KONKURS chemiczny - Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie

Nauczyciele chemii
szkół ponadgimnazjalnych
powiatu tarnowskiego i brzeskiego
Nasz znak: SCE.58/2-14/08
Tarnów, dnia 04 grudnia 2008 r.
Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie zaprasza nauczycieli chemii i ich
uczniów do udziału w konkursie chemicznym pt.
„Chemia z nami i wokół nas”,
którego finał odbędzie się 19 marca 2009 r. o godz. 10.00 w sali konferencyjnej CKiW
OHP w Tarnowie, ul. Mościckiego 27.
Nadrzędnym celem konkursu jest poszerzenie i pogłębienie wiadomości
i umiejętności o zagadnienia dotyczące obecności chemii w Ŝyciu codziennym.
Koordynatorem konkursu i osobą udzielającą wszelkich informacji jest Pani
Danuta Seremet doradca metodyczny SCE w Tarnowie z zakresu chemii, tel.
kontaktowy 504 054 189.
Serdecznie zapraszamy do licznego udziału w konkursie.
Otrzymują:
1. Szkoły ponadgimnazjalnej powiatów tarnowskiego i brzeskiego
2. a/a
Nasz znak: SCE.58/2-14/08
Tarnów, dnia 04 grudnia 2008 r.
ZAKRES MATERIAŁU OBJĘTY KONKURSEM:
„CHEMIA Z NAMI I WOKÓŁ NAS”
ZAGADNIENIA OGÓLNE
1. Chemia artykułów spoŜywczych, dodatki do Ŝywności (najwaŜniejsze „E” konserwanty-210-260,
barwniki-100-132, przeciwutleniacze-300-330) Ŝywność ekologiczna, chemia w kuchni
2. Chemia środków czystości, zapachów
3. Chemia wspomaga nasze zdrowie, leki
4. Surowce, materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego
5. Paliwa obecne i w przyszłości
6. Chemia opakowań i odzieŜy (tworzywa i włókna sztuczne i syntetyczne)
7. Chemia w ochronie środowiska (źródła i sposoby zapobiegania skaŜeniom środowiska)
- zanieczyszczenia atmosfery (gazy szklarniowe, kwaśne opady, dziura ozonowa, smog)
- zanieczyszczenia wody i gleby
- pozytywne i negatywne skutki promieniotwórczości
- przepisy prawne dotyczące ochrony środowiska
TREŚCI SZCZEGÓŁOWE
ZWIĄZKI NIEORGANICZNE
- właściwości i zastosowanie SiO2, produkcja szkła (rodzaje, właściwości i zastosowanie)
- rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), dolomit - właściwości i zastosowanie
- wietrzenie skał wapiennych (równanie reakcji – powstawanie wody twardej), praŜenie wapieni,
niszczenie skał wapiennych przez kwaśne deszcze(równanie reakcji)
- wapno palone, gaszenie wapna (równanie reakcji), proces twardnienia zaprawy wapiennej
(równanie reakcji),
- gips, proces twardnienia zaprawy gipsowej (równanie reakcji)
- rudy metali, proces wielkopiecowy (reakcja)
- węgiel kamienny, koks, diament, grafit, fulereny, węgiel aktywowany -zastosowanie
- korozja Ŝelaza (reakcja)
- stal, stopy (mosiądz, brąz, duraluminium)
- nawozy mineralne: saletry, fosforany, nawozy potasowe, wapnowanie gleb
- woda i jej niezwykłe właściwości (trzy stany skupienia – uzasadnić), woda mineralna, woda sodowa,
woda twarda, woda miękka (zmiękczanie wody podczas gotowania – reakcja), woda destylowana,
woda utleniona
- wzory i zastosowanie: soda kaustyczna, soda kalcynowana, soda oczyszczona (NaHCO3 , NH4HCO3 –
rozkład pod wpływem temperatury – równanie reakcji)
- gaśnica śniegowa, pianowa –zastosowanie, reakcja
