Analiza skutków zastosowania jednoskładnikowych cen lub stawek

Analiza skutków zastosowania jednoskładnikowych cen
lub stawek opłat w rozliczeniach za dostawę ciepła
dr Paweł Bogusławski
Zasady kalkulacji taryf dla ciepła przedsiębiorstw energetycznych, prowadzących działalność gospodarczą
polegającą na dostarczaniu ciepła do odbiorców w zakresie objętym koncesjonowaniem, zatwierdzanych przez
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (Prezesa URE), regulują przepisy ustawy – Prawo energetyczne1 zawarte w
szczególności w art. 44 i 45 oraz rozporządzeniu taryfowym dla ciepła2.
W taryfie wytwórcy, ceny za zamówioną moc cieplną i ceny ciepła lub stawki opłat za ciepło wytworzone w źródłach
lokalnych oblicza się według wzorów § 19 oraz § 21 ust. 2 i ust. 3 rozporządzenia taryfowego dla ciepła. Udział opłat stałych
określają w tych wzorach wartości wskaźników A, A1 i A2, które zostały ograniczone do wartości nie wyższej niż udział kosztów
stałych w łącznych kosztach wytwarzania ciepła.
W taryfie dystrybutora stawki opłat za usługi przesyłania i dystrybucji ciepła ustala się na podstawie wzoru § 22 rozporządzenia
taryfowego dla ciepła. Udział opłat stałych określa wskaźnik B, który aktualnie nie jest zdeterminowany żadną konkretną wielkością.
Jednak w przypadkach szczególnych, gdy wymaga tego ochrona interesów odbiorców, Prezes URE, korzystając z danego mu
uprawnienia zawartego w art. 23 ust. 2 pkt 3 lit. d ustawy – Prawo energetyczne, ustala maksymalny udział opłat stałych w
łącznych opłatach za świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji dla poszczególnych grup odbiorców, także w taryfach dla
ciepła.
Historia zmian ograniczeń opłat stałych
W okresie obowiązywania ustawy – Prawo energetyczne i kolejnych wersji rozporządzenia taryfowego dla ciepła, możliwa do
ustalenia maksymalna wielkość analizowanych wskaźników zmieniała się.
Wskaźnik „A” udziału opłat stałych za zamówioną moc cieplną w łącznych opłatach za zamówioną moc cieplną i ciepło, którego
wartość powinna wynikać z udziału kosztów stałych w łącznych kosztach wytwarzania, przetwarzania i magazynowania ciepła,
został wprowadzony już przez pierwsze rozporządzenie taryfowe dla ciepła 3. W pierwszej i w kolejnych wersjach rozporządzenia
taryfowego dla ciepła wartość wskaźnika „A” nie mogła być wyższa niż 30%. Stan ten zmieniło rozporządzenie taryfowe dla ciepła
w 2006 r.4, które poprzez § 18 zdefiniowało wskaźnik „A”, jako określony dla danego źródła ciepła i nośnika ciepła wskaźnik udziału
kosztów stałych w łącznych kosztach wytwarzania ciepła, którego wartość nie może być wyższa od udziału kosztów stałych w
łącznych kosztach wytwarzania ciepła. Zapis taki był umożliwieniem uzyskania w opłatach za ciepło pokrycia tej części kosztów,
która musi być ponoszona przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości sprzedaży ciepła, a przekracza określony wcześniej limit.
