Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa

KOMENDA GŁÓWNA
PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ
Biuro Szkolenia
PROGRAM
KURSU ŚMIGŁOWCOWEGO Z ZAKRESU RATOWNICTWA
WYSOKOŚCIOWEGO REALIZOWANEGO PRZEZ
PAŃSTWOWĄ STRAŻ POŻARNĄ
CZ. I
Warszawa 2005 r.
Koordynacja prac nad programem:
st. bryg. dr inż. Adam MAJKA – Dyrektor Biura Szkolenia KG PSP
Opracowanie metodyczne i redakcyjne
st. kpt. mgr inż. Jacek BOROWSKI
Naczelnik Wydziału Programowo –
Metodycznego KG PSP
Zespół autorski
bryg. mgr inż. Marian SOCHACKI - KGPSP
st. kpt. mgr inż. Krzysztof MENDAK - KM PSP Kraków
kpt. mgr inż. Wojciech ŚLIFIRCZYK - KM PSP Warszawa
asp. sztab. Dariusz STAŃCZAK - KM PSP Łódź
st. ogn. Kazimierz STRÓJWĄS - KM PSP Warszawa
mł. ogn. Janusz RUTKA - KM PSP Nowy Sącz
Treści uwzględnione w programie zawierają tematykę zalecaną do realizacji
podczas szkolenia strażaków w krajach Unii Europejskiej, stanowiącą rezultat
projektu „Special Rescue from heights and depths - Training of fire fighters in
Europe” Nr D/98/1/52041/PI/I.1.1.b/FPC, realizowanego w ramach programu
Leonardo da Vinci, finansowanego ze środków Unii Europejskiej.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
2
ZATWIERDZAM
gen. brygadier Teofil JANKOWSKI
Komendant Główny
Państwowej Straży Pożarnej
ZASADY ORGANIZACJI KURSU ŚMIGŁOWCOWEGO Z ZAKRESU
RATOWNICTWA
WYSOKOŚCIOWEGO
REALIZOWANEGO
PRZEZ
PAŃSTWOWĄ STRAŻ POŻARNĄ CZ. I
I. Założenia dydaktyczne
1. Cel kursu
Celem kursu śmigłowcowego cz. I jest przygotowanie ratowników
wysokościowych Państwowej Straży Pożarnej do współpracy ze śmigłowcem:
przygotowanie lądowiska, przyjęcie śmigłowca, przygotowanie śmigłowca do działań,
desant różnymi technikami, działania technikami alpinistycznymi pod pokładem
śmigłowca, działania z wykorzystaniem wciągarki.
2. Podmioty uprawnione do prowadzenia kursu
Kurs śmigłowcowy cz. I z zakresu ratownictwa wysokościowego prowadzą
szkoły Państwowej Straży Pożarnej i ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich
Państwowej Straży Pożarnej posiadające niezbędny sprzęt i obiekty do ćwiczeń
pozwalające na pełną realizację programu kursu.
3. Warunki przyjęcia na kurs
Kandydat na kurs kierowany jest przez właściwego kierownika jednostki
organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej, po złożeniu osobiście i dobrowolnie
pisemnego oświadczenia wyrażającego zgodę na udział w kursie. Ponadto kandydat
powinien posiadać:
1) wykształcenie co najmniej średnie,
2) ukończony z wynikiem pozytywnym „kurs podstawowy z zakresu ratownictwa
wysokościowego”,
3) co najmniej kwalifikacje przewidziane dla stanowisk podoficerskich,
związanych z prowadzeniem działań ratowniczych,
4) wyposażenie osobiste ratownika wysokościowego,
5) skierowanie i komplet standardowej dokumentacji wymaganej przez szkoły
Państwowej Straży Pożarnej i ośrodki szkolenia w komendach wojewódzkich
Państwowej Straży Pożarnej,
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
3
6) ukończony kurs z zakresu ratownictwa medycznego obowiązujący
w Państwowej Straży Pożarnej,
7) dokument potwierdzający stan zdrowia umożliwiający udział w kursie
ratownictwa wysokościowego,
8) przygotowanie techniczne i fizyczne do sprawnego wykonywania czynności
określonych niniejszym programem.
4. Zakres wiedzy przekazywanej uczestnikom kursu
1) Organizacja ratownictwa prowadzonego z wykorzystaniem śmigłowca
w Polsce i na świecie.
2) Ogólne wiadomości o budowie śmigłowców oraz zastosowanie śmigłowca
w Państwowej Straży Pożarnej.
3) Zasady bezpieczeństwa przy współpracy ze śmigłowcem. Lądowiska.
4) Sytuacje awaryjne – typowe przypadki i postępowanie w sytuacjach
awaryjnych.
5) Techniki i zasady współpracy przy wykorzystaniu śmigłowca do działań
ratowniczych. Przygotowanie śmigłowca do działań.
6) Wyciąganie poszkodowanego, ratowników i sprzętu na pokład śmigłowca przy
pomocy wciągarki. Opuszczanie ratowników i sprzętu z pokładu śmigłowca.
7) Zastosowanie „długiej liny”. Zastosowanie zaczepu bombowego.
8) Łączność. Zasady pracy operatora na pokładzie śmigłowca, łączność
z pilotem (SPU).
9) Wykorzystanie śmigłowca do działań ratowniczych w obrębie akwenów
i zbiorników wodnych. Taktyka prowadzenia działań ratowniczo - gaśniczych
z wykorzystaniem śmigłowca. Logistyczne zabezpieczenie działań ratowniczo
– gaśniczych.