- występowanie właściwości i zastosowanie związków np. H3PO4, HCl, NaOH, Ca(OH)2 , NaCl, AgCl,
AgNO3 , BaSO4, KMnO4, CO, CO2,
- zastosowanie Na, K, Ca, Mg,Fe, Cl, F, I, P, C, (makro i mikroelementy)
- zasada działania akumulatora ołowiowego (rozładowanie i ładowanie akumulatora)
- pH soku Ŝołądkowego, skóry, zobojętnianie soku Ŝołądkowego, kwaśnych gleb, ścieków (reakcje)
- wytrącanie soli metali cięŜkich (gleba, ścieki) - reakcje
- zadania ze stęŜeń procentowych roztworów
ZWIĄZKI ORGANICZNE
I. Węglowodory
- ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny (destylacja ropy naftowej, węgla kamiennego)
-
metan (biogaz), propan, butan, acetylen – zastosowanie, spalanie
benzyna (liczba oktanowa, reforming, kraking, benzyna bezołowiowa), działanie katalizatora
w samochodach (reakcja)
olej napędowy, mazut, asfalt, parafina (zastosowanie)
tworzywa naturalne i sztuczne (kauczuk naturalny, polietylen, PVC, teflon, silikony – wady i zalety)
alternatywne źródła energii (biopaliwa, biogaz, energia słoneczna, wodna, jądrowa, geotermalna,
wodór
II. Alkohole, kwasy karboksylowe
- metanol, etanol, glikol, glicerol, kwas mrówkowy, octowy, wyŜsze kwasy tłuszczowe, kwas mlekowy,
szczawiowy (wzory, właściwości i zastosowanie)
- fermentacja alkoholowa, octowa, mlekowa (reakcje)
III. Mydła i detergenty
- budowa mydła (fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe), proces usuwania brudu, wpływ twardości wody na
powstawanie związków trudno rozpuszczalnych, proces zmydlania tłuszczów
- skład chemiczny proszków do prania ( substancje zmiękczające wodę)
IV. Estry, tłuszcze
- występowanie estrów w przyrodzie (grupy estrów)
- tłuszcze – występowanie, budowa, podział i rola w organizmie, utwardzanie tłuszczów – praktyczne
zastosowanie (reakcje)
V. Białka
- białka - występowanie, budowa, rola w organizmie, czynniki powodujące denaturację białek,
wykrywanie białek w produktach (reakcja ksantoproteinowa i biuretowa)
VI. Węglowodany
- znaczenie fotosyntezy -reakcja
- glukoza, fruktoza, sacharoza, maltoza, laktoza, skrobia, glikogen, celuloza – występowanie, wzór
sumaryczny, właściwości, zastosowanie
- wykrywanie glukozy (owoce, miód – próba Tollensa i Trommera), wykrywanie skrobi
- włókna naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne i syntetyczne – zastosowanie, wady i zalety
VII. Leki
- aspiryna, polopiryna, węgiel aktywowany, środki odkaŜające, środki przeczyszczające, środki
neutralizujące nadmiar kwasów w Ŝołądku, środki kontrastowe , kwaśne okłady, leki nasercowe
(nitrogliceryna),pierwiastki promieniotwórcze w leczeniu nowotworów, makro i mikroelementy
VIII. Napoje
- kawa, herbata, coca-cola, woda mineralna, soki
Ćwiczenia: zobojętnianie nadkwasoty soku Ŝołądkowego, poparzonej skóry, ścieków, kwaśnych gleb,
wytrącanie soli metali cięŜkich, wykrywanie węgla, białka, glukozy, skrobi, tłuszczu w produktach
Część ćwiczeniowa obejmuje:
- zaprojektowanie doświadczenia
- opis (omówienie) przebiegu –napisanie równania reakcji
- sformułowanie wniosków
Literatura:
1. „Ochrona środowiska w nauczaniu chemii” (E. Karczmarek, Z. Matysikowa, R. Piosik) WSiP, Warszawa
1991r.
