4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego

4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego

4. Ocena i interpretacja wyników pomiarów elementów materialnego
środowiska pracy
Ocena mikroklimatu wymaga uwzględnienia kompleksowego wpływu elementów
środowiska, decydujących o możliwości funkcjonowania człowieka na stanowisku pracy, w
określonych warunkach termicznych.
Wymaga to łącznego uwzględnienia szeregu kryteriów oraz parametrów bezpośrednio
nie identyfikowania w ocenie, jednakże pośrednio wpływających na wynik ewaluacji. Należą
do nich m.in.: aklimatyzacja, temperatura wnętrza ciała i skóry, nawilgocenie skóry.
Utrzymanie parametrów oceny w przedziałach określonych w oparciu o zasady i warunki
termoregulacji człowieka pozwala na zachowanie możliwości wymiany ciepła z otoczeniem,
decydującym o możliwości funkcjonowania w środowisku.
4.1. Temperatura w środowisku pracy
Podstawowe wymagania związane z zapewnieniem wymaganej temperatury w
środowisku pracy określone zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 r., w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst
jednolity: Dz. U. 2003, nr 169, poz. 1650, ze zm.). Zgodnie ze wskazaną regulacją:
 pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną
emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem
chłodnego powietrza z zewnątrz [§ 31].
 w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju
wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie
niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają.
W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w
pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K) [§ 30].
 w pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z
potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz
zanieczyszczeń stałych i gazowych [§ 32, ust. 1].
 w pomieszczeniach pracy, w których następuje wydzielanie się ciepła przez
promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowisku pracy 2500 kJ∙godz/m2 należy
stosować nawiewną wentylację miejscową. Parametry nawiewanego powietrza powinny
spełniać wymagania określone dla mikroklimatu gorącego [§ 33].
4.2. Obciążenie termiczne w środowisku pracy
Charakter obciążeń związanych z wpływem warunków środowiskowych na zdrowie i
bezpieczeństwo zatrudnionych wymaga odniesienia wymagań do wskaźników oceny
obciążenia termicznego. Przeprowadzenie szczegółowej analizy wpływu środowiska na
obciążenie termiczne wymaga wiedzy o czterech podstawowych parametrach termicznych:
 temperaturze powietrza,
 średniej temperaturze promieniowania
 prędkości przepływu powietrza,
 wilgotności bezwzględnej.
oraz wiedzy o parametrach związanych ze sposobem i ciężkością wykonywanej pracy. Należą
do nich:
 poziomu metabolizmu,
 oporność cieplnej odzieży.
Dla określania wielkości wpływu parametrów mikroklimatu na zdrowie i bezpieczeństwo
zatrudnionych wykorzystuje się wskaźniki oceny środowiska termicznego. Należą do nich:
 PMV - przewidywana ocena średnia,
 PPD - procentowy udział niezadowolonych,
 WBGT - wskaźnik obciążenia termicznego,
 IREQ - wskaźnik wychłodzenia ogólnego organizmu,
 twc - wskaźnik wychłodzenia miejscowego organizmu
Zależności pomiędzy wskaźnikami oceny obciążenia termicznego oraz zasady ich
stosowania określono w normie PN-EN ISO 11399:2008, Ergonomia środowiska termicznego.
Zasady i stosowanie związanych norm międzynarodowych. Podstawowym kryterium ich
występowania jest zaliczenie środowiska do określonej kategorii zagrożeń lub uciążliwości.
Wyróżnić możemy środowisko zimne, gorące i umiarkowane oraz w jego obszarze strefę
komfortu termicznego. Podstawowe wytyczne ich oceny przedstawiono w tabeli 4.1.
Tabela 4.1. Kryteria oceny środowisk termicznych.
