Ocena obciąŜeń termicznych w środowisku pracy 2.1

Ocena obciąŜeń termicznych w środowisku pracy 2.1

Ocena obciąŜeń termicznych w środowisku pracy
2.1. Charakterystyka zjawiska
Ocena mikroklimatu wymaga uwzględnienia kompleksowego wpływu elementów
środowiska decydujących o moŜliwości funkcjonowania człowieka na stanowisku pracy w
określonych warunkach termicznych.
Wymaga to łącznego uwzględnienia szeregu kryteriów (ujętych w pkt. 2.2) oraz
parametrów bezpośrednio nie uwzględnianych w ocenie, jednakŜe pośrednio wpływających
na wynik ewaluacji. NaleŜą do nich m.in.: aklimatyzacja, temperatura wnętrza ciała i skóry,
nawilgocenie skóry. Utrzymanie parametrów oceny w przedziałach określonych w oparciu o
zasady i warunki termoregulacji człowieka pozwala na zachowanie moŜliwości wymiany
ciepła z otoczeniem, decydującym o moŜliwości funkcjonowania w środowisku.
2.2. Istota pomiaru i oceny mikroklimatu na stanowisku pracy
Charakter obciąŜeń związanych z wpływem warunków środowiskowych na zdrowie i
bezpieczeństwo zatrudnionych wymaga odniesienia wymagań do wskaźników oceny
obciąŜenia termicznego. Przeprowadzenie szczegółowej analizy wpływu środowiska na
obciąŜenie termiczne wymaga zastosowania wiedzy o czterech podstawowych parametrach
termicznych:
− temperaturze powietrza,
− średniej temperaturze promieniowania,
− prędkości przepływu powietrza,
− wilgotności bezwzględnej.
oraz wiedzy o parametrach związanych ze sposobem i cięŜkością wykonywanej pracy. NaleŜą
do nich:
− poziom metabolizmu,
− oporność cieplna odzieŜy.
Przeprowadzenie oceny, kończącej się wydaniem decyzji o moŜliwości wykonywania
pracy wymaga uwzględnienia zaleŜności pomiędzy powyŜszymi wskaźnikami.
Do określania wielkości wpływu parametrów mikroklimatu na zdrowie i
bezpieczeństwo zatrudnionych wykorzystuje się wskaźniki oceny środowiska termicznego.
NaleŜą do nich:
− PMV - przewidywana ocena średnia (ang.: predicted mean vote),
− PPD - procentowy udział osób niezadowolonych (ang.: predicted percentage of
dissatisfied),
− WBGT - wskaźnik obciąŜenia termicznego (ang.: wet bulb globe temperature),
− twc - wskaźnik miejscowego wychłodzenia organizmu,
− IREQ - wymagana izolacyjność odzieŜy (ang.: required clothing insulation).
ZaleŜności pomiędzy wskaźnikami oceny obciąŜenia termicznego oraz zasady ich
stosowania określono w normie PN-EN ISO 11399 [4]. Podstawowym kryterium wyboru
wskaźnika oceny jest zaliczenie środowiska do określonej kategorii zagroŜeń lub
uciąŜliwości. Przypisanie to oparte jest na ocenie ergonomicznych reakcji człowieka na
środowisko termiczne, istotnych podczas wyznaczania wzajemnych zaleŜności. Istotę tych
zaleŜności przedstawiono w tab. 2.1.
Tabela 2.1. Kryteria oceny środowisk termicznych.
Oceniana
wielkość
gorące
Komfort i stres
ObciąŜenie
fizjologiczne
ObciąŜenie
psychiczne
wskaźnik WBGT
Rodzaj środowiska termicznego
umiarkowane
przewidywana ocena
średnia PMV
przewidywany odsetek
niezadowolonych PPD
zimne
siła chłodząca
środowiska twc
wymagane tempo
wymagana izolacyjność
pocenia SWreq
odzieŜy IREQ
Temperatura wewnętrzna ciała i temperatura skóry, częstość skurczów serca,
utrata masy ciała przez pocenie i oddychanie
Metody oceny subiektywnej
Uwzględniając zachodzące relacje pomiędzy róŜnymi grupami parametrów oceny
wyróŜnić moŜemy środowisko:
środowisko gorące:
Prostą i szybką metodę oceny środowiska termicznego gorącego oparto na wartości
wskaźnika WBGT. Zasady jego wyznaczania określono w normie PN-EN 27243 [5].
