Etyka - Szkoła podstawowa 112

Etyka
Program nauczania w klasach I – III
Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 112
im. Marii Kownackiej w Warszawie
Sporządziła:
Katarzyna Sołkowicz na podstawie „ Etyka. Chcemy być lepsi. Podręcznik i program nauczania klasy
I, klasy II, klasy III edukacja wczesnoszkolna”, Wydawnictwo Siedmioróg, Wrocław 2011
Szczegółowe cele kształcenia:
ukształtowanie pozytywnego, opartego na szacunku i prawdomówności stosunku do rówieśników i
dorosłych;
wykształcenie pozytywnego, serdecznego stosunku do osób niepełnosprawnych, nauczenie dzieci, jak
pomagać takim osobom;
ukazanie osób niepełnosprawnych jako pełnowartościowych partnerów i przyjaciół zarówno w pracy,
jak i w czasie wolnym;
kształtowanie postawy tolerancji oraz zrozumienia dla odmienności związanej z niepełnosprawnością,
inną narodowością, rasą i różnicami kulturowymi;
wyrobienie serdecznej, opartej na wzajemnym zrozumieniu, postawy wobec członków rodziny;
wykształcenie nawyku dbałości o estetykę najbliższego otoczenia dziecka (pokoju, klasy);
ukazanie wagi i potrzeby stosowania dobrych manier w codziennych relacjach międzyludzkich;
wdrożenie do aktywnego i rozumnego planowania oraz spędzania wolnego czasu;
ukształtowanie umiejętności dostrzegania piękna w najbliższym otoczeniu i szanowania go;
nauczenie dzieci jak zachować się w takich miejscach jak: galeria, muzeum, teatr, kino, park;
wyrobienie wrażliwości na problemy osób starszych i postawy szacunku wobec nich;
uświadomienie uczniom, że nie każdy dorosły zasługuje na miano autorytetu i nie każdego dorosłego
należy we wszystkim słuchać ( ze zwróceniem uwagi na konkretne sytuacje);
nauczenie krytycznego, rozumnego korzystania z propozycji mediów, ze zwróceniem uwagi na
niebezpieczeństwo uzależnienia od telewizji, gier komputerowych, Internetu;
ukształtowanie odwagi cywilnej, przyznawania się do popełnionych błędów, umiejętności
przepraszania i naprawiania wyrządzonych szkód;
wyrobienie postawy odpowiedzialności za własne słowa i czyny;
wykształcenie potrzeby aktywnego uczestnictwa w życiu swojej społeczności lokalnej (klasy, szkoły).
Treści kształcenia oraz przewidywane osiągnięcia uczniów
Układ treści nauczania
Jak dobrze, że jestem ja i
moi koledzy
Moja rodzina jest
najważniejsza
Ja, mój pokój i moja klasa
Umiejętności ucznia
dziecko próbuje nawiązywać kontakty z rówieśnikami, uwzględniając te
czynniki, które mogą te relacje zakłócać, np. widzi zależność między
wyśmiewaniem się z kogoś a poprawnością stosunków z kimś,
złośliwością a powstawaniem konfliktów;
potrafi kontaktować się z rówieśnikami o rażąco innym wyglądzie,
narodowości, stopniu sprawności;
nie ocenia innych ludzi na podstawie ich zewnętrznych cech lub
pochopnie, wie, że taka ocena może być źródłem przykrości dla innych
ludzi;
nie chełpi się z żadnego powodu, nie przechwala, czy to z racji
większych niż inni umiejętności w jakiejś dziedzinie, czy też z racji
posiadania lepszych niż inni rzeczy
we wszelkich konfliktach potrafi dostrzegać winę nie tylko cudzą, ale i
swoją, posiada odwagę cywilną, umie przyznać się do swych błędów;
jest prawdomówne, rozumie, że kłamstwo nie jest dobrym sposobem na
przezwyciężenie trudności i konfliktów w życiu codziennym
uczeń docenia wartość, jaką w jego życiu stanowi rodzina;
rozumie, że nieodpowiednimi słowami, gestami może komuś z rodziny
sprawić przykrość;
z szacunkiem traktuje członków rodziny, rozumie znaczenie dobrych
