Czytelnictwo uczniów, działania szkoły w zakresie

Gimnazjum nr 4 im. Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Tychach
Wyniki ewaluacji wewnętrznej typu ex-post w roku
szkolnym 2015/2016
Czytelnictwo uczniów, działania szkoły w zakresie
rozwijania kompetencji czytelniczych oraz
upowszechniania czytelnictwa
Opracowanie:
Joanna Maturska
Dorota Baron
Marlena Rudnicka
Bożena Święs
Danuta Pasich
Tychy, czerwiec 2016
1
CEL I REALIZACJA BADANIA
Zgodnie z harmonogramem przygotowanym przez dyrektora Gimnazjum nr 4 im.
Kard. S. Wyszyńskiego, zostało przeprowadzone badanie ewaluacyjne ex-post, dotyczące
działań szkoły w zakresie rozwijania kompetencji czytelniczych oraz upowszechniania
czytelnictwa.
Celem
dokonanego
pomiaru
było
uzyskanie
informacji
na
temat
skuteczności
podejmowanych działań w szkole oraz adekwatności tych działań do postaw i potrzeb
uczniów.
Narzędziem badawczym dla rodziców, uczniów oraz nauczycieli była ankieta. W
przypadku nauczyciela bibliotekarza był to wywiad połączony z analizą jego dokumentacji.
Ankiety dla poszczególnych grup badawczych zostały stworzone na podstawie
poniższych pytań kluczowych:

Jaki jest stan wyposażenia biblioteki w woluminy, czasopisma, e-booki?

Czy na wyposażeniu biblioteki znajdują się podręczniki szkolne, materiały
edukacyjne, materiały niezbędne nauczycielom do przygotowania zajęć?

Jaka jest liczba wypożyczeń (w I i II semestrze)?

Po jaki rodzaj literatury uczniowie najczęściej sięgają?

W jakim stopniu techniczne wyposażenie biblioteki sprzyja uczniom podczas
korzystania z niej?

Jak często nauczyciele wspomagają proces dydaktyczny zasobami bibliotecznymi?

Jakie prowadzone były zajęcia biblioteczne, promocje książek, konkursy,
prezentacje, inne przez nauczyciela bibliotekarza?

Czy czytelnikami biblioteki są rodzice uczniów?

Co mogłoby wpłynąć na podejście uczniów do obowiązku czytania lektur?

Jakie są strategie czytania przez uczniów?

Kto jest dla ucznia wzorem praktyk czytelniczych?

Jakie są sposoby pozyskiwania książek czytanych w wolnym czasie?

Jak systematycznie zasoby w szkolnej bibliotece są uzupełniane o poczytne wśród
nastolatków i atrakcyjne dla nich książki?

Po jaką prasę sięga młodzież?
2

Czy w szkole są wykorzystywane elektroniczne nośniki informacji w
kształtowaniu postaw czytelniczych?

