docBo˝e Narodzenie na Źwiecie
download 
Reklamacja Transkrypt
Bo˝e Narodzenie na Źwiecie
C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 1 (Black plate) Dziedzictwo kulturowe C 2.11 Bo˝e Narodzenie na Êwiecie Joanna Bienia-Fijas, Danuta Pyrdo∏ Pomys∏ na ciekawà lekcj´ Cele Uczeƒ: ● wymienia tradycje i zwyczaje zwiàzane ze Êwi´tami Bo˝ego Narodzenia, piel´gnowane w wybranych paƒstwach ● wyjaÊnia, dlaczego trudno by∏o ustaliç prawid∏owà dat´ obchodzenia Bo˝ego Narodzenia ● okazuje szacunek dla obcych tradycji i zwyczajów Kszta∏cone umiej´tnoÊci ● ● U111108 ● ● Metody/techniki ● ● ● Ârodki dydaktyczne ● ● ● ● Czas trwania zaj´ç wyszukiwanie informacji w tekÊcie praca w zespole odpowiedzialnoÊç za swojà cz´Êç grupowego zadania argumentowanie i wnioskowanie pogadanka praca z tekstem êród∏owym praca w grupach kserokopie kart pracy (M1–M2) kserokopie tekstów êród∏owych (T1–T8) kartki do losowania grup (Za∏àcznik 1) 6 arkuszy brystolu albo kart z bloku flipchart, flamastry, kredki, kolorowe kartki A4, klej, masa mocujàca albo taÊma klejàca, no˝yczki, pude∏ko 1 godzina lekcyjna Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 1 Scenariusz lekcji Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Scenariusz lekcji C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 2 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów C 2.11 Dziedzictwo kulturowe Przebieg zaj´ç Przed lekcjà poproÊ kilku uczniów, aby zestawili po dwie ∏awki, a wokó∏ nich ustawili krzese∏ka. Liczba zespo∏ów zale˝y od liczebnoÊci klasy. Najlepiej jest utworzyç 5-osobowe grupy. PoproÊ uczniów, ˝eby oznaczyli sto∏y niedu˝ymi kartkami z cyfrà od 1 do 6. Niech ka˝dy uczeƒ wylosuje jednà karteczk´ z nazwà paƒstwa (Za∏àcznik 1, s. 16). Cyfra oznacza grup´ i stolik, przy którym majà pracowaç uczniowie. PoproÊ uczniów, aby zaj´li miejsca zgodnie z wylosowanymi karteczkami. Wprowadzenie Opowiedz, ˝e dzisiejsza lekcja odbywa si´ w specyficznym czasie przygotowaƒ do Êwiàt Bo˝ego Narodzenia. W szkole troch´ mniej myÊlimy o nauce, ocenach, dekorujemy sal´, ubieramy choink´. W tym czasie dobrze b´dzie przyjrzeç si´, jakie tradycje Êwiàteczne piel´gnowane sà w innych krajach. K∏opoty z datami WyjaÊnij uczniom, ˝e zanim dowiedzà si´, jak obchodzone sà najwa˝niejsze, obok Wielkanocy, chrzeÊcijaƒskie Êwi´ta, zastanowicie si´ wspólnie nad tym, kiedy majà one miejsce, czy zawsze by∏y obchodzone w tym samym czasie. Rozdaj uczniom tekst êród∏owy (T1, s. 6) i poproÊ kolejno kilkoro uczniów o jego g∏oÊne odczytanie. Nast´pnie niech ka˝dy uczeƒ samodzielnie wykona zadanie 1. Po okreÊlonym czasie poproÊ uczniów, aby w swoich grupach sprawdzili jego poprawnoÊç. G∏oÊno odczytajcie prawid∏owe odpowiedzi. Nast´pnie wspólnie odpowiedzcie na pytania (zadanie 2). Jak to jest w innych krajach? Powiedz uczniom, ˝e za chwil´ b´dà pracowaç w grupach. Rozdaj ka˝demu zespo∏owi tekst (T3–T8, s. 10–12) oraz po jednym arkuszu brystolu, flamastry, klej, kolorowe kartki. WyjaÊnij, ˝e zadaniem ka˝dej z grup jest wybranie z tekstu najciekawszych – ich zdaniem – zwyczajów zwiàzanych ze Êwi´tami Bo˝ego Narodzenia, a nast´pnie zapisanie ich w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Tak przygotowane informacje nale˝y nakleiç na wyci´ty z arkusza papieru du˝y kszta∏t prezentu, choinki