zagadnienia objęte konkursem chemicznym

Nasz znak: SCE.58/2-20/09
Tarnów, dnia 23 listopada 2009 r.
Regulamin II Międzypowiatowego Konkursu Chemicznego
pod hasłem „Chemia z nami i wokół nas”
I. Organizatorzy
1. Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie,
odpowiedzialna Danuta Seremet (tel. 504054189 )
2. Wydział Edukacji Starostwa Powiatowego w Tarnowie.
II. Cele konkursu:
1. Motywowanie uczniów do poszerzenia i pogłębienia wiedzy o zagadnienia dotyczące
obecności i roli chemii w naszym otoczeniu i Ŝyciu codziennym, ze szczególnym podkreśleniem
jej dobrodziejstw i zagroŜeń.
2. Rozbudzanie zainteresowań chemicznych uczniów, wspieranie ich uzdolnień oraz wdraŜanie do
samokształcenia.
3. Promowanie osiągnięć uczniów i ich nauczycieli.
4. Popularyzacja chemii w środowisku szkolnym.
III. Warunki uczestnictwa:
1. Liczba uczestników - maksymalnie 3 osoby z kaŜdej szkoły.
2. Zgłoszenia uczestnictwa naleŜy przesłać do 18 grudnia 2009r. na kartach zgłoszeń na adres:
Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie Al. Solidarności 5-9 33-100 Tarnów z dopiskiem:
„Chemia z nami i wokół nas” lub faksem 014 696-33-82.
3. Termin konkursu – 18 marca (tj. czwartek) 2010r. o godz. 10:00 w siedzibie CKiW OHP Tarnów,
ul. Mościckiego 27
4. Uczestnicy konkursu przybywają z nauczycielami /opiekunami na koszt własny o godz. 9.30
5. Dla najlepszych uczniów przewiduje się nagrody rzeczowe i dyplomy, wszyscy uczestnicy
otrzymują wyróŜnienia, a nauczyciele podziękowania.
IV. Przebieg konkursu :
Konkurs przebiega w II etapach.
Etap I: Część pisemna (45 min) Test zawiera 50 pytań zamkniętych i 5 otwartych (napisanie
równania reakcji, sformułowanie wniosków z opisanego doświadczenia, obliczenia ze stęŜenia
procentowego roztworu)
Etap II: Część ustna
- bierze w niej udział 3 - 5 uczniów, którzy uzyskali największą liczbę pkt. z testu
- obejmuje losowy wybór zestawu dwóch pytań:
pytanie 1. Dotyczy zagadnienia z ochrony środowiska
pytanie 2. Analiza przedstawionego problemu, wyciąganie i formułowanie prawidłowych wniosków,
napisanie równania reakcji
Czas przygotowania się do odpowiedzi 10 min.
Czas odpowiedzi 8 min
Za organizację i przebieg konkursu odpowiada przewodniczący komisji konkursowej.
Tematykę oraz regulamin konkursu opracował zespół nauczycieli chemii pod kierunkiem
doradcy metodycznego Danuty Seremet.
Nasz znak: SCE.58/2-20/09
Tarnów, dnia 23 listopada 2009 r.
Zakres materiału objęty konkursem: „CHEMIA Z NAMI I WOKÓŁ NAS”
ZAGADNIENIA OGÓLNE
1. Chemia artykułów spoŜywczych, dodatki do Ŝywności (najwaŜniejsze „E” konserwanty-210-260,
barwniki-100-132, przeciwutleniacze-300-330) Ŝywność ekologiczna, chemia w kuchni.
2. Chemia środków czystości, zapachów.
3. Chemia wspomaga nasze zdrowie, leki.
4. Surowce, materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego.
5. Paliwa obecne i w przyszłości.
6. Chemia opakowań i odzieŜy (tworzywa i włókna sztuczne i syntetyczne).
7. Chemia w ochronie środowiska - źródła i sposoby zapobiegania skaŜeniom środowiska
- zanieczyszczenia atmosfery (gazy szklarniowe, kwaśne opady, dziura ozonowa, smog).
