Edukacja teatralna w przedszkolu, zawsze cieszy dzieci, przełamuje

Edukacja teatralna w przedszkolu zawsze cieszy dzieci, przełamuje w nich
uczucie tremy oraz pobudza do twórczego działania.
Anna Owczarek
Małgorzata Wencwel
Przedszkole Nr 15
w Sieradzu
„Zachęta do uprawiania, rozumienia,
umiłowania sztuki teatralnej może
rozwinąć się tylko wówczas, gdy
człowiek w okresie wczesnego
dzieciństwa nabędzie umiejętności
pojmowania specyficznego języka
tej dziedziny i różnych
środków jej wyrazu”.
Maria Signorelli
Przedszkole stwarza wiele okazji do kontaktów ze sztuką teatralną. Szczególna ich
wartość polega na wzbogacaniu przeżyć i doświadczeń dziecka. Poprzez słowo, ruch,
muzykę, plastykę, teatr jest w stanie silnie oddziaływać na widza i stać się źródłem jego
przeżyć. Dzięki sztuce teatralnej odkrywamy siły i mechanizmy rządzące życiem,
dostrzegamy dobro i zło, piękno i brzydotę, radość i smutek.
Sztuka teatralna jest zawsze z radością przyjmowana przez małe dzieci, gdyż bardziej niż
inne rodzaje twórczości artystycznej ukazuje sytuacje i zdarzenia, których w codziennym
życiu same nie potrafią dostrzec. Zwłaszcza widowiska lalkowe pozwalają wprowadzić
dziecko w najbardziej nawet fantastyczny świat bajek, w którym grają obok siebie nie tylko
ludzie, lecz także przedmioty. Wszystko to przyczynia się do rozwijania wyobraźni i fantazji
dziecka, rozwijania zdolności myślenia i mowy, a także do budzenia w nim szlachetnych
i wzniosłych uczuć.
Dziecko przedszkolne spotyka się często z różnymi formami teatru: inscenizacjami,
w których dzieci biorą udział, telewizyjnymi teatrami dla dzieci czy zawodowymi teatrami
lalek. Przedstawienia organizowane w przedszkolu, nawet najstaranniej przygotowane nie
dorównują poziomowi, jaki prezentuje teatr zawodowy, wyposażony w potrzebne urządzenia
techniczne, mający bardzo dobrze przygotowanych reżyserów i aktorów. Telewizyjny teatr
dla dzieci ma niewątpliwie ogromne znaczenie, jednak nie zapewnia on żywego kontaktu
z dziecięcą widownią i aktorami. Teatr kukiełek spełnia doniosłą role wychowawczą. Jest to
najbardziej dostępna forma widowiska dla dzieci. Treść przedstawienia, poprzez ożywione
lalki i zwierzęta jest bliska i zrozumiała, dziecko głęboko przeżywa kłopoty Burka
z podwórka lub śmieje się z Agaty, co izbę nogą zamiatała. Widowisko lalkowe dostarcza
dzieciom dużo radości oraz rozwija ich postawy moralne. Teatr w formie zabawy pokazuje,
co złe, a co dobre, pobudza do myślenia i wyciągania wniosków, jest jedną z form pracy
z wychowankami, która pomaga nauczycielowi realizować zadania programowe,
a w dzieciach przełamuje uczucie bierności i tremy.
W naszym przedszkolu są zestawy do opowiadań kukiełek, np. teatr „Tyci-Tyci”, ale
najmilsze i najbliższe dzieciom są te kukiełki, które zrobiła pani oraz te, które samodzielnie
wykonały. Kukiełki w sali powinny mieć swoje stałe miejsce, będąc w każdej chwili do
dyspozycji dzieci, które z chęcią urządzają dla siebie i innych różnego rodzaju teatrzyki.
Tematami tych przedstawień są historyjki ukazujące przeżycia dzieci, znane im uproszczone
opowiadania, wiersze i baśnie.
Przygotowanie teatru lalek lub teatru cieni dostarcza radości nie tylko widzom, ale
i aktorom. Jest to dla wszystkich wspaniała zabawa, która przyczynia się do integracji grupy.