W 2000 r., rozporządzenie taryfowe dla ciepła5 wprowadziło zmienne i stałe stawki opłat za usługi przesyłowe. Celem było
przede wszystkim zapewnienie przedsiębiorstwom płynności finansowej w okresie letnim, kiedy dostawy ciepła są małe lub wcale
ich nie ma (w zależności od tego, czy są dostawy ciepła na potrzeby podgrzania wody użytkowej), a więc w okresie, w którym
powinno się dokonywać niezbędnych napraw, przeglądów i konserwacji infrastruktury związanej z dostawą ciepła. Wprowadzenie
opłat stałych niezależnych od faktycznej dostawy ciepła zmniejszyło również ryzyko strat przedsiębiorstw w latach „krótkich zim”
lub „ciepłych zim” – sezonów grzewczych charakteryzujących się niską dostawą ciepła. W celu ochrony ekonomicznych interesów
odbiorców ograniczono wartość wskaźnika „B” do 30%. Jednak w rozporządzeniu z 2006 r., wskaźnik „B” wystąpił już bez
ograniczenia, co było podyktowane zmianą ustawy – Prawo energetyczne w 2005 r.6, którą uchylono w art. 45 ust. 5 pkt 2 w
odniesieniu do ciepła ograniczenie do 30% udziału opłat stałych w łącznych opłatach za świadczenie usług przesyłania lub
dystrybucji.
Zasadnicza problematyka
Do Prezesa URE docierają skargi odbiorców na niekontrolowany (zdaniem odbiorców) wzrost cen i stawek opłat w taryfach dla
ciepła. Szczególnie bulwersuje zwracających się o interwencję do Prezesa URE odbiorców, w ich mniemaniu „stały i bardzo wysoki
wzrost tych elementów taryf, które dotyczą składników opłat stałych, niezależnych od zużycia energii cieplnej, co świadczy, że
koszty przedsiębiorstw ciepłowniczych nie są korygowane wraz ze zmniejszającą się sprzedażą i dowodzi rozpasaniu
monopolistów”. Podnoszony jest „problem praktyk stosowanych przez niektórych dostawców energii cieplnej, polegający na
wielokrotnym podnoszeniu opłat stałych za dostarczaną energię”.
Każda tego rodzaju skarga powoduje powtórną analizę zatwierdzonej taryfy dla ciepła, zwłaszcza w obszarze poruszanym przez
odbiorcę. W udzielanej odpowiedzi zgłaszającemu niezadowolenie odbiorcy zawsze znajduje się ustosunkowanie do zgłaszanej
problematyki.
1)
Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 17 września 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu
zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2010 r. Nr 194, poz. 1291).
3)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 6 października 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie
ciepłem, w tym rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach (Dz. U. z 1998 r. Nr 132, poz. 867).
4)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 9 października 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu
zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2006 r. Nr 193, poz. 1423).
5)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 12 października 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w
obrocie ciepłem (Dz. U. z 2000 r. Nr 96, poz. 1053).
6)
Ustawa z 4 marca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2005 r. Nr 62, poz. 552).
2)
W odpowiedziach na zarzuty, których problematykę ujmują powyższe cytaty z pism odbiorców, Prezes URE przede wszystkim
zwraca uwagę na fakt, że zapis dotyczący możliwości uzyskania przychodów niezależnie od wielkości dostawy ciepła, jest
umożliwieniem uzyskania przez przedsiębiorstwo energetyczne w opłatach za ciepło pokrycia tej części kosztów, która musi być
ponoszona przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości sprzedaży ciepła. Należy mieć bowiem na uwadze, że zmierzając do
równoważenia interesów odbiorców i przedsiębiorstw energetycznych, o czym mowa w art. 23 ust. 1 ustawy – Prawo energetyczne
powinno się uwzględnić nie tylko warunki ekonomiczne dostawy ciepła dla odbiorców (po najniższej cenie), ale również konieczność
funkcjonowania przedsiębiorstwa w długim horyzoncie czasowym, aby dostawy ciepła o określonych standardach jakościowych
mogły być realizowane w sposób ciągły i niezawodny, z uwzględnieniem ochrony środowiska.
