techniki analizy danych wizualnych

dr Łukasz Rogowski
dyżury: poniedziałek 10.00-11.00, czwartek 11.15-13.15, p. 117
e-mail: [email protected]
dodatkowe informacje: http://socjologiawizualna.blogspot.com
TECHNIKI ANALIZY DANYCH WIZUALNYCH
KONWERSATORIUM, TRYB STACJONARNY, 2010/2011 (SPECJALIZACJA: SOCJOLOGIA WIZUALNA)
Program zajęć:
1. ZAJĘCIA ORGANIZACYJNE. SOCJOLOGIA WIZUALNA JAKO SPOSÓB UPRAWIANIA SOCJOLOGII.
2. PROJEKTOWANIE BADAŃ WIZUALNYCH.
•
•
•
•
Pink Sarah, „Etnografia wizualna”, Kraków 2009, s. 57-68.
Banks Marcus, „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, Warszawa 2009, s. 29-41.
Babiński Grzegorz, „Etapy procesu badawczego”, [w:] „Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, t. 1”,
M. Malikowski, M. Niezgoda (red.), Tyczyn 1997, s. 300-314.
Olechnicki Krzysztof, „Wartości estetyczne a poznanie naukowe w socjologii i antropologii obrazu”, [w:] „Co
widać?”; J. Kaczmarek, M. Krajewski (red.), Poznań 2006, s. 33-40.
3. REKONESANS FOTOGRAFICZNY: OBSERWACJA WSPOMAGANA OBRAZAMI.
•
•
•
•
Olechnicki Krzysztof, „Antropologia obrazu”, s. 145-171.
[R] Ten Have Paul, „Teaching students observational methods. Visual studies and visual analysis”, [w:] „Visual
Studies”, Vol. 18, No. 1, 2003, s. 29-35.
Banks Marcus, „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, Warszawa 2009, s. 126-135.
Angrosino Michael, „Badania etnograficzne i obserwacyjne”, Warszawa 2010, s. 65-87, 105-120.
4. AUTOFOTOGRAFIA: OBRAZY TWORZONE PRZEZ BADANYCH.
• Banks Marcus, „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, Warszawa 2009, s. 135-146.
• [R] Dodman David R., „Shooting in the city: an autophotographic exploration of the urban environment
in Kingston, Jamaica”, [w:] „Area” (2003) 35.3, s. 293-304.
• Rogowski Łukasz, „Społeczne definiowanie starości przestrzeni i przedmiotów”, [w:] „Patrząc na starość”,
H. Jakubowska, A. Raciniewska, Ł. Rogowski (red.), Poznań 2008, s. 293-309.
5. ANALIZA TREŚCI I KLUCZ KATEGORYZACYJNY W INTERPRETACJI OBRAZÓW.
•
•
•
•
Rose Gillian, „Interpretacja materiałów wizualnych”, Warszawa 2010, s. 83-99.
Frąckowiak Maciej, „Jak obejrzeć tysiąc zdjęć na raz? O narzędziach kategoryzacji obrazów fotograficznych w
projekcie Niewidzialne Miasto”, w druku.
Szulich-Kałuża Justyna, „Społeczny obraz świata w fotografii - o zastosowaniu analiz fotografii w badaniach
socjologicznych”, [w:] „Co widać?”; J. Kaczmarek, M. Krajewski (red.), Poznań 2006, s. 65-75.
Banks Marcus, „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, Warszawa 2009, s. 83-90.
6. TEORIA ZNAKU. SEMIOLOGICZNA INTERPRETACJA OBRAZÓW (Zajęcia podwójne).
•
•
•
•
•
Rose Gillian, „Interpretacja materiałów wizualnych”, Warszawa 2010, s. 101-121.
Barthes Roland, „Mitologie”, Warszawa 2008, s. 47-49, 78-80, 113-115, 202-204.
Olechnicki Krzysztof, „Antropologia obrazu”, Warszawa 2003, s. 215-239, 258-266.
