TĘCZOWA GAZETKA nr 2/2015

TĘCZOWA GAZETKA
nr 2/2015 - marzec
Szanowni Państwo.
Zapraszam do zapoznania się z opracowanymi przeze mnie informacjami.
Poniższe materiały zostały opracowałam korzystając z następujących źródeł:
- e-informator portalu niepełnosprawni.pl,
- aktów prawnych kancelarii sejmu oraz urzędów państwowych,
- stron internetowych SCON, PFRON I innych .
Hanna Waksberg
Spis treści RZĄD PROPONUJE ODEJŚCIE OD INSTYTUCJI UBEZWŁASNOWOLNIENIA ................................... 1 DEBATA W FUNDACJI HELSIŃSKIEJ: UBEZWŁASNOWOLNIENIE TO CZĘSTO OGRANICZENIE WOLNOŚCI ............. 4 GRA NA TABLET -­‐ TERAPIĄ DLA "LENIWEGO OKA" ............................................................................ 6 GRA DIG RUSH ..................................................................................................................................................................... 6 PIERWSZY TELEFON W BRAJLU ................................................................................................................. 7 WIĘKSZOŚĆ OSÓB Z JASKRĄ NIE WIE O SWOJEJ CHOROBIE ............................................................. 8 TYPY JASKRY ......................................................................................................................................................................... 9 W MOJEJ MAGICZNEJ KUCHNI: KOTLET (NIE)ODGRZEWANY -­‐ EWA MAKSYMOWICZ .......... 10 LUKSUSOWY KRUPNIK ..................................................................................................................................................... 10 KOTLETY MIELONE W ŚMIETANIE ................................................................................................................................. 10 ZAPIEKANKA Z KOTLETÓW MIELONYCH ....................................................................................................................... 11 ODGRZEWANE SCHABOSZCZAKI ..................................................................................................................................... 11 SCHAB W SOSIE ŚLIWKOWYM ......................................................................................................................................... 11 WĄTRÓBKI W SOSIE MALINOWYM ................................................................................................................................ 12 MAGICZNA SURÓWKA Z BIAŁEJ KAPUSTY ..................................................................................................................... 12 Rząd proponuje odejście od instytucji ubezwłasnowolnienia
Odejście od instytucji prawnej ubezwłasnowolnienia wobec osób
niepełnosprawnych intelektualnie przewiduje projekt założeń do nowelizacji
przepisów prawa cywilnego i rodzinnego. Rada Ministrów ma się nim zająć we
wtorek.
1
Przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości założenia nowelizacji
kilkudziesięciu ustaw mają zmienić podejście do osób niepełnosprawnych
intelektualnie oraz spowodować odejście od obecnych form
ubezwłasnowolnienia i sprawowania pieczy zastępczej na rzecz większej
samodzielności takich osób.
Od marca zeszłego roku, gdy resort sprawiedliwości po raz pierwszy
opublikował ten projekt, założenia zmieniły się w ten sposób, że rozszerzono
katalog ustaw do nowelizacji - również o te dotyczące pomocy dla
cudzoziemców przebywających w naszym kraju. Uwzględniono też część uwag
Sądu Najwyższego, Prokuratora Generalnego oraz organizacji społecznych, w
tym Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, która generalnie popierała
dostosowanie przepisów do współczesności.
Rząd będzie też miał do rozstrzygnięcia rozbieżność między ministrami
finansów, a pracy i polityki społecznej - co do wynagrodzeń dla opiekunów
prawnych jako świadczeń pomocy społecznej. Komitet Stały Rady Ministrów
opowiedział się po stronie resortu finansów, który optuje za takim
rozwiązaniem. Resort pracy stoi na stanowisku, że wynagrodzenie dla
opiekunów nie pasuje do systemu pomocy społecznej i powinno się je zapisać w
budżecie resortu sprawiedliwości - to sądy miałyby orzekać o wynagrodzeniu
dla opiekunów. Resort sprawiedliwości również jest w tej sprawie przeciw
ministrowi pracy i stoi na stanowisku, że nie ma powodu zmiany zapisów z
2009 r. w tym zakresie.
Resort sprawiedliwości uznał, że pilna potrzeba kompleksowych zmian dot.
instytucji ubezwłasnowolnienia wynika ze zmieniających się warunków
społecznych, demograficznych i kulturowych - zwłaszcza dotyczących
postrzegania osób z niepełnosprawnością czy zaburzeniami psychicznymi, a
także z rozwoju medycyny, diagnostyki, nowych form terapii i rehabilitacji, a
zjawiskom tym towarzyszy równolegle dynamiczny rozwój idei praw
człowieka. Dlatego władze widzą potrzebę zmian przepisów dotyczących
zdolności do czynności prawnych osób dorosłych oraz instytucji prawnych
służących ochronie dorosłych niemających pełnej zdolności do czynności
prawnych. Już w 2007 r. Trybunał Konstytucyjny zasygnalizował złą ochronę
osób ubezwłasnowolnionych i zasugerował potrzebę dokonania dużych zmian w
instytucji ubezwłasnowolnienia.
