Wymagania i kryteria ocen z przedmiotu historia w klasie I gimnazjum

Wymagania i kryteria ocen z przedmiotu historia w klasie III gimnazjum
Ocenę
dopuszczającą
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania nieco
poniżej wymagań
podstawowych, tj.:
1.
2.
3.
Uczeń zna i rozumie różnice między życiem dziś a życiem w przeszłości. Posiada elementarną wiedzę dotyczącą
omówionych w ciągu roku wydarzeń z dziejów Polski i Świata. Potrafi określić kolejność tych wydarzeń (co było
najpierw, a co potem). Zna podstawowe pojęcia z zakresu omówionych treści. Ponadto, uczeń prowadzi zeszyt
przedmiotowy, lecz posiada w nim istotne luki w zapisach lekcji i pracach domowych.
Podstawowe pojęcia wymagane na ocenę dopuszczającą: oświecenie, trójpodział władzy, ateizm, absolutyzm
oświecony, Habsburgowie, konstytucja, system prezydencki, „bostońskie picie herbaty”, stan trzeci, „stary ład”, „wielki
terror”, republika, Dyrektoriat, Konsulat, „sto dni” Napoleona, „bitwa narodów”, prawa kardynalne, Komisja Edukacji
Narodowej, insurekcja, kosynierzy, Legiony Polskie, „Święte Przymierze”, autonomia, Kongresówka, „noc
listopadowa”, Wielka Emigracja, rabacja, „odwilż”, branka, rusyfikacja, germanizacja, „krwawa niedziela”, Wiosna
Ludów, maszyna parowa, rewolucja przemysłowa, związek zawodowy, romantyzm, neogotyk, plebiscyt, Unia,
Konfederacja, secesja, kolonializm, rasizm, rewolucja techniczna, kryzys gospodarczy, socjalizm, teoria ewolucji,
Trójprzymierze (państwa centralne), Trójporozumienie (państwa ententa), wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna,
nieograniczona wojna podwodna, bolszewicy, Armia Czerwona, Liga Narodów, orientacja proaustriacka, orientacja
prorosyjska, Legiony Polskie.
Wykaz podstawowych zagadnień wymaganych na ocenę dopuszczającą: kim byli: Jean Jacques Rousseau, Monteskiusz;
kim byli: Piotr I Wielki, Katarzyna II; reformy Piotra I Wielkiego; panowanie Katarzyny II; kim byli: Fryderyk I,
Fryderyk II Wielki, Maria Teresa, Józef II; reformy Fryderyka II Wielkiego; reformy Marii Teresy i jej syna Józefa II;
polityka Anglii wobec kolonii; przebieg wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych; polscy ochotnicy walczący o
niepodległość Stanów Zjednoczonych i państwa europejskie wspierające walkę Amerykanów o niepodległość; daty:
1789 r., 1791 r.; kim byli: Ludwik XVI, Maksymilian Robespierre; podział społeczeństwa francuskiego przed
wybuchem rewolucji; przyczyny wybuchu rewolucji we Francji; kim był: Napoleon Bonaparte; daty: 1807 r., 1812 r.,
1813 r., 1814 r., 1815 r.; daty: 1764 r.; kim był: Stanisław August Poniatowski; rządy Stanisława Augusta
Poniatowskiego do 1768 roku; daty: 1788–1792; kim był: Hugo Kołłątaj; Tadeusz Rejtan; reformy sejmu rozbiorowego;
daty: 1793 r., 1795 r. Konfederacja Targowicka; okoliczności wybuchu insurekcji kościuszkowskiej; III rozbiór Polski;
daty: 1797 r., 1807 r.; kim byli: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki; daty: 1815 r.; kim był: wielki książę Konstanty;
nowy podział ziem polskich w 1815 roku; daty: 29.11.1830 r.; kim byli Piotr Wysocki, Józef Chłopicki; przyczyny
wybuchu powstania listopadowego; kim był: Jakub Szela; przyczyny Wielkiej Emigracji; państwa do których
emigrowali Polacy; sytuacja w zaborach po upadku powstania listopadowego; daty: 22/23.01.1863 r., 1864 r.; kim był:
Aleksnadr Wielopolski, Romuald Traugutt; okoliczności wybuchu powstania styczniowego; kim byli: Bolesław Prus,
1
Henryk Sienkiewicz, Jan Matejko, Stefan Żeromski; represje wobec Królestwa Polskiego po upadku powstania
styczniowego – rusyfikacja Polaków; przyczyny podjęcia pracy organicznej przez Polaków; kim byli: Józef Piłsudski,
Roman Dmowski, Ludwik Waryński, Wincenty Witos; los robotników w zaborach; daty: 1830 r., 1848 r.; strzeżenie