lub bombki. Nast´pnie poproÊ uczniów o wykonanie zadania. W trakcie pracy grup sprawdzaj poprawnoÊç informacji zapisywanych przez uczniów. s. 2 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 Przygotowania C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 3 (Black plate) Dziedzictwo kulturowe C 2.11 Rozdaj grupom mas´ mocujàcà i poproÊ, aby przedstawiciele zespo∏ów przyczepili wykonane prace do Êciany. Ca∏oÊç prac mo˝ecie ozdobiç podczas nast´pnej lekcji, doczepiajàc ∏aƒcuchy i wykonane samodzielnie ozdoby choinkowe. PoproÊ uczniów, którzy przyczepiali prace, o odczytanie zapisów. Zapowiedz, ˝e prace b´dà wisieç przez kilka dni, aby wszyscy uczniowie, równie˝ z innych klas, mogli si´ z nimi zapoznaç. Podsumowujàc t´ cz´Êç lekcji, poproÊ uczniów o zapoznanie si´ z wypowiedziami dzieci pochodzàcych z ró˝nych paƒstw. Zadaniem uczniów jest odgadni´cie, skàd ka˝de dziecko pochodzi (M1, s. 4). Na co najbardziej czekajà dzieci? JeÊli na lekcj´ przeznaczysz wi´cej czasu, zapytaj uczniów, na co najbardziej czekajà dzieci, kiedy zbli˝ajà si´ Êwi´ta Bo˝ego Narodzenia. Zaproponuj zapoznanie si´ z tekstem, który pomo˝e rozwiaç wàtpliwoÊci dotyczàce postaci przynoszàcej dzieciom prezenty. Rozdaj uczniom tekst êród∏owy (T2, s. 8) i poproÊ o uwa˝ne zapoznanie si´ z nim. Niech uczniowie w parach wykonajà znajdujàce si´ pod nim polecenia. Na zakoƒczenie poproÊ kilku uczniów o odczytanie odpowiedzi. Zadanie to mo˝e byç równie˝ pracà domowà. U111108 Bo˝e Narodzenie w skrócie Ciekawostki Kol´da to pieʃ religijna o tematyce zwiàzanej z Bo˝ym Narodzeniem. Wed∏ug tradycji pierwszà kol´d´ stworzy∏ Êw. Franciszek z Asy˝u. Poczàtkowo pieʃ ta by∏a Êpiewana tylko w koÊciele, jednak szybko zacz´to Êpiewaç kol´dy tak˝e w domach. Âwi´ty Franciszek z Asy˝u jest równie˝ twórcà pierwszej szopki bo˝onarodzeniowej. Nast´pnie tradycja ustawiania szopek pow´drowa∏a z franciszkaƒskich klasztorów do w∏oskich miast, a póêniej wraz z franciszkanami rozprzestrzeni∏a si´ na inne kraje europejskie. Podsumowanie Zach´ç uczniów do zbierania informacji, zdj´ç na temat tradycji bo˝onarodzeniowych w ró˝nych, nawet bardzo od nas oddalonych krajach. WyjaÊnij, ˝e cenne informacje mo˝na uzyskaç od osób, które sp´dzi∏y Êwi´ta poza granicami Polski albo w towarzystwie kogoÊ, kto przyby∏ z innego kraju. PoproÊ uczniów, aby w ramach pracy domowej porozmawiali z najbli˝szymi osobami na ten temat (M2, s. 5). Na nast´pnej lekcji mo˝esz przeprowadziç krótki sprawdzian (s. 13–14), aby skontrolowaç poziom opanowania podstawowych wiadomoÊci przez uczniów. Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 3 Scenariusz lekcji Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 4 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 PomyÊl i wykonaj jak najbli˝sze Êwi´ta sp´dzà dzieci przedstawione na ilustracjach. Wpisz nazw´ paƒstwa, z którego pochodzi ka˝de dziecko. M Materia∏y dydaktyczne M1. Przeczytaj, Po pasterce pójdziemy na festyn odbywajàcy si´ na deptaku naszego miasteczka. Zosta∏ on ozdobiony choinkami. B´dà taƒce i wspólne Êpiewanie kol´d. Feliz Navidad. Jose – ........................... Lato w tym roku jest pi´kne. Przyjemnie b´dzie na pla˝y przy wspólnym grillu. Ciekawe, czy Êw. Miko∏aj znowu b´dzie mia∏ swojà desk´ windsurfingowà. Marry Christmas. Sarah – ........................... Rosita – ........................... Czas nakrywaç do sto∏u. Jak zwykle znajdà si´ na nim m.in. fasola z boczkiem oraz kasza ry˝owa z mlekiem, migda∏ami i cynamonem. A wieczorem prezenty! God Jul. Benjamin – ........................... DziÊ o pó∏nocy pójdziemy na msz´ Êw., a po powrocie b´dziemy ucztowaç. Mama ju˝ upiek∏a pyszny mi´sny placek, a tata – czekoladowe ciasto. Joyeux Noe..l. Xavier – ........................... Od wielu dni rano m´˝czyêni z naszej miejscowoÊci dmà w du˝e drewniane rogi. To znak, ˝e ju˝ nied∏ugo Êwi´ta. Zalig Kerstefest. Sanne – ........................... s. 4 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 Mój ma∏y braciszek dobrze si´ sprawi∏ jako Dzieciàtko w przygotowanej przez nas szopce bo˝onarodzeniowej. Teraz mama piecze chleb, którym b´dziemy si´ dzieliç. Ciekawe, kto w tym roku znajdzie figurk´ Pana Jezusa. Felices Navidades. C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 5 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 M2. WÊród bliskich i znajomych znajdê osob´, która sp´dzi∏a Êwi´ta Bo˝ego Narodzenia poza granicami Polski albo w towarzystwie kogoÊ, kto przyby∏ z innego kraju. Porozmawiaj z nià na temat zwyczajów i tradycji zwiàzanych ze Êwi´tami. Mo˝esz wykorzystaç poni˝sze pytania. M Materia∏y dydaktyczne Bo˝e Narodzenie w ………………………… 1. Kiedy rozpoczynajà si´ Êwi´ta w tym paƒstwie? ................................................................................................. U111108 2. Jak wyglàdajà przygotowania? ................................................................................................. ................................................................................................. 3. Czy ludzie otrzymujà prezenty? JeÊli tak, to kiedy i gdzie je znajdujà? ................................................................................................. ................................................................................................. 4. Jakie sà tradycyjne potrawy Êwiàteczne? ................................................................................................. ................................................................................................. 5. Jak ludzie w tym paƒstwie sp´dzajà Êwi´ta? ................................................................................................. ................................................................................................. Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 5 C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 6 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów C 2.11 Dziedzictwo kulturowe Co mówià êród∏a? T1. Przeczytaj uwa˝nie poni˝szy tekst i wykonaj zadania znajdujàce si´ pod nim. T Pierwsi chrzeÊcijanie nie interesowali si´ chronologià ˝ycia Jezusa Chrystusa. Nie przekazali wi´c informacji, w którym roku si´ urodzi∏, ile lat ˝y∏ ani jak datowaç jego Êmierç. Mo˝na okreÊliç jedynie rok, w którym zaczà∏ swà kaznodziejskà dzia∏alnoÊç po przyj´ciu chrztu z ràk Jana Chrzciciela – nastàpi∏o to w 15. roku panowania cesarza Tyberiusza, czyli mi´dzy 1 wrzeÊnia 27 r. a 1 paêdziernika 28 r. n.e. Znamy dat´ chrztu, poniewa˝ Chrzciciel by∏ postacià uwik∏anà w wydarzenia polityczne Palestyny i