Nowe formy mają na celu zagwarantowanie osobom niepełnosprawnym
intelektualnie równego z pozostałymi obywatelami prawa do posiadania i
dziedziczenia własności, kontroli własnych spraw finansowych oraz do
jednakowego dostępu do pożyczek bankowych, hipotecznych i innych form
kredytów. Oceniono, że niepełnosprawny potrzebuje czasem jedynie wsparcia
osoby, która pomoże mu załatwić sprawy urzędowe. Do tego zaś potrzebne jest
tylko ograniczone pełnomocnictwo, nie zaś ubezwłasnowolnienie.
W założeniach zapisano, że o ile ubezwłasnowolnienie małoletnich osób z
niepełnosprawnością intelektualną jest w pewnych wypadkach dopuszczalne, to
2
wątpliwości aksjologiczne występują co do ubezwłasnowolniania
niepełnosprawnych osób dorosłych. "Prowadzi bowiem do stygmatyzacji tych
osób oraz może grozić sprzecznością odpowiednich przepisów z normami
międzynarodowymi chroniącymi prawa człowieka" - wskazano.
Idąc za tymi sugestiami postanowiono odejść od sztywnego ograniczania praw i
wolności osób chorych psychicznie, upośledzonych lub uzależnionych, na rzecz
regulacji bardziej elastycznych, dopasowywanych każdorazowo przez sąd do
konkretnych sytuacji.
Założenia przewidują też podniesienie skuteczności wykonania orzeczeń sądów
rodzinnych o odebraniu dziecka osobie, która ukrywa to dziecko. Jak wskazano,
często bywa tak, że kurator sądowy nie zostaje wpuszczony do mieszkania
osoby, która nie chce oddać dziecka - dlatego policja uzyska prawo do
wkroczenia i przeszukania mieszkania - dziś nie ma takiej możliwości. Sprawy
rodzinne mają też nie być już dzielone na wiele odrębnych postępowań - tak jak
bywa obecnie.
Zmiany tych zapisów doprowadzą też do konieczności zmian w przepisach o
tzw. przeszkodach małżeńskich. Proponuje się, by małżeństwa nie mogła
zawrzeć osoba dotknięta zaburzeniami psychicznymi, które nie pozwalają jej
kierować swym postępowaniem oraz uświadomić sobie znaczenia i
konsekwencji obowiązków wynikających z zawarcia małżeństwa. To zmiana
wynikająca z odejścia od instytucji ubezwłasnowolnienia. Dziś osoba chora
psychicznie nie może zawrzeć małżeństwa, jeżeli została ubezwłasnowolniona
całkowicie, osoba taka nie ma też możliwości uzyskania zezwolenia na zawarcie
małżeństwa.
Resort sprawiedliwości przyznaje, że konieczna jest szybka zmiana przepisów o
ubezwłasnowolnieniu. Jednak prace nad nimi postępują na tyle wolno, że nie ma
pewności, czy zostaną zakończone w obecnej kadencji Sejmu.
Problemem jest konflikt pomiędzy deklaracją złożoną w związku z ratyfikacją
Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych a niektórymi przepisami
Konstytucji RP. Jak podkreślał 7 listopada 2013 r. podczas posiedzenia
połączonych Komisji Polityki Społecznej i Komisji Sprawiedliwości i Praw
Człowieka Sejmu RP zastępca rzecznika praw obywatelskich Stanisław
Trociuk, są dwa sposoby na likwidację konfliktu pomiędzy art. 62 ust. 2
Konstytucji RP a międzynarodowymi standardami praw człowieka w zakresie
praw wyborczych osób z niepełnosprawnością umysłową. Jego zdaniem albo
trzeba zmienić Konstytucję w tym zakresie albo zlikwidować instytucję
ubezwłasnowolnienia.
Jak informowała podczas tego posiedzenia Agnieszka Kozłowska-Rajewicz,
pełnomocniczka rządu ds. równego traktowania, obecnie w Polsce jest ok. 74
tys. osób ubezwłasnowolnionych, z czego ok. 60 tys. to osoby
ubezwłasnowolnione całkowicie. Z danych resortu sprawiedliwości wynika, że
znakomita większość wniosków do sądów o ubezwłasnowolnienie kończy się
nadaniem tego statusu.