Dodatkowo podnoszone jest, że w trakcie każdego postępowania administracyjnego wszczętego na wniosek przedsiębiorstwa o
zatwierdzenie taryfy dla ciepła, dokonywana jest szczegółowa analiza kosztów uwzględnionych w kalkulacji cen i stawek opłat
przed uznaniem ich jako koszty uzasadnione. Koszty uzasadnione, zgodnie z definicją art. 3 pkt 21 ustawy – Prawo energetyczne
powinny charakteryzować się przede wszystkim niezbędnością ich poniesienia. Niezależnie od tego w odpowiedziach ujmuje się, że
przestrzegany jest przepis zawarty w art. 45 ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo energetyczne, zgodnie z którym taryfy należy kalkulować
w sposób zapewniający ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen i stawek opłat. Odpowiedzi
uwzględniają także, że analizowany jest sposób ustalenia i wielkość zwrotu z kapitału, zwłaszcza pod kątem zgodności z zasadą
określoną w § 26 ust. 6 rozporządzenia taryfowego dla ciepła stanowiącą, że uwzględnienie zwrotu z kapitału w kalkulacji cen i
stawek opłat nie może spowodować nadmiernego wzrostu opłat ponoszonych przez odbiorców.
Jednak przede wszystkim Prezes URE w odpowiedziach wskazuje, że w trakcie postępowań administracyjnych w sprawie
zatwierdzenia taryfy dla ciepła analizowany i sprawdzany jest udział opłat stałych pod kątem zgodności z przepisami zawartymi w
ww. aktach prawnych.
Analizując zgłaszaną problematykę należy także skorzystać z danych Prezesa URE, będących wynikiem prowadzonych co roku
badań koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych, których celem jest pozyskiwanie informacji o działalności
przedsiębiorstw ciepłowniczych.
Z badania za rok 2014 przeprowadzonego na początku 2015 r. wynika, że koszty stałe całego koncesjonowanego sektora
ciepłowniczego pozostały na zbliżonym poziomie do poziomu z roku poprzedniego, natomiast zdecydowanie obniżyły się koszty
zmienne – prawie o 10%. Wśród kosztów zmiennych na uwagę zasługuje obniżenie o 16% kosztów paliwa technologicznego (w
poprzednim roku obniżyły się o niecałe 8%). Wpływ na te zmiany miał spadek cen podstawowego paliwa stosowanego w źródłach
wytwarzania ciepła oraz sukcesywne zmniejszanie się zapotrzebowania na ciepło systemowe w związku z przeprowadzanymi
termomodernizacjami oraz obserwowanym w ostatnim okresie wzrostem średnich temperatur w miesiącach sezonu grzewczego.
Natomiast ostatnie dane pozyskane z badania za rok 2015 przeprowadzonego na początku 2016 r. wskazują, że koszty stałe
całego koncesjonowanego sektora ciepłowniczego wzrosły o 14,5% w stosunku do roku poprzedniego. Jednak było to powodem
przeszacowania majątku niektórych dużych przedsiębiorstw, na co Prezes URE nie miał wpływu. Podobne temperatury w latach 2014 i
2015 spowodowały zmniejszenie się kosztów zmiennych tylko o 0,6%. Koszty paliwa technologicznego sukcesywnie
charakteryzowały się spadkiem – o 6,4% w stosunku do roku poprzedniego.
Możliwości odbiorców
W związku z opisanymi wcześniej sygnałami odbiorców ciepła dotyczącymi niezadowolenia z poziomu obciążeń wynikających z
opłat stałych, 23 lutego 2016 r., na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki (URE) została opublikowana Informacja
Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki nr 7/2016 z 22 lutego 2016 r. w sprawie upowszechnienia możliwości stosowania
jednoskładnikowych cen lub stawek opłat w rozliczeniu za dostawę ciepła.
W informacji Prezes URE przypomina, że stosownie do § 24 rozporządzenia taryfowego dla ciepła, przedsiębiorstwo energetyczne,
na wniosek odbiorcy, określa w zawartej z nim umowie, obliczoną według wskazanych w ust. 2 wzorów, średnią:
1) cenę ciepła wyrażoną w zł/GJ, zamiast ustalonej w taryfie ceny za zamówioną moc cieplną i ceny ciepła lub stawki opłaty
miesięcznej i stawki opłaty za ciepło,
2) stawkę opłaty za usługi przesyłowe zamiast ustalonej w taryfie stawki opłaty stałej za usługi przesyłowe i stawki opłaty
zmiennej za usługi przesyłowe.
