wynajem pojazdu Obszar

Sygn. akt XIII Ga 134/16
UZASADNIENIE
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 9 listopada 2015r. Sąd Rejonowy w Płocku zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej
z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 115,53 zł z ustawowymi
odsetkami od dnia 30 sierpnia 2014r. do dnia zapłaty oraz odsetki ustawowe od kwoty 66,12 zł od dnia 30 sierpnia
2014r. do dnia 4 listopada 2014r. W zakresie kwoty 66,12 zł Sąd umorzył postępowanie, w pozostałej części oddalił
powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 878,57 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd Rejonowy podejmując powyższy wyrok oparł się na ustaleniach faktycznych, które Sąd Okręgowy aprobuje i
uznaje także za własne, nie ma zatem potrzeby ich ponownego przytaczania.
Apelację od powyższego wyroku w części oddalającej powództwo i rozstrzygnięcia o kosztach procesu wniósł powód.
Zarzucił mu:
• naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:
a) naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny
dowodów przy ocenie dowodu z opinii biegłego sadowego mgr inż. Z. K. i oparcie rozstrzygnięcia w przedmiotowej
sprawie na tejże opinii, która nie jest miarodajna dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem:
• biegły samowolnie dokonał uśrednienia stawek najmu, podczas gdy w przedmiotowej sprawie istotne było
ustalenie stawek rynkowych, stosowanych przez innych przedsiębiorców działających na lokalnym rynku,
czego biegły nie dokonał, co dyskwalifikuje niniejszą opinię, w przedmiocie wyjaśnienia istotnych okoliczności
mających wpływ na rozstrzygnięcie sporu,
• biegły bezpodstawnie i samowolnie pominął w analizie rynku oferty najmu pojazdów zastępczych lokalnych
warsztatów naprawczych oraz wypożyczalni funkcjonujących przy lotniskach, hotelach, co Sąd I instancji błędnie
przyjął za prawidłowe, stwierdzając za biegłym, iż „brak jest jakichkolwiek danych, które pozwalałyby uznać,
że wymienione podmioty stanowią reprezentatywną grupę rynku firm zajmujących się wynajmem pojazdów
zastępczych, przy sygnalizowanym przez biegłego znikomym udziale serwisów naprawczych w ogólnym rynku
wynajmu pojazdów zastępczych.” - co w konsekwencji doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych poprzez
przyjęcie, wbrew znaczeniu pojęcia „rynku lokalnego", że podmioty wykluczone z analizy przez biegłego, w tym
również warsztat (...) Sp. z o.o. w P. nie należą do zakresu podmiotowego rynku lokalnego usług najmu pojazdów
zastępczych na terenie P. i okolic, podczas gdy rynek lokalny obejmuje wszystkie podmioty świadczące usługi
danego rodzaju na określonym obszarze, co wskazuje, wbrew stanowisku Sądu I instancji, iż opinia biegłego jest
niezupełna, wybiórcza i nie przedstawia w sposób wyczerpujący cen stosowanych na rynku lokalnym w zakresie
najmu pojazdu zastępczego, dlatego też nie jest miarodajna dla ustalenia należnego powódce odszkodowania,
• biegły, opierając się na niekompletnych danych zebranych w sposób wybiórczy zawartych w swej opinii stwierdził,
iż zastosowana przez warsztat (...) Sp. z o.o. w P. stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego w wysokości 250
zł netto jest stawką zawyżoną i nie może być podstawą do ustalenia należnego powodowi odszkodowania, które
to ustalenia Sąd I instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, uchybiając obowiązkowi
wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, co kwalifikuje takie rozstrzygnięcie Sądu, jako wadliwe,
a) naruszenie przepisu art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. - poprzez nieuzasadnione pominięcie dowodu
z dokumentów prywatnych przedłożonych w załączeniu do pozwu, tj. ofert wypożyczalni w postaci wydruków
internetowych wskazujących na stosowane w dacie przedmiotowego najmu stawki, stanowiących dowód, iż stawka
dobowa najmu zastosowana przez warsztat w niniejszej sprawie była stawką stosowaną na rynku lokalnym i nie
była zawyżona, co uzasadniało jej uwzględnienie, jako stawki rynkowej w przedmiocie ustalenia należnego powodowi
odszkodowania,
b) naruszenie przepisu art. 248 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie za nieprzydatny
dla rozstrzygnięcia sprawy wniosek dowodowy powódki zgłoszony w pkt. 10 ust. 13 i 14 petitum pozwu w przedmiocie
zobowiązania podmiotów wskazanych we wniosku do przedłożenia w poczet materiału procesowego sprawy cenników
usług najmu pojazdu zastępczego klasy C stosowanych przez te podmioty w dacie przedmiotowego najmu, względnie
o zankietowanie tychże podmiotów przez biegłego sądowego sporządzającego w niniejszej sprawie opinię - celem