Czy czas pracy biblioteki umożliwia korzystanie z niej?
Ankieta skierowana do uczniów
1. Czy na wyposażeniu biblioteki znajdują się podręczniki szkolne i materiały
edukacyjne?
A- Tak (70,2%)
B- Nie wiem (25,5%)
C- Nie (4,3%)
1. Jakiego rodzaju książki najczęściej wypożyczasz?
A- Lektury (67%)
B- Książki niebędące lekturami (31,9%)
C- Materiały edukacyjne (1,1%)
3
2. Czy uważasz, że biblioteka jest wyposażona w sposób (dostęp do Internetu, kąciki
czytelnicze, wyposażenie), który sprzyja uczniom w czasie korzystania z niej?
A- Tak (78,7%)
B- Nie wiem (16%)
C- Nie (5,3%)
4
3. Które akcje przeprowadzone przez bibliotekę szkolną podobały Ci się
najbardziej?
Najczęściej pojawiające się odpowiedzi na to pytanie to:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
Bookcrossing (myślę, że to akcja biblioteki),
Wyjście do kina na film Starwars 7,
Noce w szkole:),
Kącik czytania,
Możliwość wybrania książek, które potem były zakupione do biblioteki,
Konkurs o Puchar Dyrektora Szkoły,
Konkurs czytelniczy,
Akcja czytania dzieciom,
Nie wiem (20)
4. Czy zachęcasz rodziców do korzystania z biblioteki?
A- Nie (59,6%)
B- Tak (23,4%)
C- Nie wiem (17%)
5. Co mogłoby Cię zachęcić do czytania lektur?
Na to pytanie udzielone zostały następujące odpowiedzi:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Ciekawsze lektury,
Więcej obrazków w książkach,
Możliwość samodzielnego wyboru,
Zmiana kanonu lektur,
Internetowy dostęp do biblioteki i lektur szkolnych,
Współpraca z rodzicami,
5
g)
h)
i)
j)
k)
l)
Ciekawsze lektury, które czytali moi rodzice,
Brak obowiązku czytania lektur,
Obejrzenie filmu,
Gdyby były pisane zrozumiałym językiem,
Oceny,
Nic (13)
6. Co skłania Cię do przeczytania danej książki?
A- Przeczytałem/am ciekawą recenzję (40,4%)
B- Kolega mnie zachęcił (33%)
C- Widziałem/am film (26,6%)
7. Kto jest dla Ciebie wzorem w czytaniu książek?
A- Nikt (52,1%)
B- Znajomi (24,5%)
C- Rodzina (23,4%)
6
8. W jaki sposób zdobywasz książki, które czytasz w wolnym czasie?
A- Kupuję (46,8%)
B- Pożyczam z biblioteki lub kącika (33%)
C- Pożyczam od kolegi/koleżanki (20,2%)
7
9. Czy w bibliotece możesz wypożyczyć nowości czytelnicze?
A- Tak (45,7%)
B- Nie wiem (45,7%)
C- Nie (8,5%)
10. Jakie czasopisma czytasz?
Najczęściej pojawiającą się odpowiedzią była- nie czytam żadnych czasopism (37). Inne
podawane przez uczniów odpowiedzi to:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
CD Action,
Auto Świat,
Bravo,
Bravo Sport,
Glamour, Cosmopolitan, Avantee,
Victor Gimnazjalista, Cogito,
Angora,
O tematyce komputerowej, motoryzacyjnej,
Przygodowe
11. Czy w bibliotece możesz korzystać z ebooków?
A- Nie wiem (68,1%)
B- Nie (29,8%)
C- Tak (2,1%)
8
12. Czy czas pracy biblioteki pozwala Ci na korzystanie z niej?
A- Tak (71,3%)
B- Nie wiem (16%)
C- Nie (12,8%)
9
Ankieta skierowana do nauczycieli
1. Czy na wyposażeniu biblioteki znajdują się materiały edukacyjne niezbędne
nauczycielom do przygotowania się do zajęć?
A- Tak (62,5%)
B- Nie wiem (25%)
C- Nie (12,5%)
1. Jak często wspomaga Pani/Pan proces dydaktyczny zasobami bibliotecznymi?
A- Rzadko (62,5%)
B- W ogóle (21,9%)
C- Często (15,6%)
10
2. O których akcjach prowadzonych przez bibliotekę szkolną Pani/Pan słyszała?
A- Spotkanie z Jadwigą Gryn połączone z czytaniem „Lalki” (51,9%),
B- Spotkanie z dietetykiem (40,4%),
C- Spotkanie z Ireneuszem Krosnym (7,7%)
11
3. Co Pani/Pana zdaniem zachęciłoby ucznia do czytania lektur?
Na to pytanie nauczyciele najczęściej podawali następujące odpowiedzi:
a) Modyfikacja kanonu lektur, wprowadzenie do niego książek o bardziej
współczesnej tematyce,
b) Organizowanie konkursów związanych z lekturami, ciekawe wydania książek,
interesujące recenzje uczniów,
c) Ciekawe wydania książek,
d) Interesujące recenzje uczniów,
e) Zakup nowych pozycji i ich rozpropagowanie wśród uczniów,
f) Lepsza promocja książek,
g) Szczegółowe sprawdziany z lektur,