Oceniana
Rodzaj środowiska termicznego
wielkość
gorące
umiarkowane
Komfort i stres
wskaźnik WBGT
wymagane tempo
pocenia się SWreq
przewidywana ocena
średnia PMV
przewidywany odsetek
niezadowolonych PPD
zimne
siła chłodząca
środowiska twc
wymagana izolacyjność
odzieży IREQ
Obciążenie
fizjologiczne
Temperatura wewnętrzna ciała i temperatura skóry, częstość skurczów serca,
utrata masy ciała przez pocenie i oddychanie
Obciążenie
psychiczne
Metody oceny subiektywnej
Uwzględniając zachodzące relacje pomiędzy różnymi grupami parametrów oceny
wyróżnić możemy środowisko:
 środowisko gorące:
Prostą i szybką metodę oceny środowiska termicznego gorącego oparto na wartości
wskaźnika WBGT. Zasady jego wyznaczania określono w normie PN-EN 27243:2005,
Środowiska gorące. Wyznaczanie obciążenia termicznego działającego na człowieka podczas
pracy, oparte na wskaźniku WBGT.
Jeżeli dopuszczalna wartość WBGT na stanowisku pracy zostanie przekroczona lub
wymagana jest bardziej szczegółowa analiza wówczas określić należy wymiar stresu cieplnego
związanego z narażeniem lub określić reakcję osób badanych.
Sposób wyznaczenia wartości wskaźnika WBGT uzależniony jest od sposobu
oddziaływania cieplnego. Wyróżniamy:
 wskaźnik WBGT dla obciążeń związanych z przebywaniem wewnątrz pomieszczeń lub
na zewnątrz pomieszczeń, bez nasłonecznienia:
𝑊𝐵𝐺𝑇 = 0,7 𝑡𝑛𝑤 + 0,3 𝑡𝑔 [°C]
gdzie:
tnw - temperatura wilgotna, naturalna, °C
(temperatura wilgotna naturalna – wielkość wskazywana przez czujnik temperatury
pokryty wilgotną tkaniną, przy naturalnej wentylacji, tj. umieszczony w badanym
środowisku bez zastosowania wentylacji wymuszonej)
tg - temperatura poczernionej kuli, °C
(temperatura poczernionej kuli – temperatura wskazywana przez czujnik temperatury
umieszczony w środku matowej, poczernionej kuli)
 wskaźnik WBGT dla obciążeń związanych z przebywaniem na zewnątrz pomieszczeń z
nasłonecznieniem:
𝑊𝐵𝐺𝑇 = 0,7 𝑡𝑛𝑤 + 0,2 𝑡𝑔 + 0,1 𝑡𝑎 [°C]
gdzie:
tnw - temperatura wilgotna, naturalna, °C
(temperatura wilgotna naturalna – wielkość wskazywana przez czujnik temperatury
pokryty wilgotną tkaniną, przy naturalnej wentylacji, tj. umieszczony w badanym
środowisku bez zastosowania wentylacji wymuszonej)
tg - temperatura poczernionej kuli, °C
(temperatura poczernionej kuli – temperatura wskazywana przez czujnik temperatury
umieszczony w środku matowej, poczernionej kuli)
ta - temperatura powietrza (temperatura sucha), °C
(temperatura powietrza – może być mierzona każdą metodą, za pomocą czujnika o
dowolnym kształcie)
Dodatkowym parametrem istotnym przy ocenie obciążenia środowiska termicznego
energia metaboliczna, stanowiąca element obciążenia termicznego, określający ilość ciepła
wytwarzanego wewnątrz organizmu (tj. energię metaboliczna).
Wartość energii metabolicznej oszacować można wg tab. 4.2, lub poprzez bezpośredni
pomiar.