stosunków z rodzeństwem;
pamięta o świętach członków rodziny, Dniu Babci, Mamy, urodzinach
brata;
dostrzega wagę sposobu wyrażania wdzięczności i przywiązania do
rodziny, choćby za pomocą drobnych gestów, słów, czynności;
dziecko rozumie wagę estetycznego wyglądu swojego najbliższego
otoczenia;
rozumie, że uporządkowany pokój i klasa służą jego zdrowiu i dobremu
samopoczuciu;
zdaje sobie sprawę, że jest oceniany przez innych ludzi, że dbałość o
Mam obowiązki i prawa
Mój wygląd jest ważny
Dobre maniery
Ja i inni uczniowie z mojej
szkoły
porządek i estetykę swojego otoczenia jest jego wizytówką;
dziecko potrafi odróżnić czynności wykonane byle jak od wykonanych
rzetelnie;
rozumie, że starannie wykonana praca może być źródłem radości i
satysfakcji;
wie, że jest oceniany ze względu na jakość swojej pracy;
rozumie też, że nie każdą pracę jest w stanie wykonać perfekcyjnie, że
różni ludzie są uzdolnieni w różny sposób;
ma świadomość, że „opłaca się” porządnie wykonać pracę, że ułatwia to
życie, choć pozornie może się wydawać, że jest odwrotnie;
dziecko rozumie potrzebę dbałości o czysty i estetyczny wygląd;
używa w życiu codziennym przyborów toaletowych takich jak: mydło,
grzebień, szczotka;
wie jakie przybory mogą służyć jemu, a jakie przeznaczone są dla
dorosłych;
potrafi zachowywać się w toalecie, korzystać z umywalki zgodnie z jej
przeznaczeniem;
umie szanować urządzenia sanitarne w szkole i w domu;
rozumie potrzebę mycia rąk przed jedzeniem.
dziecko używa słówek grzecznościowych: przepraszam, dziękuję,
proszę, zarówno w stosunku do dorosłych, jak i rówieśników;
gdy, przychodzi do szkoły kłania się nauczycielom i innym osobom;
ustępuje miejsca innym: młodszym, koleżankom z klasy;
nie używa siły;
potrafi zachować się przy stole, w sposób kulturalny spożywać posiłki.
uczeń pomaga swoim młodszym kolegom, zarówno w poruszaniu się po
szkole, jak i innych sytuacjach
nie wykorzystuje przewagi swojej siły i doświadczenia do żadnych form
oszukiwania czy wykorzystywania kolegów
potrafi zachować się wobec uczniów niepełnosprawnych, nawiązać z
nimi kontakt, zrozumieć ich problemy i pomóc kiedy trzeba
kolegów ze swojej klasy i innej klasy traktuje jednakowo
stosuje formy grzecznościowe w kontaktach z kolegami i koleżankami,
mówi "cześć" kiedy spotyka innych uczniów
odróżnia bezsensowne skażenie od sytuacji, o których powinien
zawiadomić nauczyciela
nie prowokuje bójek i nie stosuje wulgaryzmów, wszystkie konflikty
stara się rozwiązywać polubownie
Mój czas wolny
uczeń potrafi dobrze wykorzystać czas wolny
rozumie, że leniuchowanie jest marnowaniem czasu
potrafi wskazać różne formy aktywnego wypoczynku
z rozsądkiem potrafi korzystać z tego, co proponują media
zna kryteria, którymi powinien się kierować przy wyborze programów
telewizyjnych, gier komputerowych
potrafi dostrzegać zalety i zagrożenia związane z telewizją
krytycznie odnosić się do przekazywanych przez media treści
potrafi tak zaplanować dzień, aby znaleźć czas na realizację własnych
zainteresowań
Piękno w moim otoczeniu
uczeń potrafi dostrzegać piękno zarówno w przyrodzie, jak i wśród
wytworów człowieka
szanuje i nie niszczy szkolnych wystaw, klasowych gazetek, potrafi
docenić wysiłek kolegów włożony w powstanie różnych prac
wie, że jeśli nie podobają mu się prace innych dzieci nie powinien ich
głośno komentować
rozumie , że nie należy się wyśmiewać dokonań innych, nawet jeśli
uważa je za nieudane
