"Konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw dzięki

Konkurencyjnośd małych i średnich przedsiębiorstw dzięki wsparciu UE
Wyniki BAROMETRU INNOWACYJNOŚCI - projektu badawczego PARP
Z dofinansowania Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007–2013 – największego i
najbardziej kompleksowego instrumentu wsparcia innowacyjności w ramach europejskiej polityki spójności
– dotychczas skorzystało kilka tysięcy rodzimych przedsiębiorstw (głównie MSP). Są to podmioty istotnie
wyróżniające się na tle całego sektora pod względem zaangażowania w kreowanie nowych pomysłów, a
następnie produktów, czy wprowadzania przełomowych usprawnieo w swoich procesach. Rozwiązania te
niejednokrotnie bazują na wynikach prac badawczo-rozwojowych podejmowanych przez beneficjentów we
współpracy z sektorem nauki lub innymi przedsiębiorcami. Wiele spośród wprowadzanych innowacji
okazuje się nowością w całej branży, otwierając nowe kierunki jej rozwoju i konkurencyjności.
Program Innowacyjna Gospodarka oferuje wiele różnego typu instrumentów wsparcia adresowanych
bezpośrednio do firm lub usług kierowanych do nich za pośrednictwem wyspecjalizowanych ośrodków
innowacyjności. Poniżej przedstawiono najważniejsze rezultaty wsparcia bezpośredniego przedsiębiorstw,
realizowanego przez PARP w ramach Działao Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka1 (1.4-4.1,
4.2, 4.4, 5.4.1, 6.1, 8.1 i 8.2 PO IG)2.
W pierwszym roku realizacji projektów PO IG, w firmach beneficjentów:
łącznie utworzono 12 176 nowych etatów; najwyższy przyrost wskaźnika zatrudnienia
zaobserwowano w grupie beneficjentów Działao 1.4-4.1 (10%)3; blisko połowa beneficjentów
twierdzi, że realizacja projektu PO IG ma wpływ na poziom zatrudnienia – bez projektu zatrudnienie
byłoby mniejsze niż jest obecnie. Częściej taką opinię wyrażają beneficjenci Działao 4.4, 4.2, 8.1 i
1.4-4.1 (66%-77%).
o 20% wzrosły przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów4;
42% beneficjentów twierdzi, że realizacja projektu PO IG ma wpływ na poziom przychodów ze
sprzedaży produktów, towarów i materiałów – bez projektu przychody byłyby mniejsze niż są
obecnie. Częściej taką opinię wyrażają beneficjenci Działao 4.4, 8.2 i 4.2 (62-69%; 20%
beneficjentów dostrzega wpływ realizacji projektu PO IG na poziom przychodów ze sprzedaży na
eksport – bez projektu eksport byłby mniejszy niż jest obecnie.
17% beneficjentów rozpoczęło wewnętrzną działalnośd B+R, w wyniku której w tych firmach
powstają innowacje;
21% beneficjentów rozpoczęło zewnętrzną działalnośd B+R – rozpoczęło dokonywanie zakupów
wyników prac badawczo-rozwojowych;
1
Por. Pokorski J., „Innowacyjne przedsiębiorstwa >>Innowacyjnej Gospodarki<<. Wnioski z >>Barometru Innowacyjności<< PARP”
w: Zadura-Lichota P. (red.), „Świt innowacyjnego społeczeostwa. Trendy na najbliższe lata”, PARP, Warszawa 2013.
2
Dane pochodzą z wyników ewaluacji on-going PO IG pt. „BAROMETR INNOWACYJNOŚCI” (pomiar początkowy, edycje 2011-2012),
prowadzonej przez PARP w latach 2011-2015 w ramach projektu współfinansowanego ze środków EFRR (więcej wyników wkrótce
na stronie PARP: http://badania.parp.gov.pl/index/index/1772).