zbadania cen rynkowych i ustalenia, czy zastosowana przez warsztat stawka dobowa najmu pojazdu zastępczego
mieści się w przedziale cen obowiązujących na rynku lokalnym P. i okolic, w wyniku wadliwego założenia Sądu I
instancji, iż biegły dokonał zupełnej analizy rynku lokalnego usług najmu pojazdów, co miało wpływ na ustalenie
okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,
c) naruszenie przepisu art. 232 k.p.c. w zw. z art. 207 k.p.c. poprzez błędne przyjęcie, iż pozwany w treści odpowiedzi
na pozew skutecznie zakwestionował wysokość stawki najmu pojazdu zastępczego za dobę przyjętej przez powódkę
tj.250 zł netto, podczas gdy pozwany w odpowiedzi na pozew nie zarzucił, a ponadto nie udowodnił, że stawka
zastosowana przez powoda nie występuje na rynku lokalnym, co uzasadnia uznanie tejże stawki jako miarodajnej dla
ustalenia należnego w sprawie odszkodowania
• naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:
naruszenie przepisu art. 361 i 363 k.c. poprzez błędną wykładnię i uznanie, iż przyznane odszkodowanie nie musi
pokrywać w całości poniesionych przez poszkodowanego, udokumentowanych i uzasadnionych kosztów najmu
pojazdu zastępczego zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania.
Wskazując na powyższe powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego kwoty 637,10
zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 sierpnia 2014r. do dnia zapłaty i kosztami procesu, ewentualnie o
uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Ponadto
apelujący wniósł o przeprowadzenie przez Sąd II instancji uzupełniającego postępowania dowodowego w zakresie
niezrealizowanych przez Sąd I instancji wniosków dowodowych zawartych w pkt. 10 ust. 13 i 14 pozwu oraz o
dopuszczenie i przeprowadzenie w oparciu o przepis art. 381 k.p.c. dowodu z dokumentu prywatnego w postaci
Komunikatu Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie wytycznych dot. zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego
z dnia 21 września 2010 roku na okoliczność rekomendowanych przez KNF cen usług najmu pojazdów zastępczych,
podnosząc, że dowód ten stał się niezbędny dopiero na etapie apelacji z uwagi na stanowisko Sądu Rejonowego zawarte
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja jest niezasadna.
Istotą sporu w niniejszej sprawie było ustalenie stawek funkcjonujących na rynku wynajmu pojazdów zastępczych. W
tym celu Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego. W pełni podzielić należy pogląd Sądu pierwszej
instancji, który w oparciu o powyższą opinię biegłego wykluczył przy ustalaniu rynkowych cen wynajmu pojazdów
zastępczych oferty wypożyczalni samochodów prowadzących działalność przy lotniskach i renomowanych hotelach
(z uwagi na specyficzny charakter klienteli i znaczne oddalenie placówek od lokalnego rynku) oraz oferty lokalnych
warsztatów naprawczych, wynajmujących pojazdy zastępcze klientom na czas naprawy pozostawionego w warsztacie
samochodu, przy zastosowaniu tzw. bezgotówkowego rozliczenia kosztów. Słusznie podniósł Sąd Rejonowy, że
podmioty te nie stanowią reprezentatywnej grupy rynku firm zajmujących się wynajmem pojazdów zastępczych, jak
bowiem wskazał biegły udział serwisów naprawczych w ogólnym rynku wynajmu pojazdów zastępczych jest znikomy.
Warsztaty samochodowe nie dysponują dużą flotą pojazdów, usługi wynajmu pojazdów nie są głównym przedmiotem
prowadzonej działalności, niejako są jej uzupełnieniem, mającym wpływ na atrakcyjność świadczonej usługi naprawy.
Tym samym, z uwagi na ograniczony zakres oferowanych do wynajmu pojazdów oraz powiązanie wynajmu z usługą
naprawy (co szczególnie należy podkreślić), oferty te są przeznaczone w zasadzie wyłącznie dla klientów zlecających
naprawę, zainteresowanych jednocześnie korzystaniem z auta zastępczego. Dodatkowo istotnym jest, że sposób
rozliczenia kosztów tego typu wynajmu ma charakter bezgotówkowy, gdzie faktycznym płatnikiem nie jest najemca
(poszkodowany), ale ubezpieczyciel sprawcy, podczas gdy przy standardowej usłudze wynajmu samochodu klient
zobowiązany jest wpłacić kaucję na zabezpieczenie wydawanego pojazdu. Trafnie wskazał Sąd Rejonowy, że w
konsekwencji przy ustalaniu stawki najmu na czas naprawy samochodu z ubezpieczenia OC sprawcy nie obowiązuje
rynkowa zasada popytu i podaży, gdzie cenę kształtuje konkurencja pomiędzy przedsiębiorcami. Warsztat może
bowiem w umowie z klientem (poszkodowanym) dowolnie ustalać stawkę najmu. Nie można więc przyjąć za podstawę
ustalenia stawki rynkowej tego typu umów wynajmu, w których wysokość ceny nie jest przedmiotem negocjacji i nie
zależy od reguł funkcjonujących na rynku wynajmu pojazdów zastępczych, a finalnie koszty te ponosi ubezpieczyciel.