Zastosowanie takiego modelu umowy mogłoby pozwolić odbiorcy na odpowiednie dostosowanie ponoszonych opłat do faktycznie
pobieranej ilości ciepła.
Niezależnie od powyższego, w przypadku gdy pobór ciepła przez odbiorcę występuje wyłącznie poza sezonem grzewczym,
znajduje zastosowanie § 24 ust. 3 ww. rozporządzenia, zgodnie z którym przedsiębiorstwo energetyczne może stosować w
rozliczeniach z takim odbiorcą tylko określone w taryfie dla danego źródła ciepła i sieci ciepłowniczej cenę ciepła lub stawkę opłaty
za ciepło i stawkę opłaty zmiennej za usługi przesyłowe.
Obowiązki przedsiębiorstw energetycznych
Mając na uwadze sformułowanie zawarte w § 24 ust. 1 „Przedsiębiorstwo energetyczne, na wniosek odbiorcy, określa …”,
przepis ten należy stosować obligatoryjnie, po złożeniu stosownego wniosku przez odbiorcę ciepła.
Na podstawie § 24 ust. 2 ww. rozporządzenia średnią cenę ciepła i średnią stawkę opłaty za usługi przesyłowe, o których mowa
w ust. 1 pkt 1 i 2, oblicza się według wzorów:
Cs = (Nzo  Ctn + Qso  Ctc) : Qso
Osp = (Nzo  Otsp + Qso  Otzp) : Qso
gdzie poszczególne symbole oznaczają:
Cs − średnią cenę ciepła dla danego odbiorcy [w zł/GJ],
Osp − średnią stawkę opłaty za usługi przesyłowe dla danego odbiorcy [w zł/GJ],
Nzo − moc cieplną zamówioną przez danego odbiorcę [w MW],
Ctn − cenę za zamówioną moc cieplną lub dwunastokrotność stawki opłaty miesięcznej za zamówioną moc cieplną, określone w
taryfie dla grupy taryfowej, do której jest zaliczony dany odbiorca [w zł/MW],
Otsp− stawkę opłaty stałej za usługi przesyłowe, określoną w taryfie dla grupy taryfowej, do której jest zaliczony dany odbiorca [w
zł/MW],
Qso − planowaną wielkość sprzedaży ciepła dla danego odbiorcy [w GJ],
Ctc − cenę ciepła lub stawkę opłaty za ciepło, określone w taryfie dla grupy taryfowej, do której jest zaliczony dany odbiorca [w
zł/GJ],
Otzp− stawkę opłaty zmiennej za usługi przesyłowe, określoną w taryfie dla grupy taryfowej, do której jest zaliczony dany odbiorca [w
zł/GJ].
Skutki dla odbiorców
Analizując potencjalne korzyści wynikające z omawianego przepisu, niezbędnym jest uwzględnienie czynników mających wpływ
na oczekiwane korzyści ale także na możliwości poniesienia strat. Koniecznym jest uwzględnienie wskaźnika wykorzystania
zamówionej mocy cieplnej w grupie oraz współczynnika wykorzystania zamówionej mocy cieplnej przez danego odbiorcę, a także
udziału opłat stałych w zatwierdzonej taryfie dla ciepła.
W przypadku dostawy ciepła do obiektów zamieszkałych przez gospodarstwa domowe, wskaźnik wykorzystania zamówionej
mocy cieplnej zwykle wynosi około 8 ÷ 9 tys. GJ/MW mocy zamówionej. Jednak w przypadkach skrajnych wskaźnik ten może
teoretycznie ewaluować od wartości bliskich zeru (wyobraźmy sobie obiekt, który nie jest zamieszkały i w związku z tym potrzeby
cieplne są znikome), aż do 31,5 tys. GJ z jednego MW (przy maksymalnej dostawie ciepła przez cały rok, co można sobie wyobrazić
w przypadku dostawy ciepła technologicznego)7.