3
Wynik nie uwzględnia 137% średniego wzrostu zatrudnienia w firmach e-usługowych utworzonych dzięki Działaniu 8.1 (łącznie
utworzono tam 2539 nowych miejsc pracy). Ogólny przyrost zatrudnienia w przypadku badanych Działao PO IG, z uwzględnieniem
grupy beneficjentów Działania 8.1, wyniósł średnio 34%.
4
Wynik nie uwzględnia beneficjentów Działania 8.1 – start-up’y e-usługowe zwiększyły przychody 10-krotnie, względem roku w
którym aplikowały do Programu (efekt niskiej bazy). Wysoki wzrost przychodów ze sprzedaży dotyczy beneficjentów wsparcia w
zakresie rozwoju eksportu (Działanie 6.1 – 44%) oraz wsparcia B+R – Działao 1.4-4.1 (25%) i Działania 4.2 (34%).
42% beneficjentów twierdzi, że rozpoczęcie działalności B+R jest bezpośrednim rezultatem realizacji
projektu PO IG5. Najczęściej rozpoczęcie B+R jako rezultat PO IG wskazywali beneficjenci Działao
1.4-4.1 (57%) i 4.4 (46%).
44% beneficjentów w związku z realizacją projektu utworzyło działy B+R (lub laboratoria
prowadzące prace B+R). Najczęściej utworzenie działu B+R przy okazji realizacji projektu wskazywali
beneficjenci 1.4-4.1 (44%) i 4.4 (57%).
dla 65% beneficjentów to „własne zaplecze badawczo-rozwojowe” (w tym też kadra kierownicza,
służby marketingowe, dział sprzedaży, itd.) jest głównym źródłem informacji o działalności
innowacyjnej w branży.
REZULTATY SPECYFICZNE
Ponadto, w odniesieniu do poszczególnych Działao PO IG, zaobserwowano dodatkowe (zróżnicowane)
rezultaty związane ze specyfiką danego Działania i świadczące o zwiększeniu konkurencyjności wspartych
przedsiębiorstw:
Działanie 1.4-4.1
36% beneficjentów podpisało umowy o współpracy B+R z innymi firmami (dzięki
projektom 1.4)
Projekty 1.4 mają wpływ na utrwalanie współpracy B+R beneficjentów z partnerami zewnętrznymi
(ośrodkami naukowymi i innymi przedsiębiorcami); Jeśli beneficjent przy projekcie 1.4
współpracował z partnerem zewnętrznym, ta współpraca najczęściej jest kontynuowana przy
innych projektach B+R niż dofinansowany (53%), przy wdrażaniu wyników dofinansowanego
projektu (50%), na innych polach działalności (39%).
Najczęściej wskazywane efekty prac B+R, podjętych w Działaniu 1.4 to „opracowanie nowych lub
znacząco ulepszonych produktów” (84%), „opracowanie nowej lub znaczące ulepszenie dotychczas
wykorzystywanej technologii wytwórczej” (23%) i „opracowanie nowych lub znacząco ulepszonych
rozwiązao wykorzystywanych obecnie w działalności usługowej firmy” (10%).
Prace B+R w ramach projektów beneficjenci najczęściej realizowali przy wsparciu podmiotów
zewnętrznych (51%). W pełni samodzielnie - w oparciu o wewnętrzne zasoby B+R firmy
(laboratorium lub wyspecjalizowany dział B+R) - cześd badawczą projektu prowadziła ponad 1/3
beneficjentów. Angażując podmioty zewnętrzne, beneficjenci najczęściej (69%) współpracowali z
krajowymi instytucjami naukowymi (ośrodki PAN, JBR oraz szkoły wyższe) oraz z innymi krajowymi
przedsiębiorstwami (60%). Współpracę z zagranicznym sektorem nauki (2%) i firmami spoza Polski
(15%) podejmowano dużo rzadziej.
