wojwodina to region położony na północy Serbii,
posiadający status i kompetencje autonomicznej
prowincji. Zamieszkuje go niemal 2 mln mieszkańców, z których większość jest pochodzenia
serbskiego, jednak liczna jest też mniejszość
węgierska.
W misji obserwacyjnej udział wzięli:
Vaïno Hallikmägi (ALDE/EE)
Ursula Männle (PPE/DE)
Patrick Charles Mc Gowan (UEN-EA/IE)
Heini Utunen Ziv (ALDE/FI)
„Od kilkudziesięciu lat Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych przy Radzie Europy działa na rzecz ustanowienia
i umocnienia demokracji lokalnej i regionalnej w Europie oraz staje w jej obronie. Cieszy mnie, że rozwój stosunków z Komitetem Regionów umożliwia nam wspólną realizację konkretnych projektów w tej dziedzinie.
To właśnie w ramach współpracy między naszymi dwoma gremiami Kongres zwrócił się do Komitetu Regionów
z propozycją przyłączenia się do misji obserwacyjnych wyborów lokalnych i regionalnych. Cieszy nas, że członkowie Komitetu Regionów uczestniczą w konkretnych zadaniach mających na celu obronę demokracji”.
Yavuz Mildon, przewodniczący Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy
8
Galeria zdjęć ➔
Luc Van den Brande,
przewodniczący
Komitetu Regionów,
uczestniczy 11 kwietnia
2008 r. w inauguracji
rejsu żaglowca
„Traité de Rome”
(„Traktat Rzymski”),
dla uczczenia
50. rocznicy powstania
głównych instytucji
europejskich.
Viviane Reding, członek
Komisji Europejskiej
odpowiedzialna
za społeczeństwo
informacyjne i media, oraz
Andras Szalay (ALDE/HU),
sprawozdawca opinii KR-u
w sprawie „Europejska
inicjatywa i2010 na rzecz
e-integracji”, podczas
sesji plenarnej
9–10 kwietnia 2008 r.
Dnia 16 kwietnia
2008 r. Komisja Spraw
Konstytucyjnych (CONST)
Komitetu Regionów
zorganizowała dyskusję
okrągłego stołu na temat
roli władz lokalnych
i regionalnych w walce
z terroryzmem. W dyskusji
wzięli udział m.in. Gilles de
Kerchove, koordynator UE
ds. walki z terroryzmem,
Roselyne Lefrançois,
posłanka do Parlamentu
Europejskiego
i sprawozdawczyni opinii PE
„Zwalczanie terroryzmu”,
oraz Graham Tope, członek
KR-u i sprawozdawca opinii
„Zaangażowanie władz
lokalnych i regionalnych
w skuteczniejsze zwalczanie
terroryzmu”.
REGIONY I GMINY EUROPY ➔ MAJ–CZERWIEC 2008
9
➔ Głos sprawozdawców
Polityka górska UE –
konieczność refleksji
Luis Durnwalder,
przewodniczący
autonomicznej prowincji
Bolzano i członek KR-u od
chwili jego powstania
(PPE/IT), jest sprawozdawcą
opinii z inicjatywy własnej
„W kierunku polityki górskiej
Unii Europejskiej: europejska
wizja masywów górskich”.
Odpowiada na pytania
dotyczące tej polityki, którą
uważa za niezbędną dla UE.
Skąd potrzeba opracowania zielonej księgi i opinii
w sprawie europejskich obszarów górskich?
jej celów. Dlatego też UE musi zrozumieć konieczność
wypracowania oddzielnej strategii.
Sądzę, że trzeba przypomnieć, że to KR wyszedł z tą inicjatywą. Stanowi ona odpowiedź na zapotrzebowanie
zgłoszone już w trakcie zorganizowanego dialogu z José
Manuelem Barroso, który od razu zrozumiał tę potrzebę
i zaakceptował nasz pomysł. Do działania zachęciło
nas wydanie przez Komisję szeregu różnych zielonych
ksiąg. W kontekście reformy perspektywy finansowej UE,
wspólnej polityki rolnej i polityki spójności pragnęlibyśmy przeprowadzenia działań podobnych do tego, co
Komisja Europejska już wykonała na przykład w odniesieniu do polityki morskiej. Jest dziś koniecznością, by
ocenić, wspierać, chronić i doceniać obszary górskie.