4.2. Klasyfikacja poziomów tempa metabolizmu (przykłady).
Przykłady prac, przy których występuje
określony poziom metabolizmu
Klasa poziomu
metabolizmu
0
(spoczynek)
 spoczynek
1
(praca lekka)
 lekka praca ręczna w pozycji siedzącej (pisanie ręczne, pisanie na
maszynie, rysowanie, księgowanie, szycie),
 praca rąk i ramion w pozycji siedzącej (małe narzędzia stolarskie,
montaż lub sortowanie małych elementów),
 wiercenie (w małych częściach) wykonywanie w pozycji stojącej,
 praca w pozycji stojącej z narzędziami o małej mocy,
 okresowe chodzenie z prędkością do 3,5 km/h
2
(praca średnio ciężka)
 długotrwała praca dłonią i ramieniem (wbijanie gwoździ),
 praca kończyną górną i dolną (jazda ciężarówką, traktorem lub
sprzętem budowlanym),
 praca ramieniem i tułowiem (praca narzędziami pneumatycznymi,
tynkowanie, sporadyczne posługiwanie się umiarkowanie ciężkimi
elementami, pielenie, zbieranie owoców lub warzyw),
 pchanie lub ciągniecie lekkich wózków lub taczek,
 kucie mechaniczne,
 chodzenie z prędkością od 3,5 km/h do 5,5 km/h
3
(praca ciężka)









4
(praca bardzo ciężka)
 bardzo intensywna praca wykonywana w tempie szybkim do
maksymalnego,
 praca siekierą,
 intensywne szuflowanie lub kopanie,
 wchodzenie po schodach, pochylni lub drabinie,
 szybkie chodzenie małymi krokami
 chodzenie z prędkością powyżej 7,0 km/h
intensywna praca tułowiem i ramieniem,
przenoszenie ciężkich materiałów,
kucie ręczne,
piłowanie,
struganie lub rzeźbienie twardego drewna,
pchanie lub ciągnięcie wózków ręcznych lub taczek,
wyjmowanie odlewów z formy,
układanie bloków betonowych,
chodzenie z prędkością od 5,5 km/h do 7,0 km/h
Wartość dopuszczalnego obciążenia w środowisku pracy określono w rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r., w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.
U. 2014, poz. 817).
Zgodnie ze wskazaną regulacją dla mikroklimatu gorącego określono:
1. Wymagania dotyczące mikroklimatu gorącego stosuje się dla środowiska termicznego,
dla którego wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) wynosi powyżej +2.
2. Obciążenie termiczne w mikroklimacie gorącym określa się za pomocą wskaźnika WBGT
wyrażonego w °C.
Wartości wskaźnika WBGT nie mogą przekraczać w ciągu 8-godzinnego dobowego
wymiaru czasu pracy wartości dopuszczalnych określonych w tab. 4.3.
Tabela 4.3. Dopuszczalne wartości wskaźnika WBGT.
Wartości dopuszczalne WBGT:
Tempo metabolizmu:
odniesienie do
jednostki
powierzchni
skóry
całkowite
(przy średniej
powierzchni skóry
1,8 m2)
W/m2
W
osoba
zaaklimatyzowana w
środowisku gorącym
°C
osoba
niezaaklimatyzowana
w środowisku
gorącym
°C
M ≤ 65
M ≤ 65
33
32
65 < M ≤ 130
117 < M ≤ 234
30
29
(praca średnio
ciężka)
130 < M ≤ 200
234 < M ≤ 360
28
26
3
200 < M ≤ 260
360 < M ≤ 468
M > 260
M > 468
Klasa tempa
metabolizmu
0
(spoczynek)
1
(praca lekka)
2
(praca ciężka)
nieodczuwalny
ruch powietrza
odczuwalny
ruch powietrza
nieodczuwalny
ruch powietrza
odczuwalny
ruch powietrza
25
26
22
23
23
25
18
20
4
(praca bardzo
ciężka)
Ponadto, jeżeli na stanowisku pracy zostanie przekroczona dopuszczalna wartość WBGT
lub wymagana jest bardziej szczegółowa analiza wpływu warunków termicznych na możliwość
wykonywania pracy określić należy wymiar stresu cieplnego związanego z narażeniem,
określić reakcję osób badanych i wyznaczyć wymagane tempo pocenia SWreq (ang.: required
sweat rate) oraz wykonać pomiary fizjologiczne.
W przypadku, gdy podczas pracy nie zostaje osiągnięta równowaga cieplna, wówczas
następuje akumulacja ciepła i wzrasta temperatura wewnętrzna ciała. Następuje pocenie się.