3
Reprezentujący Ministerstwo Sprawiedliwości sekretarz stanu Jerzy Kozdroń
zadeklarował wtedy, że powstał projekt założeń do ustawy znoszącej instytucję
ubezwłasnowolnienia i zastąpienia jej instytucją „opieki“. Rodzaj „opieki“
zostałby dostosowany do rodzaju niepełnosprawności danej osoby oraz zakresu
wymaganego wsparcia w procesie decyzyjnym. Zdaniem min. Kozdronia
projekt miał być przedmiotem uzgodnień międzyresortowych i niedługo zostać
przekazany do konsultacji społecznych. - Osoby zainteresowane mogą się
jednak już teraz zwrócić z prośbą o jego udostępnienie - mówił.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która zabiega o jak najszybsze
wprowadzenie tych zmian, wystąpiła do ministerstwa o przekazanie jej tego
projektu. Ministerstwo poinformowało, że na obecnym etapie prac (druga
połowa stycznia 2014 r.) nie jest możliwe udostępnienie projektu, ponieważ
dokument formalnie jeszcze nie powstał i „jest dopiero w fazie finalnej jego
tworzenia” oraz „oczekuje na akceptację wszystkich członków kierownictwa
Ministerstwa Sprawiedliwości”. Jednocześnie w piśmie przedstawiono ogólne
kierunki planowanych zmian, takich jak np. odstąpienie od
ubezwłasnowolnienia całkowitego jako przeszkody małżeńskiej. - W świetle
otrzymanych informacji jesteśmy zaniepokojeni tym, czy w ogóle uda się
przeprowadzić prace parlamentarne nad zmianami w instytucji
ubezwłasnowolnienia jeszcze w tej kadencji Sejmu – ocenia dr Adam Bodnar,
wiceprezes Zarządu HFPC.
Debata w Fundacji Helsińskiej: ubezwłasnowolnienie to
często ograniczenie wolności
O umieszczeniu w domu pomocy społecznej musi decydować sąd, należy odejść
od całkowitego ubezwłasnowolnienia i uzależnić ograniczenie wolności od
stopnia niepełnosprawności psychicznej – mówili w środę uczestnicy
konferencji zorganizowanej przez Helsińską Fundację Praw Człowieka.
Seminarium „Jak zapewnić należytą kontrolę umieszczania osób
ubezwłasnowolnionych w domach opieki społecznej” wiązało się z wyrokiem
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Stanisław
Kędzior przeciwko Polsce. Skarżący został ubezwłasnowolniony przez sąd, a
następnie, na niosek opiekuna, umieszczony w domu pomocy społecznej. Dom
pomocy społecznej – na podstawie wewnętrznych przepisów - potraktował
przyjęcie Kędziora jako dobrowolne i niewymagające zatwierdzenia przez sąd.
Kędzior przebywał w zakładzie opiekuńczym przez 10 lat, bezskutecznie
występując o zwolnienie i o uchylenie ubezwłasnowolnienia.
W październiku ub.r. Trybunał uznał, że skarżący był zdolny do wyrażania
opinii o swojej sytuacji, a umieszczenie go w domu pomocy społecznej - który
całkowicie kontrolował jego leczenie, poruszanie się i przysługującą mu rentę
4
inwalidzką, i gdzie nie zabrakło oceny stanu zdrowia psychicznego – za
pozbawienie wolności naruszające konwencję praw człowieka. Trybunał
stwierdził, że tryb umieszczenia skarżącego w ośrodku był niezgodny z prawem
m.in. ze względu na brak zaangażowania sądu.
„W przypadku osób ubezwłasnowolnionych ten wyrok oznacza, że nie będzie
ich można skierować do domu pomocy społecznej bez zgody sądu. W każdej
sytuacji, kiedy osoba ubezwłasnowolniona czyli osoba która nie może sama
decydować o tym, gdzie się znajduje i jak się rozporządza jej majątkiem czy
różnymi kwestiami życiowymi, sąd będzie pełnił funkcje gwarancyjną w
sprawie, czy taka osobę umieścić w domu pomocy społecznej czy nie” –
powiedział Adam Bodnar z HFPC.
„Powstaje spór, czy konieczna jest zmiana przepisów, czy wystarczy
odpowiednio stosować przepisy, które już mamy” – dodał Bodnar. Zaznaczył,
że niektórzy dyrektorzy ośrodków korzystają tylko z ustawy o pomocy
społecznej, podczas inni stosują także inne ustawy, zwłaszcza kodeks rodzinny i
opiekuńczy, z którego wynika, że umieszczenie w placówce wymagałoby zgody
sądu.
„To trzeba wyjaśnić. Wydaje mi się, że ten wyrok to wskazówka, by wyjaśnić
także cały szereg innych kwestii związanych z funkcjonowaniem DPS-ów i
instytucji ubezwłasnowolnienia. Od jakiegoś czasu w Polsce trwa debata na
temat zniesienia instytucji ubezwłasnowolnienia, dostosowania zakresu pomocy
do stanu niepełnosprawności umysłowej – czy należy taką osobę zupełnie
pozbawić władztwa nad sobą, czy asystować jej w niektórych aspektach życia.