Nasza opinia z inicjatywy własnej pozwala na dokonanie
strategicznej analizy rolnictwa górskiego, lasów, ale także
konkurencyjności, wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Analiza ta jest dziś niezbędna i będzie stanowiła
pomoc dla Komisji.
Jakie powinny być, Pana zdaniem, główne idee tej
polityki?
Dlaczego konieczna jest oddzielna strategia unijna?
35% powierzchni Europy to obszary górskie, a żyje na
nich 27% ludności. Obszary te mają znaczne możliwości
gospodarcze, wiąże się z nimi określony styl życia, stanowią one także cel wyjazdów wakacyjnych i turystyki.
Domaganie się zintegrowanej strategii jest wyrazem
chęci ochrony gór, środowiska naturalnego, różnorodności biologicznej. Góry muszą zostać uznane za ważny
element strategii lizbońskiej, ponieważ obszary górskie
mogą w ogromnym stopniu przyczynić się do realizacji
Polityka górska musi przede wszystkim uwzględniać
dwie cechy obszarów górskich: występowanie trwałych
naturalnych utrudnień oraz bogactwo zasobów naturalnych. Trzeba także zastanowić się nad rozszerzeniem
zakresu polityki strukturalnej oraz prowadzić debatę nad
koncepcją wieloszczeblowego sprawowania rządów.
Jestem zdania, że obszarom górskim potrzebny jest
szczebel ponadregionalny, transgraniczny czy transnarodowy. Utworzenie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) to nowa możliwość, jaką
oferuje nam UE w tym kontekście. Potrzebny jest nowy
poziom interwencji, trzeba stworzyć podejście partnerskie. Potrzebujemy polityki górskiej zwłaszcza dlatego, że
pozwoli nam ona lepiej koordynować różne dziedziny
polityki wspólnotowej, na przykład w zakresie spójności czy transportu. Musi ona także dotyczyć wszystkich
europejskich masywów górskich.
Dokumenty Komitetu Regionów
Opinia KR-u:
„Na rzecz zielonej księgi: W kierunku polityki
górskiej Unii Europejskiej: europejska wizja
masywów górskich”
CdR 23/2008
10
Głos sprawozdawców ➔
Rola władz lokalnych i regionalnych
w promowaniu aktywizacji zawodowej
Co oznacza dla Pana w skrócie „aktywna integracja”?
W 2006 r. w 25 państwach członkowskich UE 80 mln
osób – 16% ludności – żyło na skraju ubóstwa. Często
dzieje się tak dlatego, że osoby te nie mają odpowiedniej pracy. Jednocześnie w Europie występuje obecnie
duży popyt na pracę. Dlatego też należy pomóc osobom
znajdującym się na marginesie rynku pracy w uzyskaniu
zatrudnienia. W pomoc tę powinny być zaangażowane
władze w Europie (od szczebla UE po szczebel lokalny
i regionalny).
Jaką wartość dodaną może wnieść UE w tym obszarze polityki? Czy nie jest to zagadnienie, które należy
raczej pozostawić władzom lokalnym i regionalnym,
zważywszy na znaczne różnice warunków lokalnych
w poszczególnych państwach członkowskich oraz
ich regionach i gminach?
W związku z postępującą współpracą europejską systemy
społeczne państw członkowskich stają się coraz bardziej
powiązane. Dlatego też w traktacie z Lizbony z 2007 r.
stwierdzono, że Unia Europejska skupia się na propagowaniu spójności gospodarczej, terytorialnej i społecznej.
Tak zwana metoda otwartej koordynacji i środki z EFS są
dobrymi instrumentami europejskiej polityki społecznej.
Ta dziedzina ma oczywiście duże znaczenie dla budżetu
UE po 2014 r. Europejska polityka społeczna musi zatem
zająć stałe miejsce w agendzie europejskiej. KR wydał już
wiele opinii w sprawie polityki społecznej w Europie. KR
popiera europejską politykę społeczną, która jest zgodna
ze staraniami na rzecz dalszej współpracy europejskiej
i stałego zaangażowania władz zdecentralizowanych
w system europejski (pomocniczość).
REGIONY I GMINY EUROPY ➔ MAJ–CZERWIEC 2008
Pomocniczość jest przy tym dla mnie kwestią zasadniczą,
gdyż władze lokalne i regionalne mają ogromne znaczenie właśnie we wdrażaniu „aktywnej integracji”.
W jakim stopniu Pana doświadczenie jako wiceburmistrza Hagi wpłynęło na opracowanie tej opinii? Czy
to miasto boryka się ze szczególnymi problemami
w zakresie ubóstwa i wykluczenia z rynku pracy?
