ZACHOWANIA LUDZKIE

ZACHOWANIA
LUDZKIE
Typy zachowań
W komunikowaniu się interpersonalnym, zwłaszcza
bezpośrednim i to pod postacią werbalnego i
pozawerbalnego, często uczestnicy mają do czynienia
z różnymi zachowaniami. W obliczu omawianych i
rozwiązywanych problemów uczestnicy komunikacji
mogą prezentować następujące typy zachowań:
- uległe, oznaczające tendencje do ucieczki,
- agresywne, oznaczające tendencje do walki,
- asertywne, wskazujące na tendencje partnera do
szukania porozumienia.
Typy zachowań
Wymienione dwa pierwsze typy zachowań oparte są na
reakcjach instynktownych, jakie człowiek przejawia w
obliczu problemów i zagrożenia.
Jeśli w sytuacji bezpośredniego zagrożenia zarówno
ucieczka (zachowania uległe ), jak i podjęcie walki
( zachowanie agresywne ) mogą być skutecznymi
metodami działania, to w komunikowaniu się są
zwyczajnie nieefektywne. Aby dojść do porozumienia, a
więc skutecznie rozwiązać dyskutowany problem, należy
wykorzystać takie pozytywne umiejętności jak umiejętność
dyskutowania, argumentowania i negocjowania.
Są to charakterystyczne cechy zachowań asertywnych. Asertywność
to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną
osobą czy osobami oraz umiejętność stawiania i obrony własnych
praw. Wymienionymi sposobami zachowań ludzkich w procesie
komunikowania się, jak już wspomniałem, są trzy typy osobnicze:
osoba uległa, agresywna i asertywna. Każdy z tych typów
osobniczych ma charakterystyczne dla siebie metody
wypowiadania się, zachowania i odczuwania. W związku z tym
można je w trakcie rozmowy rozpoznać. Omawiana uległość
(bierność), asertywność i agresja w komunikowaniu się
werbalnym a także niewerbalnym może być także
zidentyfikowana przez zachowania werbalne i niewerbalne.
Analiza zachowań i techniki obserwacji
 Identyfikacja
podejrzanych zachowań werbalnych
 Identyfikacja
zachowań niewerbalnych
Jakie pytania zadawać w rozmowie?
 Pytania
otwarte
 Pytania
„bezpieczne”
 Niespodziewane
 Pytanie
pytanie
nietypowe
Jak pytać?
 Mów
prostym językiem
 Pytaj
wprost
 Unikaj:
Skomplikowanych
Pytań
pytań
w formie przeczącej
Oznaki oszustwa
 Nie
ma uniwersalnej, niezawodnej metody,
pozwalającej zorientować się, że ktoś próbuje nas
okłamać lub oszukać
 Istnieją natomiast sposoby, by sprawniej zbierać
informacje
Trudności w komunikacji interpersonalnej
 Skłonność
do wierzenia innym
 Błędne przekonania na temat ludzkich
zachowań
 Bariery komunikacyjne i językowe
 Uprzedzenia
przesądy
Jak rozpoznać próbę oszustwa ?
Możesz podejrzewać oszustwo, gdy twój rozmówca :
 Pomija
szczegóły
 Udziela odpowiedzi, które są:
Niejasne, wymijające
Aroganckie, wygłaszane z oburzeniem
 Odpowiada na pytania i chce być nad wyraz
pomocny
 Na pytania odpowiada pytaniami
 Powtarza twoje pytania
Rodzaje odpowiedzi
Zachowania osoby mówiącej prawdę :
 Odpowiada
 Udziela
wprost „tak” lub „nie”
jasnych odpowiedzi
 Odpowiedzi
współgrają z zachowaniem
mówiącego
 Udziela
odpowiedzi bez wahania
ZACHOWANIA OSOBY MÓWIĄCEJ NIEPRAWDĘ
Nie
pamięta
Narzeka
Protestuje
Jest nadmiernie
przyjazna lub
chętna do
współpracy
Powtarza
pytania
Zwraca nadmierną
uwagę na szczegóły
Nie odpowiada na
pytania
Odpowiadając
często dokonuje
zastrzeżeń
Słuchaj głosu rozmówcy
Zwróć uwagę na:
 Ton
głosu
 Tempo mówienia
 Siłę głosu
 Suchość w ustach
 Dobór słów
Niewerbalne oznaki oszustwa
Zadając pytania, zwróć uwagę na niewerbalne oznaki
oszustwa:
Zahamowanie w zachowaniu, opóźnione reakcje
 Gwałtowne ruchy ciała i zmiany pozycji

Odsuwanie się do tyłu
 Nienaturalny kontakt wzrokowy
 Nienaturalne postawa
 Poprawianie ubrania
 Bawienie się zegarkiem, biżuterią

Niewerbalne oznaki oszustwa cd :
Zadając pytania, zwróć uwagę na niewerbalne oznaki
oszustwa:
 Oglądanie paznokci
 Poprawianie okularów
 Porządkowanie otoczenia
 Zakrywanie ust lub oczu
 Kiwanie się, machanie nogami
 Pocieranie dłoni
 Odchrząkiwanie, kaszel
 Gryzienie paznokci, ust, ołówka
PRZYKŁAD UŚMIECHU
uśmiech naturalny
uśmiech sztuczny- fałszywy
Czy ubranie:
 Odpowiada
pogodzie?