Mimo debaty w środowiskach pozarządowych i naukowych nie zostały
zaproponowana zmiana przepisów” – zauważył Bodnar.
Zwrócił uwagę, że dyskusja dotyczy też samych domów pomocy społecznej i
tego, jak je zreformować, by dostosować ośrodki do prawa opartego na wolności
jednostki i zasadzie, że wszelkie ograniczenia wolności jednostki są regulowane
prawnie, a nie wynikają z przepisów i regulaminów.
„Droga sądowa w tego typu sytuacjach ma sens tylko wtedy, kiedy sądy
należycie wykonują swoje kompetencje, poważnie traktują powierzone im
sprawy, a nie jak numerki statystyczne. To odnosi się nie tylko do sądów, ale i
do pełnomocników – adwokatów przyznawanych z urzędu. Z badań wynika, że
adwokaci często traktują takie sprawy sztampowo” – zaznaczył Bodnar.
W trakcie debaty mówiono, że w sprawach o ubezwłasnowolnienia sądy zwykle
nie wykorzystują przepisu o przyznaniu adwokata, często nie wykazują
zainteresowania kontaktem z osobą, o której decydują, opierając się wyłącznie
na dokumentach.
Jacek Kowalczyk ze Stowarzyszenia Samorządowych Ośrodków Pomocy
Społecznej „Forum” opowiedział się za likwidacją domów pomocy społecznej i
zastąpieniu ich niewielkimi rodzinnymi ośrodkami opiekuńczymi.
Prokurator Małgorzata Szeroczyńska mówiła, że należy znieść instytucję
całkowitego ubezwłasnowolnienia na rzecz ograniczeń określanych
5
indywidualnie i konkretnie w zależności od stanu danej osoby. Od stanu
psychicznego podopiecznego powinny tez zależeć kompetencje opiekuna –
powiedziała.
Również psychiatra Marek Balicki podkreślił, że rzadko zdarzają się sytuacje,
„kiedy ktoś potrzebuje całodobowej opieki instytucji totalnej”. Regulacje
prawne powinny zmierzać w kierunku wolności, a nie zaopiekowania za
wszelką cenę” – dodał.
Justyna Chrzanowska z MSZ zapewniła, że rząd "pochylił się nad wyrokiem"
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jeszcze przed jego
uprawomocnieniem. Dodała, że ministerstwo sprawiedliwości umieściło wyrok
na swojej stronie, a resort pracy rozesłał go wydziałom polityki społecznej
urzędów wojewódzkich.
„Osoby ubezwłasnowolnione to najsłabsze osoby w społeczeństwie, uzależnione
od tego, jak działa system instytucjonalny. Tym bardziej system ten powinien
być wrażliwy na potrzeby tych osób i zagwarantowanie ich praw” – podkreślił
Bodnar. Dodał, że inne podejście do osób ubezwłasnowolnionych to nie tylko
kwestia zmiany przepisów, ale i zmiany praktyki.
Gra na tablet - terapią dla "leniwego oka"
Zespół leniwego oka to zaburzenie widzenia, pojawiające się najczęściej w
wieku dziecięcym. Wskutek działania różnych szkodliwych czynników dzieci
widzą jednym okiem prawidłowo, drugim – znacznie mniej ostro. Może przez to
dojść do trwałego pogorszenia widzenia w chorym oku.
Co charakterystyczne, w „leniwym” oku nie stwierdza się żadnych zmian
organicznych. Amblyopia występuje przeciętnie u jednego na 50 dzieci i może
być powikłaniem między innymi zeza, astygmatyzmu, nieprawidłowej budowy
oka, zaćmy czy anizometropii (stanu, w którym jedno oko ma inną wadę wzroku
niż drugie). Dotychczasowa metoda leczenia – zakrywanie lepiej widzącego
oka- jest mało skuteczna i kłopotliwa dla dziecka, które jest stygmatyzowane z
powodu opaski na oku.
Ponieważ zdrowe oko widzi prawidłowo, wielu chorych nie zdaje sobie sprawy
z choroby. Przy zawansowanej amblyopii mogą się jednak pojawić zaburzenia
widzenia, dotyczące zwłaszcza postrzegania głębi. Występują również problemy
z ostrością, postrzeganiem kontrastu i wrażliwością na ruch. Niektórzy dotknięci
amblyopią mogą mieć trudności z postrzeganiem obrazów trójwymiarowych.
Gra Dig Rush
Francuska firma Ubisoft (twórca między innymi gier Assasin’s Creed oraz Far
Cry) ogłosiła, że pracuje nad grą Dig Rush, która ma „wyćwiczyć” leniwe oko.
