4.7. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy

4.7. Zasady ochrony Ğrodowiska na stanowisku pracy
4.7.1. Materiaá nauczania
Ochrona Ğrodowiska jest staáym elementem rozwoju cywilizacji. Zasady ochrony
Ğrodowiska reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony Ğrodowiska.
NajczĊĞciej, zgodnie z ustawą Prawo ochrony Ğrodowiska, przyjmuje siĊ, Īe Ğrodowisko jest to
ogóá elementów przyrodniczych, w szczególnoĞci powierzchnia ziemi, áącznie z glebą,
kopaliny, wody, powietrze, Ğwiat roĞlinny i zwierzĊcy, a takĪe krajobraz, znajdujących siĊ
zarówno w stanie naturalnym, jak teĪ przeksztaáconych w wyniku dziaáalnoĞci czáowieka.
CzĊsto równieĪ jako element Ğrodowiska traktowane są dobra materialne, zabytki architektury
i kultury, a wedáug niektórych koncepcji moĪna zaliczyü przynajmniej czĊĞü Ğrodowiska pracy.
DziaáalnoĞü ludzi, gáównie gospodarcza powoduje wiĊksze lub mniejsze uciąĪliwoĞci dla
Ğrodowiska, jego zagroĪenia i zanieczyszczenia. UciąĪliwoĞciami dla Ğrodowiska są zjawiska
fizyczne lub stany utrudniające Īycie albo dokuczliwe dla otaczającego Ğrodowiska,
zwáaszcza haáas, wibracje, zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie odpadami.
Wymienione zjawiska lub stany kwalifikuje siĊ jako uciąĪliwoĞci szkodliwe dla
Ğrodowiska, jeĪeli wystĊpują w natĊĪeniu utrudniającym Īycie, takĪe jeĪeli są dokuczliwe
w stopniu powodującym zagroĪenie zdrowia ludzi, uszkodzenie lub zniszczenie Ğrodowiska.
Obowiązek eliminowania lub ograniczania uciąĪliwoĞci obciąĪa jednostki organizacyjne
i osoby fizyczne prowadzące dziaáalnoĞü gospodarczą. Zobowiązane są one stosowaü
technologie i rozwiązania techniczne stwarzające jak najmniejsze uciąĪliwoĞci dla Ğrodowiska
oraz stosowaü urządzenia ochronne.
Zanieczyszczenie Ğrodowiska to wprowadzenie do Ğrodowiska (powietrza, wody, ziemi)
substancji staáych, ciekáych lub gazowych albo energii w takich iloĞciach lub w takim
skáadzie, Īe moĪe to ujemnie wpáynąü na zdrowie czáowieka, klimat, przyrodĊ Īywą, glebĊ,
wodĊ lub spowodowaü inne zmiany w Ğrodowisku, w tym równieĪ kulturowym. Niekiedy
przez zanieczyszczenie rozumie siĊ przekraczanie konwencjonalnych norm stanu Ğrodowiska
lub dopuszczalnych wskaĨników emisji zanieczyszczeĔ.
Do najgroĨniejszych rodzajów zanieczyszczeĔ naleĪą dwutlenek wĊgla (CO2), tlenek
wĊgla (CO), dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), fosfor (P), rtĊü (Hg), oáów (Pb),
ropa naftowa, DDT i inne pestycydy, promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące
i jonizujące. Niekiedy uĪywa siĊ zwrotu zanieczyszczenie Ğrodowiska haáasem.
