Organizacja szkół i placówek – standardy zatrudnienia

Organizacja szkół i placówek – standardy zatrudnienia
Wpisany przez BL
Nie, 29 lis 2015
Partnerstwo samorządów w ramach powiatowego obszaru funkcjonalnego sprzyjać może
usprawnieniu usług publicznych w dziedzinie oświaty. Standardy zatrudnienia mogą być
podstawą do przygotowywania polityk i strategii dotyczących zasobów w oświacie.
Przeprowadzenie analiz, określenie standardów zatrudnienia dla wszystkich JST nie ma na celu
podejmowania decyzji kadrowych.
Ustawa o systemie oświaty stanowi, że organizację szkoły powinien określać jej statut,
dotyczy to zarówno szkół publicznych (art. 60 ust. 1 pkt 4), jak i niepublicznych (art. 84 ust. 2
pkt 4). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych statutów publicznego
przedszkola oraz publicznych szkół wraz z rozporządzeniem w sprawie ramowych planów
nauczania w szkołach publicznych dają podstawę prawną do corocznego sporządzania arkusza organizacji szkoły przez dyrektora szkoły.
Dyrektor szkoły określa zapotrzebowanie na kadrę pedagogiczną i przydziela zadania
nauczycielom, a organ prowadzący szacuje wysokość środków niezbędnych do funkcjonowania
szkoły. Dopiero zatwierdzony przez organ prowadzący arkusz organizacji szkoły może stanowić
dla dyrektora podstawę do ustalenia zarówno oferty edukacyjnej dla uczniów, jak i stanu
zatrudnienia kadry pedagogicznej.
Nie ma jednolitego wzoru arkusza organizacji szkoły i procedury jego zatwierdzania, mogą się
one różnić w zależności od wymagań danego organu prowadzącego. Zasady przygotowywania
i zatwierdzania arkuszy organizacyjnych mają kluczowe znaczenie dla organizacji oświaty i
finansów JST. Arkusz organizacyjny to dokument, który określa poziom zatrudnienia w
oświacie, przesądza o 80% bieżących kosztów utrzymania oświaty, determinuje największą
część budżetu JST (wydatki oświatowe stanowią ponad 40% budżetu większości JST).
Nie wprowadzono ogólnopolskich standardów zatrudnienia nauczycieli jako podstawy do
naliczania środków należnych samorządom. Nie ma formalnych przeszkód do wprowadzania
lokalnych standardów zatrudnienia w oświacie. Brak standardów zatrudnienia otwiera pole do
trybu negocjacyjnego przy zatwierdzaniu arkuszy, trudności w utrzymaniu zakładanego
poziomu wydatków, nieuzasadnionych nierównomierności rozdziału środków między szkoły
1/3
Organizacja szkół i placówek – standardy zatrudnienia
Wpisany przez BL
Nie, 29 lis 2015
tego samego typu.
Parametryzację zatrudnienia w oświacie przez ustalanie limitu etatów (bon organizacyjny)
sprawdzono w wielu JST. Przy tej metodzie korzysta się z tzw. zasadniczego wskaźnika
organizacji liczby godzin nauczyciela (mającego etat 18 godzinny), które „idą za jednym
uczniem” szkoły, która realizuje wymagane prawem oświatowym zajęcia (zob. ramowe plany
nauczania). Wskaźniki organizacji ustala się odrębnie dla poszczególnych etapów
edukacyjnych i rodzajów szkół (bo mają one różne ramowe plany nauczania). Oprócz
zasadniczego wskaźnika organizacji (który można specyfikować dla nauczycieli prowadzących
lekcje, zajęcia pozalekcyjne lub zajęcia wsparcia pedagogicznego) ustala się wskaźniki
organizacji dla etatów dodatkowych (wynikających np. ze zniżki godzin dyrektora i doradcy
metodycznego i wskaźniki organizacji dla administracji i obsługi. Po przemnożeniu liczby
uczniów przez wskaźnik organizacji otrzymujemy limit określający maksymalną liczbę etatów
nauczycieli. Koszty zatrudnienia nauczycieli wynikają z limitu oraz „cen” nauczycieli.
O szkole, w której liczba uczniów na poziomie jednej klasy jest tak mała, że praktycznie
uniemożliwia to dowolne kształtowanie wielkości i liczby oddziałów, mówimy, że nie jest
elastyczna organizacyjnie. Limit zatrudnienia wynikający z zasadniczego wskaźnika organizacji
może być tu trudno utrzymać. Organ prowadzący może uznać to za uzasadnione, może też
podjąć działania zmierzające do racjonalizacji organizacji swoich szkół, racjonalizacji
wykorzystania za- trudnionych nauczycieli. W grę mogą wchodzić porozumienia z innymi
organami prowadzącymi szkoły, z innymi jednostkami samorządu terytorialnego z tego samego
powiatu.
Zracjonalizowanie wydatków na oświatę związanych z zatrudnieniem nauczycieli –
ekstremalnie trudne do osiągnięcia w sytuacji negocjowania arkuszy organizacyjnych oraz
budżetów szkół z ich dyrektorami – jest możliwe po wprowadzeniu bonu organizacyjnego.
Świadczą o tym przykłady dobrej praktyki w tym zakresie. Bon organizacyjny wprowadza jasne
zasady postępowania dzięki jednoznacznym kryteriom podziału środków, zwiększa autonomię
dyrektorów szkół przy jednoczesnym zwiększeniu ich odpowiedzialności. System finansowania
zachęca do racjonalnego wydawania pieniędzy. Tworzy warunki sprzyjające podnoszeniu
poziomu pracy w szkole, ponieważ wymusza konieczność zabiegania o ucznia. Ułatwia
kształtowanie wydatków oświatowych na poziomie samorządu, co usprawnia zarządzanie
oświatą.
Cele partnerstwa JST
2/3
Organizacja szkół i placówek – standardy zatrudnienia
Wpisany przez BL
Nie, 29 lis 2015
osłona działań na rzecz zwiększenia racjonalizacji zatrudnienia dzięki współpracy
organów prowadzących z terenu obszaru funkcjonalnego
wymiana doświadczeń i dobrych praktyk związanych z racjonalizacją zatrudnienia w
oświacie
wykorzystanie wspólnych działań związanych np. z kształceniem ustawicznym i
dostosowaniem kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy dla racjonalizacji zatrudnienia
nauczycieli.
Źródło: Model formalno-organizacyjny usprawnienia usług publicznych świadczonych przez
jednostki samorządu terytorialnego w dziedzinie oświaty opracowany w ramach projektu „Kompetentny Urząd, Zadowoleni Mieszkańcy. Integracja działań JST dla poprawienia
dostępności, jakości i efektywności świadczeń lokalnych usług publicznych” współfinansowanego ze środków UE.
3/3