Wskaźnik wykorzystania zamówionej mocy cieplnej został określony przez § 12 ust. 3 pkt 2 nieobowiązującego już
rozporządzenia taryfowego dla ciepła8 pod symbolem Wn, w celu wyznaczenia planowanej rocznej sprzedaży ciepła, a sposób jego
obliczenia wskazywała następująca definicja: wskaźnik wykorzystania zamówionej mocy cieplnej, ustalony jako średnia z okresu
ostatnich pięciu lat ilości sprzedanego ciepła przypadająca na 1 MW zamówionej mocy cieplnej lub z faktycznego okresu
prowadzania działalności przez przedsiębiorstwo energetyczne gdy okres ten jest krótszy niż pięć lat [w GJ/MW]. Tego rodzaju
podejście uśredniało zmienność zapotrzebowania na ciepło, głównie zmienne warunki temperaturowe przy planowaniu rocznej
sprzedaży ciepła, w szczególności na potrzeby ogrzewania. Dla planowania sprzedaży ciepła technologicznego, sposób wyznaczenia
rocznej sprzedaży ciepła według podanego wzoru9 § 12 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia z 2004 r. – miał mniejsze znaczenie.
Współczynnik ten, niestety, obowiązywał tylko dwa lata, tj. do utraty mocy przez rozporządzenie taryfowe dla ciepła z 2004 r. Jednak
w celu ustalenia wielkości planowanego zapotrzebowania na ciepło (planowanej sprzedaży) najbardziej zbliżonej do faktycznego
zapotrzebowania w przyszłości, warto posługiwać się nadal wskazaną metodologią.
W celu odpowiedzi na nasuwające się pytania o korzyści (najpierw rozpatrujemy co możemy zyskać, zapominając niekiedy o
ryzyku skorzystania z tej czy innych możliwości odbiorców), a także przewidzieć zagrożenia, należy porównać opłaty, które będą
ponoszone przy zastosowaniu omawianego przepisu z opłatami, które byłyby ponoszone przy kalkulacji na podstawie wszystkich
składników taryfy dla ciepła.
W kolejnych tabelach, w których dokonano podstawowych symulacji, numery wierszy odpowiadają następującym wielkościom.
Tabela 1. Legenda
1
Moc zamówiona przez odbiorcę [MW]
2
Ciepło planowane do sprzedaży odbiorcy [GJ]
3
Ciepło sprzedane < planowane [GJ]
4
Ciepło sprzedane > planowane [GJ]
5
Cena za zamówioną moc cieplną [zł/MW/rok]
6
Cena ciepła [zł/GJ]
7
Stawka opłaty stałej za usługi przesyłowe [zł/MW/rok]
8
Stawka opłaty zmiennej za usługi przesyłowe [zł/GJ]
9
Średnia cena ciepła [zł/GJ]
10
Średnia stawka za usługi przesyłowe [zł/GJ]
11
Opłata wynikająca z czterech składników taryfy [zł]
12
Opłata wynikająca ze średnich cen i stawek opłat [zł]
Poniższa tabela pokazuje zmiany w opłatach odbiorcy po hipotetycznym zastosowaniu do rozliczeń za dostawę ciepła
średnich cen i stawek opłat, na tle stosowania stałych i zmiennych cen i stawek opłat uwzględn ionych w taryfie dla ciepła. W
tabeli uwzględniono opłaty odbiorcy przy równym planowanemu zapotrzebowaniu na ciepło oraz różnice wynikające z większego
lub mniejszego zapotrzebowania na ciepło niż uwzględniono w planie.
7)
8 760 godzin w roku × 1 MW mocy zamówionej × 3,6 GJ/MWh = 31 536 GJ.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 30 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie
ciepłem (Dz. U. z 2004 r. Nr 184, poz. 1902).