starego ładu; przyczyny rewolucji we Francji i w Belgii w 1830 r.; przyczyny Wiosny Ludów; kim byli: James Watt,
Georg Stephenson; okoliczności wynalezienia maszyny parowej i tego konsekwencje; transport w XIX w.; kim byli:
Adam Mickiewicz, Fryderyk Chopin; okres trwania i cechy charakterystyczne romantyzmu; warunki życia różnych klas
społecznych w XIX w.; daty: 1860 r., 1870 r., I 1871 r.; kim byli: Camill Cavour, Giuseppe Garibaldi, Otton von
Bismarck; przyczyny zjednoczenia Włoch; Niemcy Cesarstwem – miejsce, czas i okoliczności powstania Rzeszy
Niemieckiej; daty: 1860 r., 1 I 1863 r.; kim był: Abraham Lincoln; przyczyny wojny secesyjnej; skutki wojny
secesyjnej; przyczyny i skutki kolonializmu; daty: 1848 r.; kim byli: Karol Marks, Fryderyk Engels; najważniejsze
zmiany wywołane przez rewolucję przemysłową; główne założenia marksizmu; główne osiągnięcia rewolucji
technicznej w latach 1870–1914 – nowe wynalazki; źródła napięć między mocarstwami XIX i XX w.; wydarzenia w
Sarajewie z dnia 28 czerwca 1914 r. i tego konsekwencje; strony konfliktu – główne państwa biorące udział w I wojnie
światowej; nowe rodzaje broni; sytuacja w Rosji w czasie I wojny światowej (przed wybuchem rewolucji); kim był:
Włodzimierz Lenin; przebieg rewolucji lutowej i październikowej; konferencja pokojowa w Paryżu (kto w niej
uczestniczy, jakie miała ona zadanie?); skutki I wojny światowej; kim byli: Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Józef
Haller; zmiana polityki mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie I wojny światowej (Rada Regencyjna, orędzie
Wilsona); aresztowanie Piłsudskiego przez Niemców w 1917 r.
Ocenę dostateczną
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania
podstawowe, oraz:
1.
Uczeń potrafi podzielić przeszłość na epoki. Umie je nazwać, zaznaczyć na osi czasu oraz podać cechy odróżniające
jedną epokę od innych. Zaczyna rozumieć motywację ludzkich działań w przeszłości. Potrafi, na najbardziej
podstawowym poziomie, wykorzystać różne rodzaje źródeł historycznych. Potrafi umiejscowić wydarzenia w
przestrzeni (mapa). Zna wymagane przez program fakty historyczne i umie je powiązać w ciągu chronologicznym.
Zdaje sobie sprawę z wpływu przeszłości na teraźniejszość. Ponadto, uczeń ma w zeszycie przedmiotowym zapisane
treści z lekcji, wykonane ćwiczenia i prace domowe.
2. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, przy jednoczesnym wykazaniu
znajomości poniższych pojęć i treści:
a) Pojęcia: racjonalizm, deizm, encyklopedyści, militaryzm, Dzień Dziękczynienia, burżuazja, Stany Generalne,
Zgromadzenie Narodowe, „kajety skarg”, monarchia konstytucyjna, czynne i bierne prawo wyborcze, żyrondyści,
jakobini, sankiuloci, konkordat, kodeks cywilny, blokada kontynentalna, nacjonalizm, uwłaszczenie, „Wielka Armia”,
„Familia”, Sejm rozbiorowy, Rada Nieustająca, targowica, Uniwersał Połaniecki, legitymizm, równowaga sił,
restauracja, Wielkie Księstwo Poznańskie, Rzeczypospolita Krakowska, statut organiczny, mesjanizm, „czerwoni”,
„biali”, „rewolucja moralna”, pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw, kulturkampf, „rugi pruskie”, Komisja
2
Kolonizacyjna, trójlojalizm, Młoda Polska, konserwatyzm, świadomość narodowa, ruchy narodowe, rewolucja agrarna,
płodozmian, klasa społeczna, liberalizm, antyseptyka, styl wiktoriański, biedermeier, „wyprawa tysiąca”, „żelazny
kanclerz”, abolicjonizm, wojna secesyjna, Ku-Klux-Klan, rasizm, imperializm, „imperium, nad którym nigdy nie
zachodził słońce”, socjalizm naukowy, proletariat, dyktatura proletariatu, walka klas, komunizm, marksizm, rewolucja
socjalistyczna, emancypacja, sufrażystki, la belle époque, „kocioł bałkański”, łagier, „czerwony terror”, Duma,
dwuwładza, dyktatura proletariatu, rady delegatów robotniczych i żołnierskich, demilitaryzacja, akt 5 listopada, Rada
Regencyjna, Mała Konstytucja.
