Radioterapia nowotworu gruczołu krokowego
Transkrypt
Radioterapia nowotworu gruczołu krokowego
Informacje dla pacjenta LECZENIE I OPIEKA Radioterapia nowotworu gruczołu krokowego Wszelkie pytania lub wątpliwości dotyczące leczenia należy kierować do lekarza lub pielęgniarki. Wspólnie z lekarzem podjął Pan decyzję o zastosowaniu radioterapii w ramach leczenia nowotworu gruczołu krokowego. W niniejszej broszurze znajdzie Pan odpowiedzi na następujące pytania: ■ Na czym będzie polegać leczenie. ■ Jak dbać o siebie w trakcie leczenia. ■ Jak ograniczać działania niepożądane i przyczyniać się do zwiększenia własnego komfortu w trakcie leczenia. Najczęściej przepisuje się od 25 do 40 lub więcej zabiegów radiacyjnych (wiązką zewnętrzną). Sama radioterapia jest podobna do badania rentgenowskiego. Zabieg nie jest bolesny, nie odczuje go Pan w żaden sposób. Planowanie leczenia Po podjęciu decyzji o rozpoczęciu radioterapii zostanie wyznaczona sesja planowania lub symulacji leczenia. Sesja ta potrwa od 30 minut do 2 godzin. Podczas sesji do Pana odbytu i pęcherza moczowego zostaną wprowadzone małe rurki (cewniki) w celu dokładnej identyfikacji obszaru docelowego. Podczas tej sesji w badaniu rentgenograficznym zostanie określony obszar docelowy radioterapii. Harmonogram sesji terapeutycznych Sesje terapeutyczne odbywają się od poniedziałku do piątku przez okres 5-8 tygodni. Lekarz prowadzący ustali z Panem godziny codziennych wizyt. Każda wizyta będzie trwała od 15 do 20 minut. Choć sam zabieg leczniczy może trwać tylko kilka minut, najlepiej będzie zarezerwować sobie pełną godzinę na: ■ Wykonanie prześwietleń. ■ Spotkania z lekarzem lub pielęgniarką. ■ Nieoczekiwane opóźnienia. Co tydzień wykonywane będą prześwietlenia mające na celu zapewnienie precyzji ułożenia ciała na stole zabiegowym. Prześwietlenia te nie będą służyć do diagnozowania problemów medycznych ani oceniania wyników leczenia. Będzie Pan spotykał się z lekarzem co najmniej raz w tygodniu w ______________________. Podczas tych wizyt oceniany będzie postęp leczenia wraz z ewentualnymi działaniami niepożądanymi. Podczas wizyt będzie Pan również mógł omówić wszelkie wątpliwości związane z Pana chorobą lub leczeniem. Po zakończeniu sesji terapeutycznych z użyciem wiązki zewnętrznej lekarz może przepisać wszczepienie radioaktywnych ziaren do gruczołu krokowego. Wszczepienie polega na wstrzyknięciu do gruczołu krokowego bardzo małych promieniotwórczych „ziaren”. Ziarna te w miarę upływu czasu uwalniają promieniowanie dostarczane do tkanki gruczołu krokowego. Po zakończeniu rozpadu promieniotwórczego ziarna są wydalane z organizmu. Konieczne będzie podejmowanie czynności zapobiegawczych w celu ochrony innych osób przed promieniowaniem. Przed wszczepieniem materiału promieniotwórczego pielęgniarka omówi z Panem szczegółowe wytyczne. Znaki wykonywane na skórze Często do identyfikacji dokładnej lokalizacji obszaru leczenia służą trwałe tatuaże. Tatuowane znaki mają wielkość pieprzyka i nie wyblakną. Skórę, na której umieszczono tatuaż można myć w zwykły sposób. Niekiedy znaki na skórze wykonywane są przy użyciu markera. W celu zapobieżenia zanikowi tych znaków nad miejscem ich umieszczenia może zostać przyklejony przezroczysty plaster. Nie należy zdejmować tego plastra ani usuwać wykonanych na skórze znaków. Należy