pisano o nim w tekstach niechrzeÊcijaƒskich. Na prze∏omie II i III wieku zacz´to ustalaç kalendarz Êwiàt chrzeÊcijaƒskich. Trzeba by∏o ustaliç, kiedy obchodziç narodziny Jezusa Chrystusa. Poczàtkowo proponowano kilka dat. Zwyczaj uroczystego Êwi´cenia 25 grudnia jako dnia narodzin Jezusa powsta∏ w Rzymie u schy∏ku III lub na poczàtku IV wieku. W IV wieku Bo˝e Narodzenie obchodzono w zale˝noÊci od regionu 25 grudnia lub 6 stycznia. Jednak ju˝ w V wieku Bo˝e Narodzenie, obchodzone 25 grudnia, sta∏o si´ jednym z najwa˝niejszych Êwiàt chrzeÊcijaƒskich. E. Wipszycka, Bo˝e Narodzenie. Dlaczego Êwi´cimy je 25 grudnia, „Mówià Wieki” nr 12, 2001. 1. Na podstawie tekstu oraz posiadanej wiedzy zapisz: a) wiek, w którym Jezus Chrystus zosta∏ ochrzczony – .............................. b) dwie proponowane daty obchodzenia Bo˝ego Narodzenia – ................................. lub ................................. c) ostatni rok III wieku – ................................ d) pierwszy rok IV wieku – .............................. e) dat´ rocznà V wieku – ................................. s. 6 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 Teksty êród∏owe Dlaczego Bo˝e Narodzenie obchodzimy 25 grudnia? C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 7 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 2. Odpowiedz na pytania. a) Dlaczego nie znamy dok∏adnej daty narodzin Jezusa Chrystusa? ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ b) Dlaczego na prze∏omie II i III wieku chciano ustaliç dok∏adnà dat´ narodzin Jezusa Chrystusa? ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ T U111108 Teksty êród∏owe Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 7 C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 8 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów C 2.11 T Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Na jego podstawie wykonajcie zadania z nim zwiàzane. Âwi´ty Miko∏aj jest patronem m.in. ˝eglarzy, rybaków, wi´êniów, piekarzy, krawców, z∏odziei, dziewczàt pragnàcych wyjÊç za mà˝. W religii prawos∏awnej jest wielkim Êwi´tym. Âwi´ty Miko∏aj ˝y∏ w IV wieku. By∏ biskupem Miry w Azji Mniejszej. Zmar∏ oko∏o 350 r. Kiedy w XI wieku Mira zosta∏a zaj´ta przez muzu∏manów, relikwie Êwi´tego przeniesiono do Bari we W∏oszech. Mia∏o to miejsce 9 maja 1087 roku. Na pamiàtk´ tego wydarzenia w KoÊciele wschodnim obchodzi si´ Êwi´ta ku czci Miko∏aja cudotwórcy 6 grudnia i w∏aÊnie 9 maja. Stàd Miko∏aj zimowy i wiosenny. Od czasu przeniesienia relikwii do W∏och kult Êwi´tego zaczà∏ si´ szybko szerzyç po Europie. Obecne wyobra˝enie Êwi´tego Miko∏aja jest mieszankà elementów ró˝nych kultur ludowych. Wizerunek Miko∏aja – grubego, pyzatego, z d∏ugà brodà, w z∏otych okularach pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Obdarowuje on prezentami nie tylko 6 grudnia, ale tak˝e 24 lub 25 grudnia, w Wigili´ lub Bo˝e Narodzenie. Wtedy k∏adzie je pod choink´. Gdzieniegdzie jeszcze próbuje si´ rozró˝niç „Miko∏ajów” przynoszàcych prezenty. W niektórych regionach Polski, np. w Wielkopolsce i na Kaszubach, 24 grudnia prezenty przynosi Gwiazdor lub Gwiazdka. Holendrzy przynoszàcego prezenty w Bo˝e Narodzenie nazywajà Kerstmann (Kerst – Bo˝e Narodzenie, mann – m´˝czyzna). T. Lewiƒska, Tajemnice Âwi´tego Miko∏aja, „Wiedza i ˚ycie” nr 12, 1999. 