Warunkiem utrzymania równowagi wodnej i mineralnej ciała człowieka jest nie przekraczanie
wartości dopuszczalnych określanych dla maksymalnej wartości nawilgocenia skóry wmax oraz
maksymalnego tempa pocenia SWmax.
Ocena wymaganego tempa pocenia ma na celu określenie:
 obciążeń, które prawdopodobnie prowadzą do nadmiernego wzrostu temperatury
wewnętrznej lub utraty wody przez standardową osobę,
 modyfikacji, jakie powinny być wprowadzone w warunkach pracy w celu zmniejszenia
lub wykluczenia takich efektów,
 maksymalnych dopuszczalnych czasów ekspozycji, wymaganych w celu zmniejszenia
obciążenia fizjologicznego do poziomu akceptowalnego.
Są to wartości określone dla standardowej osoby o dobrym stanie zdrowia, przystosowanej do
wykonywania pracy.
 środowisko zimne:
Do oceny środowisk zimnych wykorzystuje się wskaźniki IREQneutral, IREQmin oraz twc.
Dodatkowo przyjmuje się, że średnie odczucia cieplne oraz zmienność osobnicza związane są
z komfortem termicznym i stopniem negatywnych odczuć cieplnych.
Ocena środowisk zimnych oparta jest na zasadach określonych w normie PN-EN ISO
11079:2008, Ergonomia środowiska termicznego. Wyznaczanie i interpretacja stresu
termicznego wynikającego z ekspozycji na środowisko zimne z uwzględnieniem wymaganej
izolacyjności cieplnej odzieży (IREQ) oraz wpływu wychłodzenia miejscowego.
Znaczenie poszczególnych kryteriów jest następujące:
 wskaźnik IREQmin (m2∙K∙W-1) określa dopuszczalne wychłodzenie ogólne organizmu.
Wartość wskaźnik uzależniona jest od
warunków środowiska termicznego,
metabolizmu (wydatku energetycznego) oraz parametrów odzieży (izolacyjności i
przepuszczalności powietrza).
Przykładowe wartości wskaźników wyznaczonych dla różnych poziomów oddziaływania
środowiska określono poniżej:
Dane wejściowe
Wartości wyznaczone
temperatura
powietrza
średnia
temperatura
promieniowania
prędkość
powietrza
poziom
metabolizmu
podstawowa
izolacyjność
odzieży
°C
°C
m∙s-1
W∙m2
clo
clo
0
0
-10
-10
-20
-20
-30
-30
0
0
-10
0
-20
-20
-30
-30
2
2
2
2
2
7
2
5
90
145
90
145
115
115
115
175
2,5
2,5
2,5
2,4
4,2
4,2
4,2
4,2
2,6
1,5
3,5
1,9
3,4
3,5
4,0
2,6
IREQneutral
wymagana
oporność
cieplna odzieży
dopuszczalny
czas
ekspozycji
clo
h
3,1
1,8
4,4
2,4
4,2
5,9
5,0
4,0
2,6
>8
0,7
>8
>8
1,1
2,2
>8
 wskaźnik twc (°C) określa dopuszczalne wychłodzenie miejscowe organizmu.
Wartość wskaźnika twc decyduje o dopuszczalnym czasie narażenia (możliwości
wykonywania pracy w warunkach występowania środowiska zimnego).
0,16
0,16
𝑡𝑤𝑐 = 13,12 + 0,6215 𝑡𝑔 – 1,37 ∙ 𝑣10
+ 0,3965 𝑡𝑎 ∙ 𝑣10
[°C]
Wpływ siły chłodzącej przepływu powietrza na wartość wskaźnika twc przedstawiono poniżej.