ZagroĪenie spowodowane gwaátownym zdarzeniem nie bĊdącym klĊską Īywioáową,
które moĪe wywoáaü znaczne zniszczenie Ğrodowiska lub pogorszenie jego stanu stwarzające
powszechne niebezpieczeĔstwo dla ludzi i Ğrodowiska nazywamy nadzwyczajnym
zagroĪeniem Ğrodowiska. Nadzwyczajne zagroĪenie moĪe byü nastĊpstwem np. pĊkniĊcia
rurociągu lub zbiornika i wylewu ropy naftowej na powierzchniĊ ziemi lub wód, awarii
w zakáadzie produkcyjnym i wydostania siĊ do powietrza znacznych iloĞci substancji
niebezpiecznych, katastrofy cysterny przewoĪącej materiaáy niebezpieczne oraz skaĪenia
terenu. W razie nadzwyczajnego zagroĪenia Ğrodowiska dziaáania zmierzające do usuniĊcia
zagroĪenia i jego skutków podejmują terenowe organy administracji rządowej albo Minister
wáaĞciwy dla Ğrodowiska jeĞli zagroĪenie przekracza granice jednego województwa lub moĪe
spowodowaü szczególnie powaĪne skutki dla ludzi lub Ğrodowiska.
Wedáug ustawy Prawo ochrony Ğrodowiska ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak
najlepszej jego jakoĞci, w szczególnoĞci przez:
1. Utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniĪej dopuszczalnych dla nich poziomów
lub co najmniej na tych poziomach,
2. Zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie
są one dotrzymane.
„Projekt wspóáfinansowany ze Ğrodków Europejskiego Funduszu Spoáecznego”
32
Ochrona wód polega na zapewnieniu ich jak najlepszej jakoĞci, w tym utrzymywanie
iloĞci wody na poziomie zapewniającym ochronĊ równowagi biologicznej, w szczególnoĞci
przez:
1. Utrzymywanie jakoĞci wód powyĪej albo co najmniej na poziomie wymaganym w przepisach,
2. Doprowadzanie jakoĞci wód co najmniej do wymaganego przepisami poziomu, gdy nie
jest on osiągniĊty.
3 Poziom jakoĞci wód jest okreĞlany z uwzglĊdnieniem iloĞci substancji i energii w wodach
oraz stopnia zdolnoĞci funkcjonowania ekosystemów wodnych.
Wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają ochronie polegającej
w szczególnoĞci na:
1. Zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczenia tych wód poprzez ograniczenie oddziaáywania na
obszary ich zasilania,
2. Utrzymywaniu równowagi zasobów tych wód.
Ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jakoĞci,
w szczególnoĞci poprzez:
1. Racjonalne gospodarowanie,
2. Zachowanie wartoĞci przyrodniczych,
3. Zachowanie moĪliwoĞci produkcyjnego wykorzystania,
4. Ograniczanie zmian naturalnego uksztaátowania,
5. Utrzymanie jakoĞci gleby i ziemi powyĪej lub co najmniej na poziomie wymaganych
standardów,
6. Doprowadzenie jakoĞci gleby i ziemi co najmniej do wymaganych standardów, gdy nie
są one dotrzymane,
7. Zachowanie wartoĞci kulturowych, z uwzglĊdnieniem archeologicznych dóbr kultury.
PrzedsiĊbiorstwo korzystające ze Ğrodowiska jest obowiązane zapewniü przestrzeganie
wymagaĔ ochrony Ğrodowiska, w szczególnoĞci przez:
1. Odpowiednią organizacjĊ pracy,
2. Powierzanie funkcji związanych z zapewnieniem ochrony Ğrodowiska osobom
posiadającym odpowiednie kwalifikacje zawodowe,
3. Zapoznanie pracowników, których zakres czynnoĞci wiąĪe siĊ z kwestiami ochrony
Ğrodowiska, z wymaganiami w tym zakresie, gdy nie jest konieczne odpowiednie
przygotowanie zawodowe w tym zakresie,
4. Podejmowanie dziaáaĔ w celu wyeliminowania lub ograniczenia szkód w Ğrodowisku
wynikających z nieprzestrzegania wymagaĔ ochrony Ğrodowiska przez pracowników,
a takĪe podejmowania wáaĞciwych Ğrodków w celu wyeliminowania takich przypadków
w przyszáoĞci.