b) Dodatkowe treści wymagane na ocenę dostateczną: kim byli: Denis Diderot, Wolter; główne dzieło oraz hasła Jean
Jacques Rousseu, Monteskiusza, Woltera; sytuacja w Rosji w drugiej połowie XVII w.; daty: 1701 r., 1740 r.; etapy
kształtowania się państwa pruskiego; osadnictwo na terenie Ameryki Północnej przed powstaniem Stanów
Zjednoczonych; jaki udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych mieli: Jerzy Waszyngton, Thomas
Jefferson, Beniamin Franklin, Kazimierz Pułaski, Tadeusz Kościuszko; daty: 1776 r., 1783 r.; Konstytucja Stanów
Zjednoczonych – ustrój Stanów Zjednoczonych; daty: 1792 r., 1793–1794; kim byli: Maria Antonina, Georges’ Danton;
przebieg rewolucji od jej wybuchu do wprowadzenia we Francji ustroju republikańskiego i śmierci króla Ludwika XVI;
przyczyny wybuchu i przebieg wojny Francji z Austrią i Prusami; konsekwencje rewolucji we Francji; daty: 1795–
1799, 1799–1804, 1804 r.; rządy Napoleona Bonapartego; kim był: Aleksandr I; daty: 1805 r., 1806 r., 1808 r.; wojna
Francji z Prusami; wojna Francji z Rosją w 1807 r; atak Francji na Rosję w 1812–1813; upadek Napoleona w 1814 r.;
sto dni Napoleona; daty: 1772 r.; Rzeczypospolita w drugiej połowie XVIII wieku; okoliczności wyboru Stanisława
Augusta Poniatowskiego na króla; okoliczności I rozbioru Polski; daty: 1773 r; kim byli: Ignacy Potocki, Stanisław
Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Krasicki; Sejm Wielki; zmiany ustrojowe wprowadzone na mocy Konstytucji
3 maja; daty: 1792 r., 24.03.1794 r., 1794 r.; kim byli: Szczęsny Potocki, Jan Kiliński; konsekwencje konfederacji
targowickiej; przebieg insurekcji kościuszkowskiej; daty: 1808 r., 1809 r.; Legiony Polskie we Włoszech; dzieje
Księstwa Warszawskiego (1807–1815); daty: 1816 r. kim był Ksawery Drucki-Lubecki; sytuacja w Królestwie Polskim
po roku 1815; sytuacja w Wielkim Księstwie Poznańskim po roku 1815; sytuacja w Galicji i Rzeczypospolitej
Krakowskiej po roku 1815; kim był: Mikołaj I; okoliczności wybuchu powstania listopadowego; przebieg powstania
listopadowego; rosyjskie represje po stłumieniu powstania listopadowego; Daty: 1846 r., 1848 r.; kim byli: Adam
Czartoryski, Wiktor Heltman; powstanie krakowskie i rabacja; Wiosna Ludów na ziemiach polskich; daty: 1862 r.,
1863–1864; kim był: Aleksander II; polityka Aleksandra Wielopolskiego wobec Rosji; przebieg powstania
styczniowego; kim byli: Aleksandr Świętochowski, Jacek Malczewski, Stanisław Wyspiański; germanizacja Polaków;
autonomia Galicji – jej geneza, zasady i cechy; daty: 1882 r., 1893 r., 1895 r., 1905–1907; gospodarka zaborów na
przełomie XIX i XX wieku; rewolucja w Rosji w 1905 roku – jej przyczyny, przebieg i konsekwencje; daty: 1848–
1849, 1852 r., kim byli: Karol X, Ludwik Filip I, Napoleona III; rozwój świadomości narodowej w XIX wieku; przebieg
3
Ocenę dobrą
otrzymuje uczeń,
który spełnia
wymagania i
kryteria przyjęte na
ocenę dostateczną
oraz:
rewolucji we Francji i w Belgii w 1830 roku; przebieg i następstwa Wiosny Ludów w Europie; przemiany w rolnictwie
w XIX w.; rewolucja przemysłowa w Anglii; obszary objęte rewolucją przemysłową; kim byli: Ignaz Semmelweis,
Johann Wolfgang Goethe, Ludwig van Beethoven; główne osiągnięcia twórców romantyzmu; higiena w XIX w.; daty:
VI 1859 r., 1861 r., 1866 r.; kim byli: Wiktor Emanuel II, Wilhelm I, Franciszek Józef I; etapy jednoczenia Włoch;