- zanieczyszczenia wody i gleby
- pozytywne i negatywne skutki promieniotwórczości
- przepisy prawne dotyczące ochrony środowiska
TREŚCI SZCZEGÓŁOWE
ZWIĄZKI NIEORGANICZNE:
- właściwości i zastosowanie SiO2, produkcja szkła (rodzaje, właściwości i zastosowanie),
- rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), dolomit- właściwości i zastosowanie,
- wietrzenie skał wapiennych (równanie reakcji – powstawanie wody twardej), praŜenie
wapieni, niszczenie skał wapiennych przez kwaśne deszcze(równanie reakcji),
- wapno palone, gaszenie wapna (równanie reakcji), proces twardnienia zaprawy wapiennej
(równanie reakcji),
- gips, proces twardnienia zaprawy gipsowej (równanie reakcji),
- rudy metali, proces wielkopiecowy (reakcja),
- węgiel kamienny, koks, diament, grafit, fulereny, węgiel aktywowany – zastosowanie,
- korozja Ŝelaza (reakcja),
- stal, stopy (mosiądz, brąz, duraluminium),
- nawozy mineralne: saletry, fosforany, nawozy potasowe, wapnowanie gleb,
- woda i jej niezwykłe właściwości (trzy stany skupienia – uzasadnić), woda mineralna, woda
sodowa, woda twarda, woda miękka (zmiękczanie wody podczas gotowania – reakcja),
woda destylowana, woda utleniona,
- wzory i zastosowanie: soda kaustyczna, soda kalcynowana, soda oczyszczona (NaHCO3 ,
NH4HCO3 – rozkład pod wpływem temperatury – równanie reakcji),
- gaśnica śniegowa, pianowa –zastosowanie, reakcja,
- występowanie właściwości i zastosowanie związków np. H3PO4, HCl, NaOH, Ca(OH)2 , NaCl,
AgCl, AgNO3 , BaSO4, KMnO4, CO, CO2,
- zastosowanie Na, K, Ca, Mg, Fe, Cl, F, I, P, C, (makro i mikroelementy),
- zasada działania akumulatora ołowiowego (rozładowanie i ładowanie akumulatora),
- pH soku Ŝołądkowego i skóry, reakcje zobojętniania: soku Ŝołądkowego, kwaśnych gleb, ścieków,
- reakcja wytrącania soli metali cięŜkich (gleba, ścieki),
- zadania ze stęŜeń procentowych roztworów.
ZWIĄZKI ORGANICZNE:
I. Węglowodory:
- ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny (destylacja ropy naftowej, węgla kamiennego),
- metan (biogaz), propan, butan, acetylen – zastosowanie, spalanie,
- benzyna (liczba oktanowa, reforming, kraking, benzyna bezołowiowa), działanie katalizatora
w samochodach (reakcja),
- olej napędowy, mazut, asfalt, parafina (zastosowanie),
- tworzywa naturalne i sztuczne (kauczuk naturalny, polietylen, PVC, teflon, silikony – wady i zalety),
- alternatywne źródła energii (biopaliwa, biogaz, energia: słoneczna, wodna, jądrowa,
geotermalna, wodór).
II. Alkohole, kwasy karboksylowe
- metanol, etanol, glikol, glicerol, kwas mrówkowy, octowy, wyŜsze kwasy tłuszczowe, kwas
mlekowy, szczawiowy (wzory, właściwości i zastosowanie),
- fermentacja alkoholowa, octowa, mlekowa (reakcje).
III. Mydła i detergenty
- budowa mydła (fragmenty hydrofobowe i hydrofilowe), proces usuwania brudu, wpływ
twardości wody na powstawanie związków trudno rozpuszczalnych, proces zmydlania
tłuszczów,
- skład chemiczny proszków do prania ( substancje zmiękczające wodę).