5. Pracownicy są obowiązani postĊpowaü w sposób zapewniający ochronĊ Ğrodowiska.
Czáowiek jest jednym z elementów Ğrodowiska. RównieĪ czáowiek oddziaáuje na miejsce,
w którym Īyje – niestety, czĊsto destrukcyjnie. Znaczną czĊĞü tych niewáaĞciwych dziaáaĔ
moĪemy jednak wyeliminowaü, przyjmując postawĊ przyjazną Ğrodowisku.
Bardzo czĊsto nie mamy osobistego wpáywu na zanieczyszczenie Ğrodowiska wynikające
np. z dziaáalnoĞci gospodarki. MoĪemy jednak, zmieniając wáasne zachowania, wytworzyü w
sobie nawyki takiego postĊpowania, które przyczyni siĊ do ograniczenia zanieczyszczenia
Ğrodowiska w naszym otoczeniu. CzĊsto są to bardzo proste dziaáania, niewymagające od nas
ani dodatkowych nakáadów finansowych, ani dodatkowego czasu.
„Projekt wspóáfinansowany ze Ğrodków Europejskiego Funduszu Spoáecznego”
33
Pierwszym, najbardziej oczywistym krokiem w tym kierunku jest ograniczenie iloĞci
odpadów oraz ich segregacja. Przyczyna jest prosta: rozdzielanie Ğmieci umoĪliwia czĊsto ich
ponowne wykorzystanie, czyli recycling. Dotyczy to np. szkáa, wyrobów metalowych
(puszek), makulatury. Starajmy siĊ segregowaü Ğmieci, zamiast – co siĊ czĊsto zdarza –
wyrzucaü je w jednym worku do wspólnego kontenera. Na osiedlach mieszkaniowych są
czĊsto rozstawione specjalne, osobne pojemniki na szkáo, plastik, metal i papier.
Nie powinniĞmy wiĊc wrzucaü Ğmieci do jednego worka, lecz podzieliü je, a nastĊpnie
wrzuciü do odpowiednich pojemników. UmoĪliwi to ich ponowne przetworzenie
i wykorzystanie.
Kolejnym krokiem w tym kierunku jest poszanowanie energii i wody. Po pierwsze naleĪy
z nich nie korzystaü, jeĞli nie jest to niezbĊdne. Na przykáad waĪne jest, abyĞmy maksymalnie
korzystali ze Ğwiatáą dziennego. MoĪemy to robiü chociaĪby poprzez odpowiednie ustawienie
biurka (np. przy oknie). NastĊpny etap to odpowiednie oĞwietlenie miejsca pracy (kiedy
odrabiamy lekcje wystarczy wáączona lampka na biurku). Są teĪ inne proste sposoby
oszczĊdzania energii – prądu np.: jeĞli wychodzimy z pomieszczenia zgaĞmy Ğwiatáo,
wyáączmy telewizor czy urządzenia, których w danej chwili nie uĪywamy. OszczĊdnoĞü
prądu moĪe teĪ wynikaü z odpowiedniego wykorzystania energii cieplnej.
W niektórych domach i mieszkaniach jest przeáącznik regulacji ogrzewania i warto o tym
pamiĊtaü. Jednak przede wszystkim, podczas sezonu grzewczego waĪne jest by drzwi i okna
byáy szczelne.
Trzeba wspomnieü równieĪ o odpadach elektronicznych czyli komputerach, monitorach,
urządzeniach zawierających kineskopy, drukarkach klawiaturach. Odpady elektryczne i
elektroniczne powstają najczĊĞciej w miejscach ich uĪytkowania dlatego powinniĞmy
pamiĊtaü o zapewnieniu zgodnego z zasadami ochrony Ğrodowiska odzysku sprzĊtu
elektronicznego powierzając odbiór zuĪytego sprzĊtu wyspecjalizowanym firmom.