9)
Q = N × Wn, gdzie Q – planowana sprzedaż ciepła [w GJ], N – zamówiona moc cieplna [w MW], Wn – jak wyżej.
8)
Tabela 2. Skutki niedoszacowania lub przeszacowania planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy zastosowaniu średnich cen i stawek opłat na tle
opłat wynikających z taryfy dla ciepła
Dane
1
2
2
17 000
3
11 000
4
23 000
5
90 000
Sprzedaż
= wielkość
planowana
Sprzedaż
< wielkości
planowanej
Sprzedaż
> wielkości
planowanej
11
968 000
704 000
1 232 000
12
968 000
626 353
1 309 647
0
77 647
- 77 647
6
30
7
20 000
8
14
9
41
10
16
Różnica
Wn odbiorcy = Wn grupy = 8 500 GJ/MW
Analiza wierszy 11 i 12 tab. 2 wskazuje, że niedoszacowanie wielkości planowanej sprzedaży ciepła dla danego odbiorcy ma dla
niego skutek negatywny przy ustalaniu opłat na podstawie średnich cen i stawek opłat w stosunku do opłat wynikających ze
wszystkich składników taryfy dla ciepła. Natomiast przeszacowanie tej wielkości przyniesie korzystny efekt ekonomiczny dla danego
odbiorcy.
Kolejne dwie tabele zostały wykonane przy założeniu różnych wskaźników wykorzystania zamówionej mocy cieplnej dla
danego odbiorcy i dla grupy odbiorców, do której zakwalifikowano danego odbiorcę. Różnica zarówno in plus jak i in minus została w
celu uwypuklenia skutków przyjęta jako znaczna, o takim samym nominale zwiększającym jak i zmniejszającym wskaźnik
wykorzystania zamówionej mocy cieplnej danego odbiorcy. Przyjęcie takiego założenia będzie powodować korzystne uwypuklenie
mniejszych skutków dla odbiorcy w przypadku większego wykorzystania mocy cieplnej przez odbiorcę ze względu na fakt rozłożenia
się wielkości opłat wynikających z ceny za zamówioną moc cieplną i ze stawki stałej za usługi przesyłowe (składniki stałe opłaty
wynikającej z taryfy dla ciepła wyrażone w zł za MW zamówionej mocy cieplnej), na większą liczbę GJ ciepła niż ma to miejsce w
uśrednionej wielkości wskaźnika wykorzystania zamówionej mocy cielnej w całej grupie, do której zakwalifikowany został dany
odbiorca.
Tabela 3. Skutki niedoszacowania lub przeszacowania planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy zastosowaniu średnich cen i stawek opłat na tle
opłat wynikających z taryfy dla ciepła po uwzględnieniu niższego Wn dla grupy odbiorców, niż dla danego odbiorcy z tej grupy
Dane
1
2
2
7 000
3
1 000
4
13 000
5
90 000
6
30
7
20 000
8
14
9
56
10
20
Sprzedaż
= wielkość
planowana
Sprzedaż
< wielkości
planowanej
Sprzedaż
> wielkości
planowanej
11
528 000
264 000
792 000
12
528 000
75 429
980 571
0
188 571
- 188 571
Różnica
Wn odbiorcy = 3 500 GJ/MW
Wn grupy = 8 500 GJ/MW
Tabela 4. Skutki niedoszacowania lub przeszacowania planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy zastosowaniu średnich cen i stawek opłat na tle
opłat wynikających z taryfy dla ciepła po uwzględnieniu wyższego Wn dla grupy odbiorców, niż dla danego odbiorcy z tej grupy
Dane
1
2
2
27 000
3
21 000
4
33 000
5
90 000
Sprzedaż
= wielkość
planowana
Sprzedaż
< wielkości
planowanej
Sprzedaż
> wielkości
planowanej
11
1 408 000
1 144 000
1 672 000
12
1 408 000
1 095 111
1 720 889
0
48 889
- 48 889
6
30
7
20 000
8
14
9
37
10
15
Różnica
Wn odbiorcy = 13 500 GJ/MW
Wn grupy = 8 500 GJ/MW
Symulacje zawarte w tab. 3 oraz w tab. 4 (str. 7) wskazują, że zarówno w przypadku przeszacowania, jak i niedoszacowania
planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy obliczaniu średniej ceny ciepła i stawki opłaty przesyłowej, mniejszy skutek dla danego
odbiorcy niesie sytuacja, gdy znajduje się w grupie odbiorców, która ma niższy Wn niż dany odbiorca.