h) Zaintrygowanie ucznia jakimś ciekawym wątkiem/zagadnieniem jeszcze przed
przeczytaniem książki,
i) Interesująca forma przedstawienia lektur (komiks, gazetka szkolna),
j) Taki nawyk wynosi się z domu,
k) Likwidacja telefonów komórkowych
4. Kto według Pani/Pana może mieć największy wpływ na kształcenie nawyków
czytelniczych ucznia?
a) Rodzice (24),
b) Szkoła- zwłaszcza nauczyciele języka polskiego (12),
c) Rówieśnicy (10),
d) Rodzina (6),
e) Motywacja zdobycia lepszego wykształcenia (1),
f) Nasza biblioteka nie ma czytelni, czyli miejsca, gdzie uczeń może pochylić się w ciszy nad
książką
12
Ankieta skierowana do rodziców
1. Czy na wyposażeniu biblioteki szkolnej znajdują się podręczniki szkolne?
Czy na wyposażeniu biblioteki szkolnej znajdują
się podręczniki szkolne?
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
tak
nie
nie wiem
2. O których akcjach prowadzonych przez bibliotekę szkolną Pan/Pani słyszał/-a?
O których akcjach prowadzonych przez bibliotekę
szkolną Pan/Pani słyszał/-ła?
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Spotkanie z J. Gryn i czytanie
"Lalki"
Spotkanie z dietetykiem
13
Spotkanie z I. Krosnym
3. Czy korzysta Pan/Pani z biblioteki szkolnej?
Czy korzysta Pan/Pani z biblioteki szkolnej?
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
tak
nie
4. Co Pani/Pana zdaniem zachęciłoby dziecko do czytania lektur?
Odpowiedzi udzielone na to pytanie były następujące:
Tradycja czytania książek w domu, wskazywanie ciekawych tytułów przez rodziców (6),
Wybór lektur wg dziecka z podanych tytułów, wg zainteresowań (4),
Nowości, Ciekawa książka (13),
Reklama (3),
Zmiana lektur (3),
Opinia koleżanek (3),
ciekawa recenzja przed lekturą,
Szerszy zakres lektur,
Mam problem z zachęceniem dziecka do czytania w ogóle,
Literatura współczesna, dobór do ich problemów (6),
Nic (3),
Wspólne czytanie 15 min przed pierwszą lekcją, może każdy z uczniów przygotuje –
zaproponuje jakiś fragment swojego autora,
Nieobowiązkowość,
Czyta chętnie, bez przymusu (4),
Różnorodność,
Trudno powiedzieć (4),
Zachęcenie,
14
Dziecko ma problem ze zrozumieniem lektur,
Konkursy (3),
Wyróżnienie na forum klasy,
Prelekcje, również ze znanym pisarzem (3),
Lektury obowiązkowe,
Wskazywanie na korzyści z czytania książki
5. Kto wg Pani/Pana może mieć największy wpływ na kształcenie nawyków
czytelniczych dziecka?
Czytanie w domu od najmłodszych lat (3),
Rodzice (83),
Koledzy (7),
Nauczyciel (13),
Dziadkowie (2),
Rodzeństwo,
Szkoła (10),
Systematyczność
6. W jaki sposób Pani/Pana dziecko zdobywa książki, które czyta w wolnym czasie?
W jaki sposób Pana/Pani dziecko zdobywa książki,
kóre czyta w wolnym czasie?
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
pożycza z biblioteki szkolnej
lub z kącika
pożycza od kolegów
7. Jakie czasopisma czyta Pańskie dziecko?
Większość rodziców nie udzieliła odpowiedzi na to pytanie.
Odpowiedzi, które się pojawiły, były następujące:
15
kupuje we własnym zakresie
Przygodowe (2),
Fantastyka (1),
Czyta książki (5),
Przyrodnicze (2),
Historyczne (3),
Młodzieżowe (np. Bravo) (5),
Gazety (Dziennik Zachodni, Echo, Fakt, Wyborcza) (4),
Sportowe (np. Bravo Sport) (17),
Naukowe (np. Focus, Świat Wiedzy) (14),
Muzyczne (2),
Komputerowe (np. CD – Action, PC World) (11),
Komiksy (4),
Motoryzacyjne (5),
Różne (1),
Mały gość (3),
Twoje Tychy (2),
Mój pies (1),
National Geographic (1),
Top Gear (1),
Nie czyta (17)
16
Sprawozdanie z pracy biblioteki szkolnej
1. Stan wyposażenia biblioteki szkolnej
Biblioteka dysponuje niewielkim księgozbiorem, w którym tylko 16% stanowi
popularna literatura młodzieżowa, 7 to klasyka literatury pięknej Są to dwa najbardziej
wykorzystywane dział y i to ich wzbogacenia dotyczą liczne dezyderaty czytelników.
Księgozbiór wymaga uzupełnienia zwłaszcza w ramach rozpoczętych serii i cykli
wydawniczych- głównie w dziale powieści fantasy i science- fiction, a także
rozszerzenia oferty nowości z gatunku powieści przygodowych, społecznoobyczajowych, detektywistycznych i podróżniczych.