Sposób wyznaczenia wartości wskaźnika WBGT uzaleŜniony jest od sposobu
oddziaływania cieplnego. WyróŜnić moŜemy:
− wskaźnik WBGT dla obciąŜeń związanych z przebywaniem wewnątrz pomieszczeń
lub na zewnątrz pomieszczeń, bez nasłonecznienia:
0,7 0,3 °C
gdzie:
tnw - temperatura wilgotna, naturalna, °C
(temperatura wilgotna naturalna – wielkość wskazywana przez czujnik temperatury
pokryty wilgotną tkaniną, przy naturalnej wentylacji, tj. umieszczony w badanym
środowisku bez zastosowania wentylacji wymuszonej)
tg - temperatura poczernionej kuli, °C
(temperatura poczernionej kuli – temperatura wskazywana przez czujnik
temperatury umieszczony w środku matowej, poczernionej kuli o średnicy 150 mm)
− wskaźnik WBGT dla obciąŜeń związanych z przebywaniem na zewnątrz pomieszczeń,
z nasłonecznieniem:
0,7 0,2 0,1 °C
gdzie:
tnw - temperatura wilgotna, naturalna, °C
(temperatura wilgotna naturalna – wielkość wskazywana przez czujnik temperatury
pokryty wilgotną tkaniną, przy naturalnej wentylacji, tj. umieszczony w badanym
środowisku bez zastosowania wentylacji wymuszonej)
tg - temperatura poczernionej kuli, °C
(temperatura poczernionej kuli – temperatura wskazywana przez czujnik
temperatury umieszczony w środku matowej, poczernionej kuli o średnicy 150 mm)
ta - temperatura powietrza (temperatura sucha), °C
(temperatura powietrza – moŜe być mierzona kaŜdą metodą, za pomocą czujnika o
dowolnym kształcie)
Dodatkowym parametrem uwzględnianym podczas oceny obciąŜenia środowiska
termicznego jest energia metaboliczna, opisywany poprzez klasę poziomu metabolizmu,
określającą ilość ciepła wytwarzanego wewnątrz organizmu (tzw. energię metaboliczną).
Wartość energii metabolicznej oszacować moŜna wg tab. 2.2, lub poprzez bezpośredni
jej pomiar.
Tabela 2.2. Klasyfikacja poziomów tempa metabolizmu (przykłady).
Klasa poziomu
metabolizmu
Przykłady prac, przy których występuje
określony poziom metabolizmu
0
(spoczynek)
⋅ spoczynek
1
(praca lekka)
⋅ lekka praca ręczna w pozycji siedzącej (pisanie ręczne, pisanie na
maszynie, rysowanie, księgowanie, szycie),
⋅ praca rąk i ramion w pozycji siedzącej (małe narzędzia stolarskie,
montaŜ lub sortowanie małych elementów),
⋅ wiercenie (w małych częściach) wykonywanie w pozycji stojącej,
⋅ praca w pozycji stojącej z narzędziami o małej mocy,
⋅ okresowe chodzenie z prędkością do 3,5 km/h
2
(praca średnio cięŜka)
⋅ długotrwała praca dłonią i ramieniem (wbijanie gwoździ),
⋅ praca kończyną górną i dolną (jazda cięŜarówką, traktorem lub
sprzętem budowlanym),
⋅ praca ramieniem i tułowiem (praca narzędziami pneumatycznymi,
tynkowanie, sporadyczne posługiwanie się umiarkowanie cięŜkimi
elementami, pielenie, zbieranie owoców lub warzyw),
⋅ pchanie lub ciągniecie lekkich wózków lub taczek,
⋅ kucie mechaniczne,
⋅ chodzenie z prędkością od 3,5 km/h do 5,5 km/h
3
(praca cięŜka)
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
4
(praca bardzo cięŜka)
intensywna praca tułowiem i ramieniem,
przenoszenie cięŜkich materiałów,
kucie ręczne,
piłowanie,
struganie lub rzeźbienie twardego drewna,
pchanie lub ciągnięcie wózków ręcznych lub taczek,
wyjmowanie odlewów z formy,
układanie bloków betonowych,
chodzenie z prędkością od 5,5 km/h do 7,0 km/h
⋅ bardzo intensywna praca wykonywana w tempie szybkim do
maksymalnego,
⋅ praca siekierą,
⋅ intensywne szuflowanie lub kopanie,
⋅ wchodzenie po schodach, pochylni lub drabinie,
⋅ szybkie chodzenie małymi krokami
⋅ chodzenie z prędkością powyŜej 7,0 km/h
Ponadto, jeŜeli na stanowisku pracy zostanie przekroczona dopuszczalna wartość
WBGT lub wymagana jest bardziej szczegółowa analiza wpływu warunków termicznych na
moŜliwość wykonywania pracy określić naleŜy wymiar stresu cieplnego związanego z
naraŜeniem, określić reakcję osób badanych i wyznaczyć wymagane tempo pocenia SWreq
(ang.: required sweat rate) [6] oraz wykonać pomiary fizjologiczne [7].