Poniższe trzy tabele uwzględniają opcje z niskim i wysokim udziałem opłat stałych w grupie odbiorców, do której należy dany
odbiorca oczekujący obliczenia opłat na podstawie średnich cen i stawek opłat za zamówioną moc cieplną oraz uwzględniając
niedoszacowanie lub przeszacowanie planowanej wielkości sprzedawanego ciepła uwzględnionej przy obliczeniach.
Zaprezentowane tab. 5-7 wykazują, że udział opłat stałych w taryfie dla ciepła również ma wpływ na skutki ustalenia opłaty dla
danego odbiorcy na podstawie średnich cen i średnich stawek opłat za usługi przesyłowe. Zależność jest tym większa, im
większy jest udział opłat stałych wynikający z taryfy dla ciepła, w przeciwnym zaś przypadku, wyznaczenie średnich cen i stawek
opłat coraz bardziej będzie się zbliżać do zmiennych cen i zmiennych stawek opłat wyrażonych w zł za GJ, zawartych w taryfie dla
ciepła.
Tabela 5. Skutki niedoszacowania lub przeszacowania planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy zastosowaniu średnich cen i stawek opłat na tle
opłat wynikających z taryfy dla ciepła przy uwzględnieniu 26% udziału opłaty stałej wynikającej z wytwarzania ciepła i 14% udziału opłaty stałej
wynikającej z opłaty za usługi przesyłowe
Dane
1
2
2
17 000
3
11 000
4
23 000
5
90 000
6
30
7
20 000
8
14
9
41
10
16
Sprzedaż
= wielkość
planowana
Sprzedaż
< wielkości
planowanej
Sprzedaż
> wielkości
planowanej
11
968 000
704 000
1 232 000
12
968 000
626 353
1 309 647
0
77 647
- 77 647
Różnica
udział opłat stałych w wytwarzaniu = 26%
udział opłat stałych w dystrybucji = 14%
Tabela 6. Skutki niedoszacowania lub przeszacowania planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy zastosowaniu średnich cen i stawek opłat na tle
opłat wynikających z taryfy dla ciepła przy uwzględnieniu 36% udziału opłaty stałej wynikającej z wytwarzania ciepła i 39% udziału opłaty stałej
wynikającej z opłaty za usługi przesyłowe
Dane
Sprzedaż
Sprzedaż
Sprzedaż
1
2
2
17 000
3
11 000
4
23 000
5
124 000
6
26
7
54 000
8
10
9
41
10
16
= wielkość
planowana
< wielkości
planowanej
> wielkości
planowanej
11
968 000
752 000
1 184 000
12
968 000
626 353
1 309 647
0
125 647
- 125 647
Różnica
udział opłat stałych w wytwarzaniu = 36%
udział opłat stałych w dystrybucji = 39%
Tabela 7. Skutki niedoszacowania lub przeszacowania planowanej wielkości sprzedaży ciepła przy zastosowaniu średnich cen i stawek opłat na tle
opłat wynikających z taryfy dla ciepła przy uwzględnieniu 9% udziału opłaty stałej wynikającej z wytwarzania ciepła i 39% udziału opłaty stałej
wynikającej z opłaty za usługi przesyłowe
Dane
1
2
2
17 000
3
11 000
4
23 000
5
30 500
Sprzedaż
= wielkość
planowana
Sprzedaż
< wielkości
planowanej
Sprzedaż
> wielkości
planowanej
11
968 000
656 000
1 280 000
12
968 000
626 353
1 309 647
0
29 647
- 29 647
6
37
7
11 500
8
15
9
41
10
16
Różnica
udział opłat stałych w wytwarzaniu = 9%
udział opłat stałych w dystrybucji = 8%
Wnioski
