D - Sąd Okręgowy w Krakowie

Sygn. akt II Ca 2774/14
POSTANOWIENIE
Dnia 24 kwietnia 2015 r.
Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Anna Koźlińska (sprawozdawca)
Sędziowie:
SO Krzysztof Wąsik
SR (del.) Jarosław Koczański
Protokolant: Małgorzata Łojewska
po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2015 r. w Krakowie
na rozprawie sprawy z wniosku A. K. (1)
przy uczestnictwie Z. K.
o podział majątku wspólnego
na skutek apelacji uczestnika
od postanowienia Sądu Rejonowego w Wieliczce
z dnia 21 lipca 2014 r., sygnatura akt I Ns 1175/11
postanawia:
1. odrzucić apelację w zakresie kwestionującym niedokonanie rozliczenia nakładów i wydatków zgłoszonego w piśmie
uczestnika z dnia 26 stycznia 2012 roku;
2. w pozostałym zakresie apelację oddalić;
3. stwierdzić, że strony ponoszą koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.
Sygnatura akt II Ca 2774/14
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 21 lipca 2014 roku Sąd Rejonowy w Wieliczce w sprawie o podział majątku wspólnego : oddalił
żądanie ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, ustalił skład wspólnego majątku , dokonał jego podziału
przyznając część jego składników tj. ruchomości oraz nieruchomości w postaci działek (...) Z. K., a pozostałe objęte
punktem 2 postanowienia nieruchomości przyznając A. K. (2) . Punktem 4 zaskarżonego postanowienia tytułem spłaty
zasądzono od Z. K. na rzecz A. K. (2) kwotę 30 731,50 złotych. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika ,
że niesporne były okoliczności obejmujące datę orzeczenia separacji -2 września 2008 roku oraz nabycie w trakcie
trwania małżeństwa nieruchomości w postaci zabudowanej działki (...) w M., niezabudowanych działek (...) w M.
oraz nieruchomości w postaci 6 działek położonych w G.. Poza sporem pozostawało także nabycie w trakcie związku
stron objętych działem ruchomości. Ponadto sąd pierwszej instancji ustalił między innymi to , że po zawarciu związku
małżeńskiego, strony do grudnia 1990 roku wspólnie zamieszkiwały oraz pracowały w Niemczech . Po zajściu w ciążę
A. K. (2) wróciła do Polski i zamieszkała u matki uczestnika . W 1991 roku zamieszkała w wynajętym mieszkaniu w
K., a od 1993 roku mieszkała w budynku na terenie nieruchomości w M.. Przez cały czas trwania wspólności Z. K.
pracował na terenie Niemiec , przebywając tam przez trzy tygodnie każdego miesiąca w sezonie wiosenno- letnim .
W okresach od listopada do lutego, także przebywał w domu. A. K. (2) zajmowała się domem i dziećmi , które były
zadbane i otoczone opieką .
W części obejmującej rozważania prawne sąd pierwszej instancji wskazał na przepisy art. 43 par 1 i 2 kriop oraz
stwierdził brak podstaw dla ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, wobec nie spełnienia
żadnej z przesłanek mogących uzasadniać uwzględnienie takiego żądania . Zdaniem sądu rejonowego dla ustalenia
nierównych udziałów we wspólnym majątku, nie jest wystarczające odwoływanie się wyłącznie do wymiernych
ekonomicznych proporcji w jakich małżonkowie przyczynili się do jego powstania, albowiem równoważne z nimi jest
osobiste angażowanie się w wychowanie dzieci i praca w gospodarstwie domowym . Nie może też być podstawą dla
modyfikowania ustawowych, równych udziałów we wspólnym majątku , aktualna wzajemna niechęć do siebie stron
postępowania .W dalszej części uzasadnienia sąd rejonowy wskazując na przepisy art .567 par 3 kpc i art.688 kpc a
w związku z tym art. 680-689 kpc oraz art. 617 -625 kpc, zsumował wartość składników majątku wspólnego, która
odpowiada kwocie 915 937 złotych , ustalił wartość udziałów na kwoty po 457 968 złotych oraz stwierdził , że skoro
wnioskodawczyni otrzymała składniki o wartości mniejszej od połowy o 32 355 , 50 złotych uwzględniono jej wniosek
o spłatę kwoty 30 731, 50 złotych.