10) Zajęcia w terenie – doskonalenie technik ratownictwa wysokościowego
stosowanych we współpracy ze śmigłowcem.
11) Zajęcia praktyczne: śmigłowiec – lądowisko (śmigłowiec wyłączony). Zasady
bezpiecznego poruszania się przy śmigłowcu i na lądowisku. Przygotowanie
śmigłowca do działań ratowniczych.
12) Sposoby desantu ze śmigłowca i wejście na pokład w zawisie.
13) Lot kontrolny. Przyjmowanie śmigłowca na lądowisku i w różnych warunkach
terenowych.
14) Działania ratownicze z pokładu śmigłowca.
15) Ćwiczenie czynności operatora przez ratowników podczas podstawowych
operacji ratowniczych.
16) Wykonywanie pozorowanych akcji ratowniczych z użyciem śmigłowca, sprzętu
specjalistycznego i poznanych technik.
5. Zakres uprawnień
1. Ukończenie kursu śmigłowcowego cz. I z oceną pozytywną oraz uzyskanie
tytułu ratownika wysokościowego uprawnia do wykonywania zadań we
współpracy ze śmigłowcem, wynikających z programu kursu.
2. Absolwent kursu śmigłowcowego cz. I może być kierowany na kurs
śmigłowcowy cz. II.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
4
II. Realizacja procesu dydaktycznego
1. Organizacja kursu
1) Kurs należy realizować w takim miejscu, aby była możliwość realizacji całego
programu dydaktycznego. Szczególną uwagę należy zwrócić na
przygotowanie do pracy na śmigłowcu w trakcie ćwiczeń z wyłączonym
silnikiem. Sprawdzenie umiejętności prawidłowego i sprawnego poruszania się
na przyrządach należy realizować na obiekcie szkoleniowym odwzorowującym
pracę pod pokładem śmigłowca np. wieża lub ściana ćwiczeń pożarniczych.
2) Podczas wszystkich ćwiczeń należy wykorzystywać do transportu pozoranta
lub manekina o proporcjonalnym ciężarze oraz zgodne z obowiązującymi
w Państwowej Straży Pożarnej procedurami udzielić pomocy medycznej,
stosownie do założenia.
3) Liczba godzin lotu śmigłowca dla 12 osobowej grupy uczestników kursu
powinna wynosić 10 godzin. W przypadku, gdy grupa ta byłaby mniej liczna
dopuszcza się zmniejszenie liczby godzin lotu śmigłowca, nie mniej jednak niż
5 godzin (dla grupy 4 osobowej).
4) Podczas zajęć praktycznych z „grubą liną” zaleca się zjazd z wysokości nie
większej niż 10 m.
5) Podczas zajęć praktycznych z drabinką speleo zaleca się podchodzenie na
wysokość nie większą niż 5 m.
6) Podczas zajęć praktycznych ze zjazdem po linie z wykorzystaniem rolki zaleca
się przeprowadzać zjazd z wysokości nie większej niż 30m.
7) Zaleca się, aby długość liny osobistej wykorzystywanej przez ratowników do
współpracy ze śmigłowcem podczas kursu wynosiła ok. 20m.
8) Podczas zajęć praktycznych z podchodzeniem po linie na przyrządach zaleca
się podchodzić na wysokość nie większą niż 15 m.
9) Podczas zajęć praktycznych z wykorzystaniem „długiej liny” zaleca się, aby
długość liny nie przekraczała 50 m.
10) Podczas zajęć praktycznych z desantem przez skok – zaleca się, aby skok był
oddawany z wysokości nie większej niż 2 m.
11) Zajęcia należy przeprowadzić na obiektach szkoleniowych umożliwiających
przećwiczenie technik ratownictwa wysokościowego – w warunkach
symulujących działania ze śmigłowcem.
12) Podstawą organizacji procesu dydaktycznego jest ramowy plan kursu.
13) Na realizację programu przewidziano:
−
−
−
rozpoczęcie i zakończenie kursu
zajęcia dydaktyczne
egzaminy
- 2 godziny
- 36 godzin
- 4 godziny
razem: 42 godziny (5 dni)
14) Zaleca się aby zajęcia dydaktyczne organizowane od poniedziałku do piątku
realizowane były w dziennym wymiarze 8 godzin lekcyjnych, z czego
maksymalnie 7 godzin zajęć praktycznych.
15) Podstawową formą nauczania jest lekcja trwająca 45 minut. Dopuszcza się
łączenie jednostek lekcyjnych podczas zajęć praktycznych. Lekcje powinny
odbywać się w salach przystosowanych do prowadzenia zajęć teoretycznych,
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
5
odpowiadających warunkom higieny szkolnej, odpowiednio obudowanych
w techniczne środki dydaktyczne oraz w miejscach pozwalających na sprawną
organizację zajęć praktycznych.
3. Wskazówki metodyczne
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
PKS1RW
3/04
Proces dydaktyczny przeznaczony jest na opanowanie przez słuchaczy
wiadomości określonych programem oraz przygotowanie ich do
wykonywania obowiązków związanych z ratownictwem wysokościowym.
Podczas kursu należy przećwiczyć każdy z elementów technik zgodnie
z wykazem zawartym w uwagach do poszczególnych tematów programu.
W rozkładzie zajęć dydaktycznych należy uwzględnić korelację
międzytematyczną i międzyprzedmiotową.
