Streszczenie oraz wnioski z konferencji

Streszczenie oraz wnioski z konferencji
W dniu 22 października 2015 roku w siedzibie Ministerstwa Gospodarki odbyła się zorganizowania
przez Polski Komitet Światowej Rady Energetycznej (PK ŚRE) we współpracy z Polskim
Towarzystwem Elektrociepłowni Zawodowych (PTEZ) oraz Izbą Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie
(IGCP), konferencja pod nazwą „Rola sektora kogeneracji w realizacji celów Polityki Energetycznej
Polski do 2050 roku”
Tematyka konferencji obejmowała następujące obszary zagadnień:





miejsce sektora kogeneracji w polityce energetycznej i klimatycznej Państwa,
rolę kogeneracji jako podstawowego elementu efektywnych systemów ciepłowniczych,
integrację ciepłownictwa i kogeneracji z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym, w tym
prezentację doświadczeń innych krajów europejskich,
omówienie koncepcji mechanizmów wsparcia kogeneracji,
ocenę kosztów mechanizmów wsparcia oraz korzyści społecznych wynikających z rozwoju
kogeneracji.
Przebieg konferencji:
Uczestników konferencji oraz zaproszonych prelegentów uroczyście powitał Przewodniczący
Polskiego Komitetu Światowej Rady Energetycznej p. Henryk Majchrzak, Prezes Zarządu Polskich Sieci
Elektroenergetycznych S.A. Przewodniczący Komitetu wygłaszając swoją mowę wstępną zwrócił
szczególną uwagę na potencjał drzemiący w sektorze kogeneracji. Podkreślił, że wysokosprawna
kogeneracja może w znaczący sposób przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa pracy Krajowego
Systemu Elektroenergetycznego oraz pomóc w spełnieniu przez Polską zobowiązań wynikających
z polityki klimatycznej kształtowanej przez Unię Europejską.
Konferencja została podzielona na dwie sesje tematyczne. Sesja pierwsza dotyczyła roli sektora
kogeneracji w gospodarce kraju. W sesji tej głos zabrali: dyrektor Departamentu Energetyki
w Ministerstwie Gospodarki, p. Tomasz Dąbrowski, dyrektor PTEZ, p. Janusz Ryk, wiceprezes IGCP,
p. Bogusław Regulski, dyrektor techniczny Ramboll Polska, p. Wiktor Kozłowski oraz przedstawiciel
Departamentu Usług Operatorskich PSE S.A., p. Witold Smolik.
Dyrektor Dąbrowski w swojej prezentacji przedstawił główne elementy projektu Polityki
Energetycznej Polski do 2050 roku (PEP 2050), wskazując projekty priorytetowe, w tym projekt
dotyczący poprawy efektywności energetycznej oraz rozwój kogeneracji. P. Tomasz Dąbrowski
wskazał, że ze względu na poprawę efektywności energetycznej źródeł wytwarzania pożądany jest
dalszy wzrost produkcji energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji, głównie poprzez
zastąpienie istniejących ciepłowni blokami pracującymi w skojarzeniu, tam gdzie jest to technicznie
i ekonomicznie uzasadnione. Przedstawił również informację, iż zgodnie z projektem Polityki
Strona 1 z 4
Energetycznej Polski do 2050 roku, przewiduje się kontynuację systemu wsparcia dla kogeneracji
w celu wykorzystania potencjału rozwoju tego sektora.
Dyrektor PTEZ, p. Janusz Ryk, zwrócił szczególną uwagę na rolę kogeneracji w osiąganiu celów polityki
klimatycznej i środowiskowej Polski. Omówił Konkluzje Rady Europejskiej z dnia 24 października 2014
roku, wskazując na cel jakim jest między innymi redukcja CO2 związana z produkcją energii
elektrycznej i ciepła z poziomu 150 mln ton w 2005 do poziomu 85 mln ton w 2030 roku. Dyrektor
Ryk wskazał, że narzędziem, które może pozwolić na realizację tak ambitnych celów jest wzrost
efektywności wytwarzania energii elektrycznej i ciepła poprzez ich produkcję w procesie
wysokosprawnej kogeneracji. Przedmiotowe Konkluzje wprowadzają również restrykcyjne
ograniczenia w zakresie emisji tlenków siarki, tlenków azotu oraz pyłów.