potrafi należycie zachować się w muzeum, teatrze, galerii
Dziecko i dorośli
uczeń rozumie potrzebę poprawnego układania stosunków z dorosłymi
wie, że nie każdy dorosły kieruje się dobrymi intencjami i nie każdy jest
przykładem do naśladowania
z szacunkiem odnosi się do osób starszych, rozumie potrzebę udzielania
im pomocy
stosuje formy grzecznościowe w odniesieniu do dorosłych, kłania się,
gdy napotyka znajome osoby bez względu na funkcje, jakie pełnią w
otoczeniu
Prawda i kłamstwo
uczeń rozumie potrzebę mówienia prawdy zarówno dorosłym, jak i
rówieśnikom
wie, że tylko osoby mówiące prawdę zasługują na zaufanie
rozumie, że w dalszej perspektywie kłamstwo może skrzywdzić,
zarówno jego samego, jak i innych ludzi
Potrafię współdziałać z
innymi
dzieci potrafią nie tylko prezentować swoje pomysły na forum grupy,
ale także wsłuchiwać się uważnie w poglądy innych ludzi
oceniają pomysły nie ze względu na to. kto jest ich autorem, ale ze
względu na przydatność danego pomysłu do rozwiązania problemu
nie wyśmiewają też mniej udanych pomysłów , ale starają się wykazać
za pomocą argumentów ich słabe strony, w sposób poważny traktując
swoich rozmówców
Tematy do realizacji
1. Gdyby etyka była…, czyli czego będziemy uczyć się na lekcjach etyki?
Cel zajęć:
Dzieci rozumieją, co jest przedmiotem etyki
Wiedzą, jakie jest znaczenie słowa etyka
Potrafią odróżnić problematykę etyczną od innej.
2. Nie wszyscy wyglądamy tak samo
Cel zajęć:
Uczeń nabiera szacunku dla innych bez względu na wygląd zewnętrzny i proste skojarzenia
Dostrzega nietrafność ocen budowanych na podstawie wyglądu
Umie coraz lepiej oceniać postępowanie innych i swoje
3. Nie wszyscy jesteśmy tacy sami
Cel zajęć:
Zrozumienie, że odmienność jest powszechnym zjawiskiem
Dzieci wiedzą, że piętnowanie cech wyglądu może bardzo krzywdzić innych ludzi
4. Jak narodziła się przyjaźń?
Cel zajęć:
Ukazanie trudnych warunków życia praludzi
Przedstawienie różnych form współpracy jako warunku przetrwania
5. Skąd wzięła się uprzejmość?
Cel zajęć:
Uświadomienie dzieciom wagi okazywania szacunku innym ludziom
Wskazywanie sposobów przełamywania niechęci okazywanej często powodu nieznajomości
innych ludzi
6.
Kłamstwo ma krótkie nogi, czy warto być prawdomównym
Cel zajęć:
Uświadamianie dzieci, że mówienie nieprawdy jest złem
Dziecko potrafi odróżnić kłamanie od działania wyobraźni
Potrafi wskazać na korzyści dla siebie i innych wynikające z bycia prawdomównym
7. Jedzenie - dobra rzecz, a łakomstwo?
Cel zajęć:
Dziecko rozumie zgubne skutki łakomstwa
Rozumie związek między nadmiernym jedzeniem a dolegliwościami z tym związanymi
8. Zachowanie przy stole
Cel zajęć:
Dziecko potrafi przyzwoicie zachować się przy stole
Zna zasady racjonalnego odżywania
9. Samochwała w kącie stała …– zarozumialstwo i pycha
Cel zajęć:
Uczeń dostrzega śmieszność i zagrożenia, jakie wynikają z tej postawy
Rozumie zależność między takim zachowaniem a akceptacją ze strony rówieśników i
dorosłych
10. Na kanapie siedzi leń…, czy można nic nie robić
Cel zajęć:
Uczeń ma wyraźnie ujrzeć pozytywne strony prowadzenia aktywnego sposobu życia,
aktywnego spędzania wolnego;
Rozumie, że człowiek aktywny nigdy się nie nudzi;
Powinien zrozumieć, że wiele rzeczy godnych poznania, ciekawych omija lenia.
11. Dbamy o porządek
Cel zajęć:
Uczeń rozumie niedogodności związane z bałaganiarstwem i praktyczne korzyści wynikające z
utrzymania porządku;
Wie, że dbałość o porządek to jego wizytówka.