Zajęcia teoretyczne należy prowadzić dla całej grupy szkoleniowej,
natomiast zajęcia praktyczne powinny być realizowane z zastosowaniem
zasady maksymalnie 4 słuchaczy na 1 instruktora, jednak liczba instruktorów
prowadzących ten kurs nie powinna być mniejsza niż 2.
Zaleca się, aby ilość uczestników na kursie nie była większa niż 12 osób na
1 śmigłowiec, co należy jednak uzależnić od rodzaju śmigłowca i ilości
instruktorów.
W przypadku, kiedy kursy są łączone i w zajęciach bierze udział operator
ilość szkolących się operatorów nie powinna wynosić więcej niż 1 operator
na 3 młodszych ratowników wysokościowych.
Podczas kursów łączonych, każdy kurs posiada odrębną kadrę
instruktorską, zaś kierownik kursu jest wspólny.
W czasie kursów łączonych należy szczególną uwagę zwrócić na optymalną
realizację celów obu kursów.
Należy stosować zasady dydaktyki, andragogiki, a także racjonalnie łączyć
różne metody nauczania uwzględniając cele kształcenia i materiał
nauczania.
Należy zwracać uwagę na właściwą organizację ćwiczeń, w tym na
zapewnienie niezbędnego sprzętu oraz warunków bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Prowadzący poszczególne tematy mają obowiązek zrealizowania w ramach
procesu dydaktycznego ogólnej liczby godzin, wyszczególnionych
w ramowym planie kursu. Prowadzący temat w uzasadnionych przypadkach
może dokonywać korekt w liczbie godzin przeznaczonych na realizację zajęć
o charakterze teoretycznym i praktycznym.
Na dostosowanie treści programowych w razie ich dezaktualizacji,
pojawienia się nowych zagadnień lub adekwatnie do potrzeb słuchaczy
i branż przez nich reprezentowanych, można przeznaczyć do 15% ogólnej
liczby godzin przewidzianych na realizację programu kursu.
Wybór literatury z zakresu ratownictwa wysokościowego obejmuje pozycje
podstawowe. Kadra dydaktyczna powinna stale śledzić przepisy, rynek
wydawniczy, prasę fachową i publikacje aktów prawnych w celu
aktualizowania materiałów niezbędnych do realizacji programu kursu.
Dokumentacja z przebiegu nauczania w ramach kursu, realizowanego
w szkołach Państwowej Straży Pożarnej i ośrodkach szkolenia
w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej powinna być
prowadzona według zasad określonych dla szkół Państwowej Straży
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
6
Pożarnej. Dokumentację przebiegu nauczania stanowią również uchwały
rady pedagogicznej, które nie wchodzą w skład „Dziennika lekcyjnego”.
15) Nie dopuszcza się dokonywania jakichkolwiek zmian we wzorach druków,
które stanowią jednolitą dokumentację dydaktyczną pod nazwą „Dziennik
lekcyjny”. Szkoły Państwowej Straży Pożarnej i ośrodki szkolenia
w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej mogą stosować,
wprowadzoną wewnętrznie, dodatkową dokumentację pomocniczą, którą
można włączyć w skład „Dziennika lekcyjnego”.
3. Kadra dydaktyczna
Do prowadzenia zajęć dydaktycznych są uprawnieni starsi instruktorzy
ratownictwa wysokościowego Państwowej Straży Pożarnej, którzy znaleźli się
w wykazie kadry przewidzianej do prowadzenia szkoleń na dany rok kalendarzowy.
4. Zalecenia dotyczące oceniania, egzamin i zaświadczenie
1) W ocenianiu bieżącym dopuszcza się indywidualizację wynikającą ze specyfiki
kursu i indywidualnych koncepcji dydaktycznych prowadzącego.
2) Podstawowymi metodami kontroli i oceny wyników nauczania powinny być
pytania ustne, prace pisemne i zadania praktyczne. Pisemne prace
zaliczeniowe (testy, sprawdziany) przechowywane są przez organizatora
kursu przez okres jednego roku.
3) Na pierwszych zajęciach prowadzący przedmiot ma obowiązek przedstawić
uczestnikom kursu:
a) program i zalecaną literaturę,
b) zasady realizacji programu i zaliczenia, sposób bieżącej kontroli wyników
nauczania, tryb i termin zaliczeń i egzaminów.
4) Po zakończeniu kursu słuchacze składają egzamin.
5) Słuchacze, którzy ukończą kurs z wynikiem pozytywnym otrzymują
zaświadczenie zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik nr 1 do programu
oraz tytuł ratownika wysokościowego Państwowej Straży Pożarnej.
6) Słuchacz, który nie zdał egzaminu, otrzymuje zaświadczenie informujące
o uczestniczeniu w kursie i nie zdaniu egzaminu końcowego. Wzór
zaświadczenia, stanowi załącznik nr 2 do programu.
7) Na drugiej stronie zaświadczenia należy podać ramowy plan kursu.
8) Egzamin końcowy przeprowadza się w formie:
a) teoretycznej - pisemnej, na podstawie wylosowanego przez słuchacza
zestawu pytań obejmującego zakres programu kursu oraz podstawowe
zagadnienia z kursów wstępnego i podstawowego oraz,
b) praktycznej
obejmującej
indywidualną
ocenę
kursanta
w poszczególnych dniach szkolenia. Na koniec kursu przeprowadza się
akcję ratowniczą uwzględniającą wykorzystanie wszystkich poznanych
technik ratowniczych podczas kursu.