Uzyskaną wartość traktować można jako tzw. temperaturę odczuwaną.
v10
km∙h-1
5
10
15
20
25
30
m∙s-1
1,4
2,8
4,2
5,6
6,9
8,3
ta, °C
0
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-5
-7
-9
-11
-12
-12
-13
-10
-13
-15
-17
-18
-19
-20
-15
-19
-21
-23
-24
-25
-26
-20
-24
-27
-29
-31
-32
-33
-25
-30
-33
-35
-37
-38
-39
-30
-36
-39
-41
-43
-45
-46
-35
-41
-45
-48
-49
-51
-52
-40
-47
-51
-54
-56
-57
-59
-45
-53
-57
-60
-62
-64
-65
-50
-58
-63
-66
-68
-70
-72
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
9,7
11,1
12,5
13,9
15,3
16,7
18,1
19,4
20,8
22,2
-7
-7
-8
-8
-9
-9
-9
-9
-10
-10
-14
-14
-15
-15
-15
-16
-16
-16
-17
-17
-20
-21
-21
-22
-22
-23
-23
-23
-24
-24
-27
-27
-28
-29
-29
-30
-30
-30
-31
-31
-33
-34
-35
-35
-36
-37
-37
-37
-38
-38
-40
-41
-42
-42
-43
-43
-44
-44
-45
-45
-47
-48
-48
-49
-50
-50
-51
-51
-52
-52
-53
-54
-55
-56
-57
-57
-58
-59
-59
-60
-60
-61
-62
-63
-63
-64
-65
-66
-66
-67
-66
-68
-69
-70
-70
-71
-72
-73
-73
-74
-73
-74
-75
-76
-77
-78
-79
-80
-80
-81
Wartość dopuszczalnego obciążenia w środowisku pracy określono w rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r., w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.
U. 2014, poz. 817).
Dla mikroklimatu zimnego przyjęto, że [zał. 2, część C, pkt 2]:
1. Wymagania dotyczące mikroklimatu zimnego stosuje się dla środowiska termicznego,
dla którego wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) wynosi –2 lub mniej.
2. Ocena środowiska termicznego zimnego odbywa się w oparciu o wartość dopuszczalnego
wychłodzenia organizmu.
 dopuszczalne wychłodzenie ogólne organizmu określa wartość wskaźnika IREQmin
(m2∙K∙W-1), która zależy od warunków środowiska termicznego, metabolizmu
(wydatku energetycznego) oraz parametrów odzieży (izolacyjności i
przepuszczalności powietrza).
 dopuszczalne wychłodzenie miejscowe organizmu określa wskaźnik twc (°C),
określony w tab. 4.4. Wskaźnik twc decyduje o dopuszczalnym czasie narażenia
(możliwości wykonywania pracy w warunkach występowania środowiska zimnego).
Tab. 4.4. Dozwolony czas ekspozycji w zależności od wielkości temperatury chłodzenia
powietrza.
Temperatura chłodzenia
powietrza twc, °C
twc > –24
Dozwolony czas narażenia (czas ekspozycji)
dozwolona ekspozycja ciągła
ekspozycja skrócona
–24 ≥ twc > –34
540
480
420
360
300
240
180
120
60
0
-34
-33
-32
-31
-30
-29
-28
-27
-26
-25
o
Wskaźnik tWC, C
ekspozycja skrócona
35
30
25
20
–34 ≥ twc > –59
15
10
5
0
-59 -57 -55 -53 -51 -49 -47 -45 -43 -41 -39 -37 -35
o
Wskaźnik WC
t , C
twc ≤ –59
ekspozycja zabroniona
 środowisko umiarkowane:
Ocena środowiska umiarkowanego odbywa się z wykorzystaniem wartości wskaźników
PMV i PPD. Wskazane wskaźniki bazują na zasadzie, iż średnie odczucia cieplne oraz
zmienność osobnicza związana jest z komfortem termicznym i stopniem negatywnych odczuć
cieplnych. Dodatkowo ich wykorzystanie pozwala określić indywidualne reakcje organizmu,
poprzez zastosowanie subiektywnych ocen środowiska termicznego.
Ocena oparta jest na zasadach określonych w normie PN-EN ISO 7730:2006, Ergonomia
środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i interpretacja komfortu termicznego z
zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD oraz kryteriów lokalnego komfortu
termicznego. Ponadto, jeżeli jest to możliwe uzupełniająco określić należy indywidualną ocenę
osądu narażonego, bazującą na subiektywnych odczuciach korelujących z oceną środowiska
termicznego.