Wiceprezes IGCP, p. Bogusław Regulski, omówił zagadnienia związane z funkcjonowaniem systemów
ciepłowniczych w Polsce. Zwrócił uwagę, że jedynie ok. 20% ciepła systemowego w Polsce
wytwarzane jest w wysokosprawnej kogeneracji. Podkreślił, że brak kogeneracji ogranicza możliwość
utrzymania i rozwoju obszaru dostarczania ciepła z systemów ciepłowniczych , a przez to doprowadzi
do marnotrawstwa ich potencjału technicznego i konieczności wygenerowania nowych kosztów,
niezbędnych dla utrzymania standardów życia odbiorców ciepła. Wiceprezes Regulski wskazał,
że profil zapotrzebowanie na ciepło w systemie ciepłowniczym, który jest podstawą dla pracy
instalacji kogeneracyjnych, kreuje nowy potencjał wytwórczy energii elektrycznej, który może sięgnąć
nawet 5 000 MW.
Następnie głos zabrał dyrektor techniczny Ramboll Polska, p. Wiktor Kozłowski, który przedstawił
doświadczenia duńskie w zakresie rozwoju kogeneracji. Podkreślił, że w Danii gminy ponoszą
odpowiedzialność za infrastrukturę, w tym wraz z odbiorcami ciepła współpracują i organizują
spółdzielnie, które są właścicielami i eksploatują elektrociepłownie. Dyrektor Kozłowski omówił
również eksploatowane w Danii instalacje akumulacji ciepła, podkreślając, że niemalże każda
elektrociepłownia w tym kraju wyposażona jest w akumulator ciepła.
Ostatni w sesji pierwszej głos zabrał przedstawiciel Departamentu Usług Operatorskich PSE S.A. –
Witold Smolik, który przedstawił podstawowe wymagania i zalecenia techniczne dla jednostek
wytwórczych konwencjonalnych. W swoim wystąpieniu Witold Smolik podkreślił, że ze względu na
uwarunkowania techniczne jednostka kogeneracji może przyjąć status JWCD (jednostki wytwórczej
centralnie dysponowanej) lub nJWCD (jednostki wytwórczej nie będącej JWCD). Zmiana statusu
jednostki z nJWCD na JWCD skutkuje koniecznością przeprowadzenia stosownych testów
technicznych określonych w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej. Dodatkowo jednostka
nJWCD, na podstawie umowy dwustronnej może świadczyć usługę dyspozycyjności (tzw. GWS).
Witold Smolik przedstawił również przykładowy wykres pracy bloku kogeneracyjnego, który uzyskał
status jednostki JWCD.
Strona 2 z 4
W sesji drugiej swoje prezentacje wygłosił dyrektor Departamentu Regulacji i Relacji Zewnętrznych
PGNiG Termika S.A. , p. Andrzej Rubczyński oraz przedstawiciel Instytutu Badań Stosowanych
Politechniki Warszawskiej, p. profesor Janusz Lewandowski.
Dyrektor Rubczyński omówił rozważane koncepcje systemów wsparcia dla rozwoju sektora
kogeneracji w Polsce. Podkreślił, że obecnie mimo oczywistych korzyści z rozwoju kogeneracji,
krajowy potencjał w tym zakresie nie jest w pełni wykorzystany. Zdaniem Dyrektora Rubczyńskiego
system wsparcia kogeneracji nie należy traktować w kategorii kosztowej, lecz w kategorii inwestycji
przynoszącej zysk społeczny.
Ostatnim prelegentem konferencji był profesor Lewandowski, który przedstawił ocenę kosztów
mechanizmów wsparcia oraz korzyści społecznych wynikających z rozwoju kogeneracji. Podkreślił, że
z przeprowadzonych badań wynika, że nadal istnieje olbrzymi potencjał produkcji energii elektrycznej
i ciepła w skojarzeniu, który w 2030 roku może skutkować udziałem w produkcji energii elektrycznej
na poziomie 50 TWh oraz produkcji ciepła na poziomie 113 TWh. Wariant zwiększonego
wykorzystania jednostek kogeneracyjnych może skutkować zmniejszeniem kosztów zewnętrznych
w zależności od wykorzystanego paliwa, odpowiednio o 3,6 mld zł/rok w przypadku węgla oraz 30
mld zł/rok w przypadku gazu.