Struktura księgozbioru biblioteki szkolnej:
Ogółem 6041 woluminów
 Podręczniki i broszury- 2611wol.(43%),
 Lektury-1021wol.(17%),
 Literatura młodzieżowa współczesna- 963wol.(13%),
 Literatura dziedzinowa, popularno- naukowa775 wol.(775%),
 Literatura piękna klasyka-438 wol.(7%),
 Wydawnictwa informacyjne-153 wol.(3%),
 Wydawnictwa audiowizualne- 80wol(1%)( filmoteka szkolna, materiały szkoleniowe
ECDL, filmy edukacyjne, pomoce do nauki języków obcych, audiobooki, CD z
muzyką).,
 Czasopisma: Biblioteka w szkole, Wiktor Gimnazjalista, Przyroda Polska, Aura,
Ochrona Środowiska,
 E- booki- 0- egzemplarzy
2. Jaka jest liczba wypożyczeni w pierwszym i drugim semestrze?
Liczba wypożyczeń w pierwszym semestrze- 2635 razy, wypożyczenia i zwroty1562, korzystający z czytelni cichej-1073
Wypożyczenia ogółem w szkole-893
Liczba wypożyczeni w drugim semestrze-2434 , wypożyczenia i zwroty1612,korzystający z czytelni cichej- 822.
Wypożyczenia ogółem w szkole-860.
17
3. Po jaki rodzaj literatury uczniowie najczęściej sięgają?
Najczęściej czytane powieści to literatura fantasy, fantastyka, powieści społecznoobyczajowe i psychologiczne.
4. W jaki sposób techniczne wyposażenie biblioteki sprzyja uczniom podczas
korzystania z czytelni?
Biblioteka dysponuje 12 pojedynczymi i 6 podwójnymi stolikami. ICIM posiada 4
stanowiska komputerowe. Biblioteka ma wolny dostęp do półek z książkami.
5.Przedsięwzięcia prowadzone przez bibliotekę(promocje książek, konkursy,
prezentacje)?
Biblioteka przeprowadziła szereg przedsięwzięć promujących czytelnictwo , postawy
kulturalne i obywatelskie.
W ramach projektu Kulturalnie i Obywatelsko w Bibliotece Szkolnej przy współpracy
z Danutą Pasich opiekunką Koła Teatralnego Arlekin odbyło się szkolne czytanie
„Lalki” Bolesława Prusa, „Pana Wołodyjowskiego” Henryka Sienkiewicza, Wieczór
poezji” Tuwim na poważnie i na wesoło”, w roku Fredry wystawiony został fragment
sztuki Aleksandra Fredry „Śluby panieńskie”. W 215 roku Zespól Teatralny Arlekin
pod kierunkiem Danuty Pasich w ramach ogólnopolskiej akcji Wszyscy czytamy
polską poezję zorganizował wieczór poetycki
W ramach realizacji wyżej wymienionego projektu na przestrzeni trzech ostatnich lat
organizowane były wieczory poezji których gośćmi byli artyści naszego miasta poetki:
Zofia Myalska, Agata Cichy i nasza uczennica Rozalia Kata oraz plastyczki Regina
Lipecka i Małgorzata Musz. W 2015 roku w zostało zorganizowane spotkanie z
aktorką Jadwigą Gryn- absolwentką SP37
Corocznie organizowane są przez bibliotekarza panią Magdalenę Pacułę spotkania
mikołajkowe dla dzieci pracowników naszej szkoły. W ramach akcji Cała Polska
czyta dzieciom młodzież naszej szkoły czyta baśnie i bajki dzieciom z okolicznych
przedszkoli.
Corocznie bibliotek uczestniczy w Październikowych Obchodach Miesiąca Bibliotek
Szkolnych w związku z tym organizowane są następujące akcje:
- Mój przyjaciel książka- szkolne wybory książek.
- Ankiety on-line w librusie np. „Książka, która rozbawiła mnie do łez”, „Czytam i
myślę, że”.
18
- Lekcje dla klas pierwszych dwujęzycznych w języku angielskim.
- Strategie wyszukiwawcze w elektronicznych katalogach Biblioteki Śląskiej w
Katowicach i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach
- Wdrożenie programu rozwoju czytelnictwa w G-4”Czytelnik do zadań specjalnych
- Tablice edukacyjne
- Lekturowe SOS
-Jak się uczyć?
- Noce w bibliotece: „Wywiad z wampirami”- literatura, gdzie bohaterami są
wampiry, „Nocne igrzyska w bibliotece’- tematem był cykl powieści „ Igrzyska
śmierci”.
-Wyjście do kina na ekranizację filmową trzeciej części powieści „Igrzyska śmierci”
-Akcja promująca czytelnictwo „Chętnie przeczytam, kto mi pożyczy…” oraz
„Chętnie pożyczę, kto przeczyta”
- Organizacja konkursów: „Znawca lektur”, „Zwiadowcy”, konkurs poświęcony
cyklowi powieściowemu „Igrzyska śmierci”, „Czytanie łączy pokolenia”, konkurs