11) Ocenianie uczestników kursu powinno obejmować indywidualna ocenę
słuchacza ze szczególnym uwzględnieniem predyspozycji do funkcji
operatora na śmigłowcu.
12) Warunkiem ukończenia kursu jest zdanie obydwu form egzaminu.
13) Na egzaminie słuchacz powinien wykazać się wiedzą i umiejętnościami
objętymi programem kursu.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
7
14) Słuchacz, który nie zdał egzaminu, ma prawo do jednego egzaminu
poprawkowego w terminie ustalonym przez organizatora kursu.
15) Termin egzaminu poprawkowego nie może być wyznaczony wcześniej niż
jeden miesiąc od daty egzaminu i nie później niż trzy miesiące od daty
zakończenia kursu.
16) Egzamin poprawkowy, przeprowadza komisja egzaminacyjna, powołana
przez organizatora kursu.
17) Z przeprowadzonego egzaminu poprawkowego sporządza się protokół
zawierający: informację o składzie komisji i terminie egzaminu, pytania
egzaminacyjne, wynik egzaminu oraz ocenę ustaloną przez komisję. Do
protokołu załącza się pisemną pracę uczestnika kursu i zwięzłą informację
o ustnych odpowiedziach słuchacza.
18) Słuchacz, który z przyczyn losowych nie przystąpił do egzaminu
poprawkowego w wyznaczonym terminie, może przystąpić do niego
w dodatkowym terminie, określonym przez organizatora kursu.
19) Ocenę końcową ustala się obliczając średnią z ocen pozytywnych
uzyskanych przez uczestnika kursu z egzaminu teoretycznego oraz
praktycznego.
20) Na zaświadczeniu ukończenia kursu wpisuje się ocenę końcową według skali
ocen: celujący, bardzo dobry, dobry, dostateczny, dopuszczający,
niedostateczny.
21) W razie nie przystąpienia przez słuchacza do egzaminu końcowego
z przyczyn usprawiedliwionych, słuchacz ma prawo zdawać egzamin
w terminie ustalonym przez organizatora kursu.
22) W razie nie przystąpienia przez słuchacza do egzaminu końcowego
z przyczyn nie usprawiedliwionych, słuchaczowi nie przysługuje prawo do
dodatkowego terminu egzaminu.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
8
5. Ramowy plan kursu
Lp.
Tematyka zajęć
1. Organizacja ratownictwa prowadzonego
z wykorzystaniem śmigłowca – w Polsce i na świecie
2. Ogólne wiadomości o budowie śmigłowców oraz
zastosowanie śmigłowca w PSP
3. Zasady bezpieczeństwa przy współpracy ze
śmigłowcem. Lądowiska. Sytuacje awaryjne
4. Techniki i zasady współpracy przy wykorzystaniu
śmigłowca do działań ratowniczych. Przygotowanie
śmigłowca do działań
5. Wyciąganie poszkodowanego, ratowników i sprzętu na
pokład śmigłowca przy pomocy wciągarki. Opuszczanie
ratowników i sprzętu z pokładu śmigłowca
6. Zastosowanie „długiej liny”. Zastosowanie zaczepu
bombowego
7. Łączność. Zasady pracy operatora na pokładzie
śmigłowca, łączność z pilotem (SPU)
8. Typowe zastosowania śmigłowców w akcjach
ratowniczych. Taktyka prowadzenia działań ratowniczo gaśniczych z wykorzystaniem śmigłowca. Logistyczne
zabezpieczenie działań ratowniczo – gaśniczych
9. Zajęcia w terenie – doskonalenie technik ratownictwa
wysokościowego stosowanych we współpracy ze
śmigłowcem
10. Zajęcia praktyczne: śmigłowiec – lądowisko (śmigłowiec
wyłączony). Zasady bezpiecznego poruszania się przy
śmigłowcu i na lądowisku. Przygotowanie śmigłowca do
działań ratowniczych
11. Sposoby desantu ze śmigłowca i wejście na pokład
w zawisie
12. Lot kontrolny. Przyjmowanie śmigłowca na lądowisku
i w różnych warunkach terenowych
13. Działania ratownicze z pokładu śmigłowca
14. Ćwiczenie czynności operatora przez ratowników
podczas podstawowych operacji ratowniczych
15. Wykonywanie pozorowanych akcji ratowniczych
z użyciem śmigłowca, sprzętu specjalistycznego
i poznanych technik
16. Egzamin teoretyczny – pisemny
17. Egzamin praktyczny – wykonanie przez zespoły
pozorowanych akcji ratowniczych według
przedstawionych założeń
RAZEM
PKS1RW
3/04
T
P
R
1
0
1
1
0
1
1
0
1
2
0
2
1
0
1
1
0
1
1
0
1
1
0
1
2
4
6
1
2
3
1
4
5
0
1
1
1
1
4
2
5
3
1
3
4
1
0
0
3
1
3
17
23
40
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
9
III. PODZIAŁ MATERIAŁU NAUCZANIA
1. Organizacja ratownictwa prowadzonego z wykorzystaniem śmigłowca
w Polsce i na świecie
Historia i dzień dzisiejszy ratownictwa śmigłowcowego. Służby i organizacje
posiadające śmigłowiec w Polsce. Służby i organizacje wykorzystujące śmigłowce do
celów ratowniczych. Zasady dysponowania śmigłowca – podstawy prawne.