6
Gra przeznaczona będzie dla użytkowników tabletów, a jej twórcy mają
nadzieję, że okaże się zarówno skuteczna, jak i atrakcyjna dla graczy.
Samą koncepcję gry poprawiającej wzrok opracowali naukowcy z McGill
University w Montrealu – którzy przeprowadzili testy z odpowiednio
przerobioną wersją klasycznego Tetrisa. Wyniki swoich badań opublikowali w
roku 2013 – wzrok 2/3 grających pacjentów poprawił się.
Aby odnieść korzyść z nowej produkcji Ubisoftu gracz - pacjent musi założyć
okulary stereoskopowe z czerwonym i niebieskim filtrem. Część obrazów jest
wyświetlana w kolorze niebieskim, część w czerwonym, przy zmieniających się
stopniowo poziomach kontrastu. Obiekty oglądane tylko jednym okiem stają się
z czasem coraz mniej widoczne. Aby sprawnie grać, trzeba wykorzystywać
oboje oczu – w ten sposób „leniwe” oko zmuszane jest do wysiłku, co przy
systematycznym graniu pozwala przezwyciężyć chorobę.
Jak twierdzą przedstawiciele Ubisoftu, lekarze będą mogli dostosować
parametry gry do konkretnego pacjenta. Obecnie trwają starania o dopuszczenie
tego rodzaju terapii na rynek amerykański.
Pierwszy telefon w brajlu
Brytyjska firma OwnFone jako pierwsza na świecie wyprodukowała telefon z
alfabetem
1Braille’a dla osób słabowidzących i niewidomych.
Urządzenie posiada od dwóch do ośmiu przycisków, które można
spersonalizować i zmieniać. To pierwszy telefon, którego przedni i tylny panel
powstaje za pomocą drukarki 3D.
Telefon jest bardzo prosty w obsłudze. Wystarczy wybrać przycisk On/Off,
zaczekać, aż wbudowana niebieska lampka zacznie wolno migać, i wybrać
numer do osoby, z którą chce się rozmawiać. Aby zakończyć rozmowę należy
wybrać „End Call”. Dodatkowym atutem urządzenia jest jego poręczność i
lekkość – można go nosić na szyi lub schować do małej kieszeni, dzięki
minimalnej wielkości 7 mm oraz wadze 40 g. Dodatkowo, przed zakupem takiej
„komórki”, na stronie internetowej firmy można zaprojektować jej wygląd.
Cena telefonu to ok. 70 funtów (ok. 385 zł) i można go na razie nabyć jedynie w
Wielkiej Brytanii.
To ciekawe rozwiązanie, choć idea telefonu nie jest oryginalna. W 2013 roku
indyjski projektant Sumit Dagar zbudował prototyp smartfona z obsługą
alfabetu Braille’a.
7
Większość osób z jaskrą nie wie o swojej chorobie
W Polsce ponad 80 proc. osób, u których rozwija się jaskra, „cicha złodziejka
wzroku”, nie wie o swojej chorobie i nie leczy się – przypomina prof. Marta
Misiuk-Hojło z okazji Światowego Tygodnia Jaskry. W 2015 r. obchodzimy go
w dniach 8-14 marca.
Nieleczona jaskra przez wiele lat, stopniowo i niepostrzeżenie prowadzi do
utraty wzroku. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jest to
druga przyczyna nieodwracalnej ślepoty w krajach rozwiniętych.
Zgodnie z szacunkami w Polsce na jaskrę choruje ok. 750 tys. osób, z czego
tylko 120 tys. jest objętych leczeniem.
- Reszta o swojej chorobie nie wie, ponieważ rozwija się ona latami
bezobjawowo i daje o sobie znać dopiero w późnych stadiach, gdy pacjent
zaczyna mieć zaburzenia widzenia - powiedziała PAP prof. Marta Misiuk-Hojło,
przewodnicząca Sekcji Jaskry Polskiego Towarzystwa Okulistycznego (PTO).
Dlatego tak ważne są kampanie edukacyjne na temat jaskry i możliwości jej
wczesnego wykrywania, zaznaczyła specjalistka.
- Gdy leczenie podejmiemy na wczesnym etapie rozwoju choroby to można
zahamować jej rozwój. Pacjent będzie ją miał do końca życia, ale nie będzie
odczuwał z jej powodu zaburzenia funkcjonowania w życiu codziennym powiedziała prof. Misiuk-Hojło.
Według niej szczegółowym badaniom, które pozwalają wcześnie wykryć jaskrę,
powinni poddać się przede wszystkim ludzie z grup ryzyka.