Komisja Europejska pragnie realizować aktywną integrację, opierając się na trzech filarach. Opowiadałem
się za tym, by dodać do nich uczestnictwo społeczne.
Zawsze będą istniały osoby, które będą miały trudności
w znalezieniu pracy. Nie możemy ich pozostawić samym
sobie. Należy dla nich stworzyć odpowiednie regulacje,
by mogły one uczestniczyć w życiu społeczeństwa, np.
poprzez wolontariat.
Zasada„praca przede wszystkim” jest podstawą holenderskiego podejścia całościowego, które Haga z powodzeniem już wcieliła w życie. W pierwszym półroczu 2007 r.
liczba osób otrzymujących pomoc społeczną znacznie
się zmniejszyła w porównaniu z innymi dużymi miastami
i z przeciętnymi gminami w Niderlandach. W czerwcu
2007 r. Haga liczyła 17 420 mieszkańców pobierających
zasiłek, co było najniższą liczbą od trzydziestu lat. W ten
sposób miasto to daje dobry przykład całej reszcie kraju.
Zastępca burmistrza
Hagi Henk Kool
(PSE/NL), sprawozdawca
opinii „Aktywna integracja”
w sprawie komunikatu
Komisji Europejskiej
„Modernizacja ochrony
socjalnej na rzecz większej
sprawiedliwości społecznej
i spójności gospodarczej:
dalsze propagowanie
aktywnej integracji osób
najbardziej oddalonych od
rynku pracy”, przedstawia
nam swój dokument.
Dokumenty Komitetu Regionów
Projekt opinii Komitetu Regionów
„Aktywna integracja”
CdR 344/2007
11
➔ Kronika sukcesu
Regiony i Gminy Europy – nr 60
Dyrekcja Komunikacji,
Prasy i Protokołu KR
Dyrektor: Laurent Thieule
Sieć monitorowania pomocniczości:
Platforma w służbie skutecznej polityki europejskiej
Redaktor naczelny: Christian
Gsodam, kierownik Działu Mediów,
Komunikacji i Stowarzyszeń
Zaangażowanie demokratycznie wybranych przedstawicieli społeczności lokalnych na rzecz obrony
zasady pomocniczości
Zdjęcia: miasto Haga, prowincja
Bolzano, miasto Næstved,
parlament baskijski, kraj związkowy
Salzburg
Sieć monitorowania pomocniczości została utworzona
przez Komitet Regionów w czerwcu 2007 r. po niemal
dwuletnim okresie próbnym w celu większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w kontrolę
stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności,
a jednocześnie w celu zwrócenia uwagi demokratycznie
wybranych przedstawicieli społeczności lokalnych na
konkretne stosowanie tych zasad w procesie stanowienia
prawa i prowadzenia polityki na szczeblu europejskim.
Opracowanie graficzne:
Urząd Oficjalnych Publikacji
Wspólnot Europejskich
(Luksemburg)
Komitet Regionów
Dyrekcja Komunikacji, Prasy
i Protokołu
Rue Belliard 101
B-1040 Bruxelles
Tel. (32-2) 282 21 55
Faks (32-2) 282 20 85
Internet:
http://www.cor.europa.eu
„Regiony i Gminy Europy” to
biuletyn informacyjny Komitetu
Regionów wydawany przez
Dyrekcję Komunikacji,
Prasy i Protokołu.
Treść biuletynu niekoniecznie
oddaje stanowisko i opinie
instytucji Unii Europejskiej.
Instytucje Unii Europejskiej
i osoby działające w ich imieniu
nie odpowiadają za ewentualne
niewłaściwe wykorzystanie
informacji zawartych w biuletynie.
Dostępny w sześciu językach.
Biuletyn w formie pliku PDF jest
również dostępny pod adresem:
http://www.cor.europa.eu/en/
press/newsletter.htm.
© Wspólnoty Europejskie, 2008
Printed in Belgium
Na stronie internetowej http://subsidiarity.cor.europa.eu/
KR prowadzi konsultacje ze swymi partnerami na temat
wniosków legislacyjnych i innych dokumentów Komisji
Europejskiej, w sprawie których Komitet ma wydać opinię.
W 2007 r. KR przeprowadził dwie konsultacje: na temat
trzeciego pakietu energetycznego oraz w sprawie imigracji
i zatrudnienia. Pozwoliły one sprawozdawcom na zapoznanie się z analizą tych zagadnień dokonaną przez uczestników sieci pod kątem pomocniczości i proporcjonalności
i na uwzględnienie jej w pracach nad projektami opinii.