Uczestnik w apelacji od powyższego postanowienia zaskarżając je w całości zarzucił :
-błąd w ustaleniach faktycznych a w konsekwencji naruszenie art. 43 par 2 kriop polegający na ustaleniu , że nie
zachodzą ważne powody uzasadniające ustalenie nierównych udziałów , pomimo tego, że całokształt zgromadzonych
dowodów wskazywał na zasadność takiego żądania;
-naruszenie art. 684 kpc poprzez nieustalenie w orzeczeniu wartości wspólnego majątku ;
-naruszenie art. 45 par 1 kriop poprzez pominięcie wniosku uczestnika zgłoszonego w odpowiedzi na wniosek z dnia
26 stycznia 2012 roku o rozliczenie wydatków i nakładów poniesionych przez uczestnika z majątku osobistego na
wspólny majątek, a w konsekwencji nie rozliczenie tych wydatków i nakładów.
Wskazując na powyższe zarzuty uczestnik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości .
W uzasadnieniu apelacji uczestnik wyeksponował w sposób szczególny fakt związania się wnioskodawczyni z innym
mężczyzną i zerwania wieloletniego pożycia małżeńskiego oraz to, że do wniosku o rozliczenie nakładów sąd pierwszej
instancji w ogóle nie odniósł się ani w sentencji ani w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia .
Sąd Okręgowy zważył .
Apelacja jest bezzasadna pomimo , iż jest faktem całkowite pominięcie wniosku o rozliczenie nakładów zgłoszonego
przez uczestnika w piśmie z dnia 26 stycznia 2012 roku. Powyższe uchybienie przepisom procedury nie wpływa jednak
na pozytywna ocenę zaskarżonego postanowienia .
Stan faktyczny poprawnie ustalony przez sąd pierwszej instancji sąd odwoławczy przyjął za własny, czyniąc go tym
samym podstawą faktyczną rozstrzygnięcia apelacyjnego.
Uchybienie polegające na całkowitym pominięciu żądań uczestnika zgłoszonych w piśmie z dnia 26 stycznia 2012
roku obejmujących wpłaty i wydatki czynione po ustaniu wspólności, niewątpliwie popełnione przez sąd pierwszej
instancji, nie ma wpływu na ocenę poprawności zaskarżonego postanowienia . Co więcej w tym zakresie apelacja
musiała na podstawie art. 370 kpc ulec odrzuceniu jako niedopuszczalna i skierowana przeciwko nie istniejącemu
orzeczeniu. Przede wszystkim jednak żądania zawarte w piśmie z dnia 26 stycznia 2012 roku, a dotyczące wydatków
czynionych po ustaniu wspólności, nie są roszczeniami, które mogą być rozpoznawane w postępowaniu o podział
majątku wspólnego . Zgodnie z treścią art. 567 par 1 kpc w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga
o tym jakie wydatki , nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie
podlegają zwrotowi ( a przepis art. 45 par 1 kriop stanowi , iż każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i
nakładów , które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny). Majątek wspólny powstaje z chwilą
zawarcia małżeństwa ( art. 31 par 1 kpc) , natomiast z chwilą orzeczenia separacji ustaje wspólność majątkowa zaś
składniki wchodzące w skład majątku wspólnego stają się przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych .
Rozliczeniu w sprawie działowej podlegają zatem nakłady poczynione do chwili trwania wspólności . Tymczasem
wszystkie nakłady czy wydatki objęte żądaniem rozliczeń, zgłoszone w piśmie z dnia 26 stycznia 2012 roku miały być
poczynione po prawomocnym orzeczeniu separacji . Są to zatem nakłady na przedmiot współwłasności a nie majątek
objęty wspólnością ustawową . Po ustaniu wspólności nie istnieją także osobiste majątki stron o jakich mowa w art. 33
kriop. W powyższym zakresie rzeczywiście nie nastąpiło rozstrzygnięcie , lecz winno ono nastąpić
w odrębnym procesie zainicjowanym omawianym pismem , które należy wyłączyć do odrębnej
sygnatury . Przedstawionej oceny sytuacji objętej omawianym zarzutem nie może zmienić to, że w praktyce zdarza
się objęcie postępowaniem działowym roszczeń dotyczących nakładów na majątek objęty w przeszłości wspólnością .
Jednak ta sytuacja podyktowana pragmatyką, nie może w niniejszym postępowaniu odwoławczym , doprowadzić do
przyjęcia wadliwości zaskarżonego orzeczenia .
Pozostałe zarzuty apelacji są całkowicie chybione .
