obowiązki i cnoty obywatelskie

OBOWIĄZKI I CNOTY OBYWATELSKIE
Obowiązek a odpowiedzialność
Rodzaje odpowiedzialności
1. Formalna (prawna).
2. Przeżycie odpowiedzialności.
3. Moralna.
4. Postawa odpowiedzialności.
PRZYKŁAD. Pani X jechała samochodem nie mającym ważnego przeglądu technicznego.
Na jezdnię wtargnął pieszy (pijany) i poniósł śmierć potrącony przez samochód –
zawiodły hamulce. Rozważmy rodzaje odpowiedzialności, jakie zachodzą w tym
przypadku.
Ad.1. Samochód pani X nie odbył w odpowiednim czasie przeglądu technicznego, który
jest obowiązkiem posiadacza pojazdu. Zatem pani X nie dopełniła formalnej
powinności, ponosi winę za to niedopełnienie i poniesie karę.
Ad. 2. Pani X wie, że pijany wtargnął nagle. Nawet sprawne hamulce mogły nie
wystarczyć. Przyjaciele mówią jej, że nie ponosi winy za śmierć pieszego. Ona jednak
ciężko odchorowuje to, że zginął człowiek.
Ad.3. Zginął człowiek. Zniszczenie wartości wysokiej domaga się ustalenia
odpowiedzialności za ten fakt. Pani X nie mogła zapobiec właśnie temu wypadkowi.
Nie ponosi moralnej odpowiedzialności.
Ad. 4. To, że jechała samochodem niepewnym, niesprawdzonym pod względem
sprawności, świadczy o jej nieodpowiedzialnej postawie. Nie liczyła się z tym,
że niesprawny samochód może spowoduje wypadek: straty, obrażenia, śmierć.
Stwarzała w sposób ciągły zagrożenie dla wartości.
Odpowiedzialność można pojmować zasadniczo na dwa sposoby:
Negatywnie - zagrożenie konsekwencjami naszego działania lub zaniechania
Pozytywnie - propozycja dla nas płynąca ze strony zagrożonych wartości
PRZYKŁAD. Uczeń wybił piłką szybę i boi się ponieść za to odpowiedzialność.
PRZYKŁAD. Turysta napotkał na szlaku osłabioną kobietę i czuje się odpowiedzialny za
jej bezpieczeństwo.
Zdolność wzięcia na siebie odpowiedzialności jest miarą
dojrzałości i potencjalnym źródłem dumy osoby.
Istotą społeczeństwa demokratycznego jest wolna aktywność jego obywateli. Przyjęcie
przez nich odpowiedzialności za siebie i wartości wspólne jest warunkiem koniecznym
realizacji demokratycznych ideałów. Podstawowe kwalifikacje etyczne obywateli
nazywamy cnotami obywatelskimi.
OBOWIĄZKI I CNOTY OBYWATELSKIE
Cnota uczciwości
Cnotą nazywamy skłonność i gotowość do czynów moralnie pozytywnych
Jeżeli stwierdzimy, że określone wartości są ideałami postępowania w społeczeństwie
demokratycznym, to cnotami obywatelskimi nazwiemy stałe usprawnienie człowieka
w obszarze tych wartości.
Główne cnoty obywatelskie:
• uczciwość
• odpowiedzialność,
• sprawiedliwość
• tolerancja
PRZYKŁAD. Przedstawimy analizę cnoty na przykładzie uczciwości.
W określeniu cnoty zawarte są słowa: skłonność i gotowość.
Skłonność do uczciwości oznacza, że dany człowiek woli być uczciwy niż nieuczciwy.
Oznacza to świadomy wybór. Dlaczego wybierać uczciwość? Życie współczesne daje
liczne przykłady, że nieuczciwość często przynosi korzyści. Wielu ludzi nie wierzy,
że warto być uczciwym. Praktyka życiowa do uczciwości może zniechęcić.
Jakie są zatem argumenty za uczciwością?
- Po pierwsze: uczciwość sprzyja bliskim i wiernym kontaktom z ludźmi. Nieuczciwość
powoduje osamotnienie lub współżycie powierzchowne pełne nieufności.
- Po drugie: uczciwymi byli i są ludzie szlachetni, będący obiektem miłości i podziwu
milionów ludzi. Jest coś godnego szacunku w niełatwej uczciwości.
- Po trzecie wreszcie, bez uczciwości, przestrzegania zasad, nie ma zdrowej współpracy
pracowniczej, gospodarczej i wymiany handlowej. Wszelkie kodeksy postępowania
strzegą jasności reguł współżycia, odstępstwa od których były karane od zarania
dziejów. Wszelkie nieuczciwości, choćby przyniosły tymczasowe korzyści,
ostatecznie owocują zwiększaniem chaosu i zagrożeń.
Gotowość do uczciwości oznacza wolę i siłę do bycia uczciwym. Nie tylko podziw dla
uczciwości, ale osobistą rezygnacje z kradzieży, oszustwa i łapownictwa.
Wolność obywatela społeczeństwa demokratycznego zobowiązuje go do
praktycznego realizowania cnót obywatelskich. Niespotykane w dziejach swobody
i wygody życiowe ludzi nakładają na nich duże powinności. Bez przestrzegania
uczciwości, praworządności, sprawiedliwości i tolerancji demokracja upadnie; a z nią
swobody i udogodnienia jednostek.