2. „Chemia a środowisko – zbiór ciekawych doświadczeń” (K. Łopata) WSiP, Warszawa 1994r.
3. „Ochrona środowiska w zadaniach chemicznych” (M. Koszmider, G. Kozanecka) WSiP, Warszawa 1997r.
4. „Przewodnik po chemii Ŝycia codziennego’ (J.Emsley) wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1996r.
5. „Chemiczne laboratoria natury” (J. Stobiński) wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1998r.
6. „Rozmaitości chemiczne” (S. Sękowski) WSiP, Warszawa 1991r.
7. „Encyklopedia Ŝycia – Oficyna Wydawnicza – Reporter Warszawa 1992r.
8. „Zbiór zadań z chemii” (J. Głowacki, T. Szrama) WSiP, Warszawa 2003r.
Nasz znak: SCE.58/2-14/08
Tarnów, dnia 04 grudnia 2008 r.
KARTA ZGŁOSZENIA UCZNIÓW DO UDZIAŁU W KONKURSIE CHEMICZNYM
„CHEMIA Z NAMI I WOKÓŁ NAS”
…………………………………………
pieczęć szkoły
………………………………………………………
gmina
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
Oświadczam, Ŝe zapoznałam/zapoznałem się z regulaminem konkursu chemicznego
„CHEMIA Z NAMI I WOKÓŁ NAS” i akceptuję jego warunki i postanowienia.
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego ucznia
……………………………………
data
……………………………………………………
pieczęć i podpis dyrektora szkoły
Nasz znak: SCE.58/2-14/08
Tarnów, dnia 04 grudnia 2008 r.
Regulamin konkursu chemicznego
„Chemia z nami i wokół nas”
I. Organizatorzy
1. Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie - odpowiedzialna: Danuta Seremet (tel. 504054189)
2. Wydział Edukacji w Starostwie Powiatowym w Tarnowie.
II. Cele konkursu:
1. Poszerzenie, pogłębienie wiadomości i umiejętności uczniów o zagadnienia dotyczące obecności
chemii w Ŝyciu codziennym.
2. Utrwalenie umiejętności projektowania, przeprowadzenia i formułowania wniosków z eksperymentu chemicznego.
3. Motywowanie uczniów do poszerzenia wiedzy chemicznej, wspieranie ich uzdolnień oraz wdraŜanie
do samokształcenia.
III. Warunki uczestnictwa:
1. Liczba uczestników - maksymalnie 3 osoby z kaŜdej szkoły.
2. Zgłoszenia uczestnictwa naleŜy przesłać do 19 grudnia 2008 r. na kartach zgłoszeń na adres:
Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie Al. Solidarności 5-9 33-100 Tarnów z dopiskiem: „Chemia
z nami i wokół nas”.
3. Termin konkursu – 19 marca (czwartek) 2009 r. o godz. 10:00 w sali konferencyjnej OHP Tarnów,
ul. Mościckiego 27.
4. Uczestnicy konkursu - przybywają z nauczycielami – opiekunami na koszt własny.
5. Nagrody i wyróŜnienia – dla najlepszych przewiduje się nagrody rzeczowe, dyplomy i wyróŜnienia.
IV. Przebieg konkursu :
Konkurs przebiega w II etapach:
Etap I: część pisemna (45 min) obejmuje 30 pytań zamkniętych i 5 otwartych (napisanie równania
reakcji, sformułowanie wniosków z doświadczenia).
Etap II: część ustna:
- bierze w niej udział 5 uczniów, którzy zdobyli najlepsze wyniki z części pisemnej
- obejmuje losowy wybór zestawu dwóch pytań:
• pytanie 1 dotyczy zagadnienia z ochrony środowiska (czas odpowiedzi: 5 min),
• pytanie 2 to: zaprojektowanie, omówienie (napisanie równania reakcji) i sformułowanie wniosków z eksperymentu
chemicznego (czas odpowiedzi: 10 min).
Tematykę i regulamin konkursu opracował zespół nauczycieli chemii pod kierunkiem doradcy
metodycznego Danuty Seremet