Komputery w biurach i innych miejscach pracy są przez caáy czas wáączone, czasem
tylko w niewielkim zakresie czasu są wykorzystywane do pracy. Przez pozostaáy czas
zuĪywają tylko energiĊ. Wtedy pomocne okazują siĊ funkcje wspóáczesnych komputerów,
takie jak wygaszanie monitora po pewnym czasie, wyáączanie dysku twardego, które
przyczyniają siĊ do zmniejszenia zuĪycia energii. ĩeby nie wyrzucaü kosztownych, a przede
wszystkim, po zuĪyciu, zanieczyszczających Ğrodowisko zbiorniczków z tuszem do drukarek
atramentowych, moĪna stosowaü powtórne ich napeánianie. Gáowica w zaleĪnoĞci od typu,
moĪe wytrzymaü od kilku do kilkunastu powtórnych napeánieĔ. Akumulatory elektryczne
i baterie galwaniczne, naleĪą do produktów, które po zuĪyciu stają siĊ odpadami o charakterze
niebezpiecznym dla Ğrodowiska i zdrowia ludzi. Zbudowane z materiaáów wysoko
przetworzonych, zawierają substancje szkodliwe takie jak oáów, kadm i rtĊü. Gospodarka
odpadowymi akumulatorami i bateriami jest szczególnie trudna ze wzglĊdu na fakt,
wystĊpowania ich jako róĪnorodnych Ĩródeá prądu w bardzo szerokim asortymencie urządzeĔ,
uĪywanych w bardzo wielu dziedzinach Īycia. NaleĪy pamiĊtaü aby nie wyrzucaü baterii do
odpadów komunalnych a wyrzucaü je do specjalnych pojemników. Baterie poddane procesom
odzysku stanowią znaczne zasoby ochraniające naturalne záoĪa surowcowe.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteĞ przygotowany do wykonania üwiczeĔ.
1. Co rozumiesz pod pojĊciem Ğrodowiska?
2. Co rozumiesz pod pojĊciem zanieczyszczenia Ğrodowiska?
3. Jakie pierwsze dziaáania powinny byü podjĊte po zdiagnozowaniu stanu poszkodowanego?
4. Na czym polega ochrona powierzchni ziemi?
„Projekt wspóáfinansowany ze Ğrodków Europejskiego Funduszu Spoáecznego”
34
4.7.3. ûwiczenia
ûwiczenie 1
WyobraĨ sobie sytuacjĊ, Īe pracujesz w duĪej firmie komputerowej i zajmujesz siĊ
konserwacją urządzeĔ komputerowych. Zastanów siĊ w jaki sposób moĪesz zadbaü
o Ğrodowisko pracując na swoim stanowisku.
Sposób wykonania üwiczenia
4)
Aby wykonaü üwiczenie powinieneĞ:
dobieraü partnerów do pracy w grupie,
zastanowiü siĊ, jakie zagroĪenia Ğrodowiska są związane ze sprzĊtem komputerowym,
wpisaü wszystkie pomysáy na kartce (burza mózgów – nie krytykując Īadnego
z pomysáów Twoich koleĪanek/kolegów),
uporządkowaü zapisane pomysáy w grupy wedáug kryterium rodzaju zagroĪenia (odrzuü
ewentualnie nierealne, lub budzące wątpliwoĞci czáonków grupy),
zaprezentowaü efekty pracy grupy na forum klasy.
WyposaĪenie stanowiska pracy:
duĪe arkusze papieru,
mazaki,
tablica flip – chart.
1)
2)
3)
4.7.4 Sprawdzian postĊpów
Czy potrafisz:
1) wymieniü podstawowe Ğrodki gaĞnicze?
2) rozróĪniaü znaki ochrony przeciwpoĪarowej?
3) zastosowaü prawidáowy Ğrodek gaĞniczy w zaleĪnoĞci
od Ĩródáa poĪaru?
Tak
„Projekt wspóáfinansowany ze Ğrodków Europejskiego Funduszu Spoáecznego”
35
Nie