Ocena przydatności badania PET-CT w diagnostyce nowotworów

lek. Agata Gerwel
Ocena przydatności badania PET-CT
w diagnostyce nowotworów ślinianek przyusznych
STRESZCZENIE
Nowotwory gruczołów ślinowych ze względu na stosunkowo rzadkie występowanie,
a także na ich bardzo dużą różnorodność form histologicznych oraz częste pokrywanie się
cech morfologicznych różnych podtypów nowotworów, pozostają jednym z najtrudniejszych
obszarów diagnostyki cytopatologicznej. Mimo tych ograniczeń do dziś biopsja aspiracyjna
cienkoigłowa jest badaniem powszechnie stosowanym w diagnostyce przedoperacyjnej
ślinianek, podobnie jak badanie ultrasonograficzne czy rezonans magnetyczny. Żadna z tych
metod diagnostycznych nie pozwala na pewne rozróżnienie zmian łagodnych i złośliwych
przyusznic, a co za tym idzie, na umożliwienie lekarzowi, jak i pacjentowi, zaplanowania
leczenia i przewidzenia jego skutków już w okresie przedoperacyjnym. Przydatność badania
PET-CT w onkologii jest już powszechnie uznana. Mimo tego zasadność jego wykorzystania
w diagnostyce guzów ślinianek przyusznych do tej pory nie została udowodniona.
Celem niniejszej pracy była ocena przydatności badania PET-CT w diagnostyce
przedoperacyjnej nowotworów ślinianek przyusznych. Podjęto również próbę określenia
wartości diagnostycznej podstawowych badań stosowanych w ocenie guzów przyusznic,
a więc biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej, ultrasonografii oraz rezonansu magnetycznego.
Wszystkie badania oceniane były pod kątem ich przydatności w określeniu charakteru
histopatologicznego zmian nowotworowych.
W badanej grupie 51 osób z nowotworami łagodnymi i złośliwymi ślinianek
przyusznych było 20 kobiet i 31 mężczyzn. Były to osoby leczone operacyjnie w Klinice
Otolaryngologii i Onkologii Laryngologicznej z Klinicznym Oddziałem Chirurgii
Czaszkowo-Szczękowo-Twarzowej Centralnego Szpitala Klinicznego MON w Warszawie.
Średnia wieku chorych obu płci była taka sama i wynosiła 56 lat, przy czym najliczniejszą
grupę stanowili chorzy w wieku 51-80 lat. U każdej osoby zakwalifikowanej do badania
w okresie przedoperacyjnym wykonano biopsję aspiracyjną cienkoigłową, ultrasonografię,
MRI oraz PET-CT guza ślinianki. Wśród wszystkich nowotworów poddanych leczeniu
operacyjnemu, łagodne rozpoznano na podstawie badania histopatologicznego w 84%
przypadków, natomiast złośliwe w 16%, przy czym zmiany o charakterze złośliwym
stanowiły 20% (4/20) guzów ślinianek występujących u kobiet, a 12,9% (4/31) wśród
mężczyzn. Oceniając maksymalny wymiar guza nie stwierdzono istotnej zależności między
jego wielkością a płcią czy wiekiem pacjenta. Największe guzy, przekraczające 30 mm,
występowały zarówno u chorych poniżej 40 roku życia, jak i w grupie po 70 roku życia.
W żadnym z wykonanych badań obrazowych nie odnotowano również istotnej różnicy
w wielkości nowotworów łagodnych i złośliwych.
Parametrami ocenianymi w badaniu USG w celu określenia jego wartości
w rozróżnianiu zmian łagodnych i złośliwych przyusznic były stopień unaczynienia guza,
zatarcie jego zarysów oraz obecność powiększonych (>10 mm) regionalnych węzłów
chłonnych. Zatarcie zarysów guza okazało się objawem o większej wartości diagnostycznej
w odróżnianiu zmian łagodnych i złośliwych niż jego bogate unaczynienie. Nie odnotowano
statystycznie znamiennej zależności między obecnością powiększonych regionalnych węzłów
chłonnych a charakterem zmiany.
Na podstawie analizy wyników badania rezonansem magnetycznym stwierdzono, że
niska echogeniczność guza ślinianki w sekwencji T2 badania jest wskaźnikiem o większej
wartości diagnostycznej w odróżnianiu zmian łagodnych i złośliwych, niż zatarcie jego
zarysów. Jednocześnie nie stwierdzono statystycznie znamiennej zależności między
wzmocnieniem pokontrastowym a charakterem zmiany.
Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa dając więcej wyników fałszywie ujemnych niż
dodatnich, została oceniona jako badanie bardziej wiarygodne w ocenie nowotworów
łagodnych niż złośliwych. Mimo tego, podobnie jak MRI, była badaniem przewyższającym
USG w ocenie zmian o charakterze złośliwym. Podsumowując okazała się badaniem
dokładniejszym w ocenie przedoperacyjnej charakteru guza przyusznicy niż rezonans
magnetyczny czy badanie ultrasonograficzne.
W badanej grupie chorych nie wykazano zależności między wartością SUV max.
F-FDG guza w badaniu PET-CT a charakterem nowotworu ślinianki przyusznej, przy
uwzględnieniu ich podziału na guzy łagodne i złośliwe. Nie odnotowano również zależności
między wartością SUV max. F-FDG guza przyusznicy a jego wielkością, choć zauważono
tendencję do zwiększonego gromadzenia znacznika w obrębie guzów złośliwych o większych
wymiarach. Zwiększony wychwyt radioznacznika w PET-CT występował w obrębie węzłów
chłonnych regionalnych ocenionych, jako powiększone, natomiast nie odnotowano go
w przypadku węzłów chłonnych o zatartej echostrukturze.