- Chodzi tu o osoby po 40. roku życia, osoby, u których w rodzinie występowała
jaskra, mające wysoką krótko- lub dalekowzroczność, bądź wysokie lub niskie
ciśnienie tętnicze krwi - wymieniała specjalistka.
Zaznaczyła, że również choroby naczyń obwodowych (ale niekoniecznie
miażdżyca), które w początkowym stadium objawiają się marznięciem palców u
rąk czy nóg, są czynnikiem ryzyka jaskry. Wynika to z tego, że nerw wzrokowy
jest odżywiany właśnie przez naczynia obwodowe, a według jednej z teorii
tłumaczących rozwój jaskry – tzw. niedokrwiennej – uszkodzenie tych naczyń
jest właśnie przyczyną choroby. Druga teoria, tzw. mechaniczna zakłada
natomiast, że to zbyt wysokie ciśnienie wewnątrz gałki ocznej, poprzez
bezpośredni ucisk na włókna nerwu wzrokowego, doprowadza do jego
uszkodzenia.
Prof. Misiuk-Hojło podkreśliła, że osoby z grup ryzyka powinny prosić lekarza
okulistę o pogłębione badania oczu np. przy okazji wizyty po okulary do
czytania.
Jednym z nich jest badanie dna oka. Bardzo pomocne jest obrazowe badanie
tarczy nerwu wzrokowego przy pomocy sprzętu komputerowego. Ponadto
8
konieczne jest też badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego i badanie pola
widzenia.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, badanie ostrości wzroku przed tablicą z
różnej wielkości literami czy cyframi nie jest pomocne we wczesnym
wykrywaniu jaskry, gdyż centralna ostrość wzroku spada dopiero w bardzo
zaawansowanych stadiach choroby, wyjaśniła okulistka.
- Dużo wcześniej pojawiają się natomiast zmiany w polu widzenia, których
pacjent nie jest w stanie dostrzec, ponieważ pole widzenia jednego oka
rekompensuje trochę pole widzenia drugiego - tłumaczyła prof. Misiuk-Hojło.
Dlatego okulista powinien zbadać pole widzenia przy pomocy specjalnego
aparatu.
Zdaniem specjalistki obowiązująca od 1 stycznia 2015 r. konieczność
uzyskiwania skierowania do okulisty od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej
(POZ) utrudni dostęp m.in. do badań w kierunku jaskry.
- Lekarze rodzinni na ogół posiadają w gabinecie tablicę do badania ostrości
wzroku, nie mają jednak sprzętu, który pozwoliłby im mierzyć ciśnienie
węwnątrzgałkowe, zbadać dno oka czy pole widzenia - powiedziała. - Należy
mieć tylko nadzieję, że gdy pacjent powie lekarzowi POZ, iż jeden z członków
jego rodziny miał jaskrę lub że występuje u niego inny czynnik ryzyka choroby,
to zostanie odesłany ze skierowaniem do okulisty - podkreśliła prof. MisiukHojło. Dodała, że obecnie PTO stara się edukować lekarzy rodzinnych na ten
temat.
Typy jaskry
W terapii jaskry stosuje się przede wszystkim leki w postaci kropli do oczu.
Należą one do kilku grup i są dobierane pacjentowi w zależności od typu
choroby.
Są dwa główne typy jaskry. Najczęstsza w naszej populacji chorych (i ogólnie
wśród rasy kaukaskiej) jest jaskra z otwartym kątem przesączania. Ma ona
charakter przewlekły i rozwija się przez kilkanaście lat, a nawet dłużej, zanim
znacznie upośledzi ostrość wzroku.
Znacznie rzadsza – ze względu na budowę oka u rasy kaukaskiej - jest jaskra
zamykającego się kąta przesączania, która występuje tylko u ok. 10 proc. naszej
populacji chorych. Dochodzi w niej do ostrych ataków, spowodowanych bardzo
wysokim ciśnieniem płynu wewnątrzgałkowego, co objawia się silnym bólem
oka i głowy. Wówczas, w razie nieuzyskania pomocy medycznej, pacjent może
w ciągu kilku dni utracić ostrość widzenia.
- Jednak w razie ataku jaskry na ogół pacjent trafia na ostry dyżur i w ciągu
jednej doby zwykle otrzymuje pomoc. Natomiast w przypadku jaskry z
otwartym kątem przesączania pacjent choruje często przez wiele lat i nie jest
świadomy, że choroba nieodwracalnie niszczy mu wzrok - tłumaczyła
specjalistka.
9
Jeśli leczenie farmakologiczne nie daje efektów i choroba dalej postępuje, to
stosuje się zabiegi laserowe i w ostateczności operację.