IV. Estry, tłuszcze
- występowanie estrów w przyrodzie (grupy estrów),
- tłuszcze – występowanie, budowa, podział i rola w organizmie, utwardzanie tłuszczów –
praktyczne zastosowanie (reakcja).
V. Białka
- białka - występowanie, budowa, rola w organizmie, czynniki powodujące denaturację
białek, wykrywanie białek w produktach (reakcja ksantoproteinowa).
VI. Węglowodany
- znaczenie fotosyntezy – reakcja,
- glukoza, fruktoza, sacharoza, maltoza, laktoza, skrobia, glikogen, celuloza – występowanie,
wzór sumaryczny, właściwości i zastosowanie,
- wykrywanie glukozy (owoce, miód – próba Tollensa i Trommera), wykrywanie skrobi w produktach,
- włókna naturalne (białkowe i celulozowe), sztuczne i syntetyczne – zastosowanie, wady i zalety.
VII. Leki
- aspiryna, polopiryna, węgiel aktywowany, środki odkaŜające, środki przeczyszczające, środki
neutralizujące nadmiar kwasów w Ŝołądku, środki kontrastowe, kwaśne okłady, leki nasercowe
(nitrogliceryna), pierwiastki promieniotwórcze w leczeniu nowotworów, makro i mikroelementy.
VIII. Napoje
- kawa, herbata, coca-cola, woda mineralna, soki
Omówienie zagadnień dotyczących: zobojętniania (nadkwaśności soku Ŝołądkowego, poparzonej
skóry związkami chemicznymi, ścieków, kwaśnych gleb...), wytrącanie soli metali cięŜkich
w ściekach, wykrywanie: węgla, białka, glukozy, skrobi, tłuszczu w produktach spoŜywczych.
W teoretycznej część ćwiczeniowej naleŜy:
- zaprojektować doświadczenie
- omówić obserwacje z przebiegu doświadczenia, napisanie równania reakcji
- sformułować wnioski końcowe
Literatura podstawowa:
Podręczniki do chemii dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych – kształcenie w zakresie
podstawowym.
Literatura dodatkowa:
1. „Chemia a środowisko – zbiór ciekawych doświadczeń” (K. Łopata) WSiP, Warszawa 1994r.
2. „Ochrona środowiska w zadaniach chemicznych” (M. Koszmider, G. Kozanecka) WSiP, W-wa
1997r.
3. „Przewodnik po chemii Ŝycia codziennego’ (J.Emsley) wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1996r.
4. „Chemiczne laboratoria natury” (J. Stobiński) wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1998r.
5. „Rozmaitości chemiczne” (S. Sękowski) WSiP, Warszawa 1991r.
6. „Encyklopedia Ŝycia – Oficyna Wydawnicza – Reporter Warszawa 1992r.
7. „Zbiór zadań z chemii” (J. Głowacki, T. Szrama) WSiP, Warszawa 2003r.
Internet jako główne źródło informacji.
Nasz znak: SCE.58/2-20/09
Tarnów, dnia 23 listopada 2009 r.
KARTA ZGŁOSZENIA UCZNIÓW DO UDZIAŁU
W II Międzypowiatowym Konkursie Chemicznym
pod hasłem„CHEMIA Z NAMI I WOKÓŁ NAS”
…………………………………………
pieczęć szkoły
………………………………………………………
gmina
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko ucznia
Oświadczam, Ŝe zapoznałam/zapoznałem się z regulaminem konkursu chemicznego
„CHEMIA Z NAMI I WOKÓŁ NAS” i akceptuję jego warunki i postanowienia.
…………………………………………………………………………………………………...……………
imię i nazwisko nauczyciela przygotowującego ucznia
……………………………………
data
……………………………………………………
pieczęć i podpis dyrektora