W przypadku, gdy podczas pracy nie zostaje osiągnięta równowaga cieplna, wówczas
następuje akumulacja ciepła i wzrasta temperatura wewnętrzna ciała. Następuje pocenie się.
Warunkiem utrzymania równowagi wodnej i mineralnej ciała człowieka jest nie
przekraczanie wartości dopuszczalnych określanych dla maksymalnej wartości nawilgocenia
skóry wmax oraz maksymalnego tempa pocenia SWmax. Ocena wymaganego tempa pocenia ma
na celu określenie [4, 6]:
− obciąŜeń, które prawdopodobnie prowadzą do nadmiernego wzrostu temperatury
wewnętrznej lub utraty wody przez standardową osobę,
− modyfikacji, jakie powinny być wprowadzone w warunkach pracy w celu zmniejszenia lub
wykluczenia takich efektów,
− maksymalnych dopuszczalnych czasów ekspozycji, wymaganych w celu zmniejszenia
obciąŜenia fizjologicznego do poziomu akceptowalnego.
Są to wartości określone dla standardowej osoby o dobrym stanie zdrowia,
przystosowanej do wykonywania pracy.
środowisko zimne:
Do oceny środowisk zimnych wykorzystuje się wskaźniki IREQneutral, IREQmin oraz twc.
Dodatkowo przyjmuje się, Ŝe średnie odczucia cieplne oraz zmienność osobnicza związane są
z komfortem termicznym i stopniem negatywnych odczuć cieplnych.
Ocena środowisk zimnych oparta jest na zasadach określonych w normie PN-EN ISO
11079 [11].
Znaczenie poszczególnych kryteriów jest następujące:
− wskaźnik IREQmin (m2·K·W-1) wymagana minimalna oporność cieplna odzieŜy,
określa dopuszczalne wychłodzenie ogólne organizmu.
Wartość wskaźnik uzaleŜniona jest od
warunków środowiska termicznego,
metabolizmu (wydatku energetycznego) oraz parametrów odzieŜy (izolacyjności i
przepuszczalności powietrza).
Przykładowe wartości wskaźników wyznaczonych dla róŜnych poziomów oddziaływania
środowiska określono poniŜej:
Dane wejściowe
Wartości wyznaczone
temperatura
powietrza
średnia
temperatura
promieniowania
prędkość
powietrza
poziom
metabolizmu
podstawowa
izolacyjność
odzieŜy
°C
°C
m·s-1
W·m2
clo
0
0
-10
-10
-20
-20
0
0
-10
0
-20
-20
2
2
2
2
2
7
90
145
90
145
115
115
2,5
2,5
2,5
2,4
4,2
4,2
IREQneutral
clo
2,6
1,5
3,5
1,9
3,4
3,5
wymagana
oporność
cieplna odzieŜy
dopuszczalny
czas
ekspozycji
clo
h
3,1
1,8
4,4
2,4
4,2
5,9
2,6
>8
0,7
>8
>8
1,1
-30
-30
-30
-30
2
5
115
175
4,2
4,2
4,0
2,6
2,2
>8
5,0
4,0
− wskaźnik twc (°C) określa dopuszczalne wychłodzenie miejscowe organizmu.