Podstawy prawne współdziałania z innymi służbami i podmiotami ratowniczymi.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− przedstawić zarys historyczny rozwoju ratownictwa wysokościowego
w Polsce,
− omówić wykorzystanie śmigłowca w systemach ratowniczych w Polsce i na
świecie,
− uzasadnić wykorzystanie śmigłowca w działaniach ratowniczych,
− scharakteryzować służby i organizacje dysponujące śmigłowcami w Polsce,
− podać podstawy prawne regulujące prowadzenie działań ratowniczych
z wykorzystaniem śmigłowca.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
10
2. Ogólne wiadomości o budowie śmigłowców oraz zastosowanie śmigłowca
w Państwowej Straży Pożarnej
Śmigłowce wykorzystywane do działań ratowniczych: rys historyczny oraz stan
aktualny: Mi-2, W-3, Mi – 8, Mi – 17, Kania i inne. Budowa i parametry podstawowe
śmigłowców, wykorzystywanych do działań ratowniczych. Łączność pokładowa
i zewnętrzna. Loty patrolowe. Transport ratowników i sprzętu. Akcje poszukiwawcze.
Akcje ratownicze w terenie i miejscach trudno dostępnych. Ratownictwo drogowe.
Katastrofy i klęski żywiołowe. Akcje gaśnicze.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− przedstawić podstawowe parametry i budowę śmigłowców wykorzystywanych do
działań ratowniczych,
− omówić zasady łączności pokładowej i zewnętrznej,
− omówić zastosowanie śmigłowca podczas działań ratowniczych.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
11
3. Zasady bezpieczeństwa przy współpracy ze śmigłowcem. Lądowiska.
Sytuacje awaryjne
Warunki atmosferyczne do lotu śmigłowca – widoczność, siła wiatru, podstawa
chmur. Strefy bezpieczeństwa wokół śmigłowca. Zasady przyjmowania śmigłowca na
lądowisku i w terenie przygodnym. Zasady bezpieczeństwa przy wykorzystaniu
sprzętu i technik ratownictwa wysokościowego. Sytuacje awaryjne. Lądowiska stałe
i przygodne. Niezbędne wymiary i odległości od przeszkód. Organizacja lądowiska
zimą i latem. Oznaczenie lądowisk, oświetlenie, znaki na ziemi. Katalog gestów
sygnalizacyjnych do przyjmowania śmigłowca. Zabezpieczenie lądowiska.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić warunki atmosferyczne do lotu śmigłowca (ograniczenia),
− wymienić strefy bezpieczeństwa wokół śmigłowca,
− omówić zasady wyznaczania lądowiska, przyjmowania śmigłowca na lądowisku
i w terenie przygodnym, oznaczenie lądowisk, oświetlenie, znaki na ziemi,
organizacji lądowiska zimą i latem,
− opisać zasady bezpieczeństwa przy wykorzystywaniu we współpracy ze
śmigłowcem sprzętu i technik ratownictwa wysokościowego,
− omówić postępowanie w sytuacjach awaryjnych,
− stosować katalog gestów sygnalizacyjnych do przyjmowania śmigłowca.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
12
4. Przygotowanie śmigłowca do działań. Techniki i zasady współpracy przy
wykorzystaniu śmigłowca do działań ratowniczych
Sprzęt i oporęczowanie śmigłowca do działań ratowniczych (Mi-2, Mi-8, Mi-17, Kania,
W-3). Sprzęt ratowniczy do akcji z wykorzystaniem śmigłowca – typowe akcje, dobór
sprzętu. Wyposażenie osobiste ratownika współpracującego ze śmigłowcem.
Wejście (wyjście) do śmigłowca ratownika ze sprzętem. Mocowanie sprzętu, zajęcie
miejsca, zasady zachowania podczas lotu. Otwieranie i zamykanie drzwi. Desant
przez skok. Desant przez zjazd na grubej linie. Desant przez zjazd na linie przy
pomocy rolki (różne warianty). Zjazd na celność lądowania. Zjazd ratownika ze
sprzętem ratowniczym. Wychodzenie po linie na pokład śmigłowca. Wychodzenie na
pokład śmigłowca przy pomocy drabinki speleo. Wejście na pokład śmigłowca
w zawisie.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− scharakteryzować wyposażenie osobiste ratowników współpracujących ze
śmigłowcem,
− omówić sprzęt ratowniczy do akcji z wykorzystaniem śmigłowca,
− omówić zasady oporęczowania śmigłowców ratowniczych,
− omówić zasady wchodzenia (wychodzenia) ratowników ze sprzętem do
śmigłowca,
− scharakteryzować zasady zachowania się na pokładzie śmigłowca,
− omówić zasady i sposoby desantu z pokładu śmigłowca,
− omówić zasady wejścia na pokład śmigłowca w zawisie,
− omówić wychodzenie na pokład śmigłowca po linie i przy pomocy drabinki speleo.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
13
5. Wciąganie poszkodowanego, ratowników i sprzętu na pokład śmigłowca
przy pomocy wciągarki. Opuszczanie ratowników i sprzętu z pokładu
śmigłowca
Budowa i wykorzystanie wciągarek. Wykorzystanie technik alpinistycznych.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić budowę i zasady obsługi i wykorzystania wciągarki,
− omówić zasady wciągania i opuszczania ratowników i sprzętu z pokładu
śmigłowca przy pomocy wciągarki,
− scharakteryzować wykorzystanie technik alpinistycznych do wciągania
i opuszczania.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
14