12. Skarżenie
Cel zajęć:
Samodzielnie podejmuje próby łagodzenia konfliktów, poszukuje kompromisu;
Uczeń potrafi odróżnić sytuację, w której należy zawiadomić wychowawcę od sytuacji, w
której powinien się od tego wstrzymać.
13. Higiena i estetyczny wygląd są ważne
Cel zajęć:
Uczeń rozumie zależność między dbałością o czystość a zdrowiem;
Potrafi czerpać zadowolenie z czystego i estetycznego wyglądu.
14. Jestem odpowiedzialny za to, co mówię.
Cel zajęć:
Uczeń rozumie wagę słów, które wypowiada;
Ma świadomość, że słowa mogą ranić i krzywdzić.
15. Uczę się wybierać to, co najważniejsze
Cel zajęć:
Nie wypowiada słów, których znaczenia nie rozumie;
Potrafi wybrać określone wartości i uzasadnić swoją decyzję.
16. Być sędzią sprawiedliwym
Cel zajęć:
Ukazanie trudności w formułowaniu sprawiedliwych ocen;
Pobudzenie do refleksji na temat: czym jest sprawiedliwa ocena albo sprawiedliwy wyrok w
jakiejś sprawie.
17. Nie każdy musi być świetny we wszystkim
Cel zajęć:
Uczniowie rozumieją, że nie każdy musi być dobry w czymś;
Wiedzą, że krzywdzące i niesprawiedliwe jest ocenianie innych według umiejętności, które
samemu się nie posiada, a których nie posiadają inni.
18. Czy można normalnie rozmawiać z kimś, kto porusza się na wózku inwalidzkim?
Cel zajęć:
Uświadomienie uczniom faktu istnienia w społeczeństwie osób niepełnosprawnych;
Pokazanie, że widoczna niepełnosprawność nie przeszkadza w przyjaźni i wzajemnym
zrozumieniu.
19. Niełatwo być "nowym"
Cel zajęć:
- uświadomienie dzieciom trudnej sytuacji, w jakiej znajduje się nowy uczeń
- wspólne wypracowanie prawidłowych sposobów zachowania się w takich sytuacjach
20. Mistrzowie informatyki - czyli o tym, że komputery nie są dla dziewczyn
Cel zajęć:
- pokazanie, że osoba niepełnosprawna może być w wielu dziedzinach bardziej sprawna od innych
- pokazanie, że czyjeś przechwałki nie zawsze idą w parze z umiejętnościami
21. Nie ma jak angry birds - czyli o bezpodstawnym oskarżeniu
Cel zajęć:
- kształtowanie poczucia odpowiedzialności za słowa
- ukazanie drogi wyjścia z sytuacji, w której doszło do takiego oskarżenia
22. Cios za cios, czyli o pokojowym rozwiązywaniu konfliktów
Cel zajęć:
- ukazywanie polubownych sposobów rozwiązywania konfliktów
- uświadomienie nieskuteczności rozwiązań siłowych
23. Lekarstwo „zgody”
Cel zajęć:
- wykształcenie nawyku poszukiwania rozwiązań takich problemów
- ukształtowanie postawy dostrzegania sytuacji, w których na skutek niezgody, agresji cierpią ludzie lub
zwierzęta
24. Moja praca ma być przydatna dla innych
Cel zajęć:
- ukazanie trudności, jakie w życiu napotykają osoby niepełnosprawne
- ukazywanie korzyści płynących z odpowiedzialnego i przemyślanego traktowania swojej pracy
25. Dziewczynka z zapałkami, czyli bieda i bogactwo
Cel zajęć:
- kształtowanie postawy odpowiedzialności za innych
26. Czy można opiekować się dorosłymi?
Cel zajęć:
- wyrabianie postawy szacunku do osób starszych
- zwrócenie uwagi na trudności i niedogodności dorosłego życia
27. O dwóch bardzo ważnych rzeczach w życiu człowieka
Cel zajęć:
- kształtowanie postawy zainteresowania wytworami kultury
- wyrobienie nawyku sięgania po dobra kultury
28. Odwiedzamy kolegę lub koleżankę, która nie mogła uczestniczyć w szkolnej wigilii
Cel zajęć:
- budowanie więzi między dziećmi
- uwrażliwienie na potrzeby emocjonalne innych ludzi
29. O tak zwanym wtrącaniu się w nie swoje sprawy i o bezpiecznych feriach
Cel zajęć:
- wskazanie sposobów rozstrzygania sporów
30. Przyszła wiosna
Cel zajęć:
- wyrabianie zdolności organizacyjnych
- kształtowanie aktywnej postawy wobec niebezpiecznych zachowań innych ludzi
31. I ty możesz zostać wielkim pływakiem
Cel zajęć:
- kształtowanie postawy gotowości udzielania pomocy kolegom mającym jakieś kłopoty oraz umiejętności ich
dostrzegania
- uświadomienie dzieciom, że czasem można niepotrzebnie wyolbrzymiać różne sytuacje
32. Mały i bardzo zielony prezent, czyli urodziny Jacka
Cel zajęć:
- wyrabianie odpowiedniej postawy wobec gości, których się zaprasza
- uświadomienie uczniom, że nie zawsze ten, kto daje najdroższe prezenty jest najlepszym przyjacielem
33. O powiedzonkach, które mogą bardzo ranić
Cel zajęć:
- wykształcenie wrażliwości na używanie na pozór niewinnych zwrotów, mogących być jednak dla innych
źródłem przykrości
34. Dziwna choroba
Cel zajęć:
- uświadomienie uczniom niebezpieczeństw związanych z uzależnieniem od komputera i gier
przedstawienie komputera jako użytecznej maszyny
35. Co reklama może zmienić w życiu człowieka
Cel zajęć:
- ukazania wpływu reklamy na osobowość i pragnienia człowieka
- kształtowanie postawy zdrowego dystansu do reklamowanych produktów
36. O tym dlaczego dzieci niekiedy denerwują dorosłych i jak zachować się w galerii
Cel zajęć:
- ukazanie sytuacji, w których zachowanie dzieci może być powodem zdenerwowania
- nauczenie, jak podejmować próby unikania takich sytuacji
37. Szczęście, co to takiego?
Cel zajęć:
- pobudzanie do refleksji nad istotą szczęścia
- pobudzenie do refleksji nad własnym szczęściem
38. Czy warto być optymistą?
Cel zajęć:
- uwrażliwienie dzieci na smutek i przygnębienie innych ludzi
- poszukiwanie form pomocy ludziom smutnym
39. Wspólna praca też może być czymś przyjemnym
Cel zajęć:
- ukazanie wspólnej pracy jako czynności nie tylko pożytecznej, ale i przyjemnej
- kształtowanie umiejętności współpracy w zespole
40. O wakacjach, wydawaniu pieniędzy i dotrzymywaniu obietnic
Cel zajęć:
- kształtowanie zwyczaju rozumnego gospodarowania powierzonymi pieniędzmi
- wyrobienie nawyku prawdomówności.
Procedury osiągania celów:
Różne formy ekspresji:
Słowna
Formy pracy ucznia – rodzaje ćwiczeń i kształtowane
umiejętności
Uzasadnia swoje sądy.
Ocenia postępowanie według racjonalnych kryteriów.
Uczeń próbuje określać cechy charakteru bohaterów
utworów literackich.
Czyta teksty ze zrozumieniem zawartych w nich
problemów moralnych.
Wysłuchuje racji i poglądów innych osób.
Plastyczna
Uczeń dostrzega związki między ekspresją słowną a
plastyczną.
Uczeń ilustruje poznane czy przeżyte sytuacje.
Uczeń wykonuje ilustracje do własnych tekstów.
Uczeń wyrabia w sobie wrażliwość na piękno.
Gest, ruch, mimika.
Uczeń wyraża uczucia, emocje, stany za pomocą
języka ciała.
Uczeń potrafi pokazać jak zmienić, naprawić jakąś
sytuację.
Uczeń potrafi odczytać stany innych osób na
podstawie ich ruchów, min.
Ocenianie.
Ocenianie wyników w nauce jest dokładnie określone w wewnątrz szkolnym systemie oceniania. Ocena z etyki
powinna jednak w większym stopniu niż w przypadku innych przedmiotów uwzględniać wysiłek, wkład pracy i
zaangażowanie uczniów. Nie należy natomiast oceniać poglądów, należy je przedyskutować, i jeśli są jawnie
fałszywe, należy oczekiwać ich zmiany pod wpływem argumentacji i pouczających przykładów.