Wartość wskaźnika twc decyduje o dopuszczalnym czasie naraŜenia (moŜliwości
wykonywania pracy w warunkach występowania środowiska zimnego).
,
,
13,12 0,6215 – 1,37 · 0,3965 · °C
Wpływ siły chłodzącej przepływu powietrza na wartość wskaźnika twc przedstawiono
poniŜej. Uzyskaną wartość traktować moŜna jako tzw. temperaturę odczuwaną.
v10
km·h-1
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
m·s-1
1,4
2,8
4,2
5,6
6,9
8,3
9,7
11,1
12,5
13,9
15,3
16,7
18,1
19,4
20,8
22,2
ta, °C
0
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-7
-7
-8
-8
-9
-9
-9
-9
-10
-10
-5
-7
-9
-11
-12
-12
-13
-14
-14
-15
-15
-15
-16
-16
-16
-17
-17
-10
-13
-15
-17
-18
-19
-20
-20
-21
-21
-22
-22
-23
-23
-23
-24
-24
-15
-19
-21
-23
-24
-25
-26
-27
-27
-28
-29
-29
-30
-30
-30
-31
-31
-20
-24
-27
-29
-31
-32
-33
-33
-34
-35
-35
-36
-37
-37
-37
-38
-38
-25
-30
-33
-35
-37
-38
-39
-40
-41
-42
-42
-43
-43
-44
-44
-45
-45
-30
-36
-39
-41
-43
-45
-46
-47
-48
-48
-49
-50
-50
-51
-51
-52
-52
-35
-41
-45
-48
-49
-51
-52
-53
-54
-55
-56
-57
-57
-58
-59
-59
-60
-40
-47
-51
-54
-56
-57
-59
-60
-61
-62
-63
-63
-64
-65
-66
-66
-67
-45
-53
-57
-60
-62
-64
-65
-66
-68
-69
-70
-70
-71
-72
-73
-73
-74
-50
-58
-63
-66
-68
-70
-72
-73
-74
-75
-76
-77
-78
-79
-80
-80
-81
środowisko umiarkowane:
Ocena środowiska umiarkowanego odbywa się poprzez wykorzystanie wskaźników
PMV (tzw. przewidywanej wartości średniej) i PPD (przewidywanego odsetka
niezadowolonych). Wskazane wskaźniki bazują na zasadzie, Ŝe średnie odczucia cieplne oraz
zmienność osobnicza związana jest z komfortem termicznym i stopniem negatywnych odczuć
cieplnych. Dodatkowo ich wykorzystanie poprzez zastosowanie subiektywnych ocen
środowiska termicznego pozwala określić indywidualne reakcje organizmu na występujące
warunki termiczne.
Ocena oparta jest na zasadach określonych w normie PN-EN ISO 7730 [9]. Ponadto,
jeŜeli jest to moŜliwe uzupełniająco określić naleŜy indywidualną ocenę osądu naraŜonego,
bazującą na subiektywnych odczuciach korelujących z oceną środowiska termicznego [10].
Przykład wskazanej oceny zamieszczono w tabeli 2.3.
Tabela 2.3. Skala subiektywnych odczuć środowiska termicznego [10].
Ocena
Przykład
Odnosi się do
Percepcyjna
Odczuciowa
Preferencja termiczna
Indywidualna akceptacja
Indywidualna tolerancja
Jak czujesz się teraz (gorąco?)
Jak to odbierasz (np. komfortowo?
Jak chciałbyś, aby było (np. cieplej)
Czy środowisko jest akceptowalne /
nieakceptowane?
Czy środowisko jest tolerowane?
Osoby
Warunków termicznych
Stanu
Środowiska
Środowiska
Obiektywną ocenę środowisk termicznych umiarkowanych przeprowadza się poprzez
wyznaczenie wskaźnika komfortu termicznego PMV.