 Pasuje do wykonywanego zawodu?
 Wydaje się z zamierzenia odwracać uwagę?
 Pozwala coś ukryć?
Sposoby odwracania uwagi
Zadając pytania, należy pamiętać o ewentualnych sposobach
odwracania uwagi. Czy rozmówca jest:
 Nad wyraz przyjazny?
 Niegrzeczny?
 Niezwykle poruszony?
 Agresywny?
 Narzekający?
 Głośny?
 Obelżywy?
 Robi sceny?
OCENA SYTUACJI
 Czy
rozmówca odpowiedział na twoje pytania?
Czy odpowiedzi były precyzyjne?
 Czy rozmówca zmienił temat?
 Czy rozmówca kłamał?
 Czy rozmówca starał się cię zastraszyć?
 Czy cokolwiek zwróciło twoją uwagę?
 Czy odpowiedzi na dodatkowe pytania były
spójne?
 Jakie zachowania niewerbalne zaobserwowałeś?
ZARZĄDZANIE TŁUMEM
 Z punktu widzenia psychologii pojęcie tłum posiada
specyficzne cechy. Przy zbiegu pewnych okoliczności i
tylko w tych okolicznościach zbiorowość ludzi nabiera
zupełnie nowych wartości i właściwości, różnych od
tych, jakie posiadają poszczególne jednostki,
składające się w danym wypadku na tłum. W tłumie
zanika świadomość własnej odrębności, uczucia i
myśli wszystkich jednostek mają tylko jeden
kierunek. Powstaje tak jakby zbiorowa dusza; chociaż
jej istnienie jest bez wątpienia krótkie, to jednak
posiada ona cechy nadzwyczaj wyraźne.
Zbiorowość ludzka tworzy wówczas tłum zorganizowany lub tłum
psychologiczny. Tworzy on jedną zbiorową istotę, którą rządzi
prawo jedności umysłowej tłumów. Najbardziej uderzającą cechą
w tłumie jest to, że bez względu na to, jakie jednostki tworzą tłum
i czy rodzaj ich zajęcia oraz sposób bycia, ich charaktery i poziom
umysłowy będą jednakowe czy różne, już dzięki temu, że
jednostki te wytworzyły tłum, posiadają one coś w rodzaju duszy
zbiorowej. Dusza ta każe im inaczej myśleć, działać i czuć, niż
myślała, działała i czuła każda jednostka z osobna. . Ludzie
różniący się stopniem rozwoju umysłowego mają podobne
instynkty, namiętności, uczucia. W życiu uczuciowym, w wierze,
polityce, moralności, uczuciach, antypatiach, upodobaniach.
Różnorodność stapia się w jednorodność, a decydująca
rolę odgrywają cechy nieświadome. To właśnie, że
cechami wspólnymi tłumów są owe cechy
powszechne, wyjaśnia dlaczego tłum nie może
dokonać czynu wymagającego wysokiego poziomu
rozwoju umysłowego
Rodzaje tłumów
Różnorodność podniet tworzących tłum
powoduje wielość odmian tej specyficznej
zbiorowości społecznej. Badacze najczęściej
wyróżniają tłum:
- agresywny,
- uciekający,
- nabywający (rabujący),
- demonstrujący (ekspresywny).
Tłum agresywny
Tłum agresywny to taki, który atakuje jednostkę, zbiorowość lub
instytucję. Występuje w trzech formach jako tłum linczujący,
terroryzujący i walczący. Tłum linczujący przede wszystkim
powstaje w celu wymierzenia samosądu rzeczywistemu lub
domniemanemu sprawcy ogólnie potępianego czynu, jakim
może być napad, morderstwo, itp. Wskutek nawoływań tej
treści gromadzi się większa liczba osób…b wtapiających się w
psychospołeczny klimat potężniejącego tłumu, który dążąc do
zemsty, popełnia niekiedy czyny bardziej okrutne, niż te, jakich
dopuścił się ów prawdziwy sprawca, będący obiektem agresji
powstałego tłumu.