Działanie 4.2
W pierwszym roku realizacji projektów PO IG:
2% beneficjentów rozpoczęło wewnętrzną działalnośd B+R, w wyniku której w tych firmach
powstają innowacje;
1% beneficjentów rozpoczęło zewnętrzną działalnośd B+R (zaczęło dokonywad zakupów wyników
prac badawczo-rozwojowych);
16% ogółu badanych deklarowało, że rozpoczęcie działalności B+R (wewnętrznej lub zewnętrznej)
jest bezpośrednim rezultatem realizacji projektu
5
Spośród tych, którzy przed dotacją PO IG nie prowadzili działalności B+R (wewnętrznej lub zewnętrznej), a obecnie ją prowadzą.
3% beneficjentów w związku z realizacją projektu utworzyło działy B+R (lub laboratoria prowadzące
prace B+R). Obecnie w działach B+R beneficjentów pracuje średnio 12 osób.
W rezultacie Działania 4.2, beneficjenci rozwinęli współpracę z biznesem i nauką:
o
2/3 beneficjentów przy realizacji projektu współpracowała z podmiotami zewnętrznymi najczęściej z przedsiębiorstwami krajowymi (64%), krajowymi instytucjami naukowymi (PAN,
JBR-y, szkoły wyższe) (40%), zagranicznymi przedsiębiorstwami (21%), Instytutem
Wzornictwa Przemysłowego (13%)
o
21% beneficjentów, który w ramach projektu współpracują z instytucjami naukowymi, nie
współpracowało z nimi przed dofinansowaniem.
o
53% beneficjentów, którzy w ramach projektów opracowywali wzory przemysłowe,
współpracowało przy tym z zewnętrzną firmą. Blisko połowa beneficjentów prace wzornicze
w ramach projektu podejmowało w całości w oparciu o własny dział wzornictwa lub dział
B+R).
Działanie 4.4
W pierwszym roku realizacji projektów PO IG:
14% wzrosła sprzedaż produktów innowacyjnych tj. wyrobów/usług, towarów i materiałów nowych
lub istotnie ulepszonych, co najmniej dla przedsiębiorstwa
21% beneficjentów rozpoczęło wewnętrzną działalnośd B+R, w wyniku której w tych firmach
powstają innowacje;
17% beneficjentów rozpoczęło zewnętrzną działalnośd B+R (zaczęło dokonywad zakupów wyników
prac badawczo-rozwojowych);
blisko połowa (46%) ogółu badanych deklarowało, że rozpoczęcie działalności B+R (wewnętrznej lub
zewnętrznej) jest bezpośrednim rezultatem realizacji projektu
54% beneficjentów w związku z realizacją projektu utworzyło działy B+R
(lub laboratoria prowadzące prace B+R)
Działanie 6.1
W pierwszym roku realizacji projektów PO IG, w firmach beneficjentów:
o 18% wzrosły przychody ze sprzedaży na eksport produktów, towarów i materiałów
(w tym sprzedaży na JRE);
19% beneficjentów dostrzega wpływ realizacji projektu PO IG na poziom przychodów ze sprzedaży
na eksport (bez projektu eksport byłby mniejszy niż jest obecnie).
Dla 66% beneficjentów Plan Rozwoju Eksportu zawierał szereg nowych i cennych informacji oraz porad
dotyczących rynków, na które mogą eksportowad i strategii w tym zakresie. Opracowany PRE zawierał
średnio ponad 4 (4,67) rynki docelowe dla działalności eksportowej beneficjenta.
Beneficjenci, którzy osiągali przychody ze sprzedaży na eksport, sprzedawali swoje produkty do średnio
7,48 krajów poza Polskę.
Działanie 8.1
W pierwszym roku realizacji projektów PO IG, w firmach beneficjentów:
o 137% wzrosło zatrudnienie (średnio z poziomu 1,22 do 2,90 etatu na firmę6. To najwyższy wzrost
wskaźnika zatrudnienia wśród beneficjentów Działao PO IG. Skumulowany poziom zatrudnienia u
beneficjentów – w firmach typu start-up – jest de facto liczbą miejsc pracy w nowoutworzonych
firmach, powstałych dzięki Działaniu 8.1. 71% beneficjentów twierdzi, że realizacja projektu PO IG
ma wpływ na poziom zatrudnienia – bez projektu zatrudnienie byłoby mniejsze niż jest obecnie.