W czasie wspólnej pracy, trwającej nieraz kilka tygodni, nawiązują się przyjaźnie, poza tym
wszyscy uczestnicy rozwijają swoje zainteresowania. Przygotowania do wystawienia
1
teatrzyku najlepiej zacząć od spotkania, na którym trzeba ustalić, kto, za co odpowiada, np.
jedna grupa przygotowuje scenariusz, inna gromadzi potrzebne materiały, a kolejna wykonuje
plastyczne kukiełki. Pracy jest, co niemiara, ale przebiega ona w radosnej i twórczej
atmosferze, np. nauczycielka w roli reżysera powierza „pracowni plastycznej”( staje się nią
przedszkolna sala) wykonanie plakatów i rekwizytów niezbyt skomplikowanych
do wykonania. Dzieci zgodnie z przyjętą umową nie są w tym czasie przedszkolakami, lecz
plastykami, grafikami. W związku z tym salę stylizujemy w zależności od sytuacji, raz na
pracownię plastyczną, innym razem na widownie i scenę, a jej odgrodzone stolikami lub
krzesłami części, na kasę, poczekalnię, widownię. Nauczycielka występuje w roli reżysera,
a dzieci wcielają się w rolę plastyków, muzyków, technika dźwięku (przedszkolaka, który
w odpowiednich momentach naciska klawisze w magnetofonie uruchamiając lub zatrzymując
taśmę). Rozpoczyna się przedstawienie, mające formę składanki lub krótkiej inscenizacji
odpowiedniego utworu literackiego.
Do przedstawienia wybieramy zazwyczaj utwory, w których jest wiele dialogów
i występuje kilka postaci. Sytuacja ta wymaga od dzieci osiągnięcia pewnej dojrzałości
społecznej, szczególnie przy podziale ról oraz uzgodnienia wspólnych działań dla uzyskania,
jak najlepszego efektu. Zabawy inscenizowane mają również wpływ na sferę intelektualną
wychowanków tj. zainteresowanie książką, poznawanie cennych utworów literatury
dziecięcej oraz wieloaspektowe doskonalenie mowy. Dzieci odtwarzając lub powtarzając
tekst autora posługują się językiem literackim, używają zwrotów, które nie zawsze występują
w ich mowie potocznej, ale często zostają one na zawsze w ich pamięci.
Utwory literatury dziecięcej mogą być odtwarzane w różny sposób, jako swobodne
zabawy twórcze lub inscenizacje aktorskie, kiedy to poszczególne role przyjmują same dzieci,
albo różnego rodzaju przedstawienia lalkowe, w których grają kukiełki „pacynki”, sylwetki,
zabawki, a przedszkolaki są ich animatorami. Po obejrzeniu wielu przedstawień można
sądzić, iż dla dzieci ciekawsze są te, w których one same są „aktorami”. Koncentrują się
wtedy głównie na tym, co chcą powiedzieć, a mimika i ruch wspomagają słowo. Natomiast
przy posługiwaniu się lalką animator musi umieć zsynchronizować wypowiedź z ruchami
lalki, a więc wykonywać równocześnie dwie czynności, ściśle ze sobą powiązane. Wprawdzie
dzieci chętnie bawią się kukiełkami, ale poruszanie nimi ogranicza ekspresje słowną, czasami
bywa odwrotnie, przedszkolak z przejęciem wypowiada swoją kwestię, lecz nie towarzyszy
temu „gra lalki”. Inaczej trzeba spojrzeć na dzieci nieśmiałe. Występowanie bezpośrednio
przed widzami ogranicza ich wypowiedź i ruch, czyni je ubogimi w treść i formę. Te dzieci
czują się często pewniej, gdy są „ukryte” za sceną i kukiełką, wtedy znika nieśmiałość i stają
się wówczas pożądanymi uczestnikami zabawy.
Z dziećmi, które sprawiają trudności wychowawcze można przygotować bajkę w formie
pantomimy pt. „Kot w butach”- J. Brzechwy. Wykorzystanie nagrania zmusza dzieci
do zachowania dyscypliny oraz dostosowania ruchów do nagrania. Ruch, który w tym
przedstawieniu jest niezbędny został przez dzieci szybciej zaakceptowany, niż tekst.
Obejrzenie ciekawego widowiska w przedszkolu, pobyt dziecka w teatrze znajduje
natychmiast odzwierciedlenie w zabawach. Dzieci często bawią się w teatrzyk, organizują
zabawy tematyczne, wykorzystując do tego kącik teatralny i wcześniej zdobyte
doświadczenia. Przedszkolaki wykonują projekty kostiumów, wycinają papierowe kukiełki,
tworzą łamanki oregami, modelują kukiełki z masy solnej, papieru, plasteliny, z rękawiczek
i warzyw.
Wprowadzając dzieci w świat teatru ukazujemy im sytuacje i zdarzenia, których w życiu
codziennym same nie potrafią dostrzec, a tym samym pobudzamy je do twórczego działania,
przełamujemy w nich poczucie bierności, lęku, tremy oraz podnosimy w nich poczucie
własnej wartości i wiarę w swoje możliwości.
2