etapy jednoczenia Niemiec – wojna z Danią, Austrią i Francją; daty: 1861–1865; różnice występujące w połowie XIX
wieku pomiędzy Północą a Południem Stanów Zjednoczonych; okoliczności wybuchu wojny secesyjnej; przebieg
wojny secesyjnej; korzyści związane z posiadaniem kolonii; daty: 1864 r., 1889 r.; kim był: Leon XIII; geneza i rozwój
socjalizmu; kim byli: Thomas Edison, Wilhelm Roentgen, Graham Bell, Karol Darwin, Ludwik Pasteur, Maria
Skłodowska-Curie, bracia Wright, bracia Lumière; przemiany społeczno polityczne przełomu XIX/XX wieku; sytuacja
panująca na Półwyspie Bałkańskim na przełomie XIX i XX w.; daty przystąpienia do wojny poszczególnych państw;
niemiecki plan prowadzenia wojny (kto był jego twórcą?); przyczyny zakończenia wojny; 11 XI 1918 r. w Compiegne;
sytuacja w Rosji w po rewolucji lutowej – okres dwuwładzy w Rosji; cele bolszewików i sposoby przejmowania przez
nich władzy; konsekwencje rewolucji październikowej; kim byli: Thomas Woodrow Wilson, David Lloyd George,
Georges Clemenceau; postanowienia traktatu wersalskiego; okoliczności utworzenia Ligi Narodów; kim byli: Ignacy
Paderewski, Jędrzej Moraczewski, Ignacy Daszyński; Komitet Narodowy Polski; etapy odradzania się państwa
polskiego (lokalne ośrodki władzy polskiej); reformy rządu Jędrzeja Moraczewskiego.
1. Uczeń umie krótko scharakteryzować każdą z poznanych epok. Potrafi ułożyć poznane wydarzenia w ciągu
przyczynowo-skutowy. Rozumie oraz wstępnie interpretuje proste teksty źródłowe. Zna daty roczne przełomowych
wydarzeń. Potrafi przedstawić wpływ poznanych wydarzeń na teraźniejszość.
2. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną, przy jednoczesnym wykazaniu
znajomości poniższych treści: Wielka Encyklopedia Francuska; różnice i podobieństwa pomiędzy renesansowym
i oświeceniowym poglądem na świat i człowieka; daty: 1689 r., 1703 r., 1721 r., 1762 r.; proces przemian
cywilizacyjnych, które zaszły w Rosji za panowania Piotra I Wielkiego; wojna siedmioletnia (1756–1763); wpływ idei
oświeceniowych na przemiany ustrojowe w XVIII wiecznych Prusach; wpływ reform władców Prus i Austrii na życie
ludzi epoki oświecenia; podstawowe zasady zawarte w Deklaracji Niepodległości (dlaczego dzień 4 lipca jest w Stanach
Zjednoczonych świętem państwowym?); wpływ idei oświeceniowych na kształtowanie się systemu ustrojowego Stanów
Zjednoczonych; zasady zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela; zmiany ustrojowe zachodzące podczas
rewolucji – najważniejsze etapy rewolucji; kalendarz rewolucyjny; kim była Józefina; rządy dyrektoriatu i okres
konsulatu; wojny Napoleona z koalicją antyfrancuską do 1805 roku; daty: 1768 r.; Konfederacja barska; podział ziem
zagarniętych w wyniku I rozbioru Polski; czasy stanisławowskie: okoliczności uchwalenia Konstytucji 3 maja; kim był:
Aleksander Suworow; Przebieg wojny w obronie Konstytucji 3-maja; kim byli: Fryderyk August, Aleksandr I,
Franciszek I, Fryderyk Wilhelm III; Zasady ustrojowe Księstwa Warszawskiego wprowadzone na mocy konstytucji z
4
21 lipca 1807 roku; „Tańczący kongres” – kongres wiedeński (1814–1815); zasady ustrojowe Królestwa Polskiego po
roku 1815; daty: 1831 r.; kim byli: Walerian Łukasiński, Jan Skrzyneck; stosunek polityków i generałów do wybuchu
powstania listopadowego; główne ugrupowania polityczne Wielkiej Emigracji i ich program; geneza i znaczenie