6. Zastosowanie „długiej liny”. Zastosowanie zaczepu bombowego
Gesty stosowane przy „długiej linie”. Przygotowanie sprzętu i zasady stosowania
„długiej liny”. Technika ewakuacji „długą liną”.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić zastosowanie „długiej liny”,
− omówić przygotowanie sprzętu i zasady stosowania „długiej liny”,
− omówić technikę ewakuacji „długą liną”,
− uzasadnić zastosowanie zaczepu bombowego.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
15
7. Łączność. Zasady pracy operatora na pokładzie śmigłowca, łączność
z pilotem (SPU)
Łączność pokładowa (SPU). Łączność radiowa. Łączność z ratownikiem pod
pokładem śmigłowca („długa lina”, wciągarka) oraz ziemia-śmigłowiec. Nowe zasady
łączności.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− scharakteryzować sprzęt łączności i zasady prowadzenia łączności pokładowej
(SPU) i łączności radiowej,
− omówić łączność z ratownikiem pod pokładem śmigłowca („długa lina”,
wciągarka) oraz ziemia – śmigłowiec,
− opisać nowe zasady łączności,
− omówić zasady pracy operatora na pokładzie śmigłowca oraz współdziałania
wszystkich ratowników pomiędzy sobą i z pilotem.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
16
8. Typowe zastosowania śmigłowca w akcjach ratowniczych. Taktyka działań
ratowniczych z wykorzystaniem śmigłowca. Logistyczne zabezpieczenie
działań ratowniczo – gaśniczych
Działania ratownicze w obrębie aglomeracji miejskich, akwenów wodnych, terenów
górskich, dróg. Działania na obiektach typowych i specyficznych. Logistyczne
zabezpieczenie działań ratowniczo – gaśniczych z wykorzystaniem śmigłowca ze
szczególnym uwzględnieniem akcji długotrwałych, dyżurów bojowych ratownictwa
z użyciem śmigłowca oraz baz śmigłowcowych ratowniczych.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić charakterystykę i taktykę działań ratowniczych w typowych akcjach
z użyciem śmigłowca,
− scharakteryzować akcje długotrwałe z użyciem śmigłowca i ich logistycznego
zabezpieczenia,
− omówić zasady prowadzenia dyżurów bojowych ratownictwa z użyciem
śmigłowca.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
17
9. Zajęcia w terenie – doskonalenie technik ratownictwa wysokościowego
stosowanych we współpracy ze śmigłowcem
Budowa stanowisk. Zjazdy po linie w rolce zjazdowej – warianty. Wychodzenie po
linie na przyrządach z przejściem po linie ok. 100 m. Opuszczanie na linie ludzi
i sprzętu. Zjazd na grubej linie. Podchodzenie po drabince speleo.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− przedstawić i przeprowadzić weryfikację i unifikację wiedzy i umiejętności
w zakresie podstawowych technik alpinistycznych: budowa stanowisk, zjazd po
linie w rolce zjazdowej – warianty, wychodzenie po linie na przyrządach
z przejściem po linie ok. 100m, opuszczanie na linie ludzi i sprzętu, podchodzenie
po drabince speleo,
− omówić specyfikę zastosowania technik alpinistycznych we współpracy ze
śmigłowcem,
− zastosować techniki alpinistyczne do współpracy ze śmigłowcem,
− omówić technikę zjazdu i wykonać zjazd na grubej linie.
Uwagi:
Ćwiczenie powinno składać się z dwóch części. W pierwszej należy
przeprowadzić weryfikację i unifikację technik alpinistycznych oraz sprawności
posługiwania się nimi. W drugiej należy stworzyć warunki odwzorowujące stosowanie
technik alpinistycznych we współpracy ze śmigłowcem – celem ćwiczenia jest
doskonalenie sprawności posługiwania się technikami alpinistycznymi w tych
warunkach.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
18
10. Lądowisko. Przygotowanie śmigłowca i zespołu ratowniczego do działań
Wyznaczanie i organizowanie pracy na lądowisku. Praca przy śmigłowcu na
lądowisku. Przygotowanie śmigłowca do działań ratowniczych. Odprawa przed
działaniami w zespole ratowniczym. Prowadzenie łączności wewnętrznej w
śmigłowcu (SPU) – współpraca pilota z operatorem. Łączność zewnętrzna – gesty
sygnalizacyjne (operator – ratownicy i ratownicy – pilot). Przyjmowanie śmigłowca –
gesty. Obsługa wciągarki.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić zasady organizacji lądowiska oraz przygotowania śmigłowca do działań,
− organizować pracę na lądowisku,
− przyjmować śmigłowiec na lądowisku,
− poruszać się po lądowisku zgodnie z zasadami bezpieczeństwa,
− bezpiecznie wchodzić i zajmować miejsce w śmigłowcu, wnosić przedmioty oraz
wprowadzać osoby,
− prowadzić łączność wewnętrzną i zewnętrzną,
− obsługiwać wciągarki ratownicze będące na wyposażeniu śmigłowca.
Uwagi:
Ćwiczenie to jest bezpośrednim przygotowaniem do zajęć z włączonym
śmigłowcem oraz śmigłowcem w locie, a wykonywane jest na lądowisku przy
wyłączonym śmigłowcu.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
19
11. Sposoby desantu ze śmigłowca i wejścia na pokład śmigłowca w zawisie
Skok. Zjazd po linie. Zjazd po grubej linie. Wejście na pokład w niskim zawisie.