Uwagi te należy również odnieść do stawek wypożyczalni działających przy lotniskach i renomowanych hotelach,
nastawionych na inny profil klienta, gdzie cena najmu wyrażona jest pierwotnie w walucie euro i nie odbiega
zasadniczo od stawek wynajmu samochodów obowiązujących w krajach Europy Zachodniej.
Opinia biegłego (art. 278 k.p.c.) podlega ocenie - przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych
dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw
teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków.
Stwierdzić należy, że wbrew zarzutom apelacji, opinia biegłego sądowego w niniejszej sprawie spełniała podstawowe
wymogi, była spójna, rzetelna, logiczna i bezstronna. Sąd Rejonowy w oparciu o jej wnioski trafnie ustalił, że zasadnym
jest zastosowanie najwyższej ze wskazanego przedziału stawek najmu pojazdu zastępczego na terenie P. i okolic
w okresie powstania szkody i wynajmu tego pojazdu w firmach prowadzących tylko wynajem samochodów. Tylko
bowiem stawki stosowane przez tego rodzaju firmy, a nie warsztaty naprawcze, czy wielkie firmy sieciowe o zasięgu
ogólnoeuropejskim, ze względu na zdecydowanie większościowy udział w rynku wynajmu pojazdów, są stawkami
cenotwórczymi na tym rynku i z tego względu należało je zastosować w niniejszej sprawie jako właściwe.
Powyższe czyni bezzasadnym wniosek dowodowy złożony w apelacji o uzupełnienie postępowania dowodowego
przez dopuszczenie do analizy obowiązujących stawek wynajmu pojazdów zastępczych cennika usług w tym zakresie
świadczonych przez warsztaty wskazane przez powódkę w pozwie.
W tak prawidłowo ustalonym przez Sąd Rejonowym stanie faktycznym sprawy brak było podstaw do uznania,
że zasądzone z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego odszkodowanie nie pokrywało w całości poniesionych przez
poszkodowanego z tego tytułu uzasadnionych kosztów, zgodnie z zasadą pełnego odszkodowania. Z tego względu
za chybiony Sąd Okręgowy uznał zarzut naruszenia art. 361 k.c. w związku z art. 363 k.c. W każdym przypadku
bowiem ocena czy określone koszty poniesione przez poszkodowanego mieszczą się w ramach szkody i normalnego
związku przyczynowego winna być dokonywana na podstawie konkretnych okoliczności sprawy, a w szczególności
po dokonaniu oceny, czy poniesienie tego wydatku było obiektywnie uzasadnione i konieczne. W realiach niniejszej
sprawy tylko wynajem pojazdu za stawkę dobową stosowaną przez firmy trudniące się tylko najmem pojazdów,
kształtującą się w górnej granicy stawek obowiązujących na terenie P. i okolic w powyższym okresie daje gwarancję
naprawienia z tego tytułu szkody bez przewyższania jej rozmiarów. Zatem prawidłowo Sąd Rejonowy zasądził
odszkodowanie odpowiadające kosztom uwzględniającym wskazaną przez biegłego sądowego stawkę wynajmu auta
zastępczego - najwyższą w przedziale stosowanych przez tego rodzaju przedsiębiorców.
Odnosząc się do przywołanego przez powódkę dokumentu w postaci Komunikatu Komisji Nadzoru Finansowego w
sprawie wytycznych dotyczących zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego z dnia 21 września 2010 roku, podkreślić
należy, że jako akt informacyjno-wyjaśniający organu państwowego adresowany do podmiotów podlegających jego
nadzorowi, w tym na rynku ubezpieczeń, nie jest w żaden sposób wiążący dla sądów prowadzących z udziałem tych
podmiotów postępowań, a nadto nie może stanowić dowodu w niniejszej sprawie, bowiem nie jest sam przez się
dowodem rzeczywistego stanu rzeczy (art. 245 k.p.c.).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał apelację za niezasadną, podlegającą oddaleniu na podstawie art.
385 k.p.c.
O kosztach postępowania apelacyjnego należało orzec na podstawie art. 98 k.p.c. Wysokość zasądzonego na rzecz
powoda wynagrodzenia pełnomocnika procesowego Sąd określił na podstawie § 6 pkt 1 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.).