Wnioski z konferencji
1. W ramach prac nad nowym mechanizmem wsparcia dla kogeneracji należy opracować koncepcję
systemowego wsparcia dla wykorzystania zjawiska akumulacji ciepła w celu zwiększenia
wolumenu produkcji energii elektrycznej przez krajowe elektrociepłownie. Realizacja koncepcji
powinna być prowadzona w trzech obszarach:
a)
Opracowanie systemu wsparcia budowy akumulatorów ciepła
elektrociepłowniach w oparciu o:
 dotacje z funduszy pomocowych (NFoS. Fundusz Modernizacyjny ETS),
 dopłaty do mocy termicznej akumulatora,
 dopłaty do energii szczytowej, jako usługi systemowej,
w
krajowych
b)
Uruchomienie projektów badawczych i rozwojowych finansowanych przez NCBiR oraz sektor
elektroenergetyki, dotyczących akumulatorów gruntowych i podziemnych w celu
długookresowego gromadzenia energii,
c)
Opracowanie procedur technicznych operacyjnego wykorzystania akumulatorów ciepła
w istniejących systemach ciepłowniczych.
2. Wzrost produkcji chłodu sieciowego przyczyni się do zwiększenia produkcji energii elektrycznej
w krajowych elektrociepłowniach oraz do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej przez
tradycyjne klimatyzatory. Należy rozważyć możliwość wdrożenia mechanizmów stymulujących
rozwój systemów chłodu sieciowego poprzez opracowanie:
Strona 3 z 4



koncepcji standardowych rozwiązań technicznych do stosowania w ciepłownictwie
krajowym,
wytycznych do kształtowania taryf,
wytycznych do zasad opracowywania Miejscowych Planów Zagospodarowania
Przestrzennego i projektów architektonicznych, zwiększających wykorzystanie ciepła
systemowego.
3. Opracować koncepcję technicznego przystosowania typowych krajowych jednostek
kogeneracyjnych do pracy w trybie kondensacyjnym w celu świadczenia usług systemowych
na rzecz bezpieczeństwa pracy KSE. Doświadczenia operatora systemu przesyłowego wskazują,
iż takie modernizacje techniczne jednostek kogeneracyjnych pozwalają na zaoferowanie usług
systemowych z zachowaniem atrakcyjności cenowej.
4. W związku z planowanym do 2024 roku wycofaniem z eksploatacji z krajowych elektrociepłowni
jednostek wytwórczych o łącznej mocy 1300 MW oraz prognozowanym dalszym wycofaniem
do roku 2030 kolejnych 700 MW, należy opracować plan odtwarzania mocy w krajowych
elektrociepłowniach, uwzględniający zarówno potrzeby w zakresie bilansowania mocy
w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym oraz potrzeby bilansowania zapotrzebowania
na ciepło.
5. Uznaje się za zasadne uruchomienie projektu pod nazwą „Integracja systemów energii
elektrycznej, ciepła i gazu”. W ramach tego projektu wypracowana zostanie koncepcja działań
prowadzących do zintegrowania technicznego i operacyjnego funkcjonowania systemów:
elektroenergetycznego, gazowniczego i systemów ciepłowniczych, w celu zapewnienia lepszego
bilansowania mocy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, ze szczególnym uwzględnieniem
źródeł niesterowanych (OZE), optymalizacji wykorzystania nośników energii pierwotnej oraz
ograniczenia emisji substancji szkodliwych do otoczenia.
6. Mając na uwadze korzyści płynące z rozwoju wysokosprawnej kogeneracji, należy wprowadzić
do ustawy Prawo Budowlane stosowne zapisy zapewniające większy udział wykorzystania ciepła
sieciowego do zasilania obiektów budowlanych.
Strona 4 z 4