Wejście na pokład po linie z wykorzystaniem przyrządów zaciskowych. Wejście po
drabince speleo. Opuszczenie i wciągnięcie przy pomocy wciągarki.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić sposoby desantu ze śmigłowca i wejścia na pokład śmigłowca w zawisie.
− wykonać desant ze śmigłowca przez skok,
− wykonać zjazd po linie ze śmigłowca,
− wykonać zjazd po grubej linie ze śmigłowca,
− bezpiecznie wejść na pokład w niskim zawisie,
− wejść na pokład po linie oraz po drabince speleo,
− użyć wciągarki do opuszczania i wciągania.
Uwagi:
W celu prawidłowej realizacji zadań ratowniczych i przećwiczenia poszczególnych
czynności należy zastosować poniższy schemat minimalnych powtórzeń:
− lot kontrolny
x1
− desant przez skok
x2
− wejście do śmigłowca w małym zawisie
x1
− zjazd po linie wspólnej
x3
− zjazd po linie z aparatem powietrznym na plecach
x1
− zjazd na „grubej linie”
x2
− zjazd na celność z własną liną – warianty (w tym ze sprzętem)
x5
− opuszczanie ratownika na linie
x1
− podchodzenie po linie na pokład za pomocą przyrządów
x2
− podchodzenie po drabince speleo
x1
− opuszczanie/wyciąganie wciągarką ratownika
x1
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
20
12. Lot kontrolny. Przyjmowanie śmigłowca na lądowisku i w różnych
warunkach terenowych
Operacje ze śmigłowcem. Przyjmowanie śmigłowca. Znaki gestowe.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić zasady i sposoby przeprowadzania poszczególnych operacji
przyjmowania śmigłowca na lądowisku, w terenie, w niskim zawisie, na jedno lub
dwa koła,
− przyjmować śmigłowiec do lądowania na lądowisku i w różnych warunkach
terenowych,
− przyjmować śmigłowiec w niskim zawisie,
− przyjmować śmigłowiec na jedno lub dwa koła.
Uwagi:
Ćwiczenie należy wykonać w zróżnicowanych warunkach terenowych,
zaczynając od lądowiska w terenie płaskim poprzez miejsca w terenie nachylonym
i o ograniczonej powierzchni. Ćwiczenie powinno być kontynuowane podczas innych
ćwiczeń praktycznych z wykorzystaniem śmigłowca.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
21
13. Działania ratownicze z pokładu śmigłowca
Zastosowanie wciągarki do opuszczania i wyciągania ratowników i sprzętu oraz
ewakuacji osób poszkodowanych. Zastosowanie „długiej liny”. Gesty i łączność przy
operacjach ratowniczych. Inne techniki ewakuacyjne.
Cele szczegółowe
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić zasady obsługi wciągarki podczas operacji ratowniczych oraz działań
z wykorzystaniem „długiej liny”,
− omówić w kontekście praktycznego zastosowania gestów i łączności podczas
akcji ratowniczych z wykorzystaniem śmigłowca,
− przedstawić inne alternatywne techniki ratownicze oraz zasady ich wykorzystania,
− prowadzić operacje ratownicze z wykorzystaniem wciągarki i „długiej liny”,
− stosować gesty i prowadzić łączności podczas operacji ratowniczych.
Uwagi:
W celu prawidłowej realizacji zadań ratowniczych i przećwiczenia
poszczególnych czynności należy zastosować poniższy schemat minimalnych
powtórzeń:
− wciąganie ratownika z osobą poszkodowaną
w uprzęży ewakuacyjnej na pokład śmigłowca
x1
− wciąganie ratownika z osobą poszkodowaną
w noszach na pokład śmigłowca
x1
− przenoszenie na „długiej linie” 3 ratowników
x1
− przenoszenie ratownika z osobą poszkodowaną
w uprzęży ewakuacyjnej na „długiej linie”
x1
− przenoszenie ratownika z osobą poszkodowaną w noszach
x1
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
22
14. Ćwiczenie czynności operatora przez ratowników podczas podstawowych
operacjach ratowniczych
Prowadzenie łączności operator – pilot – ratownicy. Prowadzenie prostych działań
w funkcji operatora: na lądowisku, desant przez zjazd po linie. Szczególne znaczenie
pracy operatora dla bezpieczeństwa działań.
Cele szczegółowe:
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić zasady i znaczenie prowadzonej łączności pomiędzy: operatorem –
pilotem – ratownikami,
− określić zasady prowadzenia prostych działań w funkcji operatora,
− wyjaśnić na czym polega szczególne znaczenie pracy operatora dla
bezpieczeństwa działań.
Uwagi:
Ćwiczenie jest prowadzone w celu:
− dokonania wstępnej oceny uczestnika kursu w zakresie jego predyspozycji do
pełnienia funkcji operatora,
− zapoznania się z charakterystyką pracy operatora.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
23
15. Wykonywanie pozorowanych akcji ratowniczych z użyciem śmigłowca,
sprzętu specjalistycznego i poznanych technik
Działania ratownicze bez użycia wciągarki i technik alpinistycznych, z użyciem
wciągarki oraz z wykorzystaniem technik alpinistycznych. Dobór technik
ratowniczych. Funkcje ratownika i dowódcy grupy ratowniczej. Dowodzenie grupą
ratowniczą.