- Trzeba jednak zaznaczyć, że mimo rozwoju medycyny są to operacje
podwyższonego ryzyka - podsumowała prof. Misiuk-Hojło
W mojej magicznej kuchni: Kotlet (nie)odgrzewany - Ewa
Maksymowicz
Gotowanie jest swego rodzaju sztuką. Jednego dnia powstaje prawdziwe
kulinarne arcydzieło, a innym razem smakowita miniaturka. W zależności od
tego, co ma powstać, musimy poświęcić temu mniej lub więcej czasu. Zwykle
jednak mamy mało czasu, a duży apetyt. No i bardzo dobrze. Nie ma potrzeby
spędzać życia w kuchni, by zdrowo i smacznie jeść.
Wśród wybranych przeze mnie na szybki obiad dań, znajdą się również takie,
które można stworzyć z tego, co zostało z wczorajszego dnia. Nie jest bowiem
tajemnicą, że nikt nie przepada za odgrzewanymi na patelni kotletami. A
wystarczy dodać coś świeżego i będą soczyste i zdumiewająco smaczne.
Codzienny obiad nie musi być bardzo wyszukany, drogi i czasochłonny. Sycący
i pożywny posiłek można przygotować w krótkim czasie, potrzebny jest pomysł
i dobra organizacja pracy. Zatem do dzieła.
Luksusowy krupnik
Składniki: 30 dag mielonego mięsa z indyka, 2 garści kaszy wiejskiej, 3 ziemniaki, pół
opakowania mrożonej włoszczyzny, 1 jajko, 1 łyżka tartej bułki, 1 łyżeczka przyprawy do
kurczaka lub do mięs, sól oraz pieprz ziołowy do smaku, 1 liść laurowy, 2 ziarenka ziela
angielskiego, 1 kostka bulionu np. rosół z kury, 2 łyżki siekanego koperku lub pietruszki.
Przygotowanie:
Mielone mięso starannie wymieszać z bułką tartą, jajkiem, przyprawą do kurczaka i dużą
szczyptą soli. Formować kuleczki wielkości orzechów laskowych. W garnku zagotować 1,5
litra wody z dodatkiem kostki rosołowej, liścia laurowego i ziela angielskiego. Na wrzątek
wkładać indycze kuleczki, a następnie wsypać kaszę jęczmienną. Gotować zupę na małym
ogniu przez 15 minut. W tym czasie wyjąć z zamrażarki włoszczyznę, żeby nieco odmarzła.
Obrać i pokroić w kostkę ziemniaki. Po upływie kwadransa dodać do zupy warzywa.
Gotować na małym ogniu 15 minut. Doprawić do smaku pieprzem ziołowym i solą. Na
koniec posypać siekanym koperkiem lub pietruszką.
Kotlety mielone w śmietanie
Składniki: wczorajsze kotlety mielone, 1 duża cebula, 1 marchew, 1–2 ząbki czosnku, 1
łyżeczka majeranku lub 1 łyżka posiekanego koperku, 1 kubek słodkiej śmietany 12%, 2 łyżki
10
oleju, sól oraz mielony czarny pieprz do smaku.
Przygotowanie:
Cebulę obrać, pokroić w grubą kostkę. Marchew obrać, pokroić w cienkie półplasterki.
Czosnek obrać, przecisnąć przez praskę. W rondlu rozgrzać tłuszcz i podsmażyć warzywa, od
czasu do czasu mieszając. Kiedy cebula się zeszkli, dodać majeranek, sól oraz pieprz. Na
wierzchu ułożyć kotlety mielone. Podgrzewać potrawę na bardzo małym ogniu przez 2
minuty, a następnie wlać śmietanę. Dusić pod przykryciem kilka minut, żeby potrawa była
gorąca.
Podawać z tłuczonymi ziemniakami, kaszą gryczaną lub ryżem parabolicznym. W zależności
od nastroju i zawartości lodówki możemy naszej potrawie nadać smak koperku, papryki albo
oregano. Niby jedno danie, ale za każdym razem może mieć troszkę inny smak.
Osoby, które nie jedzą potraw w śmietanie, mogą zalać warzywa puszką krojonych
pomidorów. Z dodatkiem oregano potrawa nabierze włoskiego smaku.
Zapiekanka z kotletów mielonych
Składniki: ugotowany makaron, 4 kotlety mielone, 1 jajko, około 100 ml słodkiej śmietany
12%, 5 dag żółtego wędzonego sera, 1 łyżeczka przyprawy suszone pomidorki z czosnkiem, 2
ząbki czosnku, olej do wysmarowania naczynia żaroodpornego.
Przygotowanie:
Kotlety mielone pokroić w paski. Żółty ser utrzeć na tarce jarzynowej. Czosnek obrać,
wycisnąć przez praskę. Jajko rozkłócić widelcem, wymieszać ze śmietaną, czosnkiem oraz
żółtym serem. Makaron wymieszać z kotletami i wyłożyć do naczynia żaroodpornego
wysmarowanego tłuszczem. Zalać śmietaną. Całość posypać suszonymi pomidorkami.