Tłum terroryzujący
Tłum terroryzujący jest przeważnie skierowany przeciw
jakimś mniejszościom narodowym, religijnym, seksualnym
czy innym, podejrzanym o czyny wywołujące oburzenie
znacznej części jakiejś społeczności. Przykładem
występowania tłumów terroryzujących były mordy
innowierców w czasach średniowiecznych czy tępienie
oponentów politycznych w różnych okresach historycznych.
Agresywne tłumy o terroryzującym charakterze powstają
niekiedy na stadionach. Odmianą tłumu agresywnego jest
także tłum walczący, z jakim najczęściej spotykamy się
podczas zaburzeni, strajków i manifestacji, które są
rozpraszane przez służby porządkowe .
Tłum uciekający
Tłum uciekający występuje w dwóch odmianach:
tłumu ogarniętego paniką na ograniczonej
przestrzeni, przeważnie podczas zbiegowiska
zagrożonego niespodziewanym niebezpieczeństwem
oraz sformalizowanej grupy napotykającej
zagrożenie rozpadu więzi formalnej. W tłumie
uciekającym, bez względu na odmianę, jednostki
ogarnięte strachem kierują się instynktem
samozachowawczym.
Tłum nabywający (rabujący) i Tłum
demonstrujący (ekspresywny)
Tłum nabywający (rabujący) występuje w okresach kryzysów i
gospodarczego niedostatku. Pojawiają się wówczas różnorodne
zbiegowiska i tłumy rabujące sklepy, banki, a nawet mieszkania
zamożniejszych rodzin. Tłumy rabujące powstają w różnorodnych
warunkach i okolicznościach, często też wykształcają się z tłumów
agresywnych, a nawet demonstrujących.
Tłum demonstrujący (ekspresywny) tym różni się od poprzednich,
że jest zorganizowany. Jest on wyrazem wdzięczności, uznania,
potępienia, pogardy, pochwały lub protestu. Demonstracja jest
tłumem zorganizowanym po to, aby wyraźnym uczuciom dodać
większej powagi i aby nie stwarzać szans na przekształcenie się
tłumu w tłum agresywny, rabujący albo ogarnięty paniką.
Kierować tłumem to znaczy posiąść umiejętność takiego
sterowania nim, by przeprowadzał działania celowe,
konieczne i pozytywne dla osiągnięcia zamierzonego celu.
Przywódca bez wiedzy z psychologii i socjologii, bez
podstawowej znajomości socjotechniki, a przede
wszystkim bez odpowiedniego sztabu ludzi – nic dzisiaj
nie zdziała.
Podczas paniki ludzie szczególnie wyraźnie ujawniają
instynkt stadny, naśladując zachowania innych. Nikt nie
korzysta z alternatywnych do wybranych przez pierwszych
uciekających osób dróg ucieczki, gdyż ich nie dostrzega.
Gdy mówisz do tłumu :
 idea wystąpienia musi być bardzo prosta
 • odwołuj się do stereotypów
 • nigdy nie okazuj wątpliwości
 • odwołuj się do uczuć, nie do rozumu
 • powtarzaj główne tezy i argumenty
 • stosuj dosadne słownictwo
 • góruj nad tłumem
 • zafascynuj go
Syndrom sztokholmski
Syndrom sztokholmski –stan psychiczny, który pojawia się u ofiar
porwania lub u zakładników, wyrażający się odczuwaniem sympatii i
solidarności z osobami je przetrzymującymi. Może osiągnąć taki
stopień, że osoby więzione pomagają swoim prześladowcom w
osiągnięciu ich celów lub w ucieczce przed policją.
Syndrom ten jest skutkiem psychologicznych reakcji na silny stres oraz
rezultatem podejmowanych przez porwanych prób zwrócenia się do
prześladowców i wywołania u nich współczucia. Inne
syndromu sztokholmskiego dotyczą zakładników uprowadzonych
samolotów oraz porwanych osób. Najbardziej znany przypadek
dotyczy Patty Hearst, wnuczki amerykańskiego wydawcy, która
została uprowadzona 4 lutego 1974 rokuprzez wyznającą utopijne
koncepcje socjalne grupę Symbionese Liberation Army. Porwana
przyłączyła się do grupy i uczestniczyła m.in. w napadzie na bank.
KONIEC
D Z I Ę K U J Ę Z A U WA G Ę