Przepis zawarty w § 24 rozporządzenia taryfowego dla ciepła niewątpliwie ułatwia przedsiębiorstwu energetycznemu wystawienie
rachunku za dostawę ciepła, a odbiorcy korzystającemu z takiego obliczenia należności daje transparentny obraz tego rachunku. Należy
zwrócić uwagę na fakt, że taki sposób obliczania należności jest bodźcem do oszczędności ciepła, ponieważ w każdym przypadku mniejszy
pobór ciepła niż planowana wielkość sprzedaży ciepła dla danego odbiorcy daje temu odbiorcy korzyści. Jednak jeżeli będziemy korzystać
z opisanego w artykule sposobu wyznaczenia wskaźnika wykorzystania zamówionej mocy cieplnej, po pewnym czasie nasze oszczędności
będą uwzględnione w tym wskaźniku. Planowana dostawa ciepła od przedsiębiorstwa energetycznego zmniejszy się.
Decydując się na skorzystanie z możliwości, jaką daje przepis zawarty w § 24 rozporządzenia taryfowego dla ciepła, odbiorca
powinien uwzględnić co najmniej opisane w niniejszym artykule aspekty i mieć świadomość, że w krótkim horyzoncie czasowym,
mogą zdarzyć się takie warunki atmosferyczne, przy których poniesie on stratę w stosunku do rachunków wystawianych przez
przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie wszystkich składników wynikających z taryfy dla ciepła.
Warto także zwrócić uwagę na przepis zawarty w § 24 ust. 3 rozporządzenia taryfowego dla ciepła, który daje możliwość
przedsiębiorstwu energetycznemu promować odbiorcę pobierającego ciepło wyłącznie w okresie najniższego zapotrzebowania, nie
uwzględniając w rachunkach za dostawę ciepła opłat stałych. W związku z tym, że przepis nie obliguje przedsiębiorstwa
energetycznego do takiego zachowania, dając mu tylko fakultatywną możliwość, warto w określonej sytuacji wystąpić z wnioskiem
od odbiorcy do przedsiębiorstwa energetycznego o takie właśnie rozliczanie.
Literalnie czytając przepis należy odnosić go indywidulanie tylko do danego odbiorcy i wyłącznie jemu planowanej sprzedaży
ciepła. Jest to słuszne tym bardziej, że jak wykazano, istnieje zależność pomiędzy zróżnicowaniem wskaźnika wykorzystania
zamówionej mocy cieplnej pomiędzy grupą taryfową danego odbiorcy i tym odbiorcą. W związku z powyższym nieuprawnione jest
wyznaczanie średnich cen i stawek opłat za usługi przesyłowe dla całej grupy, dając w ten sposób możliwość każdemu odbiorcy z
tej grupy złożenia wniosku o rozliczanie na podstawie § 24 rozporządzenia taryfowego dla ciepła przy zastosowaniu tak
obliczonych średnich. Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się dostawą ciepła mają obowiązek uwzględniać wnioski
odbiorców o określenie w zawartych z nimi umowach średnich cen ciepła wyrażonych w złotych za GJ zamiast ustalonych w taryfie
stałych [zł/MW] i zmiennych [zł/GJ] cen i stawek opłat za zamówioną moc cieplną. Jednak może to się odbywać wyłącznie w
odniesieniu do danego odbiorcy i z uwzględnieniem jego zapotrzebowania na ciepło.
dr Paweł Bogusławski
Naczelnik Wydziału ds. Regulacji Rynku Ciepła w Departamencie Rynków Energii Elektrycznej i Ciepła URE