uważać, aby nie zmyć wykonanych na skórze znaków podczas mycia. Jeśli znaki zaczną blaknąć, należy poinformować o tym lekarza. Nie należy próbować samodzielnie odtwarzać znaków. W przypadku alergii na plaster należy poinformować o niej lekarza lub pielęgniarkę. Częste działania niepożądane Zmiany w częstości oddawania moczu Promieniowanie może powodować podrażnienie i obrzęk gruczołu krokowego. Gruczoł krokowy znajduje się blisko cewki moczowej (przewodu transportującego mocz z pęcherza na zewnątrz ciała). Obrzęk gruczołu krokowego może powodować ucisk cewki moczowej, a tym samym: ■ Utrudniać rozpoczęcie oddawania moczu. ■ Osłabiać strumień moczu. Może Pan odczuwać niemożność opóźnienia oddania moczu lub nie do końca opróżniać pęcherz, co może prowadzić do: ■ Częstszego oddawania moczu. ■ Konieczności wielokrotnego wstawania w nocy w celu oddania moczu. Mocz może również zawierać niewielką ilość krwi. W przypadku zauważenia któregokolwiek z powyższych objawów należy poinformować o tym lekarza lub pielęgniarkę. Istnieją leki, które lekarz może przepisać w celu złagodzenia tych objawów. Pieczenie podczas oddawania moczu Promieniowanie może powodować podrażnienia pęcherza moczowego i cewki moczowej (przewodu transportującego mocz z pęcherza na zewnątrz ciała). W wyniku tych podrażnień może wystąpić pieczenie podczas oddawania moczu; stan ten nosi nazwę zapalenia pęcherza moczowego. W przypadku wystąpienia zapalenia pęcherza należy zwiększyć ilość przyjmowanych płynów. Dzięki piciu większych ilości płynów mocz będzie zawierał więcej wody i będzie mniej drażniący dla cewki moczowej. Jeśli zapalenie pęcherza będzie się utrzymywało, lekarz może poprosić o pobranie próbki moczu w celu wykonania analizy pod kątem infekcji pęcherza. W przypadku potwierdzenia infekcji lekarz może przepisać antybiotyki. W przypadku braku infekcji lekarz może przepisać leki zmniejszające uczucie pieczenia. 2 Biegunka W docelowym obszarze leczenia może znaleźć się część jelita grubego, czyli okrężnicy. Ulegające szybkiemu podziałowi komórki jelita są bardziej wrażliwe na promieniowanie. W konsekwencji mogą wystąpić skurcze brzucha i biegunka. Efekt ten obserwuje się zazwyczaj po 10-14 sesjach. U niektórych pacjentów biegunka może pojawić się wcześniej, zaś u innych może nie wystąpić w ogóle. Aby zmniejszyć stopień napromieniowania jelita, lekarz zaleci spożycie 3-4 szklanek (750-1000 ml) wody w celu wypełnienia pęcherza moczowego 30 minut przed każdą sesją. Wypełniony pęcherz moczowy wypycha jelito ku górze, pomagając w wysunięciu go z docelowego obszaru terapii. Opisane działanie pomaga w ograniczeniu skurczów brzucha i biegunki. W razie biegunki należy poinformować o jej wystąpieniu lekarza lub pielęgniarkę. Należy koniecznie poinformować lekarza lub pielęgniarkę w przypadku, gdy do biegunki dojdzie 4 lub więcej razy w okresie 24 godzin, ponieważ może to spowodować odwodnienie organizmu. Lekarz lubi pielęgniarka zaleci dietę ubogą w błonnik. Jeśli lekarz zaleci przyjmowanie leku Imodium® A-D (chlorowodorek loperamidu), należy: ■ Zażyć 2 tabletki po pierwszym rzadkim stolcu. ■ Następnie zażywać 1 tabletkę po każdym kolejnym rzadkim stolcu. ■ Należy pamiętać, że nie można zażywać więcej niż 8 tabletek dziennie. Należy pamiętać o właściwym nawodnieniu organizmu. W trakcie leczenia należy pić co najmniej 