Dzięki realizacji projektów beneficjenci stworzyli średnio trzy (2,95) nowe stanowiska pracy.
o 211% wzrósł wskaźnik tzw. elastycznych form zatrudnienia (średnia liczba osób,
z którymi beneficjent w ciągu roku podpisał umowy cywilnoprawne)
w pierwszym roku realizacji projektu wzrost przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i
materiałów był blisko 10-krotny, względem roku w którym beneficjenci aplikowali do programu
(efekt niskiej bazy).48% beneficjentów twierdzi, że realizacja projektu PO IG ma wpływ na poziom
przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów – bez projektu przychody byłyby
mniejsze niż są obecnie. Głównym źródłem przychodów beneficjentów Działania 8.1 są płatności od
użytkowników serwisu www za korzystanie z e-usługi w wariancie podstawowym (47%),
użytkowników serwisu www za korzystanie z e-usługi w wariancie rozszerzonym (pakiet premium),
w sytuacji, gdy w wariancie podstawowym usługi są bezpłatne (34%), partnerów, którzy osiągają
zyski dzięki temu, że określony profil użytkowników korzysta z serwisu www beneficjenta (22%),
reklamodawców (19%).
Charakterystyka serwisów www i wprowadzonych e-usług
54% dofinansowanych serwisów www udostępnia już e-usługi na rynku (chod ponad 1/5 jeszcze w
zakresie węższym niż założono w projekcie). 10% beneficjentów świadczy już e-usługi w szerszym
zakresie niż założono w projekcie.
ponad 43% wdrożonych e-usług jest dostępna na całym świecie (wszędzie tam gdzie jest dostęp do
Internetu), co oznacza, że serwis jest prowadzony nie tylko w języku polskim.
48% beneficjentów deklaruje, że odnośnik do serwisu www wyświetla się na pierwszej stronie 10
wyników wyszukiwania Google (dla 3 słów kluczowych opisujących świadczoną e-usługę). 11%
serwisów trafia na pierwszą pozycję w wyszukiwarce Google.
Dominują serwisy www w sektorach: e-pośrednictwo (23% - wskazao jako główna kategoria), ezarządzanie (14%), e-wiedza (13%), e-społecznośd (12%), e-doradztwo, e-analizy, e-handel i erozrywka (po 5-9%).
Forma świadczenia usług polega najczęściej na udostępnianiu oprogramowania poprzez www
(37%), wyszukiwaniu informacji, przygotowywania rankingów, ocen lub porównao (34%).
Z wprowadzonych e-usług korzystają osoby indywidualne, jak i przedsiębiorstwa (45%
beneficjentów nie koncentruje się na jednej z tych grup, ale udostępnia serwis www obu grupom
klientów).
Wprowadzone dzięki Działaniu 8.1 e-usługi zawierają rozwiązania i udogodnienia, które mają
przyciągnąd klientów korzystających z analogicznych usług świadczonych do tej pory bez
pośrednictwa Internetu (82%), zawierają rozwiązania opracowane z myślą o osobach, które
6
W drugim roku realizacji projektów, wskaźnik wzrósł już tylko o 6 p. p.
posiadają jedynie elementarne umiejętności w zakresie korzystania z technologii komputerowych
(81% - tym samym, pośrednio przeciwdziałają tzw. wykluczeniu cyfrowemu), stanowią nowy
(innowacyjny) rodzaj e-usługi wcześniej niedostępnej na polskim rynku (80%), są zintegrowane z
systemem bankowym (np. poprzez automatyzację przyjmowania płatności) - 69%, umożliwiają
otrzymywanie zamówieo od kontrahentów przez Internet (50%).
Ponad 1/3 beneficjentów deklaruje, że wprowadzone systemy IT wspierające serwis www są lub
mają byd w przyszłości zintegrowane z systemami IT innych przedsiębiorstw (docelowo rozwiązania
B2B).