Przykład wskazanej oceny zamieszczono w tabeli 4.5.
Tabela 4.5. Skala subiektywnych odczuć środowiska termicznego.
Ocena
Przykład
Percepcyjna
Jak czujesz się teraz (gorąco?)
Odczuciowa
Jak to odbierasz (np. komfortowo?)
Preferencja termiczna
Jak chciałbyś, aby było (np. cieplej)
Indywidualna
Czy środowisko jest akceptowalne /
akceptacja
nieakceptowane?
Indywidualna tolerancja Czy środowisko jest tolerowane?
Odnosi się do
Osoby
Warunków termicznych
Stanu
Środowiska
Środowiska
Ocenę środowisk termicznych umiarkowanych przeprowadza się poprzez wyznaczenie
wskaźnika komfortu termicznego PMV.
PMV jest przewidywaną oceną średnią uzyskaną na podstawie ocen przeprowadzonych
przez dużą grupę osób, eksponowanych na podlegające ocenie warunki termiczne wg poniższej
skali:
+3 gorąco
+2 ciepło
+1 trochę ciepło
0 neutralnie
–1 trochę chłodno
–2 chłodno
–3 zimno
Sposób wyznaczenia wartości wskaźników obciążenia środowiska umiarkowanego
uwzględnia wpływ parametrów pośrednich. Wyróżniamy:
 wskaźnik PMV obliczany jest na postawie temperatury powietrza, średniej temperatury
promieniowania, wilgotności i prędkości przepływu powietrza w środowisku.
Równanie na obliczenie PMV związane jest z równaniem bilansu termicznego ciała
człowieka i dodatkowymi warunkami komfortu termicznego.
Wskaźnik PMV powinien być używany tylko wówczas gdy przyjmuje wartości od
-2,0 do +2,0, oraz gdy wpływające na niego czynniki przyjmują wartości:
 M = od 46 W/m2 do 232 W/m2 (od 0,8 do 4,0 met),
 Icl = od 0 m2∙K/W do 0,310 m2∙K/W (od 0 do 2,0 clo),
 ta = od 10 °C do 30 °C,
 t r = od 10 °C do 40 °C,
 var = od 0 m/s do 1 m/s,
 pa = od 0 Pa do 2700 Pa
Uzyskana wartość wskaźnika PMV pozwala zakwalifikować środowisko termiczne
umiarkowane do jednej z trzech kategorii środowisk, wg poniższej tabeli:
Kategoria
Wartość wskaźnika oceny:
PMV
A
B
C
PPD [%]
<6
< 10
< 15
-0,2 < PMV < +0,2
-0,5 < PMV < +0,5
-0,7 < PMV < +0,7
Parametrami pośrednimi, niezbędnymi do wyznaczenia PMV są:
 średnia temperatura promieniowania
1
4
4
𝑡r̅ = [(𝑡g + 273) + 2,5 ∙ 108 ∙ 𝑣a0,6 ∙ (t g − 𝑡a )] − 273 [°C]
gdzie:
t r - średnia temperatura promieniowania, °C
tg - temperatura poczernionej kuli, °C
ta - temperatura powietrza (temperatura sucha), °C
va - względna prędkość przepływu powietrza, m/s
 temperatura operacyjna
𝑡o =
𝑡a ∙ √10 ∙ 𝑣a + 𝑡r̅
1 + √10 ∙ 𝑣a
[°C]
gdzie:
to - temperatura operacyjna, °C
ta - temperatura powietrza (temperatura sucha), °C
t r - średnia temperatura promieniowania, °C
va - względna prędkość przepływu powietrza, m/s
 wartość oporności odzieży używanej przez pracownika (tab. 4.6)
Tab. 4.6. Wartości oporności cieplnej zestawów odzieży określone dla warunków
statycznych (przykłady).