polskiego mesjanizmu; zmiany polityczne w imperium rosyjskim w latach 50-tych XIX wieku; przejawy aktywności
społecznej w przeddzień wybuchu powstania styczniowego; cele „czerwonych i białych”; program Trójlojalizmu;
Młoda Polska – okres trwania epoki, cechy epoki i główni twórcy epoki; główne ośrodki życia literacko-artystycznego
Młodej Polski; pierwsze polskie partie: Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariatu, Polska Partia Socjalistyczna (PPS),
Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), Narodowa Demokracja (endecja); program głoszony przez te
partie i pierwsze lata ich działalności; obszary objęte Wiosną Ludów; cele odbywających się w jej trakcie wystąpień;
związek między rewolucją przemysłową, przemianami społecznymi a wykształceniem się nowej ideologii –
liberalizmu; kim byli: Eugène Delacroix, królowa Wiktoria; konflikty społeczne w XIX w.; długość i cechy rozbicia
politycznego i gospodarczego Włoch; znaczenie Piemontu/Sardynii w procesie jednoczenia Włoch; rola i znaczenie
Związku Niemieckiego i Związku Celnego oraz Prus w procesie jednoczenia Niemiec; rola i znaczenie Otto von
Bismarcka w procesie jednoczenia Niemiec; kim był: Robert Lee; rola i znaczenie abolicjonizmu; podział kolonialny
świata – największe potęgi kolonialne świata w II poł. XIX w.; europejskie poczucie misji cywilizacyjnej wobec
mieszkańców innych kontynentów; nauka społeczna Kościoła Katolickiego; reformy socjalne wywalczone działalnością
związków zawodowych i partii politycznych; okoliczności powstania I i II Międzynarodówki oraz główne cele każdej
z nich; zdobycze nauki drugiej połowy XIX i początków XX wieku; emancypacja kobiet; cel i formy działania
angielskich sufrażystek; powody rywalizacji na Bałkanach Rosji i Austro-Węgier; przebieg działań wojennych na
froncie zachodnim; przebieg działań wojennych na froncie wschodnim; cele obozu zwycięzców – cele polityczne, jakie
przyświecały państwom Ententy; państwa powstałe po 1918 r.; znaczenie aktu 5 listopada dla sprawy polskiej w czasie
I wojny światowej; wpływ jednostki na losy narodu na przykładzie działalności Józefa Piłsudskiego (pozycja i
znaczenie Piłsudskiego w etapach odradzania się państwa polskiego); postanowienia Małej konstytucji (kto i kiedy ją
uchwalił?).
Ocenę bardzo
Uczeń potrafi scharakteryzować każdą z poznanych epok, wykazując znaczną wiedzę oraz zrozumienie warunków życia w
dobrą otrzymuje
przeszłości. Umie, na podstawowym poziomie, przedstawić wybrane zagadnienia jako proces historyczny w obrębie jednej
uczeń, który spełnia epoki (np. niewolnictwo w starożytności). Interpretuje proste teksty źródłowe, umie je wykorzystać w trakcie wypowiedzi.
wymagania i
kryteria przyjęte na
ocenę dobrą oraz:
Ocenę celującą
Uczeń umie wykorzystać swą wiedzę faktograficzną, by w przemyślany sposób przedstawić wybrane zagadnienia jako
otrzymuje uczeń,
proces historyczny zarówno w obrębie jednej epoki, jak i na przestrzeni kilku epok. Zaczyna rozumieć, że możliwe są
5
który spełnia
wymagania i
kryteria przyjęte na
ocenę bardzo dobrą
oraz:
przeciwstawne interpretacje wydarzeń. Umie wybrać odpowiedni tekst źródłowy dla uzasadnienia swojej wypowiedzi.
Potrafi wyciągnąć właściwe wnioski z materiałów źródłowych i lektur (podręcznika). W swych wypowiedziach
wykorzystuje znajomości dat i pojęć.
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą.
6