Troszyński Marek, „Cool in black, czyli o tajnikach pokus. Przykład semiologicznej analizy obrazu”, [w:]
„Kadrowanie rzeczywistości”, J. Kaczmarek (red.), Poznań 2004, s. 31-36.
Krzychała Sławomir, „Społeczeństwo «opowiedziane» obrazem - dokumentarna interpretacja fotografii”, [w:]
„Do zobaczenia”, J. Kaczmarek (red.), Poznań 2008, s. 9-38.
7. REFOTOGRAFIA: WIZUALNE BADANIE ZMIANY SPOŁECZNEJ.
•
•
•
Rieger John, „Retrospektywne badanie wizualne zmiany społecznej. Na przykładzie przemysłu wycinki
papierówki na górnym Półwyspie Michigan”, w druku (Rieger John, „A retrospective visual study of social
change: the pulp-logging industry in an Upper Peninsula Michigan county”, [w:] „Visual Studies”, Vol. 18, No.
2, 2003, s. 157-178).
[R] Byrne David, Doyle Aidan, „The visual and the verbal. The interaction of images and discussion in exploring
cultural change”, [w:] „Picturing the social landscape. Visual methods and the sociological imagination”, C.
Knowles, P. Sweetman (red.), London, New York 2004, s. 166-177.
Rogowski Łukasz, „Refotografia jako sposób badania i wytwarzania codzienności przestrzeni miejskiej”, [w:]
„Miasto nie-miasto. Refleksje o mieście jako społeczno-kulturowej hybrydzie”, L. Michałowski, D. RancewSikora, A. Bachórz (red.), Gdańsk 2010, s. 321-340.
8. WYWIAD FOTOGRAFICZNY.
•
•
•
•
•
Clark-Ibáñez Marisol, „Kadrowanie świata społecznego przy użyciu wywiadu fotograficznego”, w druku (ClarkIbáñez Marisol, „Framing the Social World with Photo-Eliciation Interviews”, [w:] „American Behavioral
Scientist”, No. 47 (12), 2004, s. 1507-1527).
[R] Harper Douglas, „Talking about pictures. A case for photo elicitation”, [w:] „Visual Studies”, Vol. 17, No. 1,
2002, s. 13-26.
Olechnicki Krzysztof, „Antropologia obrazu”, Warszawa 2003, s. 171-186.
Pink Sarah, „Etnografia wizualna”, Kraków 2009, s. 107-122, 144-147.
Frąckowiak Maciej, „Zdjęcie jako rebus. Zastosowanie wywiadu fotograficznego na przykładzie badań
«Pornografia/erotyka: pytanie o kontekst czy estetykę?»”, [w:] „Do zobaczenia”, J. Kaczmarek (red.), Poznań
2008, s. 39-56.
9. FOTO- I WIDEO-ZWIEDZANIE: BADANIE PRZESTRZENI I ŻYCIA CODZIENNEGO Z WYKORZYSTANIEM
MATERIAŁÓW WIZUALNYCH.
•
•
•
Pink Sarah, „Etnografia wizualna w ruchu. Wytwarzanie szlaków, miejsc i obrazów”, w druku (Pink Sarah,
„Mobilising Visual Ethnography: Making Routes, Making Place and Making Images”, [w:] „Forum: Qualitative
Social Research”, Volume 9, No. 3, Art. 36, September 2008; Art. 36; http://nbnresolving.de/urn:nbn:de:0114-fqs0803362).
[R] Latham Alan, „Researching and writing everyday accounts of the city. An introduction to the diary-photo
diary-interview method”, [w:] „Picturing the social landscape. Visual methods and the sociological
imagination”, C. Knowles, P. Sweetman (red.), London, New York 2004, s. 117-131.
Heath Christian, Hindmarsch Jon, Luff Paul, „Video in qualitative research. Analysing social interaction in
everyday life”, London, Thousand Oaks, New Delhi, Singapore: Sage Publications, s. 37-85.