Potrawę zapiekać przez 20 minut w piekarniku nagrzanym do temperatury 180oC.
Podawać z kiszonymi ogórkami lub kapustą.
Odgrzewane schaboszczaki
Składniki: usmażone kotlety schabowe, tyle plastrów ananasa, ile jest schabowych, kilka
łyżeczek dżemu z żurawin, 5 dag żółtego wędzonego sera.
Przygotowanie:
Blachę z piekarnika wyłożyć folią aluminiową. Układać na niej kotlety. Na każdy kawałek
mięsa położyć plaster ananasa, a w jego środek łyżeczkę żurawin. Całość posypać startym na
tarce jarzynowej żółtym serem.
Tak przygotowane kotlety wstawić do piekarnika nagrzanego do 170oC na kwadrans. Można
serwować je z pieczywem, ryżem albo np. bukietem surówek.
Schab w sosie śliwkowym
Składniki: 6 plastrów schabu, 2 garści suszonych śliwek (około 100 g), 1 duża cebula, 1 ząbek
czosnku, sól, przyprawa do pieczonych i duszonych mięs, 1 łyżeczka przyprawy typu
Kucharek lub Vegeta.
Przygotowanie:
11
Mięso umyć, osuszyć ręcznikami papierowymi. Każdego kotleta oprószyć solą i przyprawą
do mięsa duszonego. Odstawić do lodówki. W tym czasie obrać i pokroić w kostkę cebulę
oraz śliwki. Czosnek obrać, przecisnąć przez praskę. W rondlu rozgrzać olej i poddusić
cebulę z czosnkiem. Wlać około 2 szklanek wrzącej wody. Wkładać kolejno kotlety. Kiedy
sos się ponownie zagotuje, dodać śliwki oraz sól. Gotować pod przykryciem, na małym ogniu
około 25 minut. Podawać z kaszą jaglaną i surówką z białej kapusty.
Uwaga: sos można zagęścić 1 łyżeczką mąki ziemniaczanej. Jeśli ktoś lubi bardzo zawiesiste
sosy.
Wątróbki w sosie malinowym
Składniki: 0,5 kg drobiowej wątróbki, 1 łyżka mąki pszennej, 2 cebule, sól do smaku, olej do
smażenia.
Składniki sosu malinowego: 2 szklanki malin (mrożone lub świeże), pół szklanki wytrawnego
czerwonego wina, 2 łyżki miodu, 1 łyżeczka masła, sól oraz czarny mielony pieprz do smaku.
Przygotowanie:
W rondelku rozgrzać masło i włożyć maliny. Dusić chwilę, żeby owoce się rozpadły, od
czasu do czasu mieszając. Potem wlać wino, dodać miód i gotować do czasu, kiedy sos
zgęstnieje. Przetrzeć koniecznie przez perlonowe sitko, ponieważ maliny mają bardzo dużo
drobniutkich pestek. Pozostawione w sosie trzeszczą w zębach jak piasek. Doprawić do
smaku solą oraz pieprzem. Przed podaniem sos należy ponownie zagotować.
Cebulę obrać, pokroić w cienkie piórka. Ugnieść w palcach ze szczyptą cukru, a następnie
zeszklić na rozgrzanym oleju. Nie rumienić.
Wątróbkę umyć i bardzo starannie osuszyć ręcznikami papierowymi. Usunąć żyłki i błony.
Oprószyć mąką i usmażyć na oleju. Od razu układać na talerzach. Posypać szczyptą soli,
obłożyć uduszoną cebulą, polewać sosem malinowym. Tak przygotowaną wątróbkę podaję z
ziemniakami puree i zieloną sałatą.
Magiczna surówka z białej kapusty
Ta surówka jest niezwykła, ponieważ można ją przechowywać w lodówce przez kilka dni.
Cały czas zachowuje swój smak. Dodając do niej jednym razem sezam, innym pestki
słonecznika lub siekany koperek, można nadawać jej nowy smak.
Składniki: pół główki kapusty, 1 duża marchew, 0,5 szklanki wody, 0,5 szklanki oleju, 1/3
szklanki cukru, 1/3 szklanki octu, 1 ząbek czosnku, 2 łyżeczki soli.
Przygotowanie:
Kapustę umyć, usunąć uszkodzone liście i bardzo drobno poszatkować. Marchewkę obrać,
utrzeć na tarce jarzynowej o grubych oczkach. Warzywa dokładnie wymieszać. Składniki na
zalewę zagotować i zalać kapustę. Po wymieszaniu odstawić na kilkanaście minut, żeby
wystygła.
To tylko tyle pracy i możliwość serwowania surówki co kilka dni w różnych wariantach.
12