Icl
Odzież robocza
Clo
m2∙K/W
Garnitur, skarpety, buty
0,7
0,110
Garnitur, podkoszulek, skarpety, buty
0,8
0,125
Podkoszulek, spodnie, bluza robocza, skarpety, buty
(podstawowa odzież robocza)
0,9
0,140
Długa bielizna, podkoszulek, spodnie, marynarka, skarpety,
buty
1,0
0,155
Długa bielizna, podkoszulek, spodnie, marynarka, cięższe
ubranie, kombinezon, czapka, rękawiczki, skarpety, buty
1,4
0,220
3,0 – 4,5
0,46 – 0,70
Zestaw odzieży arktycznej
 poziom metabolizmu, wynikający z ciężkości wykonywanej pracy (tab. 4.7)
Tab. 4.7. Wartości poziomów ciężkości wykonywanej pracy (przykłady).
Rodzaj aktywności
Poziom metabolizmu:
W/m2
met
odpoczynek w pozycji półleżącej
46
0,8
odpoczynek w pozycji siedzącej
58
1,0
praca w pozycji siedzącej
(biuro, szkoła laboratorium)
70
1,2
lekka aktywność w pozycji stojącej
(sklepy, laboratorium, lekki przemysł)
93
1,6
średnia aktywność w pozycji stojącej
(prace domowe, obsługa maszyn)
116
2,0
chodzenie na płaskim terenie z prędkością:
- 2 km/h
- 3 km/h
- 4 km/h
- 5/km/h
110
140
165
200
1,9
2,4
2,8
3,4
 wskaźnik PPD (służy do wyznaczenia przewidywanego procentowego udziału osób
niezadowolonych z warunków termicznych), jest obliczany w oparciu o wartość
wskaźnika PMV, na podstawie zależności:
𝑃𝑃𝐷 = 100 − 95 ∙ exp(−0,03353 ∙ 𝑃𝑀𝑉 4 − 0,2179 ∙ 𝑃𝑀𝑉 2 ) [%]
Pośrednio wyznaczając wartość wskaźnika PPD uwzględnia się również dyskomfort
powodowany przeciągiem, definiowanym jako niepożądane lokalne chłodzenie ciała przez
ruch powietrza. Metoda przewidywania procentu osób eksponowanych na przeciąg wymaga
znajomości temperatury powietrza, prędkości przepływu powietrza oraz turbulencji. Model ten
ma zastosowanie w określonych warunkach termicznych i w odniesieniu do osób
wykonujących lekką pracę fizyczną w pozycji siedzącej, z odczuciem cieplnym bliskim
neutralnemu, a dotyczącym całego ciała.
Literatura:
[1] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r., w sprawie
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy; Dz. U. 2014, poz. 817
[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; tekst jednolity: Dz. U. 2003, nr 169,
poz. 1650, ze zm.
[4] PN-EN ISO 11399:2005, Ergonomia środowiska termicznego. Zasady i stosowanie
związanych norm międzynarodowych., PKN, Warszawa
[5] PN-EN 27243:2005, Środowiska gorące. Wyznaczanie obciążenia termicznego
działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT, PKN, Warszawa
[6] PN-EN ISO 7933:2005, Ergonomia środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i
interpretacja stresu cieplnego z wykorzystaniem obliczeń przewidywanego obciążenia
termicznego, PKN, Warszawa
[7] PN-EN ISO 9886:2002, Ocena obciążenia termicznego na podstawie pomiarów
fizjologicznych, PKN, Warszawa
[9] PN-EN ISO 7730:2006, Ergonomia środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i
interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD
oraz kryteriów lokalnego komfortu termicznego, PKN, Warszawa
[10] PN-EN ISO 10551:2002, Ergonomia środowiska termicznego. Ocena wpływu
środowiska termicznego z zastosowaniem skal osądu subiektywnego, PKN, Warszawa
[11] PN-EN ISO 11079:2008, Ergonomia środowiska termicznego. Wyznaczanie i
interpretacja stresu termicznego wynikającego z ekspozycji na środowisko zimne z
uwzględnieniem wymaganej izolacyjności cieplne