poetycki „O złote piórko”
Każdego roku biblioteka uczestniczy w majowych obchodach Święta Bibliotekarza i
Bibliotek Szkolnych, w ramach którego organizowane są konkursy :
- „Jak oni czytają”
- Wycieczki do Biblioteki Śląskiej w Katowicach i do Mediateki w Tychach.
6. Czy czytelnikami biblioteki są rodzice uczniów?
Rodzice czytają książki wypożyczone przez dzieci szczególnie literaturę fantasy i
książki fantastyczno- naukowe.
7. Co mogłoby wpłynąć na podejście uczniów do obowiązku czytania lektur?
Czytelnictwo może być propagowane poprzez zakup kompletów wartościowych
książek chętnie czytanych przez młodzież o tematyce społeczno – obyczajowej,
psychologicznej, historycznej, fantasy.
Kolejny sposób to zakup nagród książkowych z gatunku literatury młodzieżowej i
lektur.
Ważne jest, aby nauczyciele języka polskiego w ciekawy sposób zachęcali młodzież
do przeczytania lektury przed jej omówieniem.
19
8. Jak uzupełniane i poszerzane są zasoby biblioteki szkolnej w książki chętnie
czytane przez młodzież?
Zakupy w ostatnich trzech latach przedstawiają się następująco:
I.2013 rok:
-18 egzemplarzy- literatura młodzieżowa, darowizna Spółdzielni Mieszkaniowej
„Karolina”,
- 17 egzemplarzy zakup własny nowości wydawniczych.
II.2014 rok:
-16 woluminów nowości wydawniczych przekazanych przez Stowarzyszenie
Przyjaciół Gimnazjum nr. 4.
III.2015 rok:
- 9 egzemplarzy rekompensata czytelników za zagubione książki
- 64 egzemplarze nowości wydawniczych przekazanych przez Stowarzyszenie
Przyjaciół Gimnazjum nr. 4.
– 22 egzemplarze – literatura młodzieżowa, darowizna Spółdzielni Mieszkaniowej
„Karolina”.
9. Po jaką prasę najchętniej sięga młodzież?
Młodzież czyta prasę, którą dysponuje biblioteka: Viktor Gimnazjalista, Przyroda
Polska, Aura. Ochrona środowiska, szkolna gazetka „Bazgroły ze szkoły”, Kursor- z
nami wybierzesz zawód.
10. Czy w szkole są wykorzystywane elektroniczne nośniki informacji?
Szkolna biblioteka nie dysponuje e- bookami, natomiast posiada kilka audiobooków.
Na Szkolnej Platformie Edukacyjnej znajdują się teksty lektur. W dzienniku
elektronicznym istnieje poczta systemowa.
20
Wnioski
Po przeprowadzeniu ewaluacji można wyciągnąć następujące wnioski:
 większość uczniów i nauczycieli uważa, że na wyposażeniu biblioteki znajdują
się podręczniki i materiały edukacyjne pomagające nauczycielowi w
prowadzeniu zajęć dydaktycznych
 nauczyciele rzadko jednak wzbogacają proces dydaktyczny zasobami
bibliotecznymi
 w bibliotece uczniowie najczęściej wypożyczają lektury, jednak istnieje spora
grupa uczniów, którzy wypożyczają również inne książki
 uczniowie uważają, iż czas pracy biblioteki oraz jej wyposażenie sprzyjają
korzystaniu z niej
 uczniowie znają i cenią akcje prowadzone przez bibliotekę w ramach promocji
czytelnictwa; istnieje jednak spora grupa osób, która o nich nie wie, co skłania
do wysnucia wniosku, że należy je w przyszłości kontynuować oraz bardziej
promować
 rodzice uczniów w zdecydowanej większości nie korzystają z zasobów
biblioteki; w związku z tym należy zastanowić się, w jaki sposób można
propagować wśród nich ten nawyk
 zarówno uczniowie jak i nauczyciele uważają, że do czytania lektur może się
przyczynić przede wszystkim zmiana kanonu lektur, uaktualnienie go o
ciekawsze pozycje oraz umożliwienie samodzielnego wyboru omawianych
książek
 ponad połowa uczniów stwierdza, że w swoim otoczeniu nie mają wzorca
praktyk czytelniczych; nauczyciele uważają, że takim wzorem powinna być
rodzina
 większość uczniów kupuje książki, które czyta w wolnym czasie
 uczniowie uważają, że biblioteka posiada pozycje interesujące dla młodzieży i
podoba im się, że mają wpływ na to, jakie książki są kupowane
 spora grupa uczniów nie czyta czasopism, co stwierdzają oni sami oraz ich
rodzice
21
 biblioteka nie posiada e-booków, ale w jej księgozbiorze znajduje się kilka
audiobooków a na Szkolnej Platformie Edukacyjnej są zamieszczone teksty
lektur
22