PMV jest przewidywaną oceną średnią uzyskaną na podstawie ocen przeprowadzonych
przez duŜą grupę osób, eksponowanych na podlegające ocenie warunki termiczne wg
poniŜszej skali:
+3 gorąco
+2 ciepło
+1 trochę ciepło
0 neutralnie
–1 trochę chłodno
–2 chłodno
–3 zimno
Sposób wyznaczenia wartości wskaźników obciąŜenia środowiska umiarkowanego
uwzględnia wpływ parametrów pośrednich. WyróŜniamy:
− wskaźnik PMV obliczany jest na postawie temperatury powietrza, średniej
temperatury promieniowania, wilgotności i prędkości przepływu powietrza w
środowisku oraz oszacowania tempa metabolizmu i izolacyjności odzieŜy.
Równanie na obliczenie PMV związane jest z równaniem bilansu termicznego ciała
człowieka i dodatkowymi warunkami występowania komfortu termicznego.
Wskaźnik PMV powinien być uŜywany tylko wówczas gdy przyjmuje wartości od
-2,0 do +2,0, oraz gdy wpływające na niego czynniki przyjmują wartości:
⋅ M = od 46 W/m2 do 232 W/m2 (od 0,8 do 4,0 met),
⋅ Icl = od 0 m2·K/W do 0,310 m2·K/W (od 0 do 2,0 clo),
⋅ ta = od 10 °C do 30 °C,
⋅ t r = od 10 °C do 40 °C,
⋅ var = od 0 m/s do 1 m/s,
⋅ pa = od 0 Pa do 2700 Pa
Uzyskana wartość wskaźnika PMV pozwala zakwalifikować środowisko termiczne
umiarkowane do jednej z trzech kategorii środowisk, wg poniŜszej tabeli:
Kategoria
A
B
C
Wartość wskaźnika oceny:
PMV
-0,2 < PMV < +0,2
-0,5 < PMV < +0,5
-0,7 < PMV < +0,7
PPD [%]
<6
< 10
< 15
Parametrami pośrednimi, niezbędnymi do wyznaczenia PMV są:
⋅ średnia temperatura promieniowania
'
'
"! #$
% 273& 2,5 · 10( · ), · $t % + ) &, + 273 °C
gdzie:
t r - średnia temperatura promieniowania, °C
tg - temperatura poczernionej kuli, °C
ta - temperatura powietrza (temperatura sucha), °C
va - względna prędkość przepływu powietrza, m/s
⋅ temperatura operacyjna
- ) · .10 · ) "!
°C
1 .10 · )
gdzie:
to - temperatura operacyjna, °C
ta - temperatura powietrza (temperatura sucha), °C
t r - średnia temperatura promieniowania, °C
va - względna prędkość przepływu powietrza, m/s
⋅ wartość oporności odzieŜy uŜywanej przez pracownika (tab. 2.4)
Tab. 2.4. Wartości oporności cieplnej zestawów odzieŜy określone dla warunków statycznych (przykłady).
Icl
OdzieŜ robocza
Clo
m2·K/W
Garnitur, skarpety, buty
0,7
0,110
Garnitur, podkoszulek, skarpety, buty
0,8
0,125
Podkoszulek, spodnie, bluza robocza, skarpety, buty
(podstawowa odzieŜ robocza)
0,9
0,140
Długa bielizna, podkoszulek, spodnie, marynarka, skarpety,
buty
1,0
0,155
Długa bielizna, podkoszulek, spodnie, marynarka, cięŜsze
ubranie, kombinezon, czapka, rękawiczki, skarpety, buty
1,4
0,220
3,0 – 4,5
0,46 – 0,70
Zestaw odzieŜy arktycznej
⋅ poziom metabolizmu, wynikający z cięŜkości wykonywanej pracy (tab. 2.5)
Tab. 2.5. Wartości poziomów cięŜkości wykonywanej pracy (przykłady).