1. Pe∏nym zdaniem odpowiedzcie na pytania. a) Dlaczego relikwie Êw. Miko∏aja zosta∏y przeniesione do W∏och? ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ s. 8 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 Teksty êród∏owe T2. Dziedzictwo kulturowe C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 9 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 b) W jakie dni w ró˝nych cz´Êciach Êwiata Êw. Miko∏aj obdarowuje ludzi prezentami? ........................................................................................................ ........................................................................................................ c) Jak inaczej w Polsce nazywa si´ m´˝czyzn´ przynoszàcego prezenty w Wigili´? ........................................................................................................ ........................................................................................................ ........................................................................................................ U111108 Teksty êród∏owe biskup Bari we W∏oszech biskup Miry w Azji Mniejszej patron Gwiazdora i Gwiazdki T 2. Âwi´ty Miko∏aj pomiesza∏ prezenty, które mia∏ dostarczyç dzieciom 6 grudnia, z prezentami przygotowanymi na 24 grudnia przez Gwiazdora. Pokolorujcie te prezenty, które zawierajà prawdziwe informacje o Êwi´tym Miko∏aju. Dzi´ki temu wska˝ecie mu paczki, które musi zabraç. ˝y∏ w XI w. ˝y∏ w IV w. zmar∏ 9.05.1807 r. patron np. piekarzy, krawców, z∏odziei, ˝eglarzy Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci zmar∏ oko∏o 350 r. s. 9 C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 10 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów C 2.11 T3. Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Wybierzcie z niego najciekawsze – waszym zdaniem – zwyczaje Êwiàteczne. Zapiszcie je w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Nast´pnie z arkusza papieru wytnijcie du˝y kszta∏t prezentu. Na tak przygotowane t∏o przyklejcie wasze kartki. Pami´tajcie, aby prezent ozdobiç. Teksty êród∏owe Bo˝e Narodzenie w Meksyku Na dwa tygodnie przed Êwi´tami rozpoczynajà si´ przygotowania. Tradycjà jest w Meksyku „˝ywa” szopka bo˝onarodzeniowa. Osoby przebrane za Matk´ Boskà, Êw. Józefa i Dzieciàtko pukajà do drzwi i proszà o schronienie. Na 12 dni przed Êwi´tami odbywajà si´ uroczyste procesje do koÊcio∏ów, gdzie odprawiana jest msza Êwi´ta, a nast´pnie odbywa si´ uroczysta uczta. W nocy 23 grudnia Meksykanie wychodzà na rynek, kupujà bo˝onarodzeniowe ozdoby rzeêbione z ogromnych rzodkwi. Nast´pnie odbywa si´ pokaz sztucznych ogni. 25 grudnia rodzina dzieli si´ specjalnie upieczonym chlebem, w Êrodku którego ukryta jest laleczka – symbol narodzonego Jezusa. Kto znajdzie figurk´, urzàdza 2 lutego przyj´cie dla wszystkich. Oprac. na podst.: „èród∏o” nr 51 (312). ✄ T4. Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Wybierzcie z niego najciekawsze – waszym zdaniem – zwyczaje Êwiàteczne. Zapiszcie je w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Nast´pnie z arkusza papieru wytnijcie du˝y kszta∏t choinki. Na tak przygotowane t∏o przyklejcie wasze kartki. Pami´tajcie, aby choink´ ozdobiç. Bo˝e Narodzenie w Szwecji Pod koniec paêdziernika na ulicach i w sklepach pojawiajà si´ udekorowane choinki. Âwi´ta obchodzone sà w gronie rodzinnym, zaczynajà si´ obiadem w wigilijne po∏udnie. Tradycyjne potrawy to mi´dzy innymi: chleb moczony w wodzie, w której uprzednio gotowa∏o si´ mi´so, szynka pieczona z musztardà, fasola z boczkiem, chleby, pierniki, kasza ry˝owa z mlekiem, migda∏ami i cynamonem, grzane wino. Prezenty zostawiane sà pod choinkà, ka˝dy opatrzony jest specjalnà dedykacjà. Dwa dni Êwiàt obchodzone sà w gronie rodzinnym, czas sp´dza si´ na jedzeniu i odwiedzinach. Nie brakuje równie˝ wyjazdów i zabaw na Êwie˝ym powietrzu. Oprac. na podst.: „èród∏o” nr 51 (312). s. 10 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 T Dziedzictwo kulturowe C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 11 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe T5. C 2.11 Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Wybierzcie z niego najciekawsze – waszym zdaniem – zwyczaje Êwiàteczne. Zapiszcie je w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Nast´pnie z arkusza papieru wytnijcie du˝y kszta∏t bombki. Na tak przygotowane t∏o przyklejcie wasze kartki. Pami´tajcie, aby bombk´ ozdobiç. Bo˝e Narodzenie w Hiszpanii Specjalnie na t´ okazj´ przygotowywany jest turron. To rodzaj cha∏wy, którym – jak w Polsce op∏atkiem – dzielà si´ Hiszpanie. Tradycyjnà wigilijnà potrawà jest pieczona morska ryba. W koÊcio∏ach odbywajà si´ pasterki, po których ludzie spotykajà si´ na ulicznych festynach, Êpiewajà kol´dy i taƒczà. Mo˝na powiedzieç, ˝e Êwi´ta sp´dzane sà na ulicach i placach. Wokó∏ ustawionych tam choinek ozdobionych mnóstwem Êwiate∏ek ludzie taƒczà, bawià si´ i Êpiewajà. Szczególnie uroczyÊcie w Hiszpanii obchodzone jest Êwi´to Trzech Króli. Odbywa si´ wówczas pochód magów, którzy rozdajà s∏odkoÊci. U111108 T6. Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Wybierzcie z niego najciekawsze – waszym zdaniem – zwyczaje Êwiàteczne. Zapiszcie je w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Nast´pnie z arkusza papieru wytnijcie du˝y kszta∏t choinki. Na tak przygotowane t∏o przyklejcie wasze kartki. Pami´tajcie, aby choink´ ozdobiç. Bo˝e Narodzenie w Kanadzie Kraj ten jest wielonarodowoÊciowy. Najbardziej widoczny jest podzia∏ na cz´Êç francuskà i angielskà. W cz´Êci francuskiej najuroczyÊciej obchodzona jest Wigilia. Pod choinkà ustawiany jest ˝∏óbek, o pó∏nocy odbywa si´ uroczysta msza Êw., a po niej w domu rozpoczyna si´ uczta, na którà sk∏adajà si´ mi´dzy innymi mi´sny placek i czekoladowe ciasto. Prezenty umieszcza Êw. Miko∏aj w specjalnie przygotowanych, Êwiàtecznych skarpetach. W cz´Êci angielskiej obchody Êwiàt zaczynajà si´ rano, 25 grudnia, od rozpakowywania prezentów. Nast´pnie po uroczystoÊciach w koÊciele rozpoczyna si´ równie uroczysty obiad. Musi si´ na nim znaleêç pieczony indyk albo wo∏owina i oczywiÊcie pudding. Zawieszone w domu ga∏àzki jemio∏y z przyczepionymi do niej dzwoneczkami sà oznakà pomyÊlnoÊci. Oprac. na podst.: „èród∏o” nr 51 (312). Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 11 Teksty êród∏owe ✄ T Oprac. na podst.: „èród∏o” nr 51 (312). C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 12 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 T7. Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Wybierzcie z niego najciekawsze – waszym zdaniem – zwyczaje Êwiàteczne. Zapiszcie je w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Nast´pnie z arkusza papieru wytnijcie du˝y kszta∏t prezentu. Na tak przygotowane t∏o przyklejcie wasze kartki. Pami´tajcie, aby prezent ozdobiç. Oprac. na podst.: „èród∏o” nr 51 (312). ✄ T T8. Przeczytajcie uwa˝nie tekst. Wybierzcie z niego najciekawsze – waszym zdaniem – zwyczaje Êwiàteczne. Zapiszcie je w formie równowa˝ników zdaƒ na kolorowych paskach. Nast´pnie z arkusza papieru wytnijcie du˝y kszta∏t bombki. Na tak przygotowane t∏o przyklejcie wasze kartki. Pami´tajcie, aby bombk´ ozdobiç. Bo˝e Narodzenie w Holandii Przygotowania rozpoczynajà si´ 6 grudnia. Wówczas to Êw. Miko∏aj przynosi dzieciom prezenty i wk∏ada je do butów. Dopiero od niedawna dzieci dostajà podarunki równie˝ pod choink´. Adwent to czas zdobienia domów i oczekiwania. Codziennie rano, stojàc nad studnià, farmerzy dmà w du˝e drewniane rogi. Wydobywajàcy si´ groêny dêwi´k zwiastuje nadejÊcie Zbawiciela. Holenderskie Êwi´ta trwajà dwa dni. Pierwszego dnia rodzina zapala Êwiate∏ka na choince, idzie do koÊcio∏a, a nast´pnie zasiada do sto∏u przybranego w ozdoby w kolorach zielonym, czerwonym i bia∏ym. Tradycyjne potrawy to: mi´so z zajàca, indyka, g´si, specjalny Êwiàteczny chleb, puddingi. Po kolacji Êpiewane sà kol´dy i czytane przypowieÊci. Oprac. na podst.: „èród∏o” nr 51 (312). s. 12 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 Teksty êród∏owe Bo˝e Narodzenie w Australii Âwi´ta przypadajà latem. Tam, gdzie to mo˝liwe, obchodzone sà na pla˝y przy wspólnym grillu. Spo˝ywa si´ owoce morza i delikatne przekàski z szynki i mi´sa indyka. Dla dzieci Êwi´ta sà poczàtkiem letnich wakacji. Prezenty przynosi Êw. Miko∏aj, który pojawia si´ w stroju p∏etwonurka, niekiedy nawet wyposa˝ony w desk´ windsurfingowà. Choinkà jest tam australijski krzaczek, roÊlina specjalnie na t´ okazj´ ubierana girlandami. Specyficznà tradycjà Australijczyków jest wychodzenie w wigilijny wieczór przed dom i wspólne Êpiewanie kol´d. C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 13 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 ......................................................................... imi´ i nazwisko Wersja A Sprawdê, jak sobie poradzisz U111108 1. W poni˝szej rozsypance wyrazowej odszukaj i zakreÊl ukryte s∏owa (w pionie, w poziomie i na skos). U∏ó˝ z nich has∏o. Dla u∏atwienia podano niektóre litery poszczególnych s∏ów has∏a. C P A E R M O K E S M P W G H M Z T B I C B I T I R I R R B N A N K H G C R O E K U Z S C U M O O W E H T Z O D E D C A ¸ Y M I I P O E B N  F B I K A N Z W C ¸ D R I C U P O L J K Z  H U N Z A I J W I ¢ K S Z O  å U O I J S I P F C O K I I 2 T Z S A W O B S H D U G N 5 N A A N A R O D Z E N I E M P J D S E U ˚ U O N G O R P R E Z E R T E D R Z W P I C H A B has∏o: S ¢ Sprawdzian 1 2 3 4 5 6 7 8 9 C H 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 N C  23 24 25 26 27 28 29 D Z I 37 38 39 40 41 42 43 44 30 31 32 33 34 35 36 B 45 46 47 48 A 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 2 5 A 59 60 61 62 63 64 65 66 67 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 13 C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 14 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 