Cele szczegółowe:
W wyniku realizacji słuchacz powinien umieć:
− omówić na podstawie przeprowadzonych pozorowanych akcji ratowniczych
w zakresie zastosowanych technik, zasady taktyki ratowniczej, prowadzonej
łączności oraz bezpieczeństwa,
− wykonywać zadania podczas pozorowanych akcji ratowniczych w funkcji
ratownika i dowódcy grupy ratowniczej,
− przestrzegać w praktyce zasad bezpieczeństwa przy wykorzystaniu śmigłowca
i technik alpinistycznych,
− dobierać techniki ratownicze zależnie od sytuacji,
− dowodzić grupą ratowniczą podczas akcji z wykorzystaniem śmigłowca i technik
alpinistycznych,
− prowadzić łączność zgodnie z zasadami.
Uwagi:
W trakcie kursu należy przeprowadzić pozorowane akcje ratownicze:
1) Lot. Desant 1 ratownika przez skok. Przyjęcie śmigłowca, przyziemienie, wyjście
ratowników ze sprzętem. Odlot. Przygotowanie poszkodowanego w noszach do
transportu (1 z ratowników pełni funkcję poszkodowanego). Przylot / przyjęcie
śmigłowca, wejście ratowników z noszami i sprzętem do śmigłowca. Odlot.
Wyjście ratowników z noszami ze śmigłowca na lądowisku.
2) Lot. Desant ratowników ze sprzętem przez zjazd po linie. Odlot. Przygotowanie
poszkodowanego w noszach do transportu (1 z ratowników pełni funkcję
poszkodowanego). Przylot / przyjęcie śmigłowca, wejście ratowników z noszami
i sprzętem do śmigłowca. Odlot. Wyjście ratowników z noszami ze śmigłowca na
lądowisku.
3) Lot. Desant ratowników ze sprzętem przez zjazd po linie. Odlot. Przygotowanie
poszkodowanego w noszach do transportu (1 z ratowników pełni funkcję
poszkodowanego). Przylot. Ewakuacja ratownika z noszami na „długiej linie”.
Przeniesienie w miejsce przyziemienia. Powrót śmigłowca na miejsce akcji. Zawis.
Wejście na pokład po linie z wykorzystaniem przyrządów.
4) Lot. Desant ratowników (będą pełnili funkcje osób do ewakuacji) w różne miejsca
trudno dostępne. Drugi lot. Desant ratowników w celu ewakuacji osób na „długiej
linie”. Przygotowanie do ewakuacji. Ewakuacja – kolejno – ratownika
z ewakuowanym w trójkącie ewakuacyjnym do miejsca przyziemienia.
Powyższe opisy pozorowanych akcji ratowniczych powinny posłużyć jako
przykład. Akcje przeprowadzone podczas kursu powinny zawierać, co najmniej te
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
24
elementy jak wyżej opisane.
w poszczególnych akcjach.
PKS1RW
3/04
Każdy
z
kursantów
powinien
uczestniczyć
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
25
LITERATURA
1. R. Witkowski – Budowa i pilotaż śmigłowców
2. M. Leśko, T. Perkowski - Podstawy projektowania lotnisk śmigłowcowych –
Gliwice 2000 r.
3. R. Witkowski – Wiropłaty w Polsce – Warszawa 1986 r.
4. D. Cooper, P. La Valla, R. Stpffel- Search and Rescue Fundamentals – 1996 r.
5. Edward Gierski - Taktyka działań ratowniczo – gaśniczych w budynkach wysokich
z wykorzystaniem śmigłowców – Kraków 1999 r.
6. R. Witkowski - Zalecenia w zakresie bezpieczeństwa lotów podczas ratowania
ludzi z wieżowców przy pomocy śmigłowców w przypadku pożarów – Warszawa
1987 r.
7. Instrukcje wykonywania lotów.
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
26
.....................................
(pieczęć podłużna)
ZAŚWIADCZENIE
................................................................................................................................
imię (imiona) i nazwisko
urodzony..... dnia .................................. .......... r.
w ........................................................... woj. .........................................................
uczestniczył..... w okresie od ........................... ......... r. do ................................. r.
w kursie śmigłowcowym cz. I z zakresu ratownictwa wysokościowego
realizowanego przez Państwową Straż Pożarną
według programu z dnia ......................................... ...........r.
przeprowadzonym w
.................................................................................................
i
uzyskał(a) tytuł ratownika wysokościowego Państwowej Straży Pożarnej
................................................................, dnia ........................................ .......... r.
(miejscowość)
Organizator kursu
Nr .......................
......................................
(pieczęć, podpis)
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
27
.....................................
(pieczęć podłużna)
ZAŚWIADCZENIE
................................................................................................................................
imię (imiona) i nazwisko
urodzony..... dnia .................................. .......... r.
w ........................................................... woj. ..........................................................
uczestniczył..... w okresie od ........................... ......... r. do ................................. r.
w kursie śmigłowcowym cz. I z zakresu ratownictwa wysokościowego
realizowanego przez Państwową Straż Pożarną
według programu z dnia ......................................... ...........r.
przeprowadzonym w
.................................................................................................
Zaświadczenie jest dokumentem informującym o uczestniczeniu w kursie
i nie zdaniu egzaminu końcowego.
Organizator kursu
Nr .......................
......................................
(pieczęć, podpis)
PKS1RW
3/04
Program kursu śmigłowcowego z zakresu ratownictwa wysokościowego realizowanego
przez Państwową Straż Pożarną cz. I
28