Działanie 8.2
W pierwszym roku realizacji projektów PO IG, w firmach beneficjentów:
do 40% wzrósł udział nakładów na sprzęt komputerowy (hardware) w nakładach na środki trwałe (z
poziomu 31% w roku złożenia wniosku o dofinansowanie);
udział nakładów na software w nakładach na wartości niematerialne i prawne w badanym okresie
wzrósł do poziomu 83% (z 81% w roku złożenia wniosku o dofinansowanie) .
Charakterystyka systemów IT, wdrożonych w ramach projektów PO IG:
64% beneficjentów w całości wdrożyło lub zmodernizowały system IT i jest on już wykorzystywany
w działalności firmy. Pozostałe 36% beneficjentów jeszcze prowadzi główne prace programistyczne,
testuje opracowany system, prowadzi szkolenia personelu, itp.
Wszystkie systemy IT wdrożone lub zmodernizowane dzięki Działaniu 8.2 mają charakter B2B7:
o Blisko 3/4 dofinansowanych projektów polegało na wdrożeniu od podstaw nowego
rozwiązania IT (prawie co czwarty projekt był modernizacją i integracją istniejących
rozwiązao IT).
o 79% zakupionych systemów IT polegało na udostępnieniu parterom beneficjenta rozwiązao
IT umożliwiających automatyzację procesów biznesowych między firmami (pozostałe 21%
polegało na dopasowaniu systemów IT beneficjentów do rozwiązao wykorzystywanych
przez ich partnerów biznesowych).
o Jeśli projekt zakładał udostępnienie partnerom biznesowym rozwiązao IT umożliwiających
automatyzację procesów biznesowych pomiędzy partnerem a firmą beneficjenta,
najczęściej (71%) partnerzy nie musieli modyfikowad własnych rozwiązao IT, gdyż wdrażany
dzięki projektowi system IT udostępniał prostą aplikację kliencką (bardzo rzadko partnerzy
musieli modyfikowad technologiczne własne rozwiązania, wprowadzad dodatkowy
moduł/aplikację lub wdrożyd takie samo rozwiązanie jak beneficjent).
Najczęściej wskazywane przez beneficjentów funkcje wprowadzonego systemu IT to:
o umożliwia otrzymywanie zamówieo od kontrahentów przez Internet lub inne sieci
elektroniczne (88%)
o umożliwia sprzedaż produktów bądź usług pochodzących od różnych dostawców lub
pośredniczy w takiej sprzedaży (59%)
o umożliwia dokonywanie transakcji handlowych (sprzedaż/pośrednictwo w sprzedaży) na
drodze elektrycznej (na zasadach innych niż aukcje) (58%)
o umożliwia przeglądanie i porównywanie ofert handlowych partnerów biznesowych (42%)
Wprowadzone dzięki dofinansowaniu rozwiązanie IT, najczęściej obsługuje następujące grupy
procesów biznesowych:
o sprzedaż wyrobów lub świadczenie usług (80%)

w tym najczęściej obsługę sprzedaży hurtowej lub detalicznej (31%)
o zarządzanie relacjami z klientem (47%)

w tym najczęściej system zarządzania relacjami z klientem CRM (18%)
o zakupy i gospodarka materiałowa (purchasing) (40%)

w tym najczęściej system zarządzania zamówieniami OMS (14%)
o finanse i kontroling (34%)

w tym najczęściej system księgowy, wspomagający zarządzanie finansami firmy
(16%)
o logistyka (33%)

w tym m.in. system zarządzania łaocuchem dostaw SCM (11%), magazynowy
system informatyczny WMS (7%)
o analityka biznesowa (business interligence) i zarządzanie wiedzą (29%).
Względem sytuacji przed dofinansowaniem, w największym stopniu w firmach beneficjentów
zwiększył się poziom „zinformatyzowania" następujących procesów biznesowych:
o zarządzenie jakością procesów produkcji/świadczenia usług (+33%)
o zarządzanie procesem dystrybucji wyrobów lub usług (+30%)
o zarządzanie relacjami z klientem (np. obsługa klienta, infolinie, biura obsługi klienta,
informacje o produktach/usługach) (+27%)
o zarządzanie, kontrola i optymalizacja procesów świadczenia usług w firmie (+26%)
o świadczenie usług serwisowych lub obsługa reklamacji i zwrotów (+26%)
o obsługa realizacji zamówieo na produkty lub zleceo na usługi (+23%).
Dzięki wprowadzonemu rozwiązaniu IT, beneficjenci zintegrowali najczęściej następujących
partnerów biznesowych:
o klientów biznesowych (firmy, które płacą za świadczenie usług lub dostarczanie produktów
przez beneficjenta) - 75%
o innych partnerów biznesowych (firmy, z którymi beneficjenci wspólnie realizują
sprzedaż/świadczenie usług/ produkcję) - 55%
o dostawców produktów, które sprzedaje firma beneficjenta - 33%
o klientów indywidualnych (osoby fizyczne, które płacą beneficjentom za świadczenie usług
lub dostarczanie produktów) - 22%
o punkty sprzedaży i świadczenia usług (w tym posprzedażowych i gwarancyjnych) - 21%
o przedstawicieli handlowych, agentów, brokerów - 19%.
Łącznie dotychczasowi beneficjenci zintegrowali, dzięki wprowadzonemu rozwiązaniu IT:
31 668 klientów biznesowych (średnio 119,1 na beneficjenta), w tym:
o
30 920 klientów krajowych (średnio 116,2),
o
748 klientów zagranicznych (średnio 2,9)
o
21 130 klientów biznesowych, z którymi beneficjenci po raz pierwszy rozpoczęli
wymianę danych dzięki dofinansowanemu projektowi (średnio 80,6)
3590 innych partnerów biznesowych tj. firm, z którymi beneficjenci wspólnie realizują
sprzedaż/świadczenie usług/produkcję (średnio 18,8 na beneficjenta), w tym:
o
3436 partnerów krajowych (średnio 18,0)
o
154 partnerów zagranicznych (średnio 0,8)
o
2231 partnerów biznesowych, z którymi beneficjenci po raz pierwszy rozpoczęli
wymianę danych dzięki dofinansowanemu projektowi (średnio 11,7)
2972 dostawców produktów, które sprzedaje firma beneficjenta (średnio 25,2 na beneficjenta),
w tym:
o
2685 krajowych dostawców produktów (średnio 22,8)
o
287 zagranicznych dostawców produktów (średnio 2,5)
o
1537 dostawców produktów, z którymi beneficjenci po raz pierwszy rozpoczęli
wymianę danych dzięki dofinansowanemu projektowi (średnio 13)
8227 punktów sprzedaży i świadczenia usług (w tym usług posprzedażowych lub
gwarancyjnych) (średnio 111,3 na beneficjenta), w tym:
o
8019 punktów krajowych (średnio 108,4)
o
208 punktów zagranicznych (średnio 2,9)
o
6679 punktów, z którymi beneficjenci po raz pierwszy rozpoczęli wymianę danych
dzięki dofinansowanemu projektowi (średnio 91,5)
5142 przedstawicieli handlowych, agentów i brokerów (średnio 75,6 na beneficjenta), w tym:
o
4943 przedstawicieli krajowych (średnio 72,7)
o
199 przedstawicieli zagranicznych (średnio 2,9)
o
1227 przedstawicieli, z którymi beneficjenci po raz pierwszy rozpoczęli wymianę danych
dzięki dofinansowanemu rozwiązaniu (średnio 18,0)
Ponadto:
337 dostawców materiałów eksploatacyjnych, surowców lub innych produktów
wykorzystywanych w działalności beneficjenta (z wyłączeniem działalności handlowej lub
pośrednictwa w handlu) (średnio 6,3 na beneficjenta)
245 instytucji publicznych (w tym publicznej opieki zdrowotnej) (średnio 11 na beneficjenta)
34 banki komercyjne lub inne instytucje świadczące usługi finansowe (średnio 16 na
beneficjenta)