Wersja B ......................................................................... imi´ i nazwisko Sprawdê, jak sobie poradzisz 1. W poni˝szej rozsypance wyrazowej odszukaj i zakreÊl ukryte s∏owa (w pionie, w poziomie i na skos). U∏ó˝ z nich has∏o. Dla u∏atwienia podano niektóre litery poszczególnych s∏ów has∏a. H M Z T B I C B I T I R I R R B N A N K H G C R O E K U Z S C U M O O W E H T Z O D E D C A ¸ Y M I I P O E B N  F B I K A N Z W C ¸ D R I C U P O L J K Z  H U N Z A I J W I ¢ K S Z O  å U O I J S I P F C O K I I 2 T Z S A W O B S H D U G N 5 N A A N A R O D Z E N I E M P J D S E U ˚ U O N G O R P R E Z E R T E D R Z W P I C H A B 2 5 A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ¢ 10 11 12 13 14 15 16 17 18 R Z N 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 S Sprawdzian has∏o: C 34 35 36 37 38  39 40 41 42 43 44 45 O B B 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 N E 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 s. 14 Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci U111108 C P A E R M O K E S M P W G C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 15 (Black plate) Spo∏eczeƒstwo na tle dziejów Dziedzictwo kulturowe C 2.11 Klucze do çwiczeƒ i zadaƒ R1. Rozwiàzania do materia∏ów dydaktycznych M1. Jose – Hiszpania; Sarah – Australia; Rosita – Meksyk; Benjamin – Szwecja; Xavier – Kanada; Sanne – Holandia R2. Rozwiàzania zadaƒ do tekstów êród∏owych T1. 1. a) I w. n.e.; b) 25 XII, 6 I; c) 300 r.; d) 301 r.; e) np. 456 r. 2. a) Pierwsi chrzeÊcijanie nie przekazali informacji, w którym roku urodzi∏ si´ Jezus Chrystus, ile lat ˝y∏ ani kiedy zmar∏. b) Na prze∏omie II i III wieku chciano ustaliç dok∏adnà dat´ narodzin Jezusa Chrystusa, poniewa˝ zacz´to wówczas ustalaç kalendarz Êwiàt chrzeÊcijaƒskich. U111108 T2. 1. a) Relikwie Êw. Miko∏aja zosta∏y przeniesione do W∏och, poniewa˝ miasto Mira, w którym by∏ pochowany, zosta∏o zaj´te przez muzu∏manów. b) Âwi´ty Miko∏aj obdarowuje ludzi prezentami np. 6 i 25 grudnia oraz 9 maja. c) W ró˝nych regionach Polski m´˝czyzn´ przynoszàcego prezenty w Wigili´ nazywa si´ Gwiazdorem, Gwiazdkà lub Miko∏ajem. 2. powinny byç pokolorowane: biskup Miry w Azji Mniejszej; ˝y∏ w IV wieku; patron np. piekarzy, krawców, z∏odziei, ˝eglarzy; zmar∏ oko∏o 350 roku R3. Rozwiàzania sprawdzianu Wersja A 1. has∏o: Wi´kszoÊç chrzeÊcijan na ca∏ym Êwiecie obchodzi Bo˝e Narodzenie 25 grudnia Wersja B 1. has∏o: 25 grudnia wi´kszoÊç chrzeÊcijan na ca∏ym Êwiecie obchodzi Bo˝e Narodzenie Punktacja Numer zadania 0–3 Rozwiàzania za odnalezienie wszystkich s∏ów – 2 pkt za odnalezienie ponad 6 s∏ów – 1 pkt za poprawnie wpisane has∏o – 1 pkt Liczba punktów R 1 Kryteria oceniania Uczeƒ mo˝e uzyskaç maksymalnie 3 punkty. Historia i spo∏eczeƒstwo. Efektywne lekcje – kszta∏cenie umiej´tnoÊci s. 15 C.2.11.qxd 10/30/08 11:43 AM Page 16 (Black plate) C 2.11 Za∏àcznik 1. Materia∏ do losowania dla grup ✄ 5. Australia 3. Hiszpania 2. Szwecja 6. Holandia 4. Kanada 3. Hiszpania 1. Meksyk 5. Australia 4. Kanada 2. Szwecja 6. Holandia 5. Australia 3. Hiszpania 1. Meksyk 6. Holandia 4. Kanada 2. Szwecja 1. Meksyk 5. Australia 3. Hiszpania 2. Szwecja 6. Holandia 4. Kanada 3. Hiszpania 1. Meksyk 5. Australia 4. Kanada 2. Szwecja 6. Holandia U111108 1. Meksyk s. 16