Wspomniana strona internetowa jest również narzędziem ułatwiającym wymianę informacji, pomysłów
i wzorcowych rozwiązań w różnych dziedzinach działań.
Służy także informowaniu członków KR-u o poglądach
i sugestiach będących owocem refleksji partnerów.
Tożsamość
europejskiej
wspólnoty wartości leży
w jej różnorodności i w poszanowaniu pomocniczości.
Zgodnie z zasadą przekazywania kompetencji Unia
posiada jedynie te uprawnienia, które przyznają jej
traktaty opracowane przez
państwa członkowskie. Czyni ona tylko to, co państwa
członkowskie postanowiły czynić wspólnie i w takiej
mierze, w jakiej mogą one osiągnąć lepsze wyniki razem niż działając w pojedynkę. Nie zapominajmy nigdy
o szczeblach: regionalnym i lokalnym, wymienionych
w traktacie lizbońskim jako siła integrująca zasadę
pomocniczości, co – jeśli chodzi o pomocniczość – jest
niezwykle istotną innowacją. Główną ideą UE jest
solidarność. Solidarność połączona z poszanowaniem
różnorodności i pomocniczości leży u podstaw dzieła
zjednoczenia Europy.
Hans-Gert Pöttering
przewodniczący Parlamentu Europejskiego
Sieć ta liczy obecnie przeszło 80 partnerów, wśród
których znajdują się rządy i parlamenty regionalne, miasta oraz stowarzyszenia władz lokalnych i regionalnych.
Przyszłe narzędzie analityczne Komisji we wstępnej
fazie przygotowywania prawodawstwa
W porozumieniu z Komisją Europejską Komitet ma również
zamiar prowadzić – na wczesnym etapie opracowywania
aktów prawnych – konsultacje z siecią monitorowania
pomocniczości w celu przeanalizowania wpływu działań
mających istotne skutki na szczeblu terytorialnym. Zebrane
w ten sposób techniczne analizy oddziaływania będą
następnie przekazywane Komisji Europejskiej, by europejscy decydenci byli poinformowani o wstępnej ocenie
władz lokalnych i regionalnych w ramach konstruktywnego podejścia do europejskiego procesu decyzyjnego.
Komitet Regionów pragnie propagować prowadzone
w ramach sieci konsultacje na różnych szczeblach, włączając
swych partnerów do konsultacji na ściśle określone tematy
na wszystkich etapach europejskiego procesu legislacyjnego, tak aby zwiększyć ich udział w procesie politycznym
w ramach Komitetu i nadać mu odpowiednią rangę.
Włączenie
parlamentów
regionalnych w proces kontroli zasady pomocniczości
stanowi wyzwanie nie tylko
dla regionów europejskich
mających uprawnienia legislacyjne, lecz również dla
organów wspólnotowych
i państw członkowskich.
Współpraca z KR-em miała fundamentalne znaczenie dla europejskich parlamentów regionalnych we
wdrażaniu procedur odpowiadających krótkim terminom przewidzianym w nowym protokole. W obliczu wejścia w życie traktatu z Lizbony oraz nowego
protokołu w sprawie pomocniczości w dalszym ciągu
trzeba dążyć do prowadzenia współpracy między parlamentami na szczeblu regionalnym, państwowym
i wspólnotowym.
Izaskun Bilbao Barandica
przewodnicząca CALRE, przewodnicząca parlamentu
baskijskiego
Traktat lizboński nadaje w istocie KR-owi nowe kompetencje, umożliwiając mu
wniesienie skargi do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, w celu
uzyskania uchylenia europejskiego aktu prawnego uchybiającego zasadzie
pomocniczości. Przyczyni się to w szczególności do wzmocnienia ex ante kultury
pomocniczości na wszystkich etapach procedury legislacyjnej.
Więcej informacji na temat sieci monitorowania pomocniczości:
http://subsidiarity.cor.europa.eu/
Państwa reakcje i komentarze:
[email protected]
QG-AA-08-060-PL-C
Przeszło 70 przewodniczących zgromadzeń i rządów regionów posiadających
kompetencje legislacyjne spotkało się 19 maja br. w Komitecie Regionów, aby
wspólnie omówić zmiany w zakresie ochrony zasady pomocniczości wynikające
z traktatu lizbońskiego.