Poziom metabolizmu:
Rodzaj aktywności
W/m2
met
odpoczynek w pozycji półleŜącej
46
0,8
odpoczynek w pozycji siedzącej
58
1,0
praca w pozycji siedzącej
(biuro, szkoła laboratorium)
70
1,2
lekka aktywność w pozycji stojącej
(sklepy, laboratorium, lekki przemysł)
93
1,6
średnia aktywność w pozycji stojącej
(prace domowe, obsługa maszyn)
116
2,0
chodzenie na płaskim terenie z prędkością:
- 2 km/h
- 3 km/h
- 4 km/h
- 5/km/h
110
140
165
200
1,9
2,4
2,8
3,4
− wskaźnik PPD stosowany do wyznaczenia przewidywanego procentowego udziału
osób niezadowolonych z występujących warunków termicznych. Obliczany jest w
oparciu o wartość wskaźnika PMV, na podstawie zaleŜności:
//0 100 + 95 · exp4+0,03353 · /56 ' + 0,2179 · /56 7 8 %
Pośrednio wyznaczając wartość wskaźnika PPD uwzględnia się równieŜ dyskomfort
powodowany przeciągiem, definiowanym jako niepoŜądane lokalne chłodzenie ciała przez
ruch powietrza. Metoda przewidywania procentu osób eksponowanych na przeciąg wymaga
znajomości temperatury powietrza, prędkości przepływu powietrza oraz turbulencji. Model
ten ma zastosowanie w określonych warunkach termicznych i w odniesieniu do osób
wykonujących lekką pracę fizyczną w pozycji siedzącej, z odczuciem cieplnym bliskim
neutralnemu, a dotyczącym całego ciała.
2.3. Ocena moŜliwości wykonywania pracy
2.3.1. Temperatura i obciąŜenie termiczne w środowisku pracy
Podstawowe wymagania związane z zapewnieniem wymaganej temperatury w
środowisku pracy określone zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 26 września 1997 r., w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [3].
Zgodnie ze wskazaną regulacją (§31-§33):
− pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną
emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem
chłodnego powietrza z zewnątrz,
− w pomieszczeniach pracy naleŜy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju
wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie
niŜszą niŜ 14°C (287 K), chyba Ŝe względy technologiczne na to nie pozwalają.
W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w
pomieszczeniach biurowych temperatura nie moŜe być niŜsza niŜ 18°C (291 K),
− w pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z
potrzeb uŜytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz
zanieczyszczeń stałych i gazowych,
− w pomieszczeniach pracy, w których następuje wydzielanie się ciepła przez
promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowisku pracy 2500 kJ·godz/m2 naleŜy
stosować nawiewną wentylację miejscową. Parametry nawiewanego powietrza powinny
spełniać wymagania określone dla mikroklimatu gorącego.
2.4.2. Kompleksowa ocena parametrów mikroklimatu w środowisku pracy
środowisko gorące:
Wartość dopuszczalnego obciąŜenia w środowisku pracy określono w rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r., w sprawie najwyŜszych
dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
[1].
Zgodnie ze wskazaną regulacją dla mikroklimatu gorącego określono (zał. 2, część C,
pkt 1 [1]):
1. Wymagania dotyczące mikroklimatu gorącego stosuje się dla środowiska termicznego,
dla którego wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) wynosi powyŜej
+2.
2. ObciąŜenie termiczne w mikroklimacie gorącym określa się za pomocą wskaźnika
WBGT wyraŜonego w °C.
Wartości wskaźnika WBGT nie mogą przekraczać w ciągu 8-godzinnego dobowego
wymiaru czasu pracy wartości dopuszczalnych określonych w tab. 2.6.
Przyjęto, Ŝe są to wartości ekspozycji, na które prawie wszystkie osoby mogą być
eksponowane bez szkodliwego wpływu, jeŜeli nie zanotowano Ŝadnych wcześniejszych
stanów patologicznych.
Tabela 2.6. Dopuszczalne wartości wskaźnika WBGT.
Tempo metabolizmu:
Klasa tempa
metabolizmu
0
(spoczynek)
1
(praca lekka)
Wartości dopuszczalne WBGT:
[W]
osoba
zaaklimatyzowana w
środowisku gorącym
[°C]
osoba
niezaaklimatyzowana
w środowisku
gorącym
[°C]
M ≤ 65
M ≤ 65
33
32
65 < M ≤ 130
117 < M ≤ 234
30
29
130 < M ≤ 200
234 < M ≤ 360
28
26
200 < M ≤ 260
360 < M ≤ 468
M > 260
M > 468
odniesienie do
jednostki
powierzchni
skóry
całkowite
(przy średniej
powierzchni skóry
1,8 m2)
[W/m2]
2
(praca średnio
cięŜka)
3
(praca cięŜka)
nieodczuwalny
ruch powietrza
odczuwalny
ruch powietrza
nieodczuwalny
ruch powietrza
odczuwalny
ruch powietrza
25
26
22
23
23
25
18
20
4
(praca bardzo
cięŜka)
środowisko zimne:
Wartość dopuszczalnego obciąŜenia w środowisku pracy określono w rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r., w sprawie najwyŜszych
dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
[1].