Na wstępie należy wyjaśnić , że pomimo, iż pierwszy z zarzutów sformułowano jako zarzut błędnych ustaleń ,
w istocie skoro opisano go jako błędne przyjęcie braku podstaw do ustalenia nierównych udziałów , nie jest to
zarzut kwestionujący poczynione ustalenia , lecz zarzut kwestionujący subsumpcje ustalonego stanu faktycznego, pod
normę prawną stanowiącą podstawę do formułowania wniosku w tym przedmiocie. Tym niemniej z a ugruntowany
w doktrynie i orzecznictwie należy uznać pogląd , że żądanie oparte na regulacji zawartej wart 43 par 2 kriop
jest uzasadnione w sytuacji w której spełnione są kumulatywnie przesłanka ważnego powodu przemawiającego za
ustaleniem nierównych udziałów jak i przesłanka nierównomiernego przyczynienia się do powstania majątku.
Niekwestionowane apelacją ustalenia faktyczne w żadnym razie nie dawały podstaw do ustalenia innych aniżeli
wynikające z art. 43 par 1kriop udziałów stron we wspólnym majątku. Przepis art. 43 par 2 kriop nie kataloguje
ważnych powodów , które mogą dawać podstawy do żądania ustalenia nierównych udziałów . W świetle ustalonych
przez sąd pierwszej instancji faktów nie można jednak stwierdzić jakiegokolwiek powodu dla odstępstwa od reguły
wyrażonej przepisem art. 43 par 1 kriop. O istnieniu takiej przyczyny nie mogą decydować okoliczności, które
ostatecznie spowodowały rozkład pożycia stron, tym bardziej , że uczestnik nie wskazuje jaki i czy w ogóle miały
one wpływ na gromadzenie wspólnego majątku ( podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 kwietnia 2013
roku IV CSK 553/12). Przepis art. 43 kriop w żadnym fragmencie nie odnosi się do przyczyn zawinienia w rozkładzie
pożycia istotnych dla rozstrzygnięcia w przedmiocie rozwodu albo separacji . Wspomniany przepis jednoznacznie
akcentuje w tym aspekcie przyczynianie się małżonków do powstania majątku. Apelacja nie wskazuje w jaki sposób
okoliczności które doprowadziły do orzeczenia separacji przyczyniły się do mniejszego aniżeli udział uczestnika ,
udziału wnioskodawczyni w powstaniu dzielonego majatku . Wobec powyższego zarzut naruszenia art. 43 par 2 kriop
sąd odwoławczy uznał za całkowicie bezzasadny .
W myśl przepisu art. 43 par 3 kriop przy ocenie stopnia w jakim każdy z małżonków przyczynił się do powstania
wspólnego majątku uwzględnia się nakład osobistej pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie
domowym . Objęte ustaleniami sądu pierwszej instancji wysiłki wnioskodawczyni nakierowane na opiekę nad
dziećmi i prowadzenie domu, w pełni równoważą wysiłki uczestnika nakierowane na zarabianie pieniędzy . Taki
podział obowiązków rodzinnych, który przez lata spełniał potrzeby rodziny stron, nie może obecnie prowadzić do
przyjęcia że wnioskodawczyni nie przyczyniła się do powstania wspólnego majątku . Słusznie sąd pierwszej instancji
wyeksponował w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia , że właściwa wykładnia pojęcia ,,przyczynianie się do
powstania majątku” nie może być ograniczona do czysto ekonomicznego wymiaru .
Również z tej przyczyny zarzut naruszenia art. 43 par 2 i 3 kriop, sąd odwoławczy uznał za całkowicie bezzasadny .
Chybiony jest także zarzut naruszenia art. 684 kpc w opisany w apelacji sposób. Nałożony na sąd dokonujący
działu przepisem art. 684 kpc obowiązek ustalenia składu i wartości majątku podlegającego podziałowi , nie oznacza
bezwzględnej konieczności objęcia wartości majątku sentencją orzeczenia . Niewątpliwie wartość majątku musi
być przedmiotem ustalenia faktycznego i tak też stało się w przedmiotowej sprawie . Uzasadnienie zaskarżonego
postanowienia jednoznacznie i w sposób nie budzący wątpliwości pozwala stwierdzić , iż sąd wypełnił nałożony
przepisem art. 684 kpc obowiązek.
Orzeczono na zasadzie art. 385 kpc.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 520 par 1 kpc uznając, że charakter postępowania
działowego nie daje podstaw do odstępowania od reguły ponoszenia przez uczestników kosztów związanych z udziałem
w sprawie, także na etapie apelacyjnym .