8 szklanek po 250 ml, czyli 2 l niegazowanych, niezawierających kofeiny płynów, takich jak woda, soki lub napoje izotoniczne. Biegunka w połączeniu z promieniowaniem może powodować ból i podrażnienie skóry wokół odbytnicy. Jeśli skóra w tym rejonie stanie się bolesna, dobrze jest zaprzestać stosowania papieru toaletowego. Zamiast niego należy używać do podcierania się chusteczek dla niemowląt lub miękkich, wilgotnych ściereczek. Ewentualnie do czyszczenia okolic krocza można użyć miski do kąpieli nasiadowej. (Pielęgniarka może udzielić informacji na temat sposobu stosowania miski do kąpieli nasiadowej w domu). Lekarz lub pielęgniarka może również zasugerować krem nawilżający taki, jak np. Remedy™ Skin Repair lub Aquaphor®. Kremów tych nie należy nanosić na skórę na mniej niż 2 godziny przed zabiegiem, ponieważ zwiększyłoby to jej wrażliwość na działanie promieniowania. Zmęczenie Zmęczenie jest częstym działaniem ubocznym, jednak jego nasilenie jest różne u każdego pacjenta. Może być ono potęgowane przez stres związany z chorobą, codzienne dojazdy na zabiegi oraz wpływ promieniowania na zdrowe komórki. Zmęczenie często pojawia się po odbyciu 10 sesji terapeutycznych. Jest ono często większe pod koniec tygodnia, wydaje się natomiast ustępować w ciągu weekendu. Może utrzymywać się przez kilka tygodni lub kilka miesięcy po zakończeniu terapii. Zajęcia należy planować na początek tygodnia, kiedy poziom energii jest wyższy. Należy próbować utrzymać regularny tryb życia, wstając o tej samej godzinie przez 7 dni w tygodniu. W miarę możliwości należy zachowywać aktywność i ćwiczyć. Ważne jest jednak, aby się nie przemęczać. W przypadku zmęczenia należy zaplanować w ciągu dnia okresy odpoczynku. 3 Źródła informacji na temat zdrowia Więcej informacji można uzyskać w Alberto Culver Health Learning Center (Centrum Wiedzy o Zdrowiu im. Alberta Culvera) szpitala Northwestern Memorial Hospital. Ta nowoczesna biblioteka gromadząca publikacje na temat zdrowia znajduje się na 3. piętrze pawilonu Galtera (Galter Pavilion). Personel zajmujący się udostępnianiem informacji na temat zdrowia służy pomocą w wyszukiwaniu potrzebnych informacji i zapewnia bezpłatne wsparcie, dostosowane do potrzeb poszczególnych pacjentów. Z Centrum Wiedzy o Zdrowiu można kontaktować się pod numerem telefonu 312-926-LINK (5465) lub pod adresem e-mail: [email protected]. Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem nm.org. Para asistencia en español, por favor llamar al Departamento de Representantes para Pacientes al 312-926-3112. Instytucje współpracujące w ramach grupy Northwestern Medicine stawiają sobie za cel reprezentowanie społeczności, której służą, budowanie kultury zapobiegania wykluczeniu, świadczenie opieki uwzględniającej różnice kulturowe oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównościom w dostępie do leczenia i organizowanych programów opieki medycznej. Wszelkie pytania należy kierować do Działu Kontaktu z Pacjentami szpitala Northwestern Memorial Hospital pod numerem telefonu 312-926-3112, TDD/TTY (dla niedosłyszących) 312-944-2358 lub Grupy Northwestern Medical pod numerem telefonu 312-926-1920, TDD/TTY 312-695-3661. Opracowanie: Zespół Radioonkologii ©Wrzesień 2014 Northwestern Medicine Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem nm.org. 900894 (9/14)