Dla mikroklimatu zimnego przyjęto, Ŝe (zał. 2, część C, pkt 2 [1]):
1. Wymagania dotyczące mikroklimatu zimnego stosuje się dla środowiska termicznego,
dla którego wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia) wynosi –2 lub
mniej.
2. Ocena środowiska termicznego zimnego odbywa się w oparciu o wartość
dopuszczalnego wychłodzenia organizmu.
− dopuszczalne wychłodzenie ogólne organizmu określa wartość wskaźnika IREQmin
(m2·K·W-1), która zaleŜy od warunków środowiska termicznego, metabolizmu
(wydatku energetycznego) oraz parametrów odzieŜy (izolacyjności i
przepuszczalności powietrza).
− dopuszczalne wychłodzenie miejscowe organizmu określa wskaźnik twc (°C),
określony w tab. 4.7. Wskaźnik twc decyduje o dopuszczalnym czasie naraŜenia
(moŜliwości wykonywania pracy w warunkach występowania środowiska zimnego).
Tab. 4.7. Dozwolony czas ekspozycji w zaleŜności od wielkości temperatury chłodzenia powietrza.
Temperatura chłodzenia
powietrza twc, [°C]
twc > -24
Dozwolony czas naraŜenia
(dopuszczalny czas ekspozycji)
dozwolona ekspozycja ciągła
ekspozycja skrócona
-24 ≥ twc > -34
ekspozycja skrócona
-34 ≥ twc > -59
twc ≤ -59
ekspozycja zabroniona
Literatura:
[1] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r., w
sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy; Dz. U. 2002, nr 217, poz. 1833, ze zm.
[3] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; tekst jednolity: Dz. U. 2003, nr 169,
poz. 1650, ze zm.
[4] PN-EN ISO 11399:2005, Ergonomia środowiska termicznego. Zasady i stosowanie związanych norm międzynarodowych., PKN, Warszawa
[5] PN-EN 27243:2005, Środowiska gorące. Wyznaczanie obciąŜenia termicznego działającego na człowieka podczas pracy, oparte na wskaźniku WBGT, PKN, Warszawa
[6] PN-EN ISO 7933:2005, Ergonomia środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i
interpretacja stresu cieplnego z wykorzystaniem obliczeń przewidywanego obciąŜenia
termicznego, PKN, Warszawa
[7] PN-EN ISO 9886:2002, Ocena obciąŜenia termicznego na podstawie pomiarów
fizjologicznych, PKN, Warszawa
[9] PN-EN ISO 7730:2006, Ergonomia środowiska termicznego. Analityczne wyznaczanie i
interpretacja komfortu termicznego z zastosowaniem obliczania wskaźników PMV i PPD
oraz kryteriów lokalnego komfortu termicznego, PKN, Warszawa
[10] PN-EN ISO 10551:2002, Ergonomia środowiska termicznego. Ocena wpływu środowiska
termicznego z zastosowaniem skal osądu subiektywnego, PKN, Warszawa
[11] PN-EN ISO 11079:2008, Ergonomia środowiska termicznego. Wyznaczanie i interpretacja stresu termicznego wynikającego z ekspozycji na środowisko zimne z uwzględnieniem
wymaganej izolacyjności cieplnej odzieŜy (IREQ) oraz wpływu wychłodzenia miejscowego, PKN, Warszawa
[12] Sudoł-Szopińska I., Chojnacka A., Określenie warunków komfortu termicznego w
pomieszczeniach za pomocą wskaźników PMV i PPD, Bezpieczeństwo Pracy. Nuka i
Praktyka, 2007, 5, ss. 119-23.