10. WIZUALNA METODA BIOGRAFICZNA: ANALIZA ALBUMÓW FOTOGRAFICZNYCH.
•
•
•
Rogowski Łukasz, „Album fotograficzny jako (re)konstrukcja biografii”, [w:] „Do zobaczenia”, J. Kaczmarek
(red.), Poznań 2008, s. 133-150.
[R] Walker Andrew L., Kimball Moulton Rosalynd, „Photo Albums. Images of Time and Reflections of Self”, [w:]
„Qualitative Sociology”, 12(2), Summer 1989, s. 155-182.
Drozdowski Rafał, „Fotografia jako dokument osobisty”, [w:] „Co widać?”, J. Kaczmarek, M. Krajewski (red.),
Poznań 2006, s. 53-63.
11. ANALIZA I INTERPRETACJA PRZEKAZÓW W KONTEKŚCIE RELACJI SŁOWO/OBRAZ. TŁUMACZENIE
INTERSEMIOTYCZNE.
•
•
Tomaszkiewicz Teresa, „Przekład audiowizualny”, Warszawa 2006, s. 58-125.
Pink Sarah, „Etnografia wizualna”, Kraków 2009, s. 187-204.
12. ANALIZA I INTERPRETACJA PRAKTYK ODBIORCZYCH OBRAZÓW I MEDIÓW MASOWYCH.
•
•
•
•
•
•
Hall Steward, „Kodowanie i dekodowanie”, [w:] „Przekazy i opinie”, nr 1-2/1987, s. 58-72.
Heinich Nathalie, „Socjologia sztuki”, Warszawa 2010, s. 67-82.
Bourdieu Pierre, „Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia”, Warszawa 2005, s. 9-16.
Bourdieu Pierre, „O telewizji. Panowanie dziennikarstwa”, Warszawa 2009, s. 37-67.
Rose Gillian, „Interpretacja materiałów wizualnych”, Warszawa 2010, s. 233-254.
Banks Marcus, „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, Warszawa 2009, s. 109-115.
13. ANALIZA I INTERPRETACJA OBRAZÓW Z WYKORZYSTANIEM METOD HISTORII SZTUKI.
•
•
•
Kaczmarek Jerzy, „Analiza ikonograficzno-ikonologiczna w socjologii wizualnej”, [w:] „Kadrowanie
rzeczywistości” J. Kaczmarek (red.), Poznań 2004, s. 21-30.
Rose Gillian, „Interpretacja materiałów wizualnych”, Warszawa 2010, s. 57-81.
Rose Gillian, „Interpretacja materiałów wizualnych”, Warszawa 2010, s. 183-189.
14. OBRONA PRACY ZALICZENIOWEJ.
Zasady zaliczenia:
a. Projekt badawczy. Zaliczenie wszystkich konwersatoriów na specjalizacji „socjologia wizualna” odbywa się
na podstawie jednego projektu badawczego, który uwzględniać musi wiedzę zdobytą w trakcie wszystkich
trzech zajęć. Każdy z trzech prowadzących będzie oceniał projekt indywidualnie, wedle własnych kryteriów,
zwracając uwagę na te wymiary pracy, które dotyczą jego zajęć. Projekt kończy się obroną (w ostatnim
tygodniu przed sesją) i powinien być realizowany w 2-3 osobowych zespołach, tych samych podczas
wszystkich zajęć.
• Wymagania formalne całej pracy: 40-60 stron (nie licząc załączników), czcionka 12, interlinia 1,5.
Załączniki (transkrypcje wywiadów, filmy etc.) powinny zostać umieszczone w aneksie. Prace
zaliczeniowe należy dostarczać w wyznaczonym później terminie, w formie elektronicznej (pdf) na
adresy mailowe prowadzących.
• Wymagania formalne w ramach przedmiotu „Techniki analizy danych wizualnych”: Stworzenie
problematyki badawczej i narzędzi badawczych. Zastosowanie co najmniej dwóch z poznanych
technik zbierania danych wizualnych (obserwacja, autofotografia, refotografia, wywiad
fotograficzny, foto- i wideo-zwiedzanie) oraz co najmniej dwóch z poznanych technik analizy danych
wizualnych (analiza wywiadów, analiza autofotografii, klucz kategoryzacyjny, semiologia, analiza
albumów, analiza praktyk odbiorczych, techniki historii sztuki). Analiza i interpratacja uzyskanych
danych pod kątem stworzonej wcześniej problematyki. Projekt powinien uwzględniać zarówno dane
zastane, jak i wywołane.
b. Obecność. Możliwe jest opuszczenie dwóch zajęć w semestrze, bez względu na powód. Trzecia i czwarta
nieobecność skutkuje koniecznością jej odrobienia poprzez lekturę wyznaczonych na dane zajęcia wszystkich
tekstów obowiązkowych oraz jednego dodatkowego i rozmowę na ich temat podczas dyżuru prowadzącego.
Więcej jak 4 nieobecności oznaczają, poza wyjątkowymi przypadkami (np. pobyt w szpitalu), brak
możliwości zaliczenia przedmiotu.
c. Przygotowanie do zajęć i aktywność. Obowiązkiem studenta jest uprzednie przeczytanie wszystkich
wyznaczonych na dane zajęcia tekstów obowiązkowych (zaznaczonych w programie podkreśleniem).
Nieprzygotowanie większości grupy do zajęć będzie skutkować przeprowadzaniem wejściówek,
sprawdzających znajomość tekstów obowiązkowych (niezaliczenie wejściówki = nieobecność na zajęciach).
Zachęca się do aktywności podczas zajęć (rozumianej jako merytoryczne uczestnictwo w dyskusji). Osoby
najbardziej aktywne otrzymują podwyższenie oceny końcowej z przedmiotu o pół stopnia.
d. Referat z tekstów obcojęzycznych. Osoby chętne mają możliwość przygotowania i wygłoszenia referatu
(10-15 minut) na temat proponowanych w ramach programu tekstów obcojęzycznych (oznaczonych w
programie jako [R]). Każdy z tekstów może być opracowany, w zależności od jego długości, przez jedną lub
dwie osoby. Zapisy chętnych do wygłoszenia referatów odbywają się na pierwszych zajęciach. Przygotowanie
referatu podwyższa ocenę końcową z przedmiotu o pół stopnia.
Podstawowa bibliografia:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Banks Marcus (2009), „Materiały wizualne w badaniach jakościowych”, tłum. P. Tomanek,
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Emmison Michael, Smith Philip (2007), „Researching the visual. Images, Objects, Contexts and
Interactions in Social and Cultural Inquiry”, London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications.
Kaczmarek Jerzy (2004) (red.), „Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej”, Poznań:
Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kaczmarek Jerzy, Krajewski Marek (2006) (red.), „Co widać?”, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kaczmarek Jerzy (2008) (red.), „Do zobaczenia. Socjologia wizualna w praktyce badawczej”, Poznań:
Wydawnictwo Naukowe UAM.
Knowles Caroline, Sweetman Paul (2004) (red.), „Picturing the social landscape. Visual methods and
the sociological imagination”, London, New York: Routledge.
Olechnicki Krzysztof (2003), „Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium
nauk społecznych”, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Pink Sarah (2008), „Etnografia wizualna. Obrazy, media i przedstawienie w badaniach”, Kraków:
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pole Christopher J. (2004) (red.), „Seeing is believing? Approaches to visual research”, Amsterdam,
San Diego, Oxford, London: Elsevier Ltd.
Prosser Jon (2005) (red.), „Image-based research. A Sourcebook for Qualitative Researchers”,
Philadelphia: Falmer Press.
Rose Gillian (2010), „Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad
wizualnością”, tłum. E. Klekot, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sztompka Piotr (2006), „Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza”, Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.