Festiwal “Konfrontacje Teatralne”

Festiwal “Konfrontacje Teatralne” narodził się 17 stycznia 1996 roku, kiedy to sześciu
przedstawicieli lubelskiego środowiska teatrlanego zawiązało Radę Programową
festiwalu. Byli to: dyrektor Teatru Provisorium – Janusz Opryński, dyrektor Sceny
Plastycznej KUL – Leszek Mądzik, dyrektor Ośrodka Praktyk Teatrlanych Gardzienice –
Włodzimierz Staniewski, dyrektor Ośrodka Brama Grodzka – Tomasz Pietrasiewicz,
dyrektor Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie – Cezary Karpiński oraz Aleksander
Szpecht – dyrektor Centrum Kultury w Lublinie. Dziewięć miesięcy później odbyła się
pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu “Konfrontacje Teatrlane”.
Inspiracją do tego działania była bogata tradycja festiwali teatralnych w Lublinie. W
latach 60. i 70. XX w. odbywał się tu popularny festiwal pod nazwą Lubelska Wiosna
Teatrala, a następnie niezwykle prężne Konfrontacji Młodego Teatru – związany ze
środowiskiem studenckim skupionym wokół Chatki Żaka przegląd teatrów
alternatywnych, do których bezpośrednio nawiązywali założyciele “Konfrontacji
Teatralnych”.
Przez pierwszych dziesięć lat działalności Festiwalu artyści tworzyli Radę Programową,
której przewodził Komisarz Artystyczny z roczną kadencją. Dzięki temu w kolejnych
latach Festiwal zyskiwał odmienny profil artystyczny. Obecnie struktura Festiwalu
ewoluuje wraz ze zmieniającym się otoczeniem artystycznym, a za program
odpowiedzialny jest Dyrektor Artystyczny wrz z gronem doradców. Fukncję tę pełni
Janusz Opryński i to jemu Festiwal zawdzięcza swoją obecną formę.
“Przez cztery dni będziemy zakłócać normalny dzień pracy, dzień życia naszego miasta.
Czy mamy do tego prawo w czasie niełatwym dla ludzi? Kusić ich, namawiać, aby przysli
do nas – do sal teatrlanych, na place, do miejsc, gdzie będziemy się wspierać, mamy
nadzieję o wartości i przyszłość teatru. W Lublinie od dawien dawna pracuje wielu ludzi
w różnych teatrach, mówiło się o nich dużo dobrego. A o mieście, że to unikalne miasto,
że “Ateny teatralne”, że genius loci kocha teatr. Piętnaście lat lemu, odbyły się ostatnie
Konfrontacje Młodego Teatru, które rozbudziły w nas wiele emocji, widzowie zaś tłumnie
oblegali sale, dyskutowano do późnej nocy. Czy tak będzie w 1996 roku? My, tj. Rada
Programowa Festiwalu, ufamy, że tak, że spotkanie to stanie się ważne, że nasi goście z
Rosji, Chorwacji, Izraela, Węgier, Japonii i wreszcie z Polski znającą pełne
porozumienie z widzami, że będziemy się kłócić o nasz obraz świata, o jego przyszłość,
ale tylko w salach teatrlanych. Dyrektrów wszelkich przedsiębiorstw i nauczycieli
prosimy o wyrozumiałość, pozwóllcie ludziom uczystniczyć w tych spotkaniach i
wybaczcie im zaspane oczy w pracy i szkolach”
W imieniu Rady Programowej Festiwalu Konfrontacje Teatrlane
Janusz Opryński”
Program skupia się wokół idei konfrontacji różnych form i tradycji teatralnych,
prezentowania dokonań najciekawszych osobowości teatralnych, odnajdywania nowych
sposobów rozumienia teatru reprezentowanych przez grupy teatralne wybrane według
autorskiego klucza.
Pierwszy Festiwal budził mieszkańców Lublina z teatralanego letargu prezentując aż 32
spektakle teatrów lokalnych a także grup z Polski, Chorwacji, Izraela, Rosji i Węgier.
Wśród kolejnych edycji, z których każda przyniosła nowe odkrycia, niech będzie
wymienionych choć kilka, jak ta z 1997 roku, kiedy Festiwal zbiegł się z
dwudziestoleciem działalności Ośrodka Praktyk Teatralnych Gardzienice, czy edycja
roku 2000, gdy widzowie festiwalowi mieli okazję zapoznać się z teatrem litewskim. W
2002 roku zaproszono “teatry dwóch mocarstw”, czyli Stanów Zjednoczonych i Rosji.
Dwa lata później “Konfrontacje Teatralne” wpisały się w oficjalne obchody roku
gombrowiczowskiego – program poświęcony był w całości inscenizacjom twórczości
artysty. Szeroko pojęta tematyka żydowska była poruszana w spektaklach teatrów m.in. z
Polski, Izraela i Rosji w 2008 roku. Edycja 14. (2009) poświęcona była w znacznej
mierze teatrowi rosyjskiemu, a program współtworzyła Agnieszka Lubomira Piotrowska.
W roku jubiluszowym na Festiwal zaproszono grupy znane lubelskiej publiczności z
poprzednich edycji, wielkie produckje polskie oraz spektakle nawiązujące do planowanej
linii programowej następnych lat.
Program główny Festiwalu wzbogacony jest w każdym roku o imprezy towarzyszące
m.in. Wystawy fotograficzne, pokazy filmów, koncerty i sesje naukowe.
Festiwal “Konfrontacje Teatralne” to nie tylko spektakle, ale również ludzie. Przez
piętnaście lat istnienia był stale wspierany pracą wolontariuszy, z których wielu związało
swoje życie z teatrem. Tak też powstały ważne zjawiska kulturowe jak Teatr Maat i Maat
Festival, czy Forum Tańca Współczesnego prowadzone przez Lubelskie Forum Tańca.
Festiwal “Konfrontacje Teatralne” odczarował wiele lubelskich przestrzeni, w których
sztuka nigdy wsześniej nie mieszkała. Spektakle odbywały się na ulicach śródmieścia,
placach Starego Miasta (które pod koniec lat 90. nie było tak przyjazne jak dziś), a także
na placu i błoniach pod lubelskim zamkiem. Na miejsca festiwalowych wydarzeń
wybierano również bardziej niezwykłe lokalizacje, takie jak podziemia Centrum Kultury,
Hala w fabryce Polmosu (dzisiejszy Stock), tereny Lubelskiego Klubu Jeździeckiego czy
niemal opuszczony dworzec Lublin Północ.
Podczas piętnastu edycji na Festiwalu pokazano prawie 350 przedstawień, spośród
których trzeba wymienić choćby twórców, którzy wzbudzili największe zainteresowanie
zarówno krytyki jak i widzów. Spośród teatrów litewskich wspomijmy Teatr Oskara
Korsunovasa (“Shopping and fucking”), teatr Meno Fortas Eimuntasa Nekrosiusa
(“Hamlet”), z Izraela – teatr Seminar Hakibutz (niezapomniana “La Mariposa”), z
Norwegii – wielokrotnie powracająca do Lublina Stella Polaris, z Japonii – Otha Shogo,
Astushi Takenoushi i Daisuke Yochimoto, z Rosji – Centrum Meyerholda (“Artaud i jego
sobowtór” w rezyserii Walerego Fokina), moskiewski Teatr.doc (“Fantom bólu”),
SounDrama Studio (“Gogol. Wieczory”), rosyjsko-nimiecką formację Teatr Derevo,
ukraiński spektakl “Szwejk” w wykonaniu aktorów Teatru Narodowego (“Fundacja
Ukraina-Kultura-Europa”), amerykański Pig Iron Theatre Company (“Panowie
ochotnicy”), oraz słoweński teatr Mladinsko ze spektaklem “Ślub” koprodukowanym
przez Festiwal.
Spośród teatrów polskich niezapomniane zostaną spektakle “Carmen Funebre”
poznańskiego Teatru Biuro Podróży, “Tańcz, póki możesz” i “Czas matek” Teatru
Ósmego Dnia, również z Poznania, “Metamorfozy albo Złoty Osioł”, “Kosmo
Gardzienic” oba w reżyserii Włodzimierza Staniewskiego – Ośrodek Praktyk Teatralnych
Gardzienice, “Pieśń Kozła” wrocławskiego Teatru Tragon (dziś Teatr Pieśni Kozła),
“Szczelina” Sceny Plastycznej KUL Leszka Mądzika, “Ferdydurke”, “Trans-Atlantyk”
oraz “Do piachu” w reżyserii Janusza Opryńskiego i Witolda Mazurkiewicza – Teatr
Provisorium i Kompania “Teatr” (Lublin), “Ślub” w wykonaniu Teatru im. Wilema
Horzycy z Torunia, Teatru Rozmaitości z Warszawy “Zaryzykuj wszystko” w reżyserii
Grzegorza Jarzyny, “Ostatni taki ojciec” Sceny Prapremier InVitro (Lublin) w reżyserii
Łukasza Witt-Michałowskiego, oraz czytanie fragmentów “Dzienników” Witolda
Gombrowicza oraz “Złotego osła